Güncelleme Tarihi:
LinkedinFlipboardE-postaLinki KopyalaYazı Tipi
Klasisizm edebiyat akımı yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış, yüzyılın başına kadar Avrupa sanatında etkili olmuştur. Aristokratik değerleri ön plana çıkaran akımın temsilcileri, seçkin bir kitleye hitap etmiştir. Klasisizm sanat akımı ise İtalya'da doğmuştur. Barok sanat akımına tepki olarak doğan bu sanat akımı, sonraki yıllarda İspanya, Almanya ve Fransa gibi Avrupa ülkelerinde etkisini sürdürmüştür.
Klasisizm Nedir?
Klasisizm akımının temelinde Fransız düşünür Rene Descartes'in ''Düşünüyorum öyleyse varım'' sözü yer alır. Buna göre, insanlık ve sanat, ancak düşünce gücüyle gelişme gösterebilir. Avrupa'da klasisizm akımının doğması ile birlikte duygular ikinci plana atılmış, kaleme alınan eserlerde akıl ve sağduyu öne çıkmıştır.
Akımın temsilcileri ''Sanat, sanat içindir'' anlayışını benimsemiştir. Yazarlar tiyatro oyunlarında ve şiirlerde içerikten çok üsluba ağırlık vermiştir. Deneme ve fabl türündeki eserlerde ise hem biçim hem de içerik eşit derecede önemlidir. Klasisizmde Aristoteles'in Mimesis kavramı önemli yer tutar. Sanatçının görevi doğayı olduğu gibi taklit etmektir. Söz sanatlarından kaçınılmalı, eserler olabildiğince sade bir dil ile kaleme alınmalıdır. Ancak sokak dili yerine ''üst-dil'' adı verilen bir üslup benimsenmiştir.
yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan Klasisizmde, din dışı konular da ele alınmıştır. Birçok eserde yardımlaşma ve hoşgörü gibi toplumsal faziletler yüceltilmiştir. Bu akım ''üç birlikte kuralının'' yaygınlaşmasında büyük rol oynamıştır. Buna göre her tiyatro metninde ve romanda, yer, olay ve zaman unsurlarının bulunması zorunludur.
Tiyatro oyunlarında başta Zeus, Apollon, Hera ve Athena olmak üzere birçok mitolojik kahramana yer verilmiştir. Miguel de Montaigne ise deneme türünün öncüsü kabul edilir. Fransız yazar, kaleme aldığı deneme türündeki yazılarla Klasisizm sanat akımının gelişmesinde etkili olmuştur.
Klasisizm Sanat Akımının Kurucusu
Klasisizm sanat akımının kurucusu Fransız şair Nicolas Boileau-Despréaux'dur. Boileau, 1 Kasım tarihinde Fransa'nın başkenti Paris'te doğdu. Yazdığı eserler İngiliz Edebiyatını da etkileyen şair, tiyatro oyunu ve eleştiri yazıları da kaleme aldı. En önemli eseri olarak kabul edilen ''Şiir Sanatı'' kitabı yılında yayımlandı ve 20 dile çevrildi.
Klasisizm Örnekleri, Eserleri ve Temsilcileri
1- Tiyatroda Klasisizmin Temsilcileri ve Eserleri
Moliere: Cimri, Kibarlık Budalası, Hastalık Hastası, Beklenmedik Engeller, Scapin'in Dolaplar
Pierre Corneille: La Galerie du Palais, l'Illusion comique
2- Edebiyatta Klasisizmin Temsilcileri ve Eserleri
La Bruyere: Karakterler
Michel De Montaigne: Denemeler
Jacques-Bénigne Bossuet: Kitab-ı Mukaddesten Çıkarılmış Politika,
Jean De La Fontaine: Tilki ve Leylek, Kartal ve Baykuş, Kurbağa ve Fare, Ağustos Böceği ile Karınca, Çocuklar İçin Masallar
3- Resim Sanatında Klasisizmin Temsilcileri ve Eserleri
Herbert James Draper: Uçan Balık, Lamia, Icarus'un Ağıdı, Ulyses and the Sirens
Nicolas Poussin: Germanicus'un Ölümü, A Dance To The Music of Time, Eliezer ve Rebecca
Claude Lorrain: Gün Batımında Liman, Pastoral Manzara: The Roman Campagna
Eugene de Blaas: Çiçek Kız, Genç ve Güzel, İki Çocuk, Balkondaki Leydiler, Aşk Mektubu
Charles Le Brun: Dedalus ve İkarus, Apethosis of Luis XIV.
Joseph Marie Vien: Sultan Reine, Tatlı Melankoli,
4- Felsefede Klasisizmin Temsilcileri ve Eserleri:
Blaise Pascal: Düşünceler,
Rene Descartes: Yöntem Üzerine Konuşma, Dünya ya da Işık Üzerine İnceleme, Ruhun Tutkuları
Dünya edebiyatında klasisizmin önemli öncüleri ve temsilcileri
Not: Türk edebiyatı sanatçıları Klasisizm akımının tüm özelliklerini göstermez. Örneğin Şinasi, Ahmet Vefik Paşa ve Direktör Ali Bey, "Sanat, sanat içindir" anlayışını benimsemek yerine "Sanat toplum içindir" anlayışını benimsemişlerdir.
