Krank Hava Filtresi Ne Işe Yarar

Atmosferden alınan hava, motorlu taşıtlarda, iş makinelerinde, uçaklarda ve helikopterlerde tahrik ünitesi olan her içten yanmalı motorun temel çalışma faktörüdür. Motorun 1 kg yakıtı yakmak için minimum 14,5 kg havaya ihtiyacı vardır. Nominal koşullarda çalışma sırasında binek araç motorları saatte 150-400 m3 hava emer. Kamyon motorları için değer 900-1400 m3/h, Leopard 2 tankının motoru için ise 6.000 m3/h'nin üzerindedir.

Yanmalı motorlar hava ile çeşitli kirleticileri emer. Araçların hareketi veya rüzgarla yerden birkaç metre yüksekliğe yükselen mineral tozu, çalıştırılan teknik cihazlar için yaygın olarak zararlı bir hava kirleticidir. Havadaki toz konsantrasyonu, kirli havanın karakteristik bir özelliğidir ve ölçüsü, 1 m3 atmosferik havada bulunan toz kütlesidir (gram veya mg olarak). Tipik konsantrasyonlar, temiz kırsal ortamlarda 0,01 mg/m3'ten ve çöl ağır vasıta konvoylarında yaklaşık 20 g/m3'e kadar değişebilir [1].

[Hava filtreleri], bu toz kütlesini tutarak motor içine yanma için gerekli olan temiz havayı verir ve motoru aşınmaya karşı korur.

Modern binek otomobil motorlarındaki giriş hava filtrasyon sistemlerinde, pileli filtre kağıdından yapılmış panel filtreli tek kademeli filtreler kullanılır. Kamyonlar, ağır vasıtalar ve yüksek toz konsantrasyon koşullarında çalıştırılan diğer araçlar genellikle iki aşamalı filtreleme sistemleri ile donatılmıştır.

İlk aşama atalet filtresi (ön filtreleme), burada daha büyük boyutlu partiküllerin tutulması sağlanır ; ikinci filtrasyon aşaması ise pileli filtre kağıdından yapılmış silindirik gözenekli panel filtresidir nihai süzme işlemini gerçekleştirerek yanma odasına temiz hava vererek motor ve bileşenlerini aşınmaya karşı korur.

Hava Filtresi İşlevi Nedir?

Yol yüzeyleri, birçok farklı kaynaktan gelen partiküllerin biriktirildiği yerlerdir. Her şeyden önce, yolu çevreleyen topraktan, dünya yüzeyinin yaklaşık üçte birini kaplayan kum ve çöl alanlarından rüzgarla savrulan mineral tozdur [1]. Bunlara saha çalışmaları, yol çalışmaları veya inşaat çalışmaları sırasında oluşan tozlar dahildir. Parçacıklar arasında buz çözme için kullanılan tuz, bitki maddesi, polen, hayvan kılı ve çevredeki diğer biyolojik maddeler yer alabilir [2]. Doğal süreçlerin dışında, tarım, endüstriyel üretim ve madencilik dahil olmak üzere insan faaliyetleri sonucunda önemli miktarda toz partikülü oluşur [3].

İnsani kaynaklardan oluşan kirlilik, fren ve bağlantı bileşenleri [4,5,6] ve lastiğin yolla teması [7,8,9] sırasındaki sürtünme sonucunda atmosfere salınan partikülleri içerir. Bunlar, kurum dahil olmak üzere motorun egzoz gazlarından gelen partikülleri ve motor bileşenlerinin aşınmasına neden olacak partikülleri içerir.

Motor aşınması 1-40 µm arası toz partiküllerinden kaynaklanır ve en zararlı partiküller 1-20 µm aralığında meydana gelir [1, 8]. Havada asılı duran, temel bileşeni silika (SiO2) olan ve içindeki toz miktarı %60-90 aralığında olan, aynı zamanda yüksek sertliğe sahip toz en yaygın olanıdır.

Silika, piston segmanları, silindir kovanları, krank mili ana yatak muyluları ve kovanları, valfler ve valf kılavuzları dahil olmak üzere yüksek motor bileşeni aşınmasının ana nedenidir [14]. Bu bileşenlerin kullanım ömrünü kısaltır. İçten yanmalı motorlardaki hava giriş sisteminin görevi, motor silindirlerine, motor silindirlerinde yakıt yanma sürecinin doğru seyrini sağlayacak şekilde uygun miktarlarda ve uygun parametrelerle hava vermektir.

