Kudüs Ile Ilgili Kısa Bilgi
kaynağı değiştir]
Kudüs ve çevresi Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi ile beraber Osmanlı idaresine girdi. Kudüs'teki Osmanlı idaresi 'den ’ye kadar sene devam etti.[] Kudüs, I. Süleyman yönetiminde zengin bir dönem yaşadı. Barış ve yenilenmeyle dolu bir dönemdi ve bu dönemde şehri çevreleyen büyük duvarlar tekrar inşa edildi. Kudüs'e su getiren kanallar tamir edildi ve çeşmeler inşa edildi. Kanuni'nin eşi Hürrem Sultan Kudüs'e bir külliye inşa ettirdi. Osmanlı yönetimi boyunca Kudüs bir şehir ve önemli bir din merkezi olarak kaldı.[] yılında, bir İngiliz referans kitabı, Kudüs’ü Filistin’in başkenti olarak saydı.[] Osmanlı, Kudüs’e birçok yenilik getirdi: elçilikler tarafından kullanılan modern Posta sistemi ve posta araçları ve taşıma hizmetleri, şehrin modernleşmesinin ilk işaretleriydi.[] yüzyılın ortalarında, Osmanlı, Yafa’dan Kudüs’e uzanan ilk yolu döşedi ve de bu yol şehre ulaştı.[]
Kudüs yılında Mehmet Ali Paşa tarafından ilhak edildiğinde, birçok elçilik ve konsolosluk şehirde güçlü bir varlık oluşturmak istedi. yılında İbrahim Paşa, Kudüs’teki 4 büyük sinagogun, Hurva’da dâhil olmak üzere, restore edilmesine izin verdi.[] ’teki Filistin Arap ayaklanmasında, Kasım El-Ahmad, ordusunu Nablus kentinden yönetti ve Kudüs’e saldırdı. Ebu Goş klanı El-Ahmad’a yardım etti ve 31 Mayıs yılında şehre girdiler. Hristiyan ve Kudüs Yahudileri birçok saldırıya maruz kaldı. İbrahim’in Mısır ordusu, Kasım’ın güçlerini bir sonraki ayda bozguna uğrattı.[] Osmanlı yönetimi yılında yeniden kuruldu, fakat Kudüs’te kalan, Cezayir ve Kuzey Afrika’dan olan Mısırlı Müslümanlar ve Yahudiler, artan sayılarda şehre yerleştiler.[] ve ’de, uluslararası güçler, Filistin’de çekişmeye başladılar. Ana yaklaşım nedenleri bölgede bulunan dini azınlıkların üzerindeki korumalarını artırmaktı ve ana çekişmeler, genelde Kudüs’te bulunan konsolosluklar aracıyla gerçekleşti.[]Prusya Konsolosluğuna göre, yılındaki nüfus idi. Yahudi, Müslüman, Hristiyan, Türk asker ve Avrupalı bu sayıyı oluşturmaktaydı.[] Hristiyan hacıların sayısı Osmanlı yönetimi altında büyüdü. Şükran günü döneminde şehrin nüfusu ikiye katlandı.[] ’larda, eski şehir dışında yeni muhitler oluşmaya başladı. Bunun sebebi, büyük duvarlar içinde bulunan Eski Şehrin alan olarak daralması ve kalabalıktan oluşan kötü sağlıklı koşullardı. Rus yerleşkesi ve Miskenot Şa’ananim yılında kuruldu.[] ’de, Amerikan Misyoner raporlarına göre, Kudüs’ün nüfusu üzerindeydi; Yahudi ve Müslüman. Her yıl ile arasında Rus Hristiyan hacı şehirde bulunurdu.[] ’te Kudüs özel bir idareye sahip bir vilayet oldu. Suriye Vilayeti’nden kopuk, direkt olarak İstanbul’a bağlı bir şehir oldu.[] ’lere kadar Kudüs’te hiçbir resmi yetimhane yoktu. Bunun sebebi ailelerin birbirlerine bakmasıydı. yılında, Kudüs’teki ilk Yetimhane, Diskin Yetimhanesi, kuruldu. Bu yetimhanenin kurulmasının sebebi, Rus Pogromu’ndan kurtulan Yahudi çocukların Kudüs’e gelmesiydi. Yirminci yüzyılın başında Zion Blumthental Yetimhanesi () ve Kızlar için bir yetimhane kuruldu ().[]
İngiliz himayesi[değiştir Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığını ve Tel Aviv’deki ABD Büyükelçiliği’nin Kudüs’e taşınacağını açıklamasının ardından, aralarında Türkiye’nin de olduğu çok sayıda ülke Trump’a tepki gösterdi.
