Koyun Ciğerinde Beyaz Lekeler

İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Parazitoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Metin Atambay, Kurban Bayramı dolayısıyla kesilecek kurbanların ciğerlerine dikkat edilmesi ve kistli olup olmadığına bakılması gerektiğini bildirdi.

Doç. Dr. Metin Atambay, yaptığı yazılı açıklamada, kesilen kurbanın ciğerinde kist olduğunun anlaşılması durumunda, ciğerin köpeklere verilmesi yerine derin bir çukura gömülmesi gerektiğini ifade etti.

Hayvancılıkta ciddi ekonomik kayıplara neden olan hidatik kist hastalığının, insanlarda da ölümcül olabileceğine dikkati çeken Atambay, şunları kaydetti: "Hastalıklı olduğu anlaşılan ciğerlerin köpeklere verilmesi tehlikeli bir durumdur. Köpeklere vermekle kistlerin içinde bulunan parazitlerin köpeklerin bağırsaklarında yerleşmesini sağlarız. Köpek bağırsağında gelişen parazitlerin yumurtaları çevreye saçılır ve bu yumurtalar insanlar tarafından yutulduğunda insan vücudunda bir kist oluşturur. Kistler, kestiğiniz kurbanın ciğerindeki kistin aynısıdır." Atambay, bu kistlerin insan vücudunda nereye yerleşeceğinin belli olmadığını ifade ederek, şunları kaydetti: "Bu kistler, karaciğer başta olmak üzere her türlü organı tutabilir.

Beyin gibi organlara yerleşmesi halinde ise çok daha riskli hale gelir. Kistlerin patlamasıyla ani ölümler görülür. Bunun için, köpeklerle kistli ciğerlerin buluşmasını engellemek gerekmekte. Bu organlar yakılarak ya da köpeklerin ulaşamayacağı derinlikteki çukurlara gömülerek imha edilmeli."

Prof. Dr. Orhan Sezgin, yaklaşan kurban bayramı öncesi, ülkemizde yaygın bir sorun olan “Kist Hidatik” hastalığına dikkat çekti.

Türk Gastroenteroloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Sezgin, kurban bayramlarında yapılan kesimler sırasında hayvanların karaciğer ve akciğerlerinde su kesesi şeklinde görülen ve görüntüleri sebebiyle tüketilmeyen organların çiğ olarak köpeklere verilmesinin kist hidatik hastalığının etkeni parazitin artışına ve yayılmasına katkı sağladığını belirterek, kistli sakatatların derin bir çukura gömülerek veya fırınlarda yakılarak ortadan kaldırılması gerektiğini vurguladı.

Sezgin, yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye’de önde gelen paraziter hastalıklardan birisi olan “kist hidatik”in etkeninin, “echinococcus granulosus” adlı bir parazit ve parazitin esas kaynağının köpek, kurt, tilki gibi et yiyen hayvanlar olduğunu kaydederek, sıklıkla köpeklerin insanlarla iç içe yaşamalarının bu sağlık sorununa neden olduğunu anlattı. Parazitin köpeklerin ince bağırsaklarında yaşadığını ve hastalığın köpek dışkısıyla atılan yumurtalarla insana bulaştığını ifade eden Sezgin, şu bilgileri verdi:
“Köpek dışkısı ile atılan yumurtalar çok dayanıklıdır, toprakta ve soğukta bir yıl kadar canlı kalabilirler. Dışkıyla atılan yumurtalar hayvanların ayakları, dış koşullar ile yayılır. İnsanlar bu yumurtaları çiğ tüketilen ve iyi yıkanmamış meyve ve sebzelerden, kirli içme sularından alırlar. İnsandan başka koyun, keçi, sığır ve manda gibi otla beslenen hayvanlar da yumurtaları alarak hastalanırlar. Alınan bu yumurtalar, bağırsaklarda açılarak barsak duvarını geçer, kan ve lenf yoluyla karaciğer, akciğer ve diğer organlara yerleşerek kist (içi sıvı dolu kesecikler) oluşturarak yaşamlarını sürdürürler.”
Sezgin, hastalığın başlarında kistin küçük olduğu dönemlerde uzun yıllar boyunca belirtisiz seyredebildiğini ancak kist büyüdükçe bulunduğu bölgeye ve oluşturduğu basıya göre belirtiler ortaya çıktığını anlatarak, kistlerin en sık karaciğer ve akciğerlerde görüldüğüne işaret etti.

“KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARINA DİKKAT EDİLMELİ”

Önemli rahatsızlıklara yol açabilen kist hidatik hastalığında uygulanan tedavileri “ilaçlar”, “kistin boşaltılması” veya “cerrahi olarak çıkarılması” şeklinde sıralayan Sezgin, şu önerileri paylaştı:
“Kurban bayramlarında yapılan kesimler sırasında koyun, keçi ve sığır gibi hayvanların özellikle karaciğer ve akciğerlerinde su kesesi şeklinde görülen ve görüntüleri sebebiyle tüketmediğimiz bu organları eğer çiğ olarak köpeklere verirsek bu parazitin artışına ve yayılmasına katkı sağlarız. Kistli sakatatları hayvanlara yedirmeden ulaşamayacakları biçimde derin bir çukura gömerek veya fırınlarda yakarak ortadan kaldırmak gerekir. Hastalıktan korunmak için ayrıca kişisel temizlik kurallarına dikkat edilmeli. Çünkü parazit mücadelesi yapılmadan serbest dolaşan köpeklerin okşanması ve sevilmesi sırasında parazit yumurtaları ellere geçebilir. Bu şekilde kirlenen ellerin yıkanmadan ağza götürülmesi ile parazitin yumurtası alınır. Bu nedenle özellikle çocukların köpeklerle temasından sonra ellerini bol su ve sabunla yıkamaları sağlanmalıdır. İçme ve kullanma suları temiz olmalı, çiğ yenen sebze ve meyveler bol su ile iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir. Köpekler bu parazitlere karşı ilaçlanmalıdır. Köpekler gezdirilirken etrafa dışkılamaları halinde dışkıları alınarak poşete konulmalı, ağzı bağlandıktan sonra çöpe atılmalıdır.”

BilimcanlıköpekkurbanMersinMersin ÜniversitesiSağlıkTürkiye

Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir, özellikle et tüketiminin arttığı Kurban Bayramı'nda hayvandan insana geçebilen parazitten kaynaklanan "hidatik kist" hastalığına karşı dikkatli olunması gerektiğini söyledi.

Kistin, karaciğer ve akciğere yerleşerek zamanla büyüdüğünü ve yerleştiği organa hasar verdiğini anlatan Bilir, Kurban Bayramı'nda kesilen kurbanlıkların yenmeyen, kist taşıyan hastalıklı karaciğer, akciğer veya başka organların, kontrolsüz şekilde ortalığa atılmaması gerektiğini vurguladı.

Bilir, bu sakatatların sokak köpekleri tarafından yenilebileceği uyarısında bulunarak, şunları kaydetti:

"Kistli etin hayvanlar tarafından yenilmesi halinde, kist içinde canlı durumda olan etken, köpeğe geçer. Hastalık etkeni de köpeğin dışkısı ile çevreye yayılır. Otlar üzerine bulaşmış olan etken, koyun ve sığırlar tarafından otlarla birlikte alınır ve hayvanın ciğerine yerleşen etken orada kist oluşumuna neden olur.

Bu şekilde otobur hayvanlar ve köpek arasında bir hastalık zinciri oluşur. Hastalık etkeni köpeğin dışkısından köpeğin vücudunun çeşitli yerlerine ve tüylerine bulaşabilir. Bu yolla köpeklerle oynayan çocuk ve yetişkinlere de bulaşabilir. İnsanda da aynı şekilde karaciğer ve akciğerde kist oluşumuna neden olur."

HASTALIKLI ORGANLAR İMHA EDİLMELİ

Kurban Bayramı'nda mutlaka veteriner kontrolünden geçmiş kurbanlıkların alınması gerektiğinin altını çizen Bilir, "Veteriner kontrolü olmaksızın yapılan hayvanların bazılarında kist hastalığı olabilir. Hastalıklı ciğer ve diğer organlar, uygun şekilde yok edilmez ve köpeklerin ulaşabileceği şekilde ortalığa atılırsa, bu durum kist hastalığının yayılması bakımından tehlike yaratır" dedi.

Bilir, hidatik kist hastalığını önlemek için kistli organların derin çukur kazılarak toprağa gömülmesi gerektiğini belirterek, bu şekilde köpeklerin organlara ulaşmasının engellenebileceğini kaydetti.

Bulaşmayı önlemek için kistli organların yakılmasının da bir başka alternatif olduğunu ifade eden Bilir, sokaklarda sahipsiz ve başı boş köpeklerin olmasının, bulaşma zinciri bakımından risk oluşturduğunu kaydetti.

AA

KOYUN VE KEÇİLERDE ÖNEMLİ HASTALIKLAR (VİRAL)

Canlının olduğu yerde, ona musallat olan hastalık yapan etkenler her zaman vardır. Ancak bu etkenleri etkisiz hale getiren etkenlerde her zaman olmuştur.

