Kokulu Ishal Neden Olur

İshal genellikle sık karşılaşılan ve nadiren ciddi seyreden bir bulgu olsa da, hangi durumlarda müdahale  gerektirdiğini bilmek önemlidir. Çünkü, uygun tedavi edilmediğinde, sıvı kaybına yol açarak, çocuğunuzun vücudundaki su ve tuz dengesini bozabilir.

Çocuğumun normal dışkısı nasıl olmalı?

Normal dışkının sıklığı ve kıvamı, çocuğunuzun yaşına göre değişiklik gösterir. Küçük bebeklerin günde kez cıvık-yumuşak kıvamlı dışkılaması normaldir (anne sütü alan bebekler, mama ile beslenenlere göre daha sık dışkılayabilir). İlk 3 ayda, bazı bebekler günde 2 veya daha fazla dışkılarken, diğerleri haftada bir yumuşak kıvamlı dışkılar. İki yaşına geldiğinde çoğu çocuğun günde en az bir kez yumuşak fakat katı kıvamlı dışkılaması olmaktadır. Daha büyük çocuklarda ise bağırsak alışkanlığı her çocuğa göre farklı olabilir; bazıları her yemek sonrası, bazıları ise günaşırı tuvalete gidebilir. Dışkının kıvamı ve rengi de yaşa göre değişiklik göstermektedir. Özellikle anne sütü alan küçük bebeklerin dışkısı sarı, yeşil veya kahverengi olabilir, tanecikler içerebilir.

Çocuğumun ishal olduğunu nasıl anlarım?

İshal, çocuğunuzun cıvık veya sulu dışkılaması, veya her zamankinden daha sık dışkılaması olarak tanımlanır. Bebeklerde normal dışkılama sıklığının iki katına çıkması, daha büyük çocuklarda ise üç veya daha fazla sulu dışkılama olarak tanımlanır. Tüm çocukların dışkı kıvamı ve rengi beslenme ile ilişkili olmakla birlikte, sulu ve sümüksü dışkılara dikkat edilmeli, kan içeren veya siyah- katran rengi dışkılamalarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İshalin Nedenleri

• Virusler ; Çocuklardaki ishalin en sık nedenidir. Daha çok kış aylarında görülür, sulu ishal, kusma, hafif ateş, baş ağrısı, karında kramplar, kas ağrıları ve iştahsızlığa neden olur. Bakterilerin neden olduğu ishali çoğu zaman viruslere bağlı olan ishalden ayırmak zordur, fakat ateş genellikle daha yüksektir, ishal kanlı veya sümüksü olabilir. Bakteri ve parazitlerin neden olduğu ishal genellikle içme suyunun temiz olmadığı, lağımın uygun şekilde boşaltılamadığı bölgelerde görülür. Sebep olan mikrobun bulaştığı yiyeceklerin veya içeceklerin tüketilmesi veya mikrop ile temas etmiş ellerin ağza götürülmesi ile hastalık gelişebilir.

• Antibiyotikler ; Antibiyotiklere bağlı ishal genellikle hafif seyreder ve antibiyotiklerin kesilmesine gerek olmaz. Fakat antibiyotik bittikten sonra düzelmeyen, şiddetli seyreden veya kanlı ishale yol açan durumlarda doktora başvurmak gerekir.

Çoğu ishal gün içerisinde düzelmektedir. Onbeş günü geçen ishal, enfeksiyonlar, sindirim bozuklukları, genetik hastalıklar, besin alerjileri gibi farklı nedenlerden kaynaklanabilir ve farklı şekilde tedavi gerektirebilir. Bu nedenle, on günden uzun süren ishalde doktora başvurmak gerekir.

SIVI KAYBINA DİKKAT

İshal vücutta sıvı kaybına yol açabilir. Sıvı kaybı bebekler ve küçük çocuklarda daha sık görülür. Hafif derecede sıvı kaybında susama hissi, hafif ağız kuruluğu görülürken, orta derecede sıvı kaybında idrar miktarında azalma (altı saat içinde idrar yapmama), ağladığı zaman gözyaşının azalması-olmaması, ağız kuruluğu ve gözlerde çöküklük, ağır derecede sıvı kaybında ise uyku hali, nabızda hızlanma ve idrar yapmama görülür.

İshalli çocuk nasıl beslenmeli?

