Kömürün Çıkarıldığı Yerler

Dünyanın birçok farklı yerinde saf ve doğal bir yapı altında çıkarılır. Farklı katmanlarda bazı doğal yapılarının değişimi ile beraber oluşan saf bir yer altı madeni olduğunu söylemek gerekir. Özellikle enerji ve yakıt kapsamında sunmuş olduğu özellikler ile pek çok alanda yaygın biçimde kullanılır. 

Kömür Kullanım Alanları Nelerdir?

Çağın en önemli ve vazgeçilmez yeraltı kaynaklarından biri olarak kömür ön plana çıkar. Hatta hala petrol ile aynı değerde günlük yaşamda kullanıyor. Bununla beraber yenilenmeyen doğal kaynaklar içerisinde olduğunu söylemek gerekir. Özellikle dünya çapında pek çok farklı alanda yaygın olarak kullanılır.

- Elektrik üretim

 - Demir Çelik ve çimento imalatı

 - Endüstriyel proseslerde buhar üretmek

 - Isınma amaçlı

 - Kimya endüstrisinde enerji amaçlı

 - Isıtılarak kok kömürü biçiminde değerlendirilir

Görüldüğü gibi yukarıdaki kullanım alanlarına bakıldığı zaman kömür en önemli yeraltı madenleri arasında öne çıkıyor. Çünkü birçok değişik sanayi alanı ve endüstriyel alanın çalışabilmesi için enerji sağlar. Bu enerji hem yakıt hem de elektrik amaçlı ön plana çıkar. 

 Farklı proses ve süreçlerden geçmek suretiyle yakıt ve enerji olarak değerlendirilir.

Kömürün Özellikleri Nelerdir?

Kömür doğal yapısı ile beraber getirdiği pek çok özellik üzerinden ön plana çıkar. Zaten bu özellikleri nedeniyle yakıt ve enerji eşliğinde uluslararası düzeyde değerlendirilir. Kömür homojen olmayan ve kompakt bir yapıya sahiptir. Genel olarak lignoselülozik bitki parçaları üzerinden oluşmuş bir yapılır.

Tabakalaşma göstermesi ile beraber içerisinde çoğunlukla karbon bulunur. Zaten yüksek yapılı bir karbon etkisine sahip olduğu için yakıt ve enerji üzerinden önemli yer tutar. Kahverengi ve siyah tonlarına sahip olması ile beraber, aynı zamanda bataklıklarda oluşmuş bir doğal yeraltı kaynağıdır. Yüksek Isı enerjisi ile beraber yakıt amaçlı önemli bir yer tutar. Günümüzde pek çok yerde yakıt ile enerji üzerinden önemli yere sahiptir.

Kömür Nerelerde Kullanılır?

Temel olarak yakıt ve enerji biçiminde kömür akla gelebilecek birçok farklı alanda kullanılır. Tabi en başta ev ve işyerleri gibi pek çok alanda ısınma amaçlı kutu değerlendirilir. Aynı zamanda birçok endüstriyel alan ya da sanayi alanında yakıt ve elektrik amaçla kullanılır. Demir Çelik ve çimento imalatının yanı sıra, bununla beraber kimya endüstrisinde yine enerji amaçlı ön plana çıkar. Tabii tren üzerinden de yine geçmişten günümüze enerji ve yakıt üzerinde eşliğinde önemli bir yere sahiptir. Bu gibi özellikleri ile beraber kömür günümüzde hala önemli oranda kullanılıyor. 

Ağırlık olarak %50, hacim olarak da %70’ten fazla kömürleşmiş bitki kalıntılarından oluşur. Kömür; başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş olup diğer kaya tabakalarının arasında damar halinde, uzunca bir süre (milyonlarca yıl) ısı, basınç ve mikrobiyolojik etkilerin sonucunda meydana gelmiştir.

Kömürleşme; bitkilerin alterasyonu sürecidir. Turba, linyit, alt bitümlü kömür, bitümlü kömür (taşkömürü), antrasit ve grafit birbirlerine dönüşerek oluşur.

Kömür; elektrik üretiminde, ısınmada, demir-çelik ve çimento sanayi ile sanayinin diğer alanlarında kullanılmaktadır.

Kömür, yılında, dünya birincil enerji tüketiminde %26,9’luk payla petrolden sonra ikinci sırada yer almıştır. Dünya elektrik üretiminde ise %35,9’luk payla ilk sırada yer almıştır.

BP verilerine göre, yılı sonu itibarıyla dünya üzerinde toplam görünür antrasit ve bitümlü kömürler ile alt bitümlü kömürler ve linyit rezervleri 1,07 trilyon ton olup bu rezerv toplamının ,6 milyar tonu (%70) antrasit ve bitümlü kömür (taşkömürü), ,5 milyar tonu (%30) ise alt bitümlü kömürler ve linyittir.