Önemli bir görev, motor bileşenlerinin aşınmasını en aza indirmek için motor silindirlerine uygun kalitede (temizlik) hava sağlamaktır. Emme sisteminin bir diğer görevi, motordaki yanma sürecinin gürültüsünü sönümlemek ve motor gücünü artırmaktır.

Düzgün tasarlanmış bir motor hava filtresi, motor giriş havasındaki toz konsantrasyonunu kabul edilebilir bir düzeye düşürür, düşük kısıtlamaya sahiptir, motor gürültüsünü azaltır, akış gürültüsü kaynağı değildir ve yüksek çalışma güvenilirliğine sahiptir. Basit, küçük, ucuz ve servisi kolay olmalıdır.

Aracınıza uygun hava filtresini bulmak için araç filtreleri kataloğumuzu inceleyebilirsiniz.

Ayrıca, en çok tercih edilen hava filtrelerimizi linklere tıklayarak inceleyebilirsiniz.

Hava Filtresi Kullanım Ömrü (Değiştirme Sıklığı) Nedir?

Hava filtresi motorun solunum sistemidir. Tıkandıklarında, motora giden hava kalitesi etkilenir. Bu sebeple, yakıtın verimli şekilde yanmamasına yol açar. Hava filtresi çok kirli ve kısıtlayıcı hale geldiyse değiştirilmesi önerilir. Araç genellikle düşük performans, artan emisyon ve diğer belirtileri gösterir. Bu belirtiler fark edildiğinde en kısa sürede hava filtresi değiştirilmelidir.

Temiz bir hava filtresi ile yakıt tasarrufu edebilir, motorunu aşınmadan koruyabilir ve diğer birçok avantajı sağlayabilir. Hava filtresi tıkanması çalıştığı ortama göre değişiklik göstermekle beraber genellikle binek araç için hava filtresi, araç 30.000 – 35.000 Km, hafif ticari araç için 25.000 – 30.000 Km ve ağır ticari araç için her 20.000 Km'de bir değiştirilmelidir.

Ömrü Dolmuş Hava Filtresinin Belirtileri Nedir?

Motor Sesleri

Araba sesleri farklı bileşenlerden kaynaklanabilir. Kirli hava filtresi bunlardan biridir. Aracınız normal performans sergilediği zaman hareket ettiğinde ve motor çalıştırıldığında, kolayca fark edilmeyen titreşimlerle pürüzsüz çalışma olmalıdır. Titreşimler alışılmadık bir şekilde yüksek olursa, kötü bir hava filtresi anlamına gelebilir. Ayrıca, küçük patlamalar gibi sesler varsa bu da bir göstergedir.

Motorun ikaz ışığı

Birçok modern motorun yanma döngüsünde, az miktarda yakıt yakmak için büyük miktarda hava gerekir. Hava filtresi tıkanırsa, her yanma döngüsü için yeteri kadar hava olmayacaktır. Bu nedenle motor ikaz ışığı yanabilir. Nedenin anlaşılması için oto-servislerde araç bilgisayarı ile hata kodunun belirlenmesi gerekir.

Benzin Kokusu

Arabadaki benzin kokusu yanmamış yakıtı gösterebilir. Bu genellikle arabayı başlatırken olur. Filtre çok kirliyse, verimli yanmayı sağlamak için yeterli havayı geçirmez. Sonuç olarak, benzin dumanı egzozdan çıkar. Bu, hava filtresinin hasar gördüğü ve acilen değiştirilmesi gerektiği anlamına gelir.

Kirli Hava Filtresi

Yeni bir filtre genellikle beyazdır veya yeni olduğunda beyaza yakın bir renktir. Zamanla, filtre malzemesi üzerinde toz ve partikül birikmesi nedeniyle koyulaşır. Kirli bir filtreyi görünüşüne göre kolayca anlayabilirsiniz. Her araç bakımı esnasında hava filtresi muayenesini rutin hale getirmeniz önerilir. Bu şekilde, filtrenin ömrünün sonuna yaklaştığını bilirsiniz.

