“İshal, kişilere günlük hayatı sekteye uğratacak derecede rahatsızlık verebilir. Uzun süren ishale neden olan dizanteri ve parazitler; tedavi edilmezse, beyin iltihabı veya karaciğer kistine varıncaya kadar birçok tehlikeli hastalığa öncülük edebilir. İki haftayı geçen uzun süreli ishaller; doğumsal bağırsak hastalıklarının da habercisi olabilir’’ diyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Musa Bostancıoğlu, ishallere karşı ebeveynleri uyardı.
Çocuk ölüm nedenleri arasında 4. sırada!
Mikrobik ya da mikrobik olmayan birçok nedenle ortaya çıkabilen ishal, çocuk ölüm nedenleri arasında 4. sırada yer almaktadır. İshalin en sık nedeni besin zehirlenmesi olurken, iki haftayı geçen uzun süreli ishaller ise; çölyak, kistik fibroz, chron ülseratif kolit gibi doğumsal bağırsak hastalıklarının habercisi olabilir. Dışkılamanın günde 6 ila 8 defadan fazla sayıda ve sulu olması; riskli olduğundan, bu durumda hastanın en yakın bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir. Bebek ve çocuklar; kusma ve ishalle aşırı su kaybederek, erişkinlere göre daha hızlı şekilde, böbrek ve kalp yetmezliğine girebilirler. Bu nedenle; ishale asla kayıtsız kalmamak gerekir.
Mikropların çoğu besinlerle bulaşıyor
Herhangi bir mikroorganizmanın, bağırsak mukozasında yaptığı tahribat sonucu ortaya çıkan ishal durumuna, akut infeksiyoz ishal denir. Mikrop bulaşmış suların içilmesi, besinlerin yenmesi veya direnci azalmış hastada vücudun kendi bakterilerinin hastalık yapar hale gelmesiyle; ishal oluşmaktadır. Mikropların çoğu iyi klorlanmış suda ölmektedir ancak; Rota virüsü gibi klora dirençli bazı mikroplar da vardır. Kanalizasyon karışmış suların bilmeden kullanılması, kapalı şehir suyu şebekesi dışından edinilmiş kuyu sularının içilmesi sonucunda da ishal gelişebilmektedir.
Açıkta Bırakılan Gıdalar Zehirliyor
Tarihi geçmiş ya da açıkta fazla bekletilen; tavuk eti, yumurta, et ve diğer hayvansal gıdalar; ishale ve zehirlenmeye neden olabilmektedir. Mikrop bulaşmış; sucuk, pastırma, salam, konserve, et suyu ve soslar, pilav, makarna ve süt tozu, krema, mayonez, dondurma gibi gıdalar, süt, çiğ veya az pişmiş deniz ürünlerinin tüketilmesi ve de kanalizasyon bulaşmış suyla yıkanan sebze ve meyvelerin yenmesi de ishale yol açmaktadır.
İshalken Az ve Sık Beslenilmeli
Hastanın klinik tablosu belirlendikten sonra ve gerekli ise acil girişimlerde bulunulduktan sonra, hekim tarafından laboratuvar tanıya geçilmelidir. İshal tanısında en basitinden en karmaşığına kadar pek çok yöntem sırayla kullanılmadır. Bu süreçte hasta; ishalin süresi, sayısı, gıdalarla ilişkisi, sancılı olup olmadığı yönünden hekimi tarafından sorgulanmalıdır. Tedaviye dirençli uzamış ishallerde, ileri düzey tetkikler mutlaka yapılmalıdır. Çoğu ishal olgusunda, tedavi kaybedilen sıvı ve minerallerin en kısa sürede yerine konması yeterli olur. Bu amaçla, aşırı sıvı kaybı olan ağızdan beslenemeyenlere hastanede damar yolundan serumla sıvı verilmelidir. Kusması seyrek sıvı kaybı az olan hastalara, ağızdan sıvı yiyecekler ve su verilmelidir. Ancak bu dönemde az az ve sık sık beslenilmeli bulantı uyarılmamalıdır.