Şekil 1. Dünya Kömür Rezervlerinin Kömür Kategorilerine Göre Dağılımı

Dünya antrasit ve bitümlü kömür rezervlerinin en büyük kısmı %29,1’lik payla (,94 milyar ton) ABD’de yer almaktadır. ABD’yi; %17,9 payla Çin (,07 milyar ton), %14,1’le Hindistan (,98 milyar ton), %9,8’le Avustralya (73,72 milyar ton), %9,5’le Rusya (71,72 milyar ton) izlemektedir. Dünya alt bitümlü kömür ve linyit rezervlerinin ise en büyük kısmı %28,2’lik payla (90,45 milyar ton) Rusya Federasyonu’nda bulunmaktadır. Rusya’yı; %23,9’la Avustralya (76,51 milyar ton), %11,2’yle Almanya (35,90 milyar ton), %9,4’le ABD (30,00 milyar ton), %3,7’yle Endonezya (11,73 milyar ton) ve %3,4’le (10,98 milyar ton) Türkiye izlemektedir.

Şekil 2. Dünya Kömür Rezervlerinde Ülkelerin Payları

Ülkemizin 19,32 milyar ton linyit ve asfaltit (%92,7) ile 1,52 milyar ton taş kömürüyle (%7,3) birlikte toplam kömür kaynağı yaklaşık 20,84 milyar ton’dur. Taş kömürlerimizin alt ısıl değeri - kcal/kg arasında değişmektedir. Linyit kaynağımızın ısıl değerleri kcal/kg ile kcal/kg arasında değişkenlik göstermekle birlikte yaklaşık %79’unun alt ısıl değeri kcal/kg’nin altındadır.

Şekil 3. Ülkemiz Kömür Kaynaklarının Dağılımı

BP verilerine göre, dünyada yılında toplam 8,17 milyar ton kömür üretimi gerçekleştirilmiş olup Çin, 4,1 milyar ton (%50,5) üretimle ilk sırada yer almıştır. 

Şekil 4. Yılı Dünya Kömür Üretiminde Başlıca Ülkeler

Şekil 5. Yıllar İtibarıyla Dünya Kömür Üretimleri

Enerdata verilerine göre, dünyada yılında toplam 7,86 milyar ton kömür tüketimi gerçekleşmiş olup Çin, 4,1 milyar ton (%52) tüketimle ilk sırada yer almıştır. 

Şekil 6. Yılı Dünya Kömür Tüketiminde Başlıca Ülkeler

Şekil 7. Arası Dünya Kömür Tüketimleri

Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü verilerine göre, yılında Türkiye’de toplam tüvenan kömür üretimi; ,09 milyon ton linyit, 1,49 milyon ton asfaltit, 1,79 milyon ton taş kömürü olmak üzere toplam ,37 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 

Şekil 8. Yıllar İtibarıyla Ülkemiz Linyit Üretimleri

Şekil 9. Yıllar İtibarıyla Ülkemiz Asfaltit Üretimleri

Şekil  Yıllar İtibarıyla Ülkemiz Taş Kömürü Üretimleri

Ülkemizde yılında ,8 milyon ton kömür (35,1 milyon ton taş kömürü+79,1 milyon ton linyit ve asfaltit + 5,6 milyon ton taş kömürü koku) tüketilmiştir. Taş kömürü ile linyit ve asfaltit tüketimlerinde en büyük pay, sırasıyla %60,2 ve %83,5’lik oranlarla termik santrallerin olmuştur.

Şekil  Ülkemiz Kömür Tüketiminin Sektörlere Göre Tüketim Dağılımı,

Ülkemizin yılları arası ortalama kömür (taş kömürü, taş kömürü koku, linyit ve asfaltit) tüketimi yaklaşık milyon ton olmuştur.

Şekil  Yıllar İtibarıyla Ülkemiz Kömür Tüketim Miktarları

Ülkemizde yılında, yerli kömüre dayalı (linyit+asfaltit+taş kömürü) santrallerden ,15 GWs, ithal kömüre dayalı santrallerden ise ,66 GWs olmak üzere kömüre dayalı santrallerden toplam ,81 GWs elektrik üretilmiştir. yılında kömüre dayalı santrallerden üretilen elektriğin toplam elektrik üretimi içindeki payı %36,18 olurken, yerli kömürün (linyit+ taş kömürü+asfaltit) payı ise %15,89 olmuştur.

Şekil  Elektrik Üretimi İçinde Kaynakların Payı,

aralık itibarıyla ülkemizde; 1 adet asfaltit, 46 adet linyit, 4 adet taş kömürü ve 16 adet ithal kömürle çalışan olmak üzere toplam 67 adet kömürle çalışan elektrik üretim santrali bulunmaktadır.

aralık itibarıyla, ülkemizin kömüre dayalı santral kurulu gücü toplam kurulu gücün %21’ine karşılık gelmektedir. Yerli kömüre dayalı kurulu gücün toplam kurulu güce oranı ise %11 olmuştur.

Şekil  Aralık İtibarıyla Ülkemizin Kömüre Dayalı Santral Kurulu Gücü 

Güncelleme Tarihi: