Kortizon Ne Yememeli

Normalde kortizon vücudumuz tarafından salgılanan bir hormondur. Kan şekerinin düzenlenmesinde ve protein metabolizmasında görevlidir. Bazı hastalıklarda dışarıdan kortizon eklemek gerekebilir. Belli bir süre ve yüksek dozda alınan kortizonun vücuda bazı olumsuz etkileri vardır.

• Kortizon hormonunu yükselterek (cusing sendromu)hızlı kilo alımına neden olabilir. Bu bireyler özellikle vücudun üst kısımları yağlanarak bir anda vücut yapılarının değişiminden şikayet ederler.
• Kemik ve kas erimesi başlar veya artabilir.
• Depresyon ve psikolojik rahatsızlıklar artar
• Kortizon mide asit salgısını artırır ve mide mukozasını bozar. Ülsere yatkınlığı artırır.
• Kan şekerinin yükselmesine neden olur.
• Kortizon vücutta ödemin artmasına ve tuzun tutulmasına neden olur. Bu da tansiyonu, kalp-damar yetmezliği ve böbrek rahatsızlıkları olan bireylerin mevcut durumlarında sorunların artışına neden olabilir.
• Kan yağlarında artışa neden olur.

Kortizon böbreklerden tuzun geri emilimini artırırken potasyumun atımını da hızlandırır. Zaten bu nedenle kan basıncı da yükselir. Potasyum yetersizliğinde kas güçsüzlüğü, hormonal aktivitelerde bozulma ve kalpte sorunlara yol açar. Bu nedenle kortizon kullanan bireylerin tuzu azaltıp potasyumdan zengin meyve ve sebzelerden zengin beslenmesi gerekir.

Kortizon kalsiyumun emilimini azalttığı için kemik sorunlarının önlenmesi için süt, peynir, yoğurt ve kurubaklagil gibi besinlerin tüketimleri artırılmalıdır. Kan yağlarının yükselmesine neden olduğu için yağlı besinler, kızartmalar, sakatatlardan uzak durulmalıdır. Ayrıca kortizon kullanan bireylerde hızla kilo artışı meydana geldiği, depresyondan dolayı kullanılan ilaçlarda metabolizmayı yavaşlattığı için yağlı besinlerin kullanımın sınırlanması ayrı bir önem taşımaktadır.

Glisemik indexi düşük besinlerle beslenilmelidir. kortizon kan şekeri üzerine olumsuz etki yarattığı için kepek, çavdar, yulaf, tam buğday gibi glisemik indexi düşük besinler kullanılmalı beyaz un, pirinç ve tatlılardan gibi besinlerden uzak durulmaldır. Konserveler, meyve suları, soda, kola gibi gazlı içecekler, bisküvi, gofret, kraker, zeytin, salça, şekerlemeler, midye, karides gibi kabuklu deniz ürünleri ve balıklar, salam-sosis gibi şarküteri ürünleri, sakatatlar, ıspanak, tuzlu peynirler, süt tozu, krakerler, salata ve makarna sosları, kabartma tozu, hazır çorbalar, dondurulmuş gıdalar, bunyon, tuz içeren her türlü baharat ve yemeklere konan katkı maddeleri, sodyum (tuz) içeriği çok yüksek besinlerdir.

Kaynak: seafoodplus.info

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Birçok danışanım kortizon tedavisi uygulanırken; ileriye dönük yaşayacağı sıkıntılardan ve kimi zamanlarda risklerden endişe duymaktadır.

Bir hormon olan kortizon birçok rahatsızlıkta tedavi amacıyla kullanılan; kortikosteroidler yani kortizon, prednizon, deksametazon v.b. steroid yapıda olan ilaç gruplarıdır. Bu ilaç tipleri böbrek üstü bezlerinden salgılanan kortizon hormonuna benzerlik göstermektedir.

Beslenme her zaman kilo verme üzerine odak alınmamalıdır. Kimi zaman kullandığınız ilaçların etkisini minimuma indirmek kimi zamanda besin-ilaç etkileşimi yaşamamak için beslenmenin yeri her zaman önemlidir.

Peki Kortizonun Etkisi Nasıldır?

Kortikosteroid grup ilaçlar insüline zıt bir etki göstermektedir. Dolayısıyla glikojenezde ki artış karaciğerde glikojen üretimini ve depolanmasını artırırken; karaciğer dışında ki hücrelerde protein sentezini engellemektedir. Bu nedenle bu noktada antrenman yapan bireylerin kas yıkımına dikkat etmesi gerekmektedir. Peki protein bazlı mı beslenmeliyiz diye sorarsanız? Bu noktada da üre ve amonyak oluşumunu artırıp idrarda azot kaybına neden olabileceğini belirtmeliyim.

İştah Artışına Dikkat…

Kortizon yağların vücutta dağılımına etki ederken lipolizi arttırmaktadır. Bu nedenle kan şekerinde ki dalgalanmalar ve yüksek dozda seyreden insülin düzeyi iştahı artırarak lipogenik etki yaparlar.

Sinir Sistemine Etki Eder…

Bu tip ilaçların santral sinir sistemi üzerinde olumsuz etkileri vardır. Dolayısıyla; davranış değişikliği, depresyon, uykusuzluk ve iştah artması gibi durumlarla karşılaşılabilinir.

Asıl Sorun; Ödem ve Sıvı Dengesi…

Maalesef kortizon tedavisi en çok böbreklerde harabiyet yaratabilmektedir. Çünkü aldosteron reseptörlerini aktive ederek sodyum (Na) ve su emilimini artırırken; potasyum ve hidrojen kaybına neden olmaktadır. Bu durum süreç boyunca sıvı-elektrolit dengesine etki etmektedir. Çünkü kortizol yetersizliğinde böbreklerden su atma kapasitesi düşer, Ca ve ürik asit atılımı artar. Tüm bu noktalarda olası kardiovasküler rahatsızlıklara hassasiyet gösterilmelidir.

Kemik Erimesine Neden Olur mu?

Kortizon grubu ilaçlar, kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak böbreklerden atılımını artırır. Paratiroid hormon (PTH) salınımında ise ikincil artış yaparlar. Buna ek olarak fosfatların böbrek tübülerinden geri emilimini azaltarak fosfatüri ortaya çıkmaktadır. Kısacası kemik yapımı etkinliğini azaltarak kemik yıkımını artırmaktadırlar.

Neden Kortizon Kullanılırken Tuz Tüketimi Kısıtlanır?

Kortizon kullanılırken beslenmede fazla tuz tüketimi böbrekten kalsiyum atılımını artırarak emilimi azaltır. Yani Na emilimi ve Ca emilimi birbirini etkiler.

Peki Beslenmede Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Kalsiyumdan Destek Alın!

Uzun süreli ve yüksek dozda kortizon tedavisi sonucunda kemik yıkımı artarak osteoporoz meydana gelebilmektedir. Bunun sebebi östrojen seviyesini düşerek kalsiyumun bağırsaktan geri emiliminin azalmasıdır. Bu süreci dengelemek için kalsiyum açısından zengin besinleri beslenmenize ekleyebilirsiniz. Süt, yoğurt, peynir gibi süt ürünlerin yanında yeşil yapraklı sebzeler, soya fasulyesi, kuru baklagiller kalsiyum açısından zengindir. Ama belirtmeliyim ki süt ürünlerini tüketirken özellikle tuzsuz tüketmelisiniz.

Potasyumu Unutmamak Gerek!

Kortizon kullanan hastalarda sodyum kısıtlanması beslenmede primer başlangıçtır. Bununla beraber potasyum alımı artırılmalıdır. Çünkü kortizon böbrekte sodyumun geri emilimi artarak hipertansiyona neden olabilmektedir. Bu durumlarda potasyum atımını etkilediği için kas güçsüzlüğüne yol açması olasıdır. Bu nedenle potasyum bakımından zengin olan sebze ve meyvelerin tüketimini artırmak faydalı olacaktır. Tatlı patates , muz , yoğurt ,avokado, ıspanak, mantar, brokoli, incir potasyum açısından zengin besinlere örnek olarak verilebilir.

Sadece Sofra Tuzu Değil!

Sodyum kısıtlanması hepimizin bildiği en hassas konu fakat burada dikkat etmemiz gereken temelde tuz kısıtlamasının yanında paketli gıdaların, işlenmiş etlerin, turşu, salamura, konservelerin ve sosların gibi yüksek sodyum içeriği olan besinlere dikkat edilmeli.

