Kırmızı Ateş Karıncaları

Ateş karıncaları, tehlikeli böcekler grubunda yer alır. Yuvalarında bir tehdit hissettiklerinde ve kışkırtıldıkları zaman tekrar tekrar sokma eğilimi gösterirler. Sokma sırasında vücuda verdikleri zehir acı verici bir his uyandırır. Alerjisi olan kişilerde ise bu acı his çok daha ciddi sonuçları beraberinde getirebilir. Ateş karıncası zehrine duyarlı olan kişilerde bir bağışıklık tepkisi oluşur. Bağışıklık sistemi ateş karıncasının zehrini tehlikeli ve zararlı olarak algılar, bu durumla mücadeleye girişir. Antikor ve histamin gibi kimyasallar salgılayan bağışıklık sistemi alerjik reaksiyonun oluşmasına neden olur. Oluşan bu alerjik reaksiyon, hayatı tehdit eden ciddi sonuçlar doğurabilir. 

Ateş Karıncalarının Özellikleri

Kırmızı ateş karıncalarının anavatanı Amerika’dır. Ancak globalleşen dünya ile bu tür karıncalar her yerde bulunabilirler. Ateş karıncalarının renkleri kırmızı-kahverengiden siyaha kadar değişir. Genellikle çimenlik ve meralar gibi çimenli alanlarda yaklaşık 1 fit yüksekliğinde yuvalar veya höyükler inşa ederler. Çoğu karınca yuvasının aksine, ateş karıncası yuvalarının tek bir girişi yoktur. Ateş karıncaları, yuvaları bozulduğunda çok saldırgandır. Eğer provoke edilirlerse, algılanan davetsiz misafirin üzerinde toplanırlar, deriyi sabit tutmak için ısırarak kendilerini deriye sabitlerler ve ardından tekrar tekrar sokarlar. Ateş karıncaları sokarken çeneleriyle ısırırlar. Bu, iğneyi dışarı çekmelerine, döndürmelerine ve tekrar sokmalarına izin verir. Tek bir karınca, birkaç dakika içinde birkaç sokmaya neden olabilir. Ateş karıncası yuvaları bazen karınca içeren küçük şehirler gibidir. 

Ciddi Bir Reaksiyonun Belirtileri

Ateş karıncası alerjisi olan kişiler için sokmalar, anafilaksi adı verilen yaşamı tehdit eden bir reaksiyona neden olabilir. Anafilaksi semptomları tipik olarak vücudun birden fazla bölümünü içerir ve kaşıntı ve kurdeşen, boğazda veya dilde şişme, nefes almada güçlük, baş dönmesi, mide krampları, mide bulantısı veya ishali içerebilir. Aşırı durumlarda, kan basıncında hızlı bir düşüş şoka ve bilinç kaybına neden olabilir. Anafilaksi semptomları acil tıbbi tedavi gerektirir.

Ateş Karıncası Alerjisi Tedavisinde Moleküler Alerji Testi

Ateş karıncaları, kişiye büyük zarar verecek etkiye sahip olan karıncalardır. Potansiyel bir reaksiyonun ciddiyeti göz önüne alındığında, yangın karınca alerjisi için doğru teşhis, acil bir duruma hazırlıklı olmanın anahtarıdır. Alerji uzmanınız, bu durumu detaylı bir şekilde incelemek için sizden moleküler alerji testi isteyecektir. Moleküler alerji testi, ateş karıncası alerjisini net bir şekilde belirlemenin yanı sıra alerjinizin şiddetini de ölçecektir. Alerjiniz şiddetliyse eğer alerji uzmanınız her zaman yanınızda bulunması gereken adrenalin oto enjektörü reçete edecektir. Bu enjektör, anafilaksi gibi şiddetli reaksiyonların tedavisinde kullanılması gereken acil müdahale ilacıdır. 

ARRAffinity

(seafoodplus.info)

Oturum (Session) Çerezi

Azure tarafından kullanıcı isteklerinin aynı instance a erişebilmesi için tuttuğu çerezdir

_gat_UA

(seafoodplus.info)

İşlevsel ve Analitik Çerez

Google Analytics'in analitik veriler tuttuğu çerezdir.