TIKLAYIN - Filistin - İsrail Sorunu: 'den 'e
Peki, Kudüs’ü bu kadar önemli kılan ne? BBC Türkçe ve Deutsche Welle Türkçe’den derledik:
Kudüs’ün yapısı
Arapça El Kuds, İbranice Yeruşalayim (Barış şehri) olarak adlandırılan Kudüs, dünyanın en eski kentlerinden birisi.
Tarih boyunca, birçok kutsal kabul edilen yapıya ev sahipliği yapmasından dolayı çok sayıda savaşa sahne oldu ve defalarca yıkılıp yeniden inşa edildi.
Osmanlı İmparatorluğu, 'de işgal ettiği Kudüs'ü tarihine kadar kontrolü altında tuttu.
İslam, Yahudilik ve Hristiyanlık için çok kutsal kabul edilen yerlerin önemli kısmı Doğu Kudüs'te yer alıyor.
Kudüs'ün içinde binlerce yıllık tarihi barındıran dar sokaklarla dolu Eski Kenti, dört ana bölümden oluşuyor. Bunlar Müslüman, Yahudi, Hristiyan ve Ermeni mahalleleri olarak sıralanıyor.
Eski Kent'in etrafı ise kalın, taş duvarlarla çevrili.
Müslümanlar için en kutsal yerlerden biri kabul edilen Mescid-i Aksa ve Kubbet'üs Sahra'nın bulunduğu Harem-üş-Şerif, Doğu Kudüs'te yer alıyor. Müslümanlar Muhammed Peygamber'in buradan göğe yükseldiğine inanıyor.
Yahudiler için Mescid-i Aksa'nın hemen altında yer alan ve Süleyman döneminde yapılan tapınağa ait olduğuna inanılan Ağlama Duvarı yer alıyor. Yahudiler burayı inançlarının en kutsal mekanı olarak kabul ediyor.
Hristiyanlar ise Kudüs'te bulunan Kutsal Kabir Kilisesi'nde İsa Peygamber'in çarmıha gerildiğine ve kabrine konulduğuna inanıyor.
Bu kilise, aralarında Rum Ortodoks Patrikhanesi, Roma Katolik Kilisesi ve Ermeni Patrikliği'nin de olduğu farklı mezheplerin temsilcileri tarafından yönetiliyor.
İsrail ’de başkent ilan etti
Kudüs'ün statüsü, İsrail-Filistin çatışmasının da en merkezi sorunlarından birini oluşturuyor.
İsrail, ’deki Altı Gün Savaşı'nda o zamana kadar Ürdün'ün kontrolü altında bulunan Doğu Kudüs'ü işgal etti. O tarihten bu yana da İsrail işgali altında bulunuyor.
İsrail, yılında kabul ettiği kanunla Kudüs'ü "bölünmez başkenti" ilan etti. Ayrıca aynı kanunla kentte yaşayan Araplara vatandaşlık verildi.
Bugüne kadar Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyan hiçbir devlet olmadı. Bu anlamda, Trump'ın kararı da bir ilk olma özelliği taşıyor.
Filistinliler de Doğu Kudüs'ü ileride kurulacak Filistin devletinin başkenti olarak görüyor.
Üç semavi dinin de Kudüs'te kutsal kabul ettiği mekanlarının bulunması, kentin tarih boyunca uluslararası öneme sahip olmasına yol açtı.
İsrail Meclisi ve devlet binaları Kudüs’te
’te imzalanan Oslo Barış Anlaşmaları'nda Kudüs'ün nihai statüsünün barış görüşmelerinin sonraki aşamalarında ele alınması öngörülüyor.
İsrail devletine ait meclis, cumhurbaşkanlığı, başbakanlık ve bakanlıklar gibi resmi kurumlar Kudüs'te yer alıyor.
Ancak İsrail'in Kudüs üzerindeki başkent ilanı uluslararası alanda tanınmıyor. İsrail büyükelçiliğini Kudüs'te tutan hiçbir ülke bulunmuyor.
Trump'ın açıklaması bu anlamda bir ilk olma özelliği taşıyor.
Türkiye, Kudüs’te diplomatik temsilciliği olan az sayıda ülkeden biri
Türkiye'nin de İsrail Büyükelçiliği Tel Aviv'de bulunuyor. Ancak Türkiye, Kudüs'te diplomatik temsilcilik bulunduran az sayıda ülkeden birisi.