İshali Kesmek için İçilen Asitli İçecekler ve Kahve Şehir Efsanesi!
İshali olan hastalara asitli içecek, kahve içirilmesi tamamen bir şehir efsanesidir. Tedaviyle birlikte hasta kişi yiyecek olarak yoğurt, ayran, muz, yayla çorbası, patates havuç, gibi gıdalarla beslenmelidir. Aşırı yağlı olmamak kaydıyla hasta makarna ve pilav yiyebilir. Kişi bu dönemde; ayran, sade soda, şeftali ve elma suyu içebilir. Sadece; erik, kayısı, karpuz, kavun, kiraz, armut, mısır, kuruyemişler, bakliyatlar, kızartmalar gibi bağırsak çalışmasını hızlandıran yiyecekler kesilmelidir. Bağırsakta bozulan mikrobik dengeyi yeniden oluşturmak için probiyotikler kullanılabilir, 1 haftayı geçmiş ishallerde yıpranmış bağırsak dokusunun daha hızlı iyileşmesi için çinko şurupları doktor önerisiyle verilebilir. Antibiyotikler ise gaita tahlili yapılmadan ve doktor yazmadan kesinlikle kullanılmamalıdır. Hasta bebek; emiyorsa emzirmeye devam etmeli, katiyen emzirme kesilmemelidir. Bebek yediklerini dışkı ile atıyor diye su ve sulu gıdalar vermekten vazgeçilmemelidir. İshalden korunmak için yapılması gereken en önemli şey ise hijyenik olmaktır.
Enfeksiyondan veya yediiniz yiyeceklerden hatta bazen de çok scak havalarn etkisinden dolay ishal durumunu yaayabilirsiniz. shal problemini gidermek için ise; biraz dinlenmek ve ishalde yenmesi gereken yiyecekler tüketerek barsaklarnz eski salna kavuturabilirsiniz. Barsaklarnzn ileyiini normalde döndürmek için sizlere bu yaz çok yardm edecek. shal olunca ne yenir, ishal olan nasl beslenmeli imdi sizler için açklyoruz!
Besin zehirlenmesi, bakteri ve parazitler, daha önce sk tüketilmeyen farkl yiyeceklerin tadlmas, youn stres durumu, alerji, radyasyon ya da antibiyotik terapisi gibi nedenlerle oluan ishali ne geçirir?
Doktor kontrolüne ek olarak tedaviyi destekleyebilecek bitkisel takviyeler, beslenme önerileri bu içeriimizde size özel derlendi. Evde ishali ne keser, ishali en hzl ne geçirir gibi sorularnza yant bulabileceiniz 10 tavsiye için bir sonraki alt balmza ilerleyiniz.
Salkta en doru tedavi yöntemleri ve kesin sonuçlar için mutlaka alannda uzman bir doktora bavurunuz. Tavsiyelerimiz hafif iddetteki rahatszlklar için evde geçici bitkisel öneriler içerir. Salkl günler dileriz…
Düük lifli gdalar arasnda yer alan pirinç, ishal annda etkili olmaktadr. Beyaz pirinç ile pilav veya lapa yaparak tercih edebilirsiniz. Bir süre suyun içinde bekletin niastasn braknca bu pirinç suyunu için; bu çözüm de etkili olacaktr.
Muz ishale iyi gelir mi? Potasyum bakmndan zengin olan muz ishale iyi gelir. shal günlerinin yol arkada, kurtarc dostu muz; ishalden dolay kaybedilen potasyumu dengeler. Ayn zamanda tokluk hissi salar, enerji verir. Midenize zarar verecek bakterilerin oluumunu engeller, depresyon ve stres gibi duygu bozukluklarnn da önüne geçer.
lginizi çekebilir: Muzun Faydalar: Neden Düzenli Tüketmelisiniz?
Mevsiminde bolca tüketebileceiniz eftali, ishal rahatszl yaadnz dönemlerde imdadnza koacak! Potasyum zengini bu meyve sindirim sisteminizi düzenler. Kolesterol içermez ve düük glisemik indekse sahiptir; kan ekerinizde ani yükselmeye neden olmaz.
lginizi çekebilir: eftalinin Faydalar Nelerdir?