_gid

(seafoodplus.info)

İşlevsel ve Analitik Çerez

Google Analytics'in performans ölçümlerini yapmak için veri tuttuğu çerezdir

_ga

(seafoodplus.info)

Zorunlu Çerez

Google Analytics'in performans ölçümlerini yapmak için veri tuttuğu çerezdir

Takip Çerezi

Google DoubleClick (DFP)'nin kullanıcıları takip etmek ve yeniden pazarlama yapmak gibi çalışmaları için kullanılan çerezdir

Takip Çerezi

Reklam amaçlı kullanıcı davranışlarını takip etmek için kullanılan 3. parti uygulama çerezidir.

İşlevsel ve Analitik Çerez

Yandex Metrica'nın kullanıcı oturumu ile ilgili tuttuğu çerez

Takip Çerezi

Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.

sync_cookie_csrf (seafoodplus.info)

Takip Çerezi

Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.

İşlevsel ve Analitik Çerez

Kullanıdığımız cXense Tool'unun analitik veriler tuttuğu çerezdir

İşlevsel ve Analitik Çerez

Yandex Metrica'nın kullanıcının reklam engelleyicileri kullanıp kullanmadığını belirlemek için kullandığı çerez

İşlevsel ve Analitik Çerez

Yandex metrica'nın analitik veriler için kullandığı oturum id si

İşlevsel ve Analitik Çerez

Kullandığımız cXense Tool'unun analitik veriler tuttuğu çerezdir

Takip Çerezi

Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan cxense çerezidir.

İşlevsel ve Analitik Çerez

Kullanıdığımız cXense Tool'unun analitik veriler tuttuğu çerezdir

Takip Çerezi

Alexa Analytics'in kullanıcı hedefleme ve analytics verileri için kullanılmaktadır.

İşlevsel ve Analitik Çerez

Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.

yandexuid

(seafoodplus.info)

İşlevsel ve Analitik Çerez

Kullanıcı davranışlarını ölçmek ve takip etmek için kullanılan Yandex Metrica çerezidir.

İşlevsel ve Analitik Çerez

Yandex metrica'nın analitik veriler tuttuğu çerezdir

İşlevsel ve Analitik Çerez

Yandex metrica'nın site kullanıcı sayısını belirlemek için kullandığı çerez

İşlevsel ve Analitik Çerez

Yandex metrica'nın kullanıcının ilk oturum açma tarihini tuttuğu çerez

_ym_uid

(seafoodplus.info)

İşlevsel ve Analitik Çerez

Yandex metrica'nın kullanıcı oturum id si

ABD’nin güney eyaletlerinde gerçekleşen sel felaketleriyle gündeme gelen kırmızı ateş karıncaları, ani ve şiddetli değişen çevre şartlarına karşı gösterdikleri müşterek uyum gösterme tavırlarıyla bizlere çok mühim bir uhuvvet ufku sergiliyorlar. Latince ismi “mağlup edilemeyen” mânâsına gelen kırmızı ateş karıncaları (Solenopsis invicta), klasik karınca görünümüne sahip olup boyları 2–6 mm, ağırlıkları ise 1–2 mg arasında değişir. Ana yurtları Güney Amerika’nın Amazon yağmur ormanları olan bu karıncalar, yuvaları sık sık yağan sağanak yağmurlar sebebiyle sular altında kalmasına rağmen, hem hayatta kalmaya devam ediyorlar hem de yaşadıkları bu bölgeyi terk etmiyorlar.[1]Peki, kırmızı ateş karıncaları bunu nasıl bir sevk-i İlahinin yönlendirmesiyle başarıyorlar? Birbirlerine sımsıkı kenetlenip sel suları üzerinde kalarak!