Türkiye'nin Filistin yönetimi ile ilişkilerini sürdürmek amacıyla Kudüs'te başkonsolosluğu bulunuyor. Kudüs Başkonsolosluğu'nda Türkiye büyükelçi düzeyinde temsil ediliyor.
İsrail 10 yerleşim birimi kurdu
İsrail'in Doğu Kudüs'ü işgal etmesinden bu yana kentteki Yahudi nüfus da önemli bir artış kaydetti.
’den bu yana İsrail burada en az 10 yerleşim birimi kurdu. Buraya yaklaşık bin civarı Yahudi yerleştirildi.
Uluslararası hukuk Yahudi yerleşimlerini yasadışı kabul ediyor
Uluslararası hukuk tarafından Kudüs'teki Yahudi yerleşimleri yasadışı kabul ediliyor. Ancak İsrail, buna itiraz ediyor.
Kudüs'te yaklaşık bin kişi yaşıyor. Nüfusun yüzde 37'sini Araplar, yüzde 61'ini de Yahudiler oluşturuyor.
Kudüs'ün kısa tarihi
Eski Ahit'e göre, Yahuda ve İsrail'in kralı Davut Kudüs'ü Jebusitler'den M.Ö. yıllarında aldı. Yönetim merkezini Kudüs'e taşıdı, burayı başkent ve inanç merkezi yaptı.
İncil'de yazıldığına göre Davut'un oğlu Süleyman, İbranice "tanrı" anlamına gelen "Yahve" adına ilk tapınağı yaptırdı. Böylece Kudüs Yahudiliğin merkezi haline geldi.
Babil Kralı İkinci Nebukadnezar, M.Ö ve 'da şehri iki kez fethetti. Yahuda kralı ve toplumun üst tabakasını esir alarak Babil'de gönderdi ve Süleyman Mabedi'ni yıktırdı. Daha sonra Persler şehri ele geçirince sürgündekilerin dönmesine ve mabedin yeninden yapılmasına izin verildi.
M.S 63'e kadar Kudüs Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetinde kaldı. Kentteki direniş hareketi M.S 66'da ilk Yahudi-Roma savaşına dönüştü. Savaş dört yıl sonra Roma zaferiyle ve Süleyman Mabedi'nin bir kez daha yıkılmasıyla sonuçlandı. Romalılar ve daha sonra gelen Bizanslılar şehri yaklaşık yıl idare etti.
Suriye topraklarını fetheden Müslüman orduları Filistin'e de ulaştı. İslam Halifesi Hz. Ömer'in emriyle Kudüs 'de fethedildi.
yılında Papa İkinci Urban'ın emriyle Kudüs'ü Müslümanlardan almak için Haçlı seferleri başlatıldı. yılda Kudüs için beş sefer gerçekleştirildi. Hıristiyanlar ele geçirdikleri şehri fazla tutamadılar ve yılında Kudüs bir kez daha Müslümanların kontrolüne geçti.
Mısır ve Arabistan'ın Osmanlılar tarafından alınmasının ardından Kudüs 'de Osmanlıların hakimiyet altına girdi. Osmanlı yönetiminde kent gelişti. İngilizlerin 'de Osmanlı Devleti'ni yenilgiye uğratmasının ardından Kudüs İngilizlerin yönetimine geçti.
Kudüs, Birinci Dünya Savaşının ardından Milletler Cemiyeti tarafından İngiliz mandasına verildi. İkinci Dünya Savaşı ile Birleşik Krallık Filistin Mandası'nın yıkılmasının ardından BM, holokosttan kurtulanlara bir yurt oluşturulması için ülkenin bölünmesine karar verdi. Bunun üzerine bazı Arap ülkeleri İsrail'e savaş açarak Kudüs'ün bir kısmını işgal etti.
Kudüs 'den yılına kadar Ürdün ile İsrail arasında bölünmüş bir kentti. İsrail 'de Mısır, Ürdün ve Suriye ile Altı Gün savaşına girdi ve Kudüs yılında İsrail Parlamentosu Knesset tarafından "İsrail'in ebedi başkenti" ilan edildi.
(EKN)
kaynağı değiştir]
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığını ve Tel Aviv’deki ABD Büyükelçiliği’nin Kudüs’e taşınacağını açıklamasının ardından, aralarında Türkiye’nin de olduğu çok sayıda ülke Trump’a tepki gösterdi.
TIKLAYIN - Filistin - İsrail Sorunu: 'den 'e
Peki, Kudüs’ü bu kadar önemli kılan ne? BBC Türkçe ve Deutsche Welle Türkçe’den derledik:
Kudüs’ün yapısı
Arapça El Kuds, İbranice Yeruşalayim (Barış şehri) olarak adlandırılan Kudüs, dünyanın en eski kentlerinden birisi.