Azaltılmış Yakıt Ekonomisi

Yeterli hava olmadığında, motor sistemleri daha fazla yakıt yakar. Hava filtreniz tıkalı ise arabanız normalden daha fazla yakıt tüketimi yapıyor olacaktır.

Azaltılmış Beygir Gücü

Hava filtresi kirli olduğunda, motora yeterli hava akışına izin veremez. Gaza bastığınızda, sarsıntı hareketleri yaşayabilirsiniz. Bu, motorun yeteri güçte çalışamadığının göstergesidir. Bahsedilen belirtinin birkaç nedeni varken, kirli hava filtresi bu nedenlerden biridir. Belirtileri fark ederseniz, hava filtrenizi kontrol etmenizi öneririz.

Egzozda Siyah Duman veya Alev

Egzoz borusundan siyah duman veya alev çıktığını fark ederseniz, motorun yeterli hava almadığının bir işaretidir. Hava filtresi muhtemelen kirli ve ciddi şekilde tıkanmış. Derhal ele alınması gereken riskli ve tehlikeli bir durumdur. Yanma döngüsü, yetersiz hava beslemesi nedeniyle tüm yakıtı yakamaz ve yanmamış yakıtın egzozdan çıkmasına neden olur. Yakıt egzoz borusundan geçerken, bazı patlayıcı sesler bile üretebilir. Önerilen aracınızın en kısa sürede oto-servise götürülmesidir.

Kaynaklar

• [1] Tadeusz Dziubak and Sebastian Dominik Dziubak. Experimental Study of Filtration Materials Used in the Car Air Intake. Materials (Basel). 2020 Aug. 13(16). 3498.
• [2] T. Dziubak. Material Properties Analysis with Addition of Nanofibres for Air Intake Filtration in Internal Combustion Engines. Internatıonal Journal Of Automotıve And Mechanıcal Engıneerıng. (2021). 18(1). 8621 – 8636.
• [3] S.Karthikayan, B.Nagalingeswara Raju, G.Sankaranarayanan, M.Purushothaman. Study of Air Intake System of Turbo Charged Diesel Engines. Frontiers in Automobile and Mechanical Engineering.2010. 175-178
• [4] T. Jaroszczyk, J. Wake, M. J. Connor. Factors Affecting the Performance of Engine Air Filters. Journal of Engineering for Gas Turbines and Power.2010. 115 693-699.
• [5] Hava Filtresi: Kesin Kılavuz - MZW Motor
• [6] Kirli Hava Filtresi Performansı Nasıl Etkiler - Konvoy Otomatik Onarım (convoyautorepair.com)

Hava Filtreleri

Filtreler Hava Filtreleri

Araçlar pek çok parçanın sistemli şekilde birbirini tamamlamasıyla oluşur. Peki, araçlar için önemli olan krank keçesi nedir? Krank keçesi, genel olarak içinde barındırdığı yağın motor dışına taşmasına engel olur. Fakat araçların zamanla yıpranmasıyla birlikte birtakım problemler ortaya çıkar. Problemler arasında aracın yağ kaçırması yer alır. Eğer aracınız yağ kaçırıyorsa bunun sebebi krank keçesi olabilir. Genel olarak düşük maliyetle sorun çözülse de zaman zaman yüksek maliyetlere çıkabilir. Bu gibi sorunlarla karşılaşmamak için aracınızın düzenli bakımını ihmal etmemenizde fayda var.

Krank Keçesi Nedir ve Ne İşe Yarar?

Krank mili, pistonların hareketini sağlayan motorun ana parçalarından biridir. İki ucu motorun önünden ve arkasından dışarıya çıkar. Bir ucu trigere bağlı olup eksantrik milinin
hareketini sağlar. Diğer ucu ise hareketin şanzımana aktarıldığı kısımdır. Her iki uçta keçeler mevcuttur ve keçelere krank keçesi adı verilir. Bu keçeler milin etrafını sararak mil çevresinde yağ kaçağı oluşumunu engeller. Böylelikle motor yağının azalması engellenir ve yağ sistemde kalır. Motor sağlığı için çok önemli bir parçadır.