Bazen ani ve şiddetli değişen ortam şartları, “faz geçişleri” olarak bilinen süratli birleşme ve yardımlaşmalara vesile olabilir. Canlılar âleminin farklı seviyelerinde müşahede edilen bu tip hızlı kümelenmeler (mesela hücre içi proteinlerin topaklaşması(agregasyon)veya fibrinlerin toplanıp kanı pıhtılaştırması gibi), zorluklarla baş edebilme adına böcek topluluklarında da müşterek davranışlar şeklinde görülür.[2]Kırmızı ateş karıncası yuvalarının içinde hızla yükselen yağmur suları, karınca fertlerinin gaybî bir emirle hızlıca birbirine bağlanmasına vesile olmaktadır. Bu şekilde birbirleriyle kenetlenen yüzbinlerce karınca, su üzerinde batmadan kalabilen, sal şeklinde devasa bir platform teşkil ederler. Karıncaların birbirlerine sıkıca tutunarak meydana getirdiği bu yüzen adacık, karınca fertlerinin ağır sel şartlarına karşı sığınılan güçlü bir liman gibi hayatta kalmalarına vesile olur. Binlerce karıncanın birlikte teşkil ettikleri bu sala tutunamayanlar veya kendi başına kendisini kurtaracağını sanarak başının çaresine bakmaya çalışanlar ise şiddetli sel dalgaları karşısında maalesef başarılı olamayıp ölürler.

Karıncaların meydana getirdiği daire şeklindeki bu geçici platform, koloninin sahil-i selâmete çıkacağı ana kadar hayatta kalmalarına ve seyahat etmelerine imkân verir. Bu yüzen karınca adacığı yaklaşık 2–2,5 karıncanın kalınlığı kadar olup suyla temas eden alt tarafında yer alan karıncalar sabit ve muhkem bir şekilde kenetliyken, üstteki karıncalar hareket hâlindedir.[3]Ayrıca platformun üst kısmında pirinç tanesini andıran pupa evresindeki karınca yavruları koruma altına alınır. Karıncalar nesillerinin devamına vesile olacak gençleri ve yavruları, şartların ağırlığına rağmen asla ihmâl etmemekte ve gelecek nesilleri koruma adına kendilerini alt tarafa yerleştirip üst taraftaki yavrularına ihtimam göstermektedirler.

Karınca Toplumunun Yayılması ve Birleşmesi

Georgia Teknoloji Enstitüsünden Dr. David Hu ve ekibi, ateş karıncalarının sel felaketi karşısındaki birlikteliklerinin içyüzünü, laboratuvar ortamında birbirini takip eden birçok deney yaparak, adeta didik didik etmiştir. İşe Atlanta şehrinin yol kenarlarından topladıkları karıncaları laboratuvar ortamına taşıyarak başlayan ekip, sonra karıncaları derin bir cam kavanozda toplamıştır. Kavanozu salladıklarında, karıncaların hızlıca bir araya gelerek top gibi bir şekil aldıklarını gözlemişlerdir. Daha sonra, top görünümlü bu karınca kütlesi yavaşça su üzerine bırakıldığında, binlerce karınca, birkaç dakika içinde, su yüzeyinde sanki oklavayla açılmış yufka gibi düzgün bir daire şeklinde yayılmıştır. Daire şeklindeki karınca platformu, son halini alana kadar üst kısımda bulunan karıncalar etrafa yayılmaya devam etmiştir. Bu heyecan verici gözlem, bilim insanlarının karınca topluluğunun adeta koyu kıvamlı bir sıvıya benzer akışkan gibi hareket ettiğini düşündürmüştür.[4]Nitekim sonraki deneyler de bu tahminlerini kuvvetlendirmiştir. Mesela, ağzına kadar karınca dolu bir cam kaba bir demir bilye bırakıldığında, bu bilyenin yavaşça, sanki koyu kıvamlı bir sıvıda batar gibi aşağıya doğru hareket ettiği gözlenmiştir. Bir diğer deneyde ise, karıncaları preslemek için uygulanan mekanik baskı, karıncaların yek-vücut halinde esnemelerine, kuvvet kalktığında ise eski hallerine dönmelerine sebep olmuştur.[5]Karınca kolonisinin akışkanlık ve elastikiyet özelliklerini aynı anda sergilemesi, karınca topluluğunun, süper-organizma (şahs-ı manevî) mahiyetinde olabileceğini düşündürmüştür.

