Kozalaktan Tohum Çıkarma

Kozalak için tohum çıkartma makinası, sarıçam, karaçam, kızılçam kozalaklarının tohumlarını çıkartmak için tasarlanmıştır. Makinanın amacı tohumu daha kısa sürede ve verimli çıkartmaktır.

Kozalak için tohum çıkartma makinası, tohumu eskiden kullanılan yöntemlere göre daha az iş gücü, daha kısa süre, daha az enerji giderleri ile elde edebilmektedir. Canlı tohum oranında daha yüksek verim sağlayabilmektedir. Çok daha az yer kaplayarak, tesis yatırım maliyetini oldukça düşürmektedir. Açılan kozalaktaki tohumların hepsi alınabildiği ve açma oranlarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Dolu tohumdaki embriyo sayısı yok denecek kadar azdır.

Amasya tesisinde kurulu her bir makine kapasitesi yaş kozalak için günde kg’dır. Kuru kozalak için günde kg’dır.

Kozalak için tohum çıkartma makinası temelde bir fırın içerisine konulmuş tamburdur. Tek kişi tarafından kg tohum yüklenip tek kişi tarafından çuvallara yarım saat içerisinde doldurulabilmesi için tasarlanmıştır. Yükleme yarım saat içerisinde tek kişi ile yapılabilmekte, başlat düğmesine basarak makine aktif edilmekte ve yaklaşık 24 saat sonra tek kişi tarafından boş kozalaklar çuvala doldurulabilmektedir. Çıkan tohumlar ise dışarıda çöplerinden temizlenmiş şekilde bir kapta beklemektedir. Fırın otomasyon sistemi 55 ⁰C ile sabitlenerek tohumun yanmaması sağlanmaktadır. Fırın içerisinde yangın tehlikesi oluşmaması amacıyla resistanslı fan sistemi fırının dışarısına kurulmuştur. Tambur belirli aralıklar ile dönerek içerisindeki kozalağı alt üst etmektedir. Gözlemlenerek görülmüştür ki aynı bölgeden gelen kozalaklarda bile açma süreleri farklılık göstermektedir. Bu fark son derece fazla olabilmektedir. Aynı tabur içerisindeki bir kozalak 4 saatte tamamen açılırken, diğer kozalak 24 saat sonra açılabilmektedir. Bu sebeple ilk açılan kozalaktaki tohum, makine içerisinden dışarıya çıkartılmaz ise diğer kozalaklar açana kadar ilk çıkanın embriyosu bozulmaktadır. Bu makinede her bir döngüde açılmış kozalaktaki tohum tambur ızgarasına gelerek aşağıdaki titreşimli aktarıcıya düşmektedir. Titreşimli aktarıcı açılmış kozalaktaki tohumu dışarıya alarak embriyonun yanmasını engellemektedir.

Sonuç olarak makinanın temel mantığı ilk çıkan tohumun dışarıya alınmasını sağlamaktır. Makinanın önceki versiyonunda, Ankara Genetik labaratuvarlarına gönderilen örneklerin %55 ten %76 ya çıkan emriyo verimi sağladığı görülmüştür. Son yapılan makinanın  denemelerde ise dolu tohumdaki canlılık oranının % 95 lere vardığı düşünülmektedir.

Makine, 3 adet Amasya fidanlık müdürlüğünde 1 adet Yürekli Mühendislik Mersin Fabrikasında olmak üzere toplam 4 adet prototipin yapılarak yıllık test sürecinden sonra son halini almıştır. Pek çok test yapılmış ve büyük emek harcanarak imal edilmiştir.

Verim tablosu,

Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğüne bağlı Daday Fidanlık Şefliğinde, ormanlardan toplanan kozalaklardan çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra alınan tohumlar, yeni fidanların yeşermesi için doğayla buluşturuluyor.

Bölgedeki ormanlardan toplanan yeterli olgunluğa erişmiş çam kozalakları, fidanlığa getirilerek bir süre bekletiliyor. Kozalakların bir kısmı büyük fırınlara konularak yaklaşık 12 saat ısıl işleme tabi tutuluyor.

Sıcağın da etkisiyle açan kozalaklardan alınan tohumlar, ekilmek üzere orman şefliklerine gönderiliyor. Bir kısmı da tüplere yerleştirilerek yeni fidanların üretiminde kullanılıyor.

Tohumları ayrılan kozalaklar ise yakacak ve süs eşyası olarak kullanılmak üzere satışa çıkartılıyor.

Daday Orman İşletme Müdürü Mustafa Levent Teroğlu, işletme müdürlüğünde ormanların korunması, geliştirilmesi ve bakım çalışması yapıldığını söyledi.

Sivri kültür ve fidan yetiştirme anlamında önemli işletme müdürlüklerinden biri olduklarına dikkati çeken Teroğlu, "Şefliğimizde bu yıl bin fidan üretimi planlanmaktadır. Fidan üretiminin haricinde kozalaklardan tohum çıkarma işlemini yapıyoruz. Bu sene bize gelen kozalak miktarı ton. Bunun yaklaşık tonundan çıkan tohumları geçen yıl yanan yerlerde kullanacağız. Kalan tonluk miktar ise ağaçlandırma, dikim ve kuruyan fidanların tekrar dikiminde kullanılacak. Bu yıl şu ana kadar ton kadarı işlenerek fidanlık şefliklerine teslim edildi." dedi.

Üretilen fidanları dikim sahalarında kullandıklarını belirten Teroğlu, "Kara ve sarı çam ağırlıklı üretim yapıyoruz. Bunun haricinde ormanlardaki yaban hayvanları için son dönemde yabani meyvelere de çok önem veriyoruz." ifadesini kullandı.

Daday Fidanlık Şefi Nurcihan Esra Gedikoğlu ise daha güçlü ormanlar için mücadele ettiklerini dile getirdi.

Kastamonu'da tek modern sistemli tohum çıkarma ünitesinin fidanlıklarında bulunduğuna işaret eden Gedikoğlu, "Bize teslim edilen kozalakları nemi gitsin diye 15 gün kurutma odalarında muhafaza ediyoruz. Ardından kozalaklar ünitelere serilerek belli sıcaklıkta bekletiliyor. Kozalakların içinden tohumları çıkartarak ayırıyoruz. Artan tohumları daha sonra kullanılmak üzere soğuk hava depomuzda bekletiyoruz." diye konuştu.

Fidanlıkta termobloklu sistem dışında klasik yöntemle de kozalakları tohumlarından ayırdıklarını aktaran Gedikoğlu, "Güneş enerjisinden de yararlanarak tohum üretimi yapıyoruz. Güneşli havalarda serilen kozalaklar bir süre sonra açıyor ve ardından tohum kozalaktan ayrılıyor. Bu tohumları da daha sonra değerlendiriyoruz." dedi.

Çamlıbel Orman İşletme Şefi Özkan Demir de kesilme olgunluk çağına gelmiş ağaçlar ve gençleştirme sahalarındaki ağaçlarda kozalak topladıklarını anlatarak, "Bu işlemi üretim sahamızda kesilmiş ağaçlardan yapıyoruz. Orman muhafaza memurları gözetiminde toplatma işlemini yapıp fidanlık şefliğimize teslim ediyoruz." diye konuştu.