Yağ Keçesi

Krank keçesi aynı zamanda yağ keçesi olarak da adlandırılır. Yağ keçesi kullanımı da yanlış sayılmaz. İki krank keçesinden bahsedildiği için araçta yerleri farklı noktadadır. Krank ön keçe, krank mili ön bölümünde krank kasnağının altında yer alırken krank arka keçesi motor ve şanzımanın birleşim kısmındadır. Keçeler, genellikle kauçuk ve metal karışımı maddeden yapılır.

Krank Keçesi Neden Yağ Kaçırır?

Keçeyi basit bir şekilde açıklamak gerekirse aslında lastik bir contadır. Ayrıca içerisinde bir yay bulunur. Yay lastiği gerer ve yağ kaçırmasını engeller. Bu sayede krank keçesi yağı hapseder. Fakat araçlar kilometre yaptıkça bahsi geçen yaylar, gevşer ve lastiği sıkamaz hale gelir. Bunun sonucunda ise yağ kaçırmaya başlar. Yağ kaçırma sorunu çözülmez veya yağı kontrol edilmezse araçtaki yağ biter ve komple motoru sarar. Bu durumda aracın motorunu bozar.

Krank Ön ve Arka Keçesindeki Yağlanma Neyi İfade Eder?

Bahsi geçen krank arka keçede bir yağlanma gözlemlendiyse bu durum takip edilmelidir. Bu yağlanma, damlatmaya veya aşırı yağ kaçağına evrilirse uzmanlar tarafından kontrol edilmelidir. Uzman, gerek gördüğü durumlarda krank arka keçesini şanzıman motordan ayrılarak yenisi takar. Aynı krank arka çekesinde olduğu gibi krank ön keçesinde de bir yağlanma görülürse takip edilmedir. Ardından gerekli adımlar yapılmalıdır.

Yol Açabileceği Sorunlar Nelerdir?

Krank keçesinin bozulması pek çok soruna yol açabilir. Bu da sürüş konforunun bozulmasının yanında birtakım güvenlik sorunlarına da yol açar. Yağ kaçırması sonucunda oluşabilecek sorunlardan bazıları ise aşağıdaki gibidir.

• Kayış sıyırması
• Motor performansının düşmesi
• Debriyaj kaçırması

Hangi Krank Keçesinin Tamiri Daha Zordur?

Araç sahipleri, yağ kaçırma sorununu fark ettiğinde gerekli servislere gitmelidir. Aracın yağ kaçak kaynağı teşhis edilir. Yağ kaçağı, conta gibi basit bir nedenden kaynaklanabildiği gibi keçelerden de kaynaklanabilir. Yağ kaçıran yerler onarılır. Ancak yağ kaçağı arka krank keçesinden ise onarım uzun sürer. Arka keçe motor ve şanzıman arasında olduğu için ikisinden birinin sökülmesi gerekir. Genellikle şanzıman sökülür. Bu sebeple arka krank keçesinin tamir işlemi nitekim daha zordur.

Eğer bu içeriğimizi beğendiyseniz “Ön Takımdaki Hayati Parçalar Dikkatli Olun” başlığımızda dikkatinizi çekebilir. Göz atmayı unutmayın.

Krank mili nedir sorusu yöneltildiğinde bu parçayı, otomobil motorlarında bulunan ana mil olarak kısaca açıklayabiliriz. Bağlı olduğu pistonların yanma ile ortaya çıkan hareket enerjisinin toplanarak volant vasıtasıyla şanzımana aktarıldığı parçadır. Piston kolları ve motor bloğu arasında çalışan krank milinin yatakları vardır. Yataklar, arıza durumunda parçanın tamamının değişmesi yerine yatak adı verilen küçük parçaların değişmesine olanak sağlar. Yatağın olmadı durumda arıza olursa krank milinin değişimi gerekebilir. Yazımızın devamında krank mili hakkında detaylara yer vereceğiz.

Krank Mili Nasıl Çalışır? 