Barsak iyiletiren yourt, ishal etkilerini de yok edecektir. Ev yapm yourt ile daha ksa sürede ishali iyiletirebilirsiniz. Barsak florasn iyiletiren yourt ayn zamanda sindirim sistemini düzenler, baklnz da güçlendirir.
lginizi çekebilir: Yourdun Faydalar, Suyunun Faydalar, Yourt Yemenin Faydalar
Düük lifli besinlerden biri de patatestir. shalden kurtulmak için patatesi halayarak ve tercihe göre biraz tuz atarak tüketmelisiniz. Dilerseniz halanm patatesi püre haline getirerek de tüketebilirsiniz. Bu tarif barsaklarnza iyi gelecektir.
Yourt içine veya meyve üzerine eklenen keçiboynuzu özü, ishali vücudunuzdan atmak için harika bir yöntem olacaktr. Keçiboynuzu meyvesini de ishal problemi yaadnz günlerde güvenle tüketebilirsiniz. E vitamini ve kalsiyum deposudur.
lginizi çekebilir: Keçiboynuzu Faydalar Nelerdir?
Elma içeriindeki vitamin ve mineraller sayesinde sindirim sistemi bozukluklarnda en sk tercih edilen meyveler arasndadr.
shalken tüketebileceiniz elma ayn zamanda di ve az salnz korur; baklk sisteminizi güçlendirir; kolesterol deerlerini dengeler.
lginizi çekebilir: Elmann Faydalar: lk Kez Duyacaksnz!
shal oldunuz, yiyecek doru bir eyler mi aratryorsunuz? Çözümü kolay! Sindirim sisteminize iyi gelecek, barsaklarnz düzenleyecek yasz halanm makarna bu günlerde pratik kurtarcnz olacak. Ekstra sos veya fazladan tuz ilavesi yapmadan sade makarna tercih etmelisiniz.
lginizi çekebilir: Makarna Yemenin Sizi ok Edecek 4 Faydas
Krmz et veya tavuu halayarak patates püresi ya da makarna ile afiyetle tüketebilirsiniz. shal olduunuz günlerde protein ve mineral ihtiyacnz en salkl yoldan karlayabileceiniz gibi etin halama suyu ile çorba da piirebilirsiniz.
Tarif için: Terbiyeli Et Halama
Az yal veya tercihen yasz kyma ile zgara köfte hazrlayabilirsiniz. shal problemi yaanan günlerde bu menü oldukça ideal ve salkl! Köftelerinizi az yada piirmeye özen gösterdiiniz sürece oldukça besleyici bir tabak oluturabilirsiniz. Yannda halanm pirinç lapas da keyifli bir elikçi olacaktr.
Tarif için: Frnda Izgara Köfte (Videolu)
shale kar limonlu kahve tüketimi halk arasnda denenen bir yöntemdir. 1 tatl ka Türk kahvesine birkaç damla limon suyu skarak yemeyi deneyebilirsiniz.
shal problemini yaayan kiilerde sv kayb yaanmaktadr. Kaybedilen svy yenilemek için doktorlar bol su içmenizi önermektedir. Sindirimi zor olmayan gdalarn tüketilmesi ishali geçirecektir. Yine sv kayb yaandndan dolay enerji kayb da yaayabilirsiniz. Vücudunuzun daha hzl ekilde ishali iyiletirmesi için C vitamini arlkl beslenmelisiniz. Eletrolit kaybnn önüne geçebilmek için içeceiniz suyun içine eker ve tuz ilave edebilirsiniz.
lginizi çekebilir: Düzenli Su çmenin artc Faydalar
shalde yumurta da tercih edilebilir. shalde yumurta yenir mi, yumurta nasl olmaldr? Diyorsanz ishal günlerinde kat kvamdaki yumurtalar yiyebilirsiniz. Özellikle de çocuklarda görülen ishal problemini, çok kat pimi yumurta ile giderebilirsiniz.
lginiz çekebilir: Halanm Yumurta Yemenin 9 Önemli Faydas
shalde neler yenir sorusunun bir baka cevab da; yasz besinler olmaldr. Kzarm sebze ve etler yerine halama yöntemi ile pien besinler tercih edilmelidir. Bol sv tüketerek ishalin önüne geçebilirsiniz. Su kaybeden hastaya bir veya 2 bardak tuzlu ayran verilirse hem tansiyon dengelenir hem de kaybedilen su yenilenir.