Bağlanma Keyfiyeti ve Kuvveti

Takip eden ayrı bir çalışmada ise, bir araya gelen karıncaların ağ yapısı içinde kendilerini nasıl tanzim ettikleri ve ağ yapısının devamını nasıl sağladıkları, mikro-ölçekli görüntüleme tomografisi ve taramalı elektron mikroskobuyla incelenmiş, platformun iç düzeni ve karıncaların birbirlerine göre olan yönelimleri gösterilmiş, ağ yapısının özü hakkında yeni tespitlere kapı aralanmıştır.

Neticede, karıncaların bacakları vasıtasıyla kendilerini birim hacimde maksimum bir verimlilik anlayışıyla istifledikleri gösterilmiştir. Bacaklarını birbirlerini aktif bir şekilde kavrayıp bağlantılar kurmak için kullanan karıncalar, bu dolgu ve yığılma işlemini çok hızlı bir şekilde tamamlamışlardır.[6]

Bu yüzen karınca adasının kuvvetini anlamaya yönelik yapılan karıncalar arası çekme-germe deneylerinde ise, karıncaların ağırlıklarının yaklaşık katı bir kuvvetle birbirilerini kavradıkları gösterilmiştir. Karıncaların yüzen sal şeklindeki platform inşalarındaki, birbirine bağlanma keyfiyeti ve kuvvetinin tespitiyle yetinmeyen grup, daha sonra dikkatini platformu su üzerinde tutan temel faktörlere ve platformun bütünlüğünü bozmaya yönelik mekanik tehditlere karşı nasıl bir mukavemet gösterdiğine çevirmiştir.

Su Üzerinde Kalma ve Mukavemetin Gücü

Yüzen canlı karınca adacığının özelliğinde iki faktör tesirlidir. Birincisi, karıncaların gövde yüzeylerinin cilalı bir kıvamda, yani suyu iten (hidrofobik)bir karakterde olmasıdır. İkincisi ise, gövdelerinin üzerinde minik hava keseciklerini bağlayabilme kabiliyetleridir. Göğüs bölgelerindeki zırh biçimindeki hava keseciği, hem karıncaların ortalama özgül ağırlıklarını yaklaşık %75 nispetinde düşürerek suda batmalarını engellemekte hem de platformun alt tabakasındaki karıncalar için adeta bir hava deposu olmaktadır.[7]

Platformu suya batırmaya yönelik yapılan deneyleri ise, karıncalar süratle savuşturmuşlardır. Batma tehlikesiyle yüzleşen karıncalar, hemen hava keseciklerinin hacimlerini artırmışlar, kaslarını hızla germişler ve birbirlerine göre kendilerini yeniden konumlayarak aralarındaki mesafeyi azaltmışlardır. Dolayısıyla birliklerinin dağılmasını önlemek için sanki “kurşundan dökülmüş bir duvar” gibi perçinlenip aralarındaki bağlantı mesafelerini artırarak platformlarını daha da kuvvetli hale getirmişlerdir. Sağanak yağış altındaki davranışlarını tespit için de karınca platformunun üzerine suni yağmur yağdırıldığında, karıncaların birbirleriyle olan bağlantı açılarını normale göre %30 fazlalaştırarak, suyu itme kabiliyetlerini artırdığı gözlenmiştir. Netice itibariyle şiddetli yağışlar, platformun su geçirmezlik derecesini yükseltmiştir.[8]

Karıncaların Kardeşlik ve Dayanışma Mekaniğindeki Hikmetler

Her ne kadar Dr. Hu’nun ekibi ve diğer araştırmacıların yaptığı ayrıntılı çalışmalar bizlere önemli veriler ve sonuçlar sunsa da, karıncalar arasındaki işbirliğinin sırları henüz tam olarak çözülememiştir. Bu konuda araştırılması gereken belli başlı hususlar şunlardır:

“Karıncaların birbirleriyle olan kenetlenme kuvveti, platform bütününe eşit dağıldığı için platform içinde herhangi bir yarılma veya çatlama müşahede edilmiyor. Bununla beraber, platformun hususi bir bölgesine yapılan müdahalenin, platform geneline eşit bir şekilde dağıtıldığı düşünülüyor. Peki karıncalar arası ağ yapısının nasıl bir iç işleyiş sistemi bulunuyor ki, gelen darbeyi bütün sisteme homojen olarak yayabiliyor? Karıncalar arası iletişim kanallarıyla alâkalı diğer soru ise, karıncaların kimyevî sinyalleşmeyle ve anten temaslarıyla birbiriyle iletişime geçtiği bilinmesine rağmen, bu iletişim sisteminin karıncalar arası ağ teşkilinde ve platform oluşumunda nasıl bir rol aldığıdır.