Sıvı kaybı olmayan ve ağızdan beslenebilen çocuklar normal beslenmeye devam etmelidir. Pirinç, buğday, patates, ekmek, yağsız et, sebze ve meyve tüketebilir. Anne sütü alan bebeklerin ise sık sık emzirilmesi gerekir. Yeterli su ve sıvı gıda verilmelidir. Yağlı gıdalar, meyve suları, çok şekerli içecekler ishali artırabileceğinden önerilmemektedir. İshale yönelik ilaç tedavisi genellikle gerekli değildir ve doktorunuz tarafından önerilmedikçe kullanılmamalıdır. Orta-ağır sıvı kaybı olan çocuklarda şeker ve mineral içeren ağızdan sıvı tedavisini doktorunuzun önerdiği şekilde verebilirsiniz. Bu şeker ve mineral (tuz) karışımları hazır paketlerde bulunur ve önerilen miktarda su ile karıştırılarak belirli bir süre içerisinde içirilir. Ağızdan beslenemeyen çocuklara damardan sıvı tedavisi verilmesi gerekebilir.

Ne zaman doktora başvurmalı?

• Kanlı ishali varsa

• 1 yaşından küçük ve birkaç saat içinde herhangi bir şey yemedi veya içmediyse

• Şiddetli karın ağrısı varsa

• Çok halsizse, sürekli uyku hali veya huy değişikliği varsa

• Sıvı kaybı bulguları varsa: ağzı kuru, ağladığında gözyaşı yok veya bebeklerde saat, daha büyük çocuklarda saat boyunca idrar yapmadıysa

• Yüksek ateşi varsa

• İshali 10 günden uzun sürdüyse doktorunuza başvurmanız gerekir

İshalden nasıl korunmalı?

• Eller sık sık ve uygun şekilde yıkanmalıdır (30 saniye süre ile sabun kullanarak

yıkanmalı, tırnak içleri, parmak araları ve el bileklerini de içermeli)

• Alt bezi değişimi dikkatle yapılmalı ve sonrasında eller yıkanmalıdır.

• Temizliğinden emin olunmayan veya kaynağı bilinmeyen sular tüketilmemelidir.

• Çiğ yenen gıdalar dikkatlice yıkanmalıdır.

• İshali toparlayana kadar çocuğun okula gitmemesi, diğer çocuklara yayılmasını

önlemeye yardımcı olacaktır.

Son zamanlarda ishal, bulantı kusma ve karın ağrısı gibi şikayetler yaşayan çocuk sayısında belirgin bir artış olduğunu belirten Dr. Lale Seren, aileleri uyardı.

Nazan DOĞANER HALICI

Yayınlanma: - 04 Ocak Güncellenme:

İnfluenza, RSV, Beta, El Ayak Ağız gibi hastalıkların atak yaptığı bugünlerde çocuklarda ishal de çok yaygın. Bu nedenle çocuk polikliniklerinde büyük bir yoğunluk yaşandığına dikkat çeken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Lale Seren, bu konuda bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı.

Lale Seren

Doğru tedavi edilmezse tehlikeli

İshal genellikle yaş grubundaki çocuklarda sık rastlanan ve bazı durumlarda ciddi seyreden bir bulgudur. Çocuklarda ishale genellikle kusma ve karın ağrısı da eşlik eder. Hangi durumların acil olduğunu bilmek önemlidir. Çünkü ishal, uygun tedavi edilmediğinde sıvı kaybına yol açarak, çocuğun vücudundaki su ve tuz dengesini bozabilir. Bu da özellikle 2 yaş altındaki bebekler için tehlikeli bir durumdur.

Nasıl anlaşılır?

Bebeklerde normal dışkılama sıklığının iki katına çıkması, daha büyük çocuklarda ise günde üç veya daha fazla sulu dışkılama ishal olarak tanımlanır. Tüm çocukların dışkı kıvamı ve rengi beslenme ile ilişkili olmakla birlikte, sulu ve sümüksü dışkılara her zaman dikkat edilmelidir.

Tedavi sürecinde neler yapılmalıdır?

Viral ishaller gün içinde kendiliğinden düzelir. Ancak bakteriyel ishali çoğu zaman antibiyotik ile parazit ishalleri ise her zaman anti-paraziter ilaçlarla tedavi etmek gerekir. Kusmayan çocuklar her zamanki gibi yemeye ve içmeye veya emmeye devam edebilir. Özellikle anne sütünün ishali önleme ve ishal dönemindeki ihtiyacı karşılamadaki rolü çok fazladır. Bu dönemde emzirme sıklığı artırılmalıdır. Ayrıca ishal için uygun bir beslenme çoğu zaman ishal süresini kısaltır. Kabuğu soyulmuş elma, muz, şeftali, haşlanmış havuç, patates, yoğurt çorbası, pilav veya pirinç lapası, yoğurt, ayran, kefir bu dönemde çocuğunuza verebileceğiniz gıdalardır. İshal sona erene kadar daha küçük porsiyonlarda yemek verilmelidir. Bu süreçte iştahsızlığın normal bir bulgu olduğu unutulmamalıdır.