Krank mili, hareketini pistonların kollarından alır ve “U” çıkıntılara sahiptir. Genelde döküm yapıya sahip bir parçadır. Motorda yatay konumda bulunan bu parçanın “U” şeklindeki bölümlerine pistonların kolları bağlanır. Bağlanma açısı ise 90 derecedir. Yanma odasında yakıtın yanması ile bir itme kuvveti oluşur. Oluşan itme kuvveti sırasıyla pistonların aşağı yukarı çalışmasını sağlar. Piston aşağı yukarı çalışırken pistonun kolu, krank milinin dönmesini sağlar. Bununla birlikte krank mili doğrusal hareketi dairesel harekete çevirir. Piston kollarının hareketli olması sayesinde gerçekleşir. Krank milinin sağlıklı olması motor için hayati önem taşır. Tüm pistonlar aynı krank miline bağlı olduğu için oluşan tüm momentler krank milinde toplanarak şanzımana iletilir.

Krank milinin bağlı olduğu volanttaki ağırlık ile birlikte hareketliliğin devamı da sağlanmış olur. Volant mekanizması, dişlere sahip bir disktir. Motora ilk hareket, marş motoru sayesinde volanttan verilir. Volant aracın hareketi için oldukça önemli bir parçadır. Debriyaj seti ile beraber çalışır.

Motorda Ölçü Ne Anlama Gelir?

Otomobil motorlarının çalışma prensibi metal parçaların birbiri ile uyum içerisinde çalışmasına dayanır. Metal parçalar birbiri ile çalıştığında sürtünme oluşur. Oluşan sürtünmenin minimum olması için yağlama yapılmaktadır. Ancak yağlama sürtünmeyi hiçbir zaman sıfıra düşüremez. Her zaman bir sürtünme vardır. Sürtünme kuvveti sıfıra düşürülebilseydi araç %100 verimle çalışırdı. Ayrıca sonsuza kadar kullanılabilirdi. Ancak araçların bir ömrü var. Otomobiller arıza yaptığında daha az maliyetle sorunun çözülebilmesi için bazı çalışmalar mevcuttur. Otomobilinizin motorunu revize ettirirken alacağınız yedek parçaların üzerinde 0.50 ve 0.75 gibi ölçüler bulunmaktadır. Bu ölçüler, araçtaki bazı parçaların onarımı yapılarak yeniden kullanılmasını sağlar. Bu konu hakkında bir örnek verelim:

1- Aracınız çok büyük bir hararet gördü. Hararet sonucunda pistonlarınız eridi. Bu noktada eriyen piston, silindirlere de zarar verir.  Silindir kapağında da bozulmalar görülür. Aracınızın motoru söküldüğü zaman silindir kapağının yüzeyinde oluşan atık sebebiyle değişim yerine, taşlama işlemi ile kapak yüzeyinden bir katman alınır. Bu sayede düz ve temiz bir yüzey oluşur. Silindir kapaklarının taşlama payları vardır. Eğer bu pay var ise taşlanır. Silindir kapağının taşlanması ile yanma odası küçülür. Bu durumda da silindir kapak contasının kalınlaştırılması gerekir.  Aynı şekilde aracın silindirleri zarar gördüğü için silindir bölümü honlanır.

Honlama işlemi, silindir boşluğunun taşlanması anlamına gelir. Silindir boşluğu büyüdüğü için büyük ölçülü piston satın alınır. Araçların fabrika çıkışı ölçüleri standart olarak belirtilir. 0.75 gibi ölçüler ise taşlama ile ortaya çıkan ölçülerdir. Aynı şekilde aracın yataklarında yağsızlık sebebiyle sarma görüldüğünde aracın krank mili taşlanır. Taşlama yapılan ölçüye göre araca yataklar satın alınır. Bu sayede onarımın daha uygun olması sağlanır. Otomobil motorlarında ölçü sistemi olmasaydı bir hararette aracın silindir kapağı, motor bloğu, krank mili gibi büyük parçaların da değişimi gerekecekti.

Krank Mili Arızası

Krank mili kendi kendine arıza yapacak bir parça değildir. Krank milinin arıza yapması için aracın yağlama sisteminde sorun olması gerekir. Yağlama yapamayan aracın yatakları krank milinin içerisinde hareket edemez ve sarar. Saran krank mili motorun komple revizyona girmesine neden olur. Yatakların zamanla aşınmasının normal şartlarda krank miline zararı yoktur. Bu sebeple yüksek km’lerdeki bakımlı araçların motor arızası, düşük kilometrelerdeki bakımsız araçların motor arızasından çok daha ucuza çözülebilmektedir.

2.El Otomobil İlanları