Muz yemek ishali geçirir mi? Sorunuzun yant evet! shal olduunuz günlerde besin dengesini korumak ve enerjinizi toplamak için muz tüketebilirsiniz. Bu aamada ölçülü olmanzda fayda var. Muzu püre ya da farkl formlar yerine kat olarak tüketmenizi tavsiye ederiz. Yüksek potasyum içerii sayesinde muz, vücuttaki su kaybn önler ve mineral destei salar.
Evet, ishalde elma yenir. Ancak kabuunu soymalsnz. Çünkü kabuklu yenilen elma, sindirim sisteminizi hassas bir konuma getirebilir. Elma; barsaklarnzn normal dengede çalmasn salar ve sindirim problemlerini ortadan kaldrr.
Bugünlerde kulaktan dolma bilgilere itibar etmemenizi öneririz. Zira ishalde karpuz yenir mi sorusu halk arasnda ikilemde olan bir sorudur. Karpuz bol su içeren ve barsaklar çaltran bir meyvedir. shal annda yediinizde sizi iyiletirmez, ishalin iddetini daha da artrabilir.
shalde ne yenir ne yenmez konusuna deindiimiz bu yazda, sizlerle tercih etmeniz gereken besinleri ve içecekleri paylatk.
imdi sra uzak durmanz gereken, ishal etkisini daha da gösterecek besinleri anlatalm. Kendinizi kötü hissettiinizde ve barsaklarnz olmas gerektiinden daha çok çalt günlerde u besinlerden mutlaka uzak durmalsnz!
shal rahatszln hissettiiniz anda ekerli içeceklerden uzak durmalsnz. Paketlenmi tatl ve hazr gda ürünlerinden kaçnmalsnz. Çikolata ve kakao içeren ürünler de bu süreçte iyilemenizi yavalatacaktr.
Kafeine bir süre ara vermelisiniz: Kahve ve çay vücudunuzdaki svnn daha hzl kaybolmasna neden olur. Ancak çi kahvenin ishale iyi geldii de bilinmektedir. Kahveyi piirmeden, az miktarda tüketebilirsiniz.
Lifli besinleri tercih etmemelisiniz: Bol lif içeren besinler ishal etkisini tetikler ve barsaklarnz bir süre kendine gelemez. Fasulye, nohut, mercimek, bulgur gibi kuru baklagilleri bu süre zarfnda tüketmemelisiniz. Meyveler de posa içerir: Armut, kays, incir ve karpuz mesela.
Kola gibi gazl içecekler ishali iyiletirmez daha da kalc hale getirir. Hazr meyve sular da ar miktarda eker ve katk maddesi içerir; salkl bir tercih olmayacaktr.
Hamur ileri, ya ve karbonhidrat içerir. Barsaklarn çalma dengesini olumsuz etkileyen poaça, börek, beyaz unlu ekmek vb. yiyecekleri ishal olduunuz süre içerisinde tüketmemeye özen göstermelisiniz.
Normal artlarda gün içinde ara öün olarak kuru yemi tüketmenizde saknca yok fakat ishal olduunuz süre içerisinde ya barndran kuru yemileri tüketmekten kaçnmalsnz. Ceviz, fndk, fstk, kaju ve benzeri kuru yemiler ishal sürecini uzatr.
Yaygn belirtilerdir. En doru tan ve tehis için doktorunuzla görümelisiniz.
2 haftadan ksa süren rahatszlk durumu akut, 4 haftadan uzun süren rahatszlk durumu kronik (uzun süreli) ishal olarak tanmlanr. 2 haftadan uzun süren ishallerde mutlaka doktora görünmek gerekir.