Tarih boyunca, birçok kutsal kabul edilen yapıya ev sahipliği yapmasından dolayı çok sayıda savaşa sahne oldu ve defalarca yıkılıp yeniden inşa edildi.
Osmanlı İmparatorluğu, 'de işgal ettiği Kudüs'ü tarihine kadar kontrolü altında tuttu.
İslam, Yahudilik ve Hristiyanlık için çok kutsal kabul edilen yerlerin önemli kısmı Doğu Kudüs'te yer alıyor.
Kudüs'ün içinde binlerce yıllık tarihi barındıran dar sokaklarla dolu Eski Kenti, dört ana bölümden oluşuyor. Bunlar Müslüman, Yahudi, Hristiyan ve Ermeni mahalleleri olarak sıralanıyor.
Eski Kent'in etrafı ise kalın, taş duvarlarla çevrili.
Müslümanlar için en kutsal yerlerden biri kabul edilen Mescid-i Aksa ve Kubbet'üs Sahra'nın bulunduğu Harem-üş-Şerif, Doğu Kudüs'te yer alıyor. Müslümanlar Muhammed Peygamber'in buradan göğe yükseldiğine inanıyor.
Yahudiler için Mescid-i Aksa'nın hemen altında yer alan ve Süleyman döneminde yapılan tapınağa ait olduğuna inanılan Ağlama Duvarı yer alıyor. Yahudiler burayı inançlarının en kutsal mekanı olarak kabul ediyor.
Hristiyanlar ise Kudüs'te bulunan Kutsal Kabir Kilisesi'nde İsa Peygamber'in çarmıha gerildiğine ve kabrine konulduğuna inanıyor.
Bu kilise, aralarında Rum Ortodoks Patrikhanesi, Roma Katolik Kilisesi ve Ermeni Patrikliği'nin de olduğu farklı mezheplerin temsilcileri tarafından yönetiliyor.
İsrail ’de başkent ilan etti
Kudüs'ün statüsü, İsrail-Filistin çatışmasının da en merkezi sorunlarından birini oluşturuyor.
İsrail, ’deki Altı Gün Savaşı'nda o zamana kadar Ürdün'ün kontrolü altında bulunan Doğu Kudüs'ü işgal etti. O tarihten bu yana da İsrail işgali altında bulunuyor.
İsrail, yılında kabul ettiği kanunla Kudüs'ü "bölünmez başkenti" ilan etti. Ayrıca aynı kanunla kentte yaşayan Araplara vatandaşlık verildi.
Bugüne kadar Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyan hiçbir devlet olmadı. Bu anlamda, Trump'ın kararı da bir ilk olma özelliği taşıyor.
Filistinliler de Doğu Kudüs'ü ileride kurulacak Filistin devletinin başkenti olarak görüyor.
Üç semavi dinin de Kudüs'te kutsal kabul ettiği mekanlarının bulunması, kentin tarih boyunca uluslararası öneme sahip olmasına yol açtı.
İsrail Meclisi ve devlet binaları Kudüs’te
’te imzalanan Oslo Barış Anlaşmaları'nda Kudüs'ün nihai statüsünün barış görüşmelerinin sonraki aşamalarında ele alınması öngörülüyor.
İsrail devletine ait meclis, cumhurbaşkanlığı, başbakanlık ve bakanlıklar gibi resmi kurumlar Kudüs'te yer alıyor.
Ancak İsrail'in Kudüs üzerindeki başkent ilanı uluslararası alanda tanınmıyor. İsrail büyükelçiliğini Kudüs'te tutan hiçbir ülke bulunmuyor.
Trump'ın açıklaması bu anlamda bir ilk olma özelliği taşıyor.
Türkiye, Kudüs’te diplomatik temsilciliği olan az sayıda ülkeden biri
Türkiye'nin de İsrail Büyükelçiliği Tel Aviv'de bulunuyor. Ancak Türkiye, Kudüs'te diplomatik temsilcilik bulunduran az sayıda ülkeden birisi.
Türkiye'nin Filistin yönetimi ile ilişkilerini sürdürmek amacıyla Kudüs'te başkonsolosluğu bulunuyor. Kudüs Başkonsolosluğu'nda Türkiye büyükelçi düzeyinde temsil ediliyor.
İsrail 10 yerleşim birimi kurdu
İsrail'in Doğu Kudüs'ü işgal etmesinden bu yana kentteki Yahudi nüfus da önemli bir artış kaydetti.
