Kod 29 Ne Demek

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı çalışanların işten çıkarıldığında bildirim yapılması gerektiğini ve Kod ile yapılan bildirimlerde değişikliğe gidildiğini duyurdu. Peki, Kod nedir? Kod 29 ile işten çıkarılmanın sonuçları neler?

Koronavirüs salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinden çalışanları korumak için tarihinden itibaren fesih kısıtı (işten çıkarma yasağı) uygulaması getirildi. İş Kanunu’nunda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller fesih kısıtı uygulamasının istisnaları arasında sayılmıştı. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi halleri de içeriyor.  Bu hallerin tamamında iş akdinin feshi durumunda işten ayrılış işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimleri “29 nolu kod” üzerinden yapılıyor.

Birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının aynı kod (Kod) ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığının görülmesi üzerine SGK genelgesinde yapılan değişiklik ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlendi. Böylelikle mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanarak, olası sorunların önüne geçilecek. Ayrıca, tarihinden itibaren uygulanan fesih kısıtını delmek amacıyla, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışı olmaksızın “Kod” kullanılarak çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığı yönünde iddialar ortaya atılmıştı. Fesih kısıtından önceki dönemde aylık ortalama 17 bin çalışanın işten ayrılış nedeni “Kod” olarak bildirilmiş iken fesih kısıtından sonraki dönemde bu sayı daha düşük olup aylık ortalama 15 bin kişiye geriledi. Geçmiş dönem SGK verilerine göre işten ayrılış nedeni “Kod” olarak belirtilen çalışan sayısı yıllara göre şu şekilde;

KOD 29 NEDİR, NE ANLAMA GELİYOR?

İşveren, iş akdini feshettiği işçiler için Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirim yapıyor. Bunu yaparken işçiyi hangi gerekçe ile işten çıkardığını bir kod numarasıyla işaretliyor. 29 numaralı kod da bu kodlardan biri. 29 kodu, "İşveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile iş akdinin feshi" anlamına geliyor.  İş Kanunu'nun "ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri" başlıklı 25/2 maddesi, yasakta istisna kapsamında tutuluyor. 25/2 maddesinde belirtilen ahlaka aykırı fiiller arasında işyerinde çalışan bir işçiye cinsel tacizde bulunmak, işyerine sarhoş ya da uyuşturucu madde alarak gelmek, hırsızlık yapmak gibi yüz kızartıcı suçlar bulunuyor. Bir işverenin, işçisini bu kod ile işten çıkarabilmesi için İş Kanunu'nun ilgili bendi kapsamındaki fiillerden birini işlemesi gerekiyor. 

KOD 29 İLE İŞTEN ÇIKARILMANIN SONUÇLARI NELER?

-Kod 29 ile işten çıkarılan çalışanlar; kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı haklardan faydalanamıyor.

-İşsizlik ödeneği de alamıyor.

-İçeriği nedeniyle kod ile işten çıkarılan bir kişi, yeni bir iş ararken de fazladan sorun yaşayabiliyor.

Kamuoyunda “Kod” olarak bilinen işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi düzenlemesi, pandemi dönemi işten çıkarma yasağının dışında tutulmuştu. Pandemi nedeniyle işten çıkarmanın yasak olduğu 'de bin işçi "Kod" maddesi kullanılarak işten atıldı. Peki SGK'nın uyguladığı kod 29 nedir, içeriğinde ne var?

Pandemi nedeniyle uygulanan işten çıkarma yasağı, son dönemde Kod 29 olarak bilinen maddenin gündeme gelmesine neden oldu. Çalışanların tazminat ve işsizlik fonu almasının önüne geçen madde tartışma konusu haline geldi.

KOD 29 NEDİR?

İşten çıkarma yasağının uygulandığı dönemde iş verenler kod 29 ile çalışanları işten çıkarabiliyor. İş Kanunu’nun “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlıklı 25/2 maddesi, yasakta istisna kapsamında tutuluyor.

Bu maddede belirtilen fiiller dahilinde işçinin, işten ayrılış kodlarına göre 29 kodu ile çıkışı yapılıyor. 25/2 maddesinde belirtilen sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemenin yanı sıra ahlaka aykırı fiiller arasında işyerinde çalışan bir işçiye cinsel tacizde bulunmak, işyerine sarhoş ya da uyuşturucu madde alarak gelmek, hırsızlık yapmak gibi yüz kızartıcı suçlar bulunuyor.

PANDEMİDE BİN KİŞİYE KOD 29 UYGULANDI

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işten çıkarma veya ayrılma kodlarına ilişkin verileri yayımlamıyor. DİSK-AR tarafından CİMER başvurusu ile SGK’dan elde edilen verilere göre yılında bin işçi Kod nedeniyle işten çıkarıldı.

34 bin kadın ve bin erkek işçi Kod bahanesiyle işten çıkarıldı. Böylece Kod ile işten çıkarılanların sayısı ayda ortalama 14 bin ve günde ortalama kişi oldu.

KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI ALAMADILAR

Kod ile işten çıkarılan işçiler kıdem tazminatı ve ihbar öneli/tazminatı alamıyorlar. Ayrıca Kod’dan çıkarılan işçiler İşsizlik Sigortası Fonu’ndan işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.

DİSK-AR tarafından yapılan açıklamada “İşverenlerin uzun yılardır, işçilerin kıdem ve ihbar tazminatı haklarını gasp etmek için başvurdukları bu yöntem, Covid döneminde uygulanan işten çıkarma yasağını delmek için de kötüye kullanılıyor. İş Kanunu’nun II maddesi işten çıkarma yasağının istisnalarından birini oluşturuyor.” denildi.

EkonomiKadınkıdem tazminatıSGKuyuşturucu