Tehlikeli ishalin belirtileri arasnda kanl durumlar vardr. Dkda kan görülmesi, dümeyen yüksek ate gibi semptomlarda vakit kaybetmeden uzmana bavurmak elzemdir.
shali birden kesmek mümkün deildir. shalin geçmesi için öncelikle sebep bilinmeli ve ona göre uygulamalar yaplmaldr. Örnein üütmeden dolay olan ishal daha uzun sürede geçerken, herhangi bir besine reaksiyon olarak gelien ishal daha hzl iyileebilir.
Patates püresi ve pirinç lapas ile yourt su gibi ishal için tüketilebilecek uygun yiyeceklerdir. Yourdun güvenilir bir sütten evde yaplmas olumlu etkiyi younlatrabilir.
Virüsler, bakteriler ve parazitler su gibi ishalin öncelikli nedenleri arasndadr.
shalin öncelikle sebebi saptanmal ve ona göre yiyecekler tüketilmelidir. Basit bir hastalktan ya da midenize dokunan bir besinden ishal olduysanz bol sv tüketip barsak florasn düzenleyici gdalarla rahatlayabilirsiniz. shal genel olarak vücudu yorduu için dinlenmek de önemlidir.
4 haftadan uzun süren ishal yayorsanz altta yatan ciddi bir sebep olabilir, doktora bavurmanz gerekir. Barsak yapnzda bir bozulma olduu yüksek ihtimaldir bunun için ev yapm yourt ve kefir faydal olabilir.
Salkta en doru tedavi yöntemleri ve kesin sonuçlar için mutlaka alannda uzman bir doktora bavurunuz. Tavsiyelerimiz hafif iddetteki rahatszlklar için evde geçici bitkisel öneriler içerir. Salkl günler dileriz…
shale Ne yi Gelir?
shal Yapan 10 Yiyecek ve çecek: En Hzl Çözüm!
Kabzla Annda Çözüm! Barsaklarnz Yumuatacak 10 Yiyecek
Barsaklar Ne Çaltrr? Annda Etki Eden 10 Doal Yiyecek ve çecek
Probiyotik Gdalar K Mevsiminde Neden Önemli? Diyetisyen Cevaplad
Federal Alman Eczacılar Odası tarafından düzenlenen uluslararası eğitim kongresindeki uzmanlara göre, ishal tedavisinde başvurulan kola ve çubuk kraker iyileştirmek yerine durumu daha da kötüleştirebilir. Doç. Dr. Hans-Jörg Epple'ın açıklamasına göre, kola çok fazla şeker içerdiği için bu ishali daha da kötüleştirebilir.
Epple ayrıca, antibiyotiklerin viral enfeksiyonlarda sadece mantıksız olmakla kalmadığını aynı zamanda bağırsak bakterilerine zarar verip ağır komplikasyonlara yol açabileceğini kaydederek, “Akut ishal durumunda antibiyotiklerin normalde bir faydası yoktur. Yalnızca daha çok bakterilerden kaynaklanan iltihabi durumlarda istisna söz konusu” şeklinde konuştu.
İshal tedavisinde kaybedilen elektrolit (tuzların sudaki eriyik veya çözeltileri) ve sıvının geri alınması büyük öneme sahip. Dünya Sağlık Örgütü, kaybın giderilmesi için tuz ve belirli miktarda glikoz karışımını öneriyor. Eczanelerde satılan elektrolit çözeltileri de Dünya Sağlık Örgütü’nün bu tavsiyesiyle örtüşüyor.
Alman uzman Epple, elektrolit çözeltilerin evdeki malzemelerle de kolayca hazırlanabileceğini söylüyor. Epple, bir litre kaynatılmış suya çay kaşığının dörtte biri oranında tuz ve yine dörtte bir oranında kabartma tozu katılmasını ve ardından iki yemek kaşığı şeker ya da bal ve yarım bardak portakal suyu eklenmesini tavsiye ediyor.
Bunu da zahmetli bulan ishalli hastalara ise Alman uzman şu basit yöntemi öneriyor: İki adet orta boy muzu ezin ve afiyetle yiyin!
(Deutsche Welle Türkçe)