Kitâbu L Fevâid
KİTÂBU'L-FEVÂİD (HACI BEKTAŞ VELİ)
dinî-tasavvufî ahlaki eserHacı Bektaş Veli (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN:
Herhangi bir konuda faydalı, öğrenilen bilgiler ve kazanılan mal anlamına da gelen Fevaid, Hacı Bektaş Velî (d. /, ö. /)’nin dinî, tasavvufi ve ahlaki öğütler içeren eseridir. Makalat-ı Gaybiyye ve Kelimatı Ayniyye gibi Farsça olarak kaleme alınan Fevaid, din ve tasavvuf büyüklerine ait birçok eser gibi Hacı Bektaş Veli&#;nin sohbetlerini takip edenler aracılığıyla bize ulaşmıştır (Hacı Bektaş Veli 27) Fevaid&#;de Hacı Bektaş’ın dışında başka din büyüklerinin sözlerine de yer verildiği ve onlardan da bilgiler aktarıldığı görülmektedir. Bu durum, eserin Hacı Bektaş’a ait olup olmadığı hususunda tereddütlere sebep olur. Gölpınarlı, eserde ele alınan konuların önemli bir kısmının Mesnevi’de, Sultan Veled’in eserlerinde ve Molla Cami’nin Nefahat’ında da bulunduğunu dile getirir (Gölpınarlı 33). Dil ve üslup bakımından bu eser, Hacı Bektaş’ın diğer eserleriyle ortak özellikler taşımakla birlikte, Hacı Bektaş’ın Makâlât adlı eserinde yer alan “Dört Kapı Kırk Makam” ile ilgili bilgilerin Fevaid’de de ele alınmış olması Fevaid’in Hacı Bektaş’ın eseri olduğu hususunda tereddütleri ortadan kaldırmaktadır. Eser hakkında bizi ilk haberdar eden Fuad Köprülü’dür. (Köprülü 23). Esat Coşan Fevaid’in İstanbul Üniversitesi kitaplığı Türkçe yazmalar bölümü Nadir Eserler 55’de kayıtlı bir nüshasını (Coşan XXXIX); Abdülbaki Gölpınarlı da bundan daha geniş bir nüshasından bahseder. Ethem Rûhi Fığlalı, Kitabu’l-Fevâid’in Ahmed Yesevî’nin Divân-ı Hikmet’i örnek alınarak yazıldığını, eserin Hacı Bektaş’ın kendi kaleminden çıktığı ve isminin bizzat onun tarafından verildiğini belirtir (Fığlalı ). Fevâid’in bazı bölümleri, ilk defa yılında Farsça’dan Türkçe’ye çevrilir. Daha sonra bu çeviri, ’da ilk kez İ. Ö. tarafından Latin harflerine aktarılır (). Bu nüsha Mehmet Yaman (yty) ve Baki Öz () tarafından Latin alfabesine aktarılarak yeniden yayımlanır. Adil Ali Atalay Vaktidolu’nun ’de yayımladığı Fevâid ise Shahram Bahadori Gharacheh tarafından Türkçeye çevrilmiştir (Atalay [Vaktidolu] ). Fevaid, derin bir felsefe ve samimi bir imanın izlerini taşımaktadır. Eser, insanın olgunluğa ermesinin ve bunun için neler yapması gerektiğini ortaya koyar.