’den bu yana İsrail burada en az 10 yerleşim birimi kurdu. Buraya yaklaşık bin civarı Yahudi yerleştirildi.
Uluslararası hukuk Yahudi yerleşimlerini yasadışı kabul ediyor
Uluslararası hukuk tarafından Kudüs'teki Yahudi yerleşimleri yasadışı kabul ediliyor. Ancak İsrail, buna itiraz ediyor.
Kudüs'te yaklaşık bin kişi yaşıyor. Nüfusun yüzde 37'sini Araplar, yüzde 61'ini de Yahudiler oluşturuyor.
Kudüs'ün kısa tarihiEski Ahit'e göre, Yahuda ve İsrail'in kralı Davut Kudüs'ü Jebusitler'den M.Ö. yıllarında aldı. Yönetim merkezini Kudüs'e taşıdı, burayı başkent ve inanç merkezi yaptı. İncil'de yazıldığına göre Davut'un oğlu Süleyman, İbranice "tanrı" anlamına gelen "Yahve" adına ilk tapınağı yaptırdı. Böylece Kudüs Yahudiliğin merkezi haline geldi. Babil Kralı İkinci Nebukadnezar, M.Ö ve 'da şehri iki kez fethetti. Yahuda kralı ve toplumun üst tabakasını esir alarak Babil'de gönderdi ve Süleyman Mabedi'ni yıktırdı. Daha sonra Persler şehri ele geçirince sürgündekilerin dönmesine ve mabedin yeninden yapılmasına izin verildi. M.S 63'e kadar Kudüs Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetinde kaldı. Kentteki direniş hareketi M.S 66'da ilk Yahudi-Roma savaşına dönüştü. Savaş dört yıl sonra Roma zaferiyle ve Süleyman Mabedi'nin bir kez daha yıkılmasıyla sonuçlandı. Romalılar ve daha sonra gelen Bizanslılar şehri yaklaşık yıl idare etti. Suriye topraklarını fetheden Müslüman orduları Filistin'e de ulaştı. İslam Halifesi Hz. Ömer'in emriyle Kudüs 'de fethedildi. yılında Papa İkinci Urban'ın emriyle Kudüs'ü Müslümanlardan almak için Haçlı seferleri başlatıldı. yılda Kudüs için beş sefer gerçekleştirildi. Hıristiyanlar ele geçirdikleri şehri fazla tutamadılar ve yılında Kudüs bir kez daha Müslümanların kontrolüne geçti. Mısır ve Arabistan'ın Osmanlılar tarafından alınmasının ardından Kudüs 'de Osmanlıların hakimiyet altına girdi. Osmanlı yönetiminde kent gelişti. İngilizlerin 'de Osmanlı Devleti'ni yenilgiye uğratmasının ardından Kudüs İngilizlerin yönetimine geçti. Kudüs, Birinci Dünya Savaşının ardından Milletler Cemiyeti tarafından İngiliz mandasına verildi. İkinci Dünya Savaşı ile Birleşik Krallık Filistin Mandası'nın yıkılmasının ardından BM, holokosttan kurtulanlara bir yurt oluşturulması için ülkenin bölünmesine karar verdi. Bunun üzerine bazı Arap ülkeleri İsrail'e savaş açarak Kudüs'ün bir kısmını işgal etti. Kudüs 'den yılına kadar Ürdün ile İsrail arasında bölünmüş bir kentti. İsrail 'de Mısır, Ürdün ve Suriye ile Altı Gün savaşına girdi ve Kudüs yılında İsrail Parlamentosu Knesset tarafından "İsrail'in ebedi başkenti" ilan edildi. |
(EKN)
yılında, Kudüs Savaşı’ndan sonra, General Edmund Allenby tarafından yönetilen İngiliz Ordusu, şehri ele geçirdi.[] yılında, Lozan Konferansı’nda, Milletler Cemiyeti, Birleşik Krallık’a Filistin mandasının, Ürdün mandasının ve Irak mandasının yönetimini himaye etti. ’de yılına kadar, şehrin nüfusu ’den, ’e ulaştı. Bu nüfusun üçte ikisi Yahudi ve üçte biri Araptır (Müslüman ve Hristiyan).[] Filistin’deki Arap ve Yahudiler arasındaki durum sessiz değildi. Kudüs’te, ve yılları arasında Arap ayaklanmaları oldu. İngiliz yönetimi altında, şehrin batı ve kuzey kısımlarında yeni kenar mahalleleri[][] ve yükseköğretim kurumları (İbrani Üniversitesi) kuruldu.[]