Klasisizm akımı, uzun yıllar boyunca Avrupa'da etkili olmuş bir düşünce şeklidir. Klasisizm akımı, Ekolü yahut Kuralcılık olarak da bilinmektedir. Özellikle tiyatro ve denemeler üzerinde etkisini göstermiştir. Klasisizm akımı ile birlikte sanatta ve edebiyatta duygu ve düşünceler geri plana atılmış, akıl ve sağ duyu sahneye çıkmıştır.
KLASİSİZM NEDİR?
Klasisizm akımı, yüzyılın ikinci yarısında Fransa'da ortaya çıkmış olan ve Antik Yunan ile Roma edebiyatını baz alan yaklaşımdır. Klasisizm başta edebiyat olmak üzere sanatın pek çok dalında etkisini göstermiştir. Rönesans döneminde ortaya çıkmış ve etkilerini yüzyıla kadar göstermiştir. Peki edebiyatta klasisizm nedir?
Klasisizm, mükemmeliyetçi bir akımdır. Klasisizm akımının ögeleri bulunmaktadır. Bunlar; idealizm, evrensellik, açıklık, sınırlılık, akılcılık, denge, ölçülülük, görkemlilik ve güzelliktir. Bir eserin klasik olarak adlandırılabilmesi için bu ögeleri içinde bulundurması gerekmektedir. Klasisizm akımına göre sanat, sanat içindir.
Klasisizm konusunu tarihten, hatta mitolojiden almaktadır. Özellikle Yunan, Roma ve Latin edebiyatlarında rastlanılan konular, klasisizm akımında tekrar ele alınmıştır. Zira klasisizme göre en mükemmel sanat, geçmişe ait olandır. Eski yapıtlarda görülen insanlar, o dönemin fiziği ve sosyal çevresi ile klasisizme konu olmuştur. Lakin geçmişten farklı olarak klasisizmde bu insanın hırsı, vicdansızlığı gibi ruhsal birtakım özellikleri ön plana çıkmıştır.
Klasisizm akımında dil ve üslup çok önemlidir. Yazar gereksiz kelimelerden, uzun anlaşılması zor cümlelerden kaçınmalı ve anlatılmak istenen şeyi net e açık bir şekilde okuyucusuna sunmalıdır. Ayrıca eser, biçimsel olarak da mükemmel olmalıdır. Klasisizm akımında yazar, yani anlatıcı kendini gizlemektedir. Zira bu akıma göre metinler, yazarın günlüğü yahut iç dökme aracı değildir.
Klasisizm akımı, tiyatroda üç birlik kuralının ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Yani bir tiyatro oyununda kişi, yer ve zaman unsurlarının zorunlu olarak bulunması, bu akım ile mümkün olmuştur. Klasisizm akımı ile yazılan tiyatro oyunlarında, başta Zeus, Apollon ve Athena olmak üzere Yunan Tanrıları sıklıkla konu alınmıştır.
KLASİSİZM AKIMI KURUCUSU VE KLASİSİZM TEMSİLCİLERİ
Klasisizm akımı kurucusu Fransız şair Nicolas Boileau Despréaux olarak kabul edilmektedir. Klasisizm temsilcileri arasında ise; tiyatroda Moliere ve Corneille, düzyazıda ise Montaigne ve Madame de La Fayette, şiirde ise Boileau yer almaktadır. Klasisizm akımına örnek olarak bu edebiyatçıların yazdığı metinler verilebilir.
Türk edebiyatı, Batı'ya yöneldiğinde, dünyada klasisizm dönemi tamamlanmıştır. Bu nedenle ülkemizde klasisizm akımına özgü az sayıda eser bulunmaktadır. Şinasi'nin Şair Evlenmesi isimli oyunu, ülkemizde klasisizm akımında yazılmış ilk eserdir. Bunun haricinde ise Ahmet Vefik Paşa'nın, Moliere'den yaptığı çeviriler klasisizm akımının ülkemizdeki örneklerindendir.
KLASİSİZM ÖZELLİKLERİ
Klasisizm özelliklerini genel olarak sıralamak gerekirse;
KLASİSİZM AKIMININ TÜRK EDEBİYATINI FAZLA ETKİLEMEMESİNİN NEDENLERİ
Türk edebiyatı, ne yazık ki klasisizm akımından fazla etkilenememiştir. Bunun başlıca nedeni, Türk edebiyatının yüzünü dünyaya dönmesinin, klasisizm akımından sonra olmasıdır. Lakin klasisizm akımının Türk edebiyatını fazla etkilememesinin nedenleri sadece bu durumla sınırlı değildir. Klasisizm akımının Türk edebiyatını fazla etkilememesinin nedenlerini sıralamak gerekirse;
Bu nedenlerden dolayı, Türk edebiyatı klasisizmden etkilenememiş, genel olarak bu akıma ait sadece çeviri eserler üretilmiştir. Edebiyatçılarımız bu akımı benimseyememiş ve kendileri eserler üretememiştir.