Fevaid’e ait nüshalar şunlardır: Fevâid Tercümesi, Bulunduğu yer: Atatürk Kitaplığı OE Yz ’de kayıtlıdır. Müstensih kaydı bulunmamaktadır, 26 varak ve tarihsizdir. Fevâid, Atatürk Kitaplığı/İstanbul Kitaplığı Bölümü numarada kayıtlıdır. Müstensih kaydı bulunmamaktadır. 37 varak ve tarihsizdir. Kitâb-ı Fevâid, İstanbul Üniversitesi/Nadir Eserler Kütüphanesi ’de kayıtlıdır. Müstensih kaydı bulunmamaktadır. 55 varak ve tarihsizdir. Kitâb-ı Fevâid, müstensihi Mehmed Bin Hayrullah, Arnavutluk Devlet Arşivleri/Osmanlı Yazmalar Kataloğu ’da kayıtlıdır. 80 varak ve tarihsizdir. Kitâbbü’l-Fevâid, Müstensih kaydı ulunmamaktadır. Arnavutluk Devlet Arşivleri/Osmanlı Yazmalar Kataloğu ’de kayıtlıdır. varak ve tarihsizdir. Kitâb-ı Fevâid, Müstensih kaydı bulunmamaktadır. Arnavutluk Devlet Arşivleri/Osmanlı Yazmalar Kataloğu ’de kayıtlıdır. Kitab-ı Fevaid, Atatürk Kitaplığı QE-Yz’de kayıtlıdır. Kitab-ı Fevaid, İstanbul Nadir Eserler Kütüphanesi T’te kayıtlıdır.
Müellifin biyografisi için bk. "Hacı Bektaş Veli", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. seafoodplus.info
Eserden Örnekler
(1.b) Resulullah Allah’ın salat ve selamı üzerine olsun buyurdu: “Şeriat, sözlerimdir. Tarikat, işlerimdir. Hakikat, hâllerimdir. Marifet, elde ettiğim sermayemdir. Fazilet, dinimdir. Sevgi, esasımdır. Şevk, yol bineğimdir. Korku, arkadaşım. İlim silahımdır. Tevekkül, elbisemdir. Kanaat, gizli hazinemdir. Sadakat, varmaya çalıştığım yerdir. Yakin-Bilgi, sığınacak yerimdir. Fakirliğimle şeref duyar, diğer peygamberlere karşı övünürüm.” Âlimler ve fakirler her biri bu konuda bir söz söylemişler, Allah’ın birliğine inananlar da bu konu üzerinde işarette bulunmuşlar.
….
(2.b) Ve kim ki varlığından geçer, bu dünyanın ve ahiretin yüzü akı olur. Allah Kur’an’ın 3/45 ayetinde buyurdu: “Dünyada da ahirette de şanı yüce olanlardır.” yani bu dünyada makam, şeref ve kudret sahibi olanlar, ibadetle yahut sırayla ya babasız olarak yaratılmakla yahut göğe yükselmekle ya da Muhammed Allah’ın salat ve selamı üzerine olsun dinine iman ile ya ahir zamanda Deccal’i öldürmekle ya ahirette şefaatle yahut da derecesinin yüceliği ile makam, şeref ve kudreti elde etmiştir. Ve her kim ki bu sıfatlarla sıfatlanmaz da “fakr” iddiasında bulunursa bu dünyanın ve ahiretin yüz karasıdır (Altınok ).
Kaynakça
Altınok, Baki Yaşar (). “Kitab’ül-Fevâid (Faydalı Öğütler)”. Hacı Bektaş Veli Külliyatı. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Yay.
Atalay, Adil Ali (Vaktidolu) (). Fevâid. İstanbul: Can Yay.
Coşan, Esad (). Makâlât. Ankara: Seha Neşriyat.
Eraslan, Kemal (). “Yesevî’nin Fakr-namesi”. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyat Fakültesi Dergisi. C. XXII.
Fığlalı, Ethem Rûhi ().Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik. Ankara: Selçuk Yay.
Gölpınarlı, Abdülbaki (). “Bektaş”. Türk Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Hacı Bektaş Veli (). Hacı Bektaş Veli Külliyatı, “Kitab’ül-Fevâid (Faydalı Öğütler)”. (hzl. B. Y. Altınok). Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Yay.
Hacı Bektaş-ı Veli (). Makâlât. (hzl. E. Coşan). Ankara: Seha Neşriyat.
İ. Ö. (1). Kitâbu’l-Fevâid. İstanbul: Dizerkonca Matbaası.
Köprülü, Fuat (). “Anadolu’da İslâmiyet: Türk İstilasından Sonra Anadolu Tarih-i Dinîsine bir Nazar ve Tarihinin Membaları”. Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası. C. IV.
Öz, Baki (). Fevâid. İstanbul: Can Yay.
Yaman, Mehmet (yty). Fevâid. Ankara: Ayyıldız Yay.
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem |
|---|---|---|---|---|
| 1 | MAKÂLÂT (HACI BEKTAŞ VELİ) | Hacı Bektaş Veli | Prof. Dr. Hamiye Duran | Görüntüle |
| 2 | ŞERH-İ BESMELE (HACI BEKTAŞ VELİ) | Hacı Bektaş Veli | Prof. Dr. Hamiye Duran | Görüntüle |
| 3 | FATİHA TEFSİRİ (HACI BEKTAŞ VELİ) | Hacı Bektaş Veli | Prof. Dr. Hamiye Duran | Görüntüle |
| 4 | ŞATHİYYE (HACI BEKTAŞ VELİ) | Hacı Bektaş Veli | Prof. Dr. Hamiye Duran | Görüntüle |
| 5 | MAKÂLÂT-I GAYBİYYE VE KELİMÂT-I AYNİYYE (HACI BEKTAŞ VELİ) | HACI BEKTAŞ VELİ | Prof. Dr. GIYASETTİN AYTAŞ | Görüntüle |
| 6 | DÎVÂN (CAFERÎ) | Caferî | Diğer Çağla YILMAZ | Görüntüle |
| 7 | NÛRU’L-ULÛM (HARAKÂNÎ) | Harakânî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed (Cafer) | Doç. Dr. Reyhan Keleş | Görüntüle |
| 8 | DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (YAHYÂ BİN BAHŞİ) | Yahyâ Bin Bahşi | Dr. Öğr. Üyesi İmran Gündüz Alptürker | Görüntüle |
| 9 | HÂŞİYE-İ SADRU'Ş-ŞERİ'A /YAHYÂ BİN BAHŞİ) | Yahyâ Bin Bahşi | Diğer Çağla YILMAZ | Görüntüle |
Gurer&#;’l-Fev&#;id ve D&#;rer&#;’l-Kal&#;id nedir ?
Kitâbü'l-Ġurer ve'd-dürer, ed-Dürer ve'l-ġurer fi'l-muḥâḍarât, Kitâbü'l-Emâlî ve Emâli'l-Murtażâ adlarıyla da anılan eser seksen bölümden (meclis) meydana gelir. Müellif bu bölümleri değişik zamanlarda öğrencilerine yazdırmıştır. Eserin ne zaman yazdırılmaya başlandığı bilinmemekteyse de 28 Cemâziyelevvel (29 Ağustos ) tarihinde tamamlandığı tesbit edilmiştir. Seksen bölümün yetmişine bir veya birkaç âyetin tefsiriyle başlanır; bölümlerin bazısında hadis yorumlarına da yer verilir. Otuz üçüncü bölümde, "Kur'an meşin kılıf içinde bulunsa onu ateş yakmaz" (Müsned, IV, ) meâlindeki hadisin anlamı tartışılmıştır. Bu şekilde eserin yetmiş bir bölümünde âyet ve yirmi yedi hadis tefsir ve te'vil edilmiş, bu arada başka âyet veya hadislere de yer verilmiştir. Kur'ân-ı Kerîm'de tekrar edilen âyetlerden örnekler sıralanarak Arap edebiyatında tekrar sanatının işlendiği dokuzuncu bölümün devamında ve onuncu bölümün başında Velîd b. Yezîd, Abdullah b. Mukaffa', Beşşâr b. Bürd gibi ünlü kişilerin de bulunduğu "ilk dehrîler ve zındıklar" tanıtılır. Onuncu bölümün son kısmıyla on bir, on iki ve on üçüncü bölümlerde Hz. Ali ile başlatılan Mu'tezile âlimlerinin önde gelenleri hakkında bilgi verilmiştir.