Diğer hayvan türlerinde olduğu gibi, koyunculukta da hastalıklardan koruma, hastalandıktan sonra tedavi etmekten önce gelir.

Koyun ve keçilerde hastalıklar; verim düşürücü, öldürücü, insanlara bulaşıp büyük zararlara neden olucu etkileriyle önemli sorunlar yaratırlar.

Sonra, öyle hastalıklar vardır ki, hastalandıktan sonra tedavisi zor veya imkansızdır. Koyunlar sürü hayvanı olduğu ve genellikle yüzlerce, hatta binlercesi bir arada bulunduğu için, hastalandıklarında büyük ekonomik kayıplara neden olurlar.

Bu bölümde çiçek, şarbon veba gibi koyun ve keçilerin önemli salgın hastalıklarını inceleyeceğiz.

ÇİÇEK HASTALIĞI

Koyun ve keçilerde yüksek ateş ve kılsız deri bölgelerinde kabarcıklar oluşturan bulaşıcı bir hastalıktır.

Hastalık nasıl bulaşır ?

Hasta hayvanların çiçek yaralarından düşen parçalar ve öksürükle saçılan hastalık etkeni yemlikleri, eşyaları ve çevreyi bulaştırır. Yakın temasla ya da bulaşık malzemelerle temasla hastalık sağlam hayvanlara kolayca bulaşır.

Hastalığın belirtileri nelerdir ?

Yüksek ateş, titreme, burun akıntısı, solunumun artması görülen ilk belirtilerdir. Göz kapakları şişer, baş, kuyruk altı, karın ve bacak içlerinde kırmızı yuvarlak lekeler oluşur. Daha sonra bu lekeler kabarır, sertleşir, ve içinde sıvı toplanır ve sararıp kabuklaşır. Yetiştiriciler arasında buna kara çiçek denir. Kabuklar yaklaşık bir hafta içinde düşer, yerlerinde açık renkli iyileşme dokuları kalır. Gebe hayvanlar yavru atar. Kuzu ve oğlaklarda hastalık daha şiddetli seyreder.

Bakımı iyi olmayan sürülerde, kalabalık ağıllarda, saf ırklarda, genç hayvanlarda ölüm oranı yüksektir. Hastalık 3 hafta sürer. İyi bakılan sürülerde ölüm oranı % 5, kuzularda ve saf ırklarda % 50’ye varır.

Nasıl tedavi edilir ?

Hasta hayvanların tedavisi mümkün değildir. Hastalıktan şüphe edildiğinde hasta ve sağlam hayvanlar ayrı yerlere alınarak hemen Veteriner Hekime haber verilir.

Hastalık çıkışı nasıl engellenir ?

Sürüye yeni hayvan katılacağı zaman hayvan dikkatle muayene edilmelidir. Koç katımından önce sürüye çiçek aşısı yaptırılmalıdır. Gebe hayvanlara aşı uygulanmaz. Ancak hiç bir zaman hastalığın görüldüğü sürüye aşı uygulanmaz. İhbarı mecburi bir hastalıktır. Aşı yapıldıktan 21 gün sonra bağışıklık başlar ve 8 ay sürer. Sürüde hastalık başlayınca, hastalar hemen ayrılarak bulaşma önlenmelidir.

Çiçekli hayvanlar kesilmemeli, etleri yenmemelidir. Deri ve yünleri dezenfekte edildikten sonra kullanılmalıdır.

KOYUN – KEÇİ VEBASI

Koyun ve keçilerde yüksek oranda ölümlere neden olan bulaşıcı bir hastalıktır. Kuzu ve oğlaklar yetişkin hayvanlara göre hastalığa daha hassastır.

Hastalık nasıl bulaşır?

Hasta koyun ve keçilerin gözyaşı, burun akıntısı, öksürükle saçılan damlacıkları, salya ve gaitaları (dışkı) ile bulaşır. Fakat hastalığın ilk defa görülmesinin en önemli sebebi sürüye hasta hayvan alınmasıdır.

Hastalığın belirtileri nelerdir?

Hasta hayvanlarda yüksek ateş, iştahsızlık, gözlerde kızarıklık, gözyaşı ve burun akıntısı, ağızda kepek serpilmiş bir görünüm ve diş etlerinde, dudakların iç yüzünde, dil ve damaklarda yaralar, ağızda salya akıntısı öksürük ve ishal görülür. Yetişkin hayvanlar hastalığı daha hafif geçirebilirler. Kuzu ve oğlaklarda ise yukarıda bildirilen belirtiler görülmeden ani ölümler görülebilir. Hastalığın kesin teşhisi laboratuvarda yapılır.

Nasıl tedavi edilir ?

Hasta hayvanlar tedavi edilmez. Hayvanlarda hastalık belirtileri görüldüğünde hemen veteriner hekime haber verilir, hasta ve sağlam hayvanlar ayrı yerlere alınır. ölen ya da öldürülen hayvanlar derin çukurlara gerekli tedbirler alınarak gömülür.

Hastalık çıkışı nasıl engellenir?

Nereden geldiği bilinmeyen ve sağlık raporu olmayan hayvanlar alınmamalıdır. Hastalığın bulaşma riski olan sağlam hayvanlara mücadele programları doğrultusunda aşı uygulanır. İhbarı mecburi bir hastalıktır.

ŞARBON

(Dalak, Kara çıban, Kabarcık, Kasap çıbanı)

İnsanlara da bulaşan önemli hastalıktır. Evcil hayvanların hepsinde görülebilir.

Sıcak, rutubetli ve bataklık bölgelerde daha fazla görülür. Açlık, yorgunluk, aşırı sıcak ve soğuk, kötü bakım ve beslenme, şap hastalığı, iç parazitler, hastalığın çıkmasına ve yayılmasına yardımcı olur.

Mikrop; toprakta, sularda ve merada 50 – 60 yıl yaşayabilir. Şarbondan ölen hayvanın parçalanması ile mikrop bulaşan yağmur ve sel suları, hastalığı çok uzaklara taşır. Onun için, ölen hayvan asla açılmadan, iki metre derine gömülmelidir.

Resim Hastalık bulunan mera tehlikelidir.

Hastalık Nasıl Bulaşır?

Hasta hayvan, ölmeden gün önce mikrop çıkarmaya başlar. Sütü mikropludur, dışkısı mikropludur, idrarı mikropludur. ölenlerin ağzından, burnundan gelen kanlarla da mikrop çıkar. Bu mikroplar havaya, suya, ahırdaki malzemelere bulaşır. Oradan diğer hayvanlara.

Kan emici sineklerde şarbon mikrobunun taşınıp, yayılmasında önemli rol oynarlar.

Hastalığın Belirtileri Nelerdir?

Şarbonlu Hayvanı Şöyle Tanırız:

Hayvan halsizdir. Sendeler, ayakta duramaz, titrer. Kasılmalar gösterir. Ateşi yükselmiştir. Nefes almada zorluk çeker. Kabızlık ve sonra kanlı ishal görülür. İdrarı kanlıdır, koyu kırmızı renktedir. Boğaz altında, vücutta şişkinlikler oluşur. Hayvan birden bire düşüp ölür.

Koyunlar, halsizleşip, titreyip, nefes almada zorlanıp, kan işeyerek pat diye ölüveriyorlarsa, işte şarbon!

ölenler: Hayvanlar katılaşmaz. Yani ölüm sertliği oluşmaz veya az oluşur.

Kan koyu renktedir, pıhtılaşmaz. Dalak misli büyümüştür. Karaciğer ve böbrekler şişmiştir. Bağırsaklar parlak kırmızı renkli kanlı bir sıvı ile doludur.

Hasta hayvanların durumunu söyledik. ölenlerde neler olduğunu anlattık. Bunlara ek olarak, veteriner hekim, laboratuvarda muayeneler de yapar, şarbonu kesinlikle teşhis eder.

Nasıl Tedavi Edilir?

Hastalık çok çabuk geliştiği için, tedavisi zordur. Antibiyotiklerle ve serum ile tedavi yapılabilir. Ancak bu çok pahalı bir metottur.

HASTALIK ÇIKIŞI NASIL ENGELLENİR?

Hastalıkla uğraşmaktansa, hastalığı kapıya uğratmamak daha doğrudur. Bu da aşı ile olur. İki aylıktan büyük hayvanlara ilkbaharda aşı yapılmalıdır. Yakınlarda bir yerde hastalık çıktığı duyulursa, hemen aşı yapılmalıdır. Aşılamadan 2 hafta sonra hayvanlar bağışıklık kazanır.

Hastalığın çıkışı meradan ise, hayvanlar meraya çıkarılmaz. Şüpheli otlar, samanlar yakılır, yok edilir. ölen hayvanlar, 2 metre derine, üzerine sönmüş kireç dökülüp gömülür.

Hastalık ağılda çıkmış ise, sağlam hayvanlar ayrılarak aşılanır.

Hastalık şüphesi bile olsa, hemen Veteriner Hekime haber verilmelidir.

Şarbon insanlara da geçer. Deride, sinir sisteminde veya akciğerlerde yerleşir. Akciğer şarbonu insanı öldürebilir. Şarbondan insanları da korumalıyız.

Copyright - Tarım Kütüphanesi -