Cenab-ı Hakk’ın kâinatı yaratırken takdir ettiği kanunların inceliklerini araştırma, şifrelerini çözme ve onlara uygun hareket etme iki açıdan çok mühimdir. Öncelikle, yaratılış kanunlarından ilham alınarak geliştirilen yeni teknolojilerin, gerek insan hayatını kolaylaştırması gerekse ortaya çıkarılan ürünün talep görmesi itibariyle başarılı olduklarını görüyoruz. Ayrıca, kevnî kanunları tam manasıyla idrak edip onlara uygun teknolojiler geliştirmenin, insanlığı Peygamberlerin (aleyhimüsselâm) mucizeleriyle işaretlediği zirvelere ulaştıracağını biliyoruz.[9]İkinci olarak, tekvinî kanunlarla kelamî kanunları birlikte okuyup irtibat noktalarını bulmak, ayrı bir önem taşımaktadır. Hatta bu noktalarla içtimaî hadiseler arasında ince bir bağ kurma, muvaffakiyetlerin kapısını açacaktır. Zira, Sünnetullaha riayet etmeyen sistemler ademe mahkûmdur.[10]

İlhama açık bilim insanları, karıncaların bu özelliklerini örnek alarak yeni materyaller geliştirebilir. Karıncaların hızlı kenetlenme modelleri, acil yardım gerektiren durumlar için tasarlanan robot sistemlerinde kullanılabilir. Ayrıca,“Onlar, (fert veya toplum) olarak bir tecavüze maruz kaldıklarında yardımlaşır (ve tecavüzü birlikte savarlar)”[11] âyetini adeta fiilen tefsir eden karıncaların, sel felaketine maruz kaldıktan sonra hızlıca kenetlenmeleri, birliklerini bozmaya yönelen dış tehditlere karşı saflarını daha güçlü perçinleyerek “bünyan-ı marsus”hâline gelmeleri, bizim için bir uhuvvet modeli sergilemektedir. Karıncaların hususi ilhama mazhar olmaları itibariyle meydana getirdiği ağ şeklindeki yapıdan oluşan yüzen platform mükemmel bir düzendedir. Kendisine irade ve şuur ihsan edilen insan ise, bu yönleriyle karıncadan farklıdır ve her bir ferdi, başlı başına bir âlemdir. Dolayısıyla, uhuvvet ve ittifak mevzuu, insan için iradîdir; gerçekleşmesi için de karar, azim ve gayret gerekir.[12]-[13]

Afet dönemleri gerek arzî-semâvî (deprem, sel, kasırga vb.) gerekse insan (savaşlar, terör saldırıları, bir gruba yapılan soykırım vs.) menşeli olsun, hercümerç, travma, dehşet ve acziyetin doruğa çıktığı zamanlardır. Aynı zamanda, insanların süratle birbirlerinin yardımına koşmayı gerektiren zamanlardır. Aniden gelen afetler karşısında hızlıca kenetlenerek gerçekleştirilen dayanışma, aynen ateş karıncaları örneğinde görüldüğü gibi, daha sağlam bir direnç geliştirip süreci minimum hasarla atlatıp çabuk iyileşmeye vesile olur. Bu yüzden, ağır şartlarda sımsıkı kardeşlik bağları kurup kurşun gibi sapasağlam bir yapı hâline gelmek için çevreyle olan iletişim bağları yeniden ayarlanmalı, çoğaltılmalı ve kuvvetlendirilmelidir ki yürekler toplu bir şekilde yeniden çarpsın.