Mübalağa sanatına örnek teşkil eden âyetlerin açıklanmasıyla başlayan on altıncı bölümle daha sonraki beş bölümde, genellikle yıl ve daha fazla yaşadıkları için "muammerûn" diye anılanlardan başlamak üzere İslâm öncesi ve sonrasının ünlü Arap şairleriyle onların şiirleri ve bazı edebî sanatlar hakkında bilgiler yer alır. Âyetlerle hadislerin tefsir edildiği diğer bölümlerde de edebî konulara geniş yer ayrılmıştır. Müellifin hocalarından ve özellikle Ebû Ubeydullah el-Merzübânî'den elde ettiği birikimle Câhiz, İbn Kuteybe, Müberred, Ebû Hâtim es-Sicistânî ve Hasan b. Bişr el-Âmidî'nin eserleri Ġurerü'l-fevâʾid'in başlıca kaynaklarını oluşturur.
Ġurerü'l-fevâʾid'de genellikle kelâm konularına dair âyetler ve hadisler yorumlanırken Mu'tezile mezhebinin başlıca tartışma konularından olan aslah, hüsün-kubuh, adalet ve hikmet, rü'yetullah, mûcize, sihir, meşîet, kader ve kulların iradesi, müteşâbih âyetler, yed, vech gibi haberî sıfatlar hakkındaki âyetlerin te'vili, hidâyet, teklîf-i mâ lâ yutâk, fıtrat, bulûğ çağına ulaşmadan ölenlerin dinî durumu gibi meseleler ele alınır; bu konularla ilgili naslar arasında mevcut teâruzlar giderilmeye çalışılır. Buna bağlı olarak yer yer âyetlerin zâhirî mânaları reddedilip te'vil yoluna gidilir. Mâna vecihleri sıralanarak Mu'tezile görüşüne uygun tercihler yapılır; bazan da vecihlerden hepsinin kabul edilebileceği belirtilir. Bu arada mâna vecihlerinin sıralanmasıyla yetinildiği de görülür. Vecihler incelenirken diğer âyetlerden ve daha ziyade edebiyattan örnekler verilir. Eser, bilhassa Kur'an'a ait kavramlara başarılı filolojik açıklamalar getirmesi ve bu kavramları Arap edebiyatı kaynaklarına başvurarak açıklaması bakımından özel bir değer taşır. Müellif, Mu'tezilî anlayışı teyit maksadını güden bu açıklamaları sırasında başta İbn Kuteybe, Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm ve İbnü'l-Enbârî olmak üzere çeşitli âlimlerin görüşlerinden örnekler vererek bunları çürütmeye çalışır. Bu tenkitler, keskin bir zekâ ve engin bir kültürün ifadeleri olması yanında alışılmışın aksine son derece nazik olmasıyla da dikkat çeker.
Eserin edebiyat ağırlıklı kısımlarında Arap edebiyatında tekrar sanatı, hazırcevaplık ve bu yönde meşhur olanlar, ünlü şairlerin kısa hal tercümeleri ve şiirlerinden örnekler, bu şair ve edebiyatçıların birbirleri hakkındaki görüş ve değerlendirmeleri, medih ve hicivleri, şiirde teşbih türleri, vatan ve vatan hasreti, kadın ve aşk, kıskançlık, ırz, kerem, ziyafet, cömertlik ve cömertliğiyle tanınanlar, avcılık, dünya ve zühd gibi geleneksel Arap-İslâm edebiyatının başlıca konularıyla bu konularda tanınmış şiir ve hikemiyattan zengin örnekler yer alır.