Tüm bunlarla beraber bol su tüketimi, düzenli egzersiz yapmak ve kullandığınız ilaca yönelik beslenme planlamak hem tedaviye daha sağlıklı cevap almanızı sağlarken; sizi daha sağlıklı kılacaktır.

Uzm. Dyt. Öykü Yıldırım

Kortizon, tıbbi tedavilerde oldukça sık kullanılan ilaçlardan biridir. Ancak yüksek dozda ve uzun süre kullanıldığında ciddi yan etkiler oluşturabilir…

Kortizonun yüksek doz ve uzun süre kullanıldığında oluşabilecek yan etkileri şöyle sıralanabilir…
Tedaviye bağlı Cushing Sendromu: Omuzlar ve karında yağ toplanması, vücutta su ve tuz tutulumuna bağlı ödem ve tansiyon yükselmesi, kemik erimesi, kaslarda erime gibi problemler görülür.
Psikolojik bozukluklar: Depresyon görülebilir. Bu gibi durumlar anksiyete ile birlikte yemek yemeye fazla yönelmemize neden olabilir. Antidepresan kullanıyorsanız bu metabolizmanızın yavaşlamasına neden olacağından kilo almanız kolaylaşır.
Ülser: Kortizon mide asit salgısını artırırken, koruyucu mukus tabakasını da bozar. Ayrıca yara etrafında yara dokusunu oluşturacak olan hücrelerin de aktivitelerini azalttığı için ülser oluşumuna neden olur.
Şeker hastalığı: Kortizon kan şekerinin kullanılmasını sağlayan hormon olan insülinin etkilerine zıt etki ederek kan şekerini yükseltir. Yatkın kişilerde şeker hastalığı görülebilir.
Ödem ve yüksek tansiyon: Kortizon vücutta su ve tuz tutulumuna neden olur. Su ve tuz tutulması özellikle böbrek, kalp yetmezliği ve hipertansiyon hastalarında belirgin sorunlar yaratabilir.

Nelere dikkat edilmeli?

Tuzu mutlaka azaltın

Kortizon kullanıyorsanız tuz tüketimini azaltmalısınız çünkü kortizon böbreklerden tuzun geri emilimini arttırır. Kortizonun yüksek tansiyona neden olmasının başlıca nedeni budur. Fakat kortizonun böbrek üzerinde yalnız tuz tutma etkisi yoktur. Bir de potasyum atma etkisi vardır. Bunun için kortizon kullanan kişilerde potasyum kayıpları çok görülür.

Sebze ve meyve yiyin

Potasyum kaybı kas güçsüzlüğüne yol açar, birçok hormonun salgılanma fonksiyonlarında ve kalbin kasılma işlevinde de olumsuz etkilerini gösterir. Tuzu azaltırken, yağsız rejimlere büyük ölçüde yardım ettiğinden sebze-meyve tüketimini artırmak da faydalıdır.

Bol kalsiyum tüketin

Sürekli kortizon tedavisi gören hastalarda kemik yıkımı hızlanır. Kortizon kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak osteoporoza (kemik erimesi) neden olur. Kortizon kullanan kişiler düzenli biçimde kemik mineral yoğunluğu ölçümü yaptırmalı ve kalsiyum açısından zengin beslenmelidirler. Süt, yoğurt, peynir (tuzsuz), yeşil yapraklı sebzeler, soya fasulyesi, kuru baklagiller, fındık ve küçük balıklar zengin kalsiyum kaynaklarıdır.

Tatlıdan uzak durun

Kortizon kullanan hastalarda iştah çok açılır. Özellikle karbonhidrat içeren besinleri yemeye eğilim artar. Bunun nedeni vücudumuzdaki karbonhidrat (şeker) metabolizmasının bozulmasıdır. Kortizon kan şekerinin yükselmesine neden olur. Çünkü glikozun yani kan şekerinin hücre içine girişini azaltır (kan şekeri yükselir), karaciğerde ve çizgili kaslarda glikojen sentez ve depolanmasını artırır.

Egzersiz yapın

Kortizon kullanırken düzenli egzersizi ihmal etmeyin. Spora zaman ayıramıyorsanız mutlaka günde en az yarım saat tempolu yürüyüş yapın.