Dipnotlar

[1]Fong, J. ve D. Lee. (). “The bizarre physics of fire ants”, Vox. seafoodplus.info

[2]Sumpter, D. J. (). “The principles of collective animal behavior”, Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci, ,

[3]Mlot, N. J. ve ark. (). “Dynamics and shape of large fire ant rafts”, Commun Integr Biol, 5,

[4]Mlot, N. J. ve ark. (). “Fire ants self-assemble into waterproof rafts to survive floods”, Proc Natl Acad Sci U S A, ,

[5]Tennenbaum, M. ve ark. (). “Mechanics of fire ant aggregations”, Nat Mater, 15,

[6]Foster, P. C. ve ark. (). “Fire ants actively control spacing and orientation within self-assemblages”, J Exp Biol, ,

[7]Mlot, N. J. ve ark. (). a.g.e.

[8]A.g.e.

[9]Nursi, Bediüzzaman Said (). Sözler, Yirminci Söz’ün İkinci Makamı, Mukaddeme. İstanbul: Şahdamar Yayınları.

[10]Nursi, Bediüzzaman Said (). Lem’alar, Yirmi İkinci Lem’a, İkinci İşaret. İstanbul: Şahdamar Yayınları.

[11]Ünal, Ali (). Allah Kelâmı Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Şura Sȗresi, 42/

[12]Gülen, Muhammed Fethullah (). “Birlik, Dirlik ve Beraberliğin Yolu”, Herkul, seafoodplus.info

[13]Gülen, Muhammed Fethullah (). “Gruplar Arasında Vifak ve İttifak ya da Kardeşlik Muhasebesi”, Herkul, seafoodplus.info

Sınıflandırma

Tür kategorisi: Karınca

Bilimsel adı: Solenopsisinvicta

Familya: Formicidae

Tanım

Kırmızı Ateş Karıncası (RIFA) bakırımsı kahverengi bir kafaya ve daha koyu, kırmızımsı kahverengi bir vücuda sahiptir. Ortalama bir işçi karınca mm uzunluğa erişebilir. Güçlü alt çenelerinde diş bulunur. 2 parçalı pediselleri ayırt edici özelliğe sahiptir. Vücudunda sayısız dik tüy bulunur.

Güney Amerika kökenli kırmızı ateş karıncaları çevre açısından tehdit oluşturmaktadır.

Yuvalarını genellikle yer altına yaparlar ve etrafında bir toprak yığını oluştururlar. Çayırlarda ya da çim alanlarda görülebilen toprak yığınlarının üzerinde belirgin bir açıklık bulunmaz. Kırmızı ateş karıncaları genellikle yanlışlıkla toprak yığınına basıldığı zaman keşfedilir. Böyle bir durumda karıncalar saldırıda bulunur.

Davranışlar

Kırmızı ateş karıncaları genellikle büyük koloniler oluştururlar. Küçük olmalarına karşın son derece agresiflerdir ve tüm karıncalar arasında en saldırgan türlerden biri olarak görülürler. Saldırı tehdidi karşısında kurbanlarına koordine bir şekilde saldırırlar.

Kolonilerde bir ya da birden fazla kraliçe bulunabilir. Kraliçeler çok hızlı bir şekilde ürerler. Genellikle organik maddeyle beslenmekle birlikte tatlı ürünler ve protein açısından zengin diğer ürünleri bulmak için evleri istila ederler.

Riskler

En acı verici ve korkutucu saldırılarını tehdit altındayken düzenleyen kırmızı ateş karıncalarının iğneleri beyaz püstül oluşmasına neden olur. Karıncalar ısırmazlar, acı ve püstülün oluşmasına neden olan iğnelerindeki zehirdir.

Saldırı altındayken koloninin diğer üyelerini senkronize bir saldırı düzenlemeye çağıran feromonlar salgılarlar. Çok sayıda karınca tarafından düzenlenen saldırı son derece acı vericidir. Bazı kurbanlar alerjik reaksiyon gösterebilir.

Toprak yığınları da sorun yaratabilir. Bitki köklerinin gelişimini ve bitki oluşumunu olumsuz etkileyerek rekoltenin düşmesine ve çimlerin düzensiz büyümesine neden olabilirler.

Amerika kıtasında, Avustralya’da, Güney Doğu Asya'da ve Kuzey Avrupa ülkelerinde tespit edilmiş olup Türkiye’de varlığına dair bilimsel çalışma bulunmamaktadır.