Ġurerü'l-fevâʾid Câhiz'in el-Beyân ve't-tebyîn'i, İbn Kuteybe'nin ʿUyûnü'l-aḫbâr'ı, Müberred'in el-Kâmil'i gibi edebî-hikemî türün en seçkin örneklerinden sayılır. Bir tefsir çalışması sayılmasa da belirtilen edebî eserlerden farklı olarak temel hedefinin belli başlı kelâmî meselelere dair âyetleri yorumlamak olduğu dikkate alındığında eserin edebî tür içerisinde farklı bir nitelik taşıdığı görülür. Bunun yanında âyetlerin tefsirinde nesir ve şiir birikiminin yoğun bir şekilde kullanılması onu diğer tefsirlerden farklı kılmıştır. Mu'tezile âlimlerinden pek az eserin günümüze geldiği göz önüne alındığında Ġurerü'l-fevâʾid'in, Mu'tezilî tefsir anlayışına ışık tutması bakımından da özel bir değer taşıdığı kabul edilmelidir. Bütün bu özelliklerinden dolayı eser Arap kültürünün gözde kaynaklarından biri sayılarak tarih boyunca geniş bir ilgiye mazhar olmuştur.
Çeşitli kütüphanelerde yazma nüshaları bulunan Ġurerü'l-fevâʾid (Brockelmann, I, ; Sezgin, II, 85) ilk defa Tahran'da (), ardından Kahire'de () basılmıştır. Muhammed Ebü'l-Fazl İbrâhim, eserin en eski nüshasını (Escurial Library, nr. ) esas alıp bunu diğer beş nüsha ile karşılaştırarak tahkikli neşrini yapmıştır (I-II, Kahire /). Nâşir, geniş fihristleri de ihtiva eden bu neşrinde kendi açıklamaları yanında asıl nüshada bulunan bol miktardaki kenar notlarıyla diğer yazmalarda yer alan önemli bulduğu hâşiyeleri ve şiirlerin divanlardaki yerlerini göstermiştir.
Ġurerü'l-fevâʾid, ünlü Şiî âlimi ve düşünürü Hâdî-i Sebzevârî tarafından şerhedilmiş (Tahran ), Muhsin Âlüşşeyh'in yazdığı el-Ferâʾidü'l-ġavâlî ʿalâ şevâhidi'l-Emâlî adlı şerh ise Muhammed Hasan el-Cevâhirî'nin tashih ve ta'likleriyle basılmıştır (Necef ). Eserin Abdurrahman b. Muhammed el-Alâikī tarafından Ġurerü'l-Ġurer ve dürerü'd-Dürer adıyla bir telhisi yapılmıştır (Brockelmann, I, ).
Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
Kitabü’l-Fevaid - كتاب الفوائد
,76 TL
,00 TL
%53indirim
CİLT SAYISI : 2
YAYINCI ADI : Dar İbni'l Cevzi - دار ابن الجوزي
YAYIN ŞEHRİ : Demmam
TAHKİK : Hilmi Kamil Es’ad Abdülhadi
SAYFA TÜRÜ : seafoodplus.info - ورق أبيض
KİTAP EBADI : x cm
SAYFA SAYISI :
BASKI YILI :
seafoodplus.info
Alışveriş sepetinizde
ürün bulunmamaktadır.
Bu site, IdeaSoft® - Akıllı E-ticaret Paketleri ile hazırlanmıştır.
Kitabu l Fevaid kimin?
İçindekiler:
- Kitabu l Fevaid kimin?
- Makalat isimli eseri manzum olarak Türkçeye çeviren şair kimdir?
- Şerhi Besmele kimin eseri?
- Velâyetnâme kimin eseridir?
- Hacı Bektaş Veli kimdir?
- Besmele Tefsiri kimin?
- Ibn i Heysem neyi keşfetmiştir?
- Ibn i Heysem neyi buldu?
- Makalat hangi dilde yazılmıştır?
- Makalat ın yazarı kimdir?