Sıvı kaybının belirtileri

İshal vücutta sıvı kaybına yol açar. Hafif derecede sıvı kaybında susama hissi, hafif ağız kuruluğu görülürken, orta derecede sıvı kaybında idrar miktarında azalma (altı saat içinde idrar yapmama), gözyaşının azalması veya olmaması, ağır derecede sıvı kaybında ise uyku hali, nabızda hızlanma ve idrar yapmama görülür. Orta-ağır sıvı kaybı olan çocuklarda şeker ve mineral içeren ağızdan sıvı tedavisini doktorunuzun önerdiği şekilde verebilirsiniz. Bu şeker ve mineral (tuz) karışımları hazır paketlerde bulunur ve önerilen miktarda su ile karıştırılarak belirli bir süre içerisinde içirilir. Ağızdan beslenemeyen çocuklara damardan sıvı tedavisi verilmesi gerekebilir.

Ne zaman doktora başvurulmalı?

1) Çocuğunuz 6 aydan küçükse,

2) Günde 'den fazla ishali varsa,

3) Ateşi yüksekse,

4) Karın ağrısı şiddetliyse,

5) Çok halsizse, sürekli uyku hali veya huy değişikliği varsa,

6) Sıvı kaybı bulguları varsa, (Çocuğun ağzı kuruyorsa, ağladığında gözyaşı akmıyorsa, bebek saat, daha büyük çocuk saat boyunca idrar yapmadıysa…)

7) Tekrarlayan kusma nedeniyle su veya diğer sıvı gıdaları alamıyorsa;

8) Kanlı ishali mevcutsa zaman kaybedilmeden doktora başvurulmalıdır.

İshalin sebepleri 3 maddede sıralanabilir.

Virüsler: Çocuklardaki ishalin en sık nedenlerindendir. Özellikle ilk 5 yaşta ve kış mevsiminde daha sık görülür. İshal yapan virüsler sıklıkla rotavirüs, enterik adenovirüs, norovirüs gibi virüslerdir. Sulu ishal, kusma, hafif ateş, baş ağrısı, karında kramplar, kas ağrıları ve iştahsızlığa neden olur.

Bakteriler: Bakterilerin yol açtığı ishali çoğu zaman virüslere bağlı olan ishalden ayırmak zordur. Fakat bakteriyel nedenli ishallerde ateş genellikle daha yüksektir, kanlı veya sümüksü dışkılama belirgindir. E. Coli, Salmonella ve Shigella dahil birçok farklı bakteri ishale neden olabilir. Bu bakteriler, genellikle gıda zehirlenmelerinden sorumludur. Genellikle içme suyunun temiz olmadığı, hijyen koşullarının bozulduğu durumlarda görülür. Genellikle suçlanan besinin tüketilmesinden birkaç saat sonra başlayan ishal ve kusma ile belirti verir.

Parazitler: Çocuklarda ishale neden olabilecek paraziter enfeksiyonlar arasında giardia
ilk sırada yer alır.

7 etkili korunma yolu

Bu hastalıkta korunma çok önemlidir. İşte alınması gereken önlemler…

1 – Virüsler ve bakteriler sabunla etkisiz hale geldiğinden el yıkamak en önemli korunma yollarından biridir. Özellikle bebek bezi değişimi, tuvalet kullanımı sonrası, yemekten veya yemek hazırlanmasından önce el temizliğine dikkat edilmelidir. Çocuklara da el yıkama alışkanlığı kazandırılmalıdır.

2 – İshale yol açan adenovirüsler solunum yoluyla da bulaşabildiği için sosyal mesafeye dikkat edilmelidir.

3 – Temizliğinden emin olunmayan veya kaynağı bilinmeyen sular tüketilmemelidir.

4 – Çiğ meyve ve sebzeler bol su ile dikkatlice yıkanmalıdır.

5 – Oyuncakların ve çocukların bulunduğu ortamların temizliği unutulmamalıdır.

6 – Rotavirüs aşısı, ishale yol açan rotavirüsten korunmada hayati öneme sahiptir.

7 – İshali geçene kadar çocuğun okula gitmemesi, diğer çocuklara bulaşmayı; dolayısıyla enfeksiyonun yayılımını önlemeye yardımcı olacaktır.