Küçük Yanık Tedavisi

Yanık İzine Ne İyi Gelir?

Bazen çay yaparken, bazen fırında yemek pişirirken, bazen de ütü yaparken elimizi, kolumuzu yakabiliriz. Yanıklar en sık karşılaşılan ev kazalarıdır. Yanıklar; dışsal bir faktör sonucu o bölgedeki etkilenen cilt katmanlarının ciddi şekilde hasarlanmasıdır. Bu cilt hasarı genellikle ısıyla temastan sonra oluşur. Bazen bu bir ısı teması değil, kimyasal ya da radyasyon sonucu da olabilir.

Kuru ısıdan kaynaklanan (bir ateş ya da demir gibi) yanıklar ve ıslak sonucu oluşan yanıklar (haşlanma, sıcak su veya buhar gibi) yaygın görülür. Yanıklar çocukların da acil servise götürülmesinin nedenlerinden biridir. En çok çocuklar, engelliler ve yaşlılar yanık riski taşır. Bu kişiler kızgın tencereye değerek ya da kaynar suyla yanabilirler. Çocuklarda haşlanma yanığı dediğimiz sıcak çay, kahve ya da süt yanıkları sık görülürken, gençlerde çakmak, havai fişek, kibrit ve güneş yanıkları daha sık görülür. Diğer yanık nedenleri şu şekildedir:

• Sürtünme Yanıkları: Sert bir nesnenin cildinize sürtünmesi sonucu oluşan yanıklardır. Bu aşınma ya da ısı kaynaklı olabilir. Motosiklet ve bisiklet kazaları bunlara örnektir.
• Soğuk Yanıkları: Donma olarak da bilinen soğuk yanıkları, soğuğa uzun süre maruziyetle oluşur. Buz uygulamaları da bazen soğuk yanığına sebep olabilir.
• Termal Yanıklar: Sıcak bir nesneye dokunulmasıyla meydana gelir. Çok sıcak metaller, kaynayan sıvılar ve alevler termal yanıkların sebebidir.
• Radyasyon Yanıkları: X ışını veya kanser tedavileri kapsamında alınan radyoterapi ışınları bu yanıklara sebep olabilir.
• Kimyasal Yanıklar: Güçlü asitler, çözücüler veya deterjanlar nedeniyle kimyasal yanıklar oluşabilir.
• Elektrik Yanıkları: Bir elektrik akımına temas halinde bu yanıklar meydana gelebilir.

Yanık Dereceleri

Hissedilen ağrı ile yanık derecesi her zaman aynı oranda değildir. Çok ciddi yanıklar bile bazen ağrısız olabilir. Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler şunlardır:

• Derinlik
• Yaygınlık
• Bölge
• Enfeksiyon riski
• Yaş
• Solunum yoluyla görülen zarar
• Mevcut hastalıklar

Isı, kimyasallar, güneş ışığı, elektrik, radyasyona maruziyet sonucu oluşan yanıklar, derinliklerine ve etkilenen miktara göre derecelendirilir. Yanık derecesi ne kadar yüksekse yanık o kadar şiddetlidir. Yanık dereceleri şöyle sıralanır:

• Birinci Derece Yanıklar: Derinin üst tabakasında (epidermis) meydana gelir. Kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem oluşabilir. Kabarma görülmez. Yaklaşık 48 saatte iyileşir.
• İkinci Derece Yanıklar: Cildin üst ve alt katmanlarında (dermis) meydana gelir. Deride içi su dolu kabarcıklar (bül), şişkinlik oluşur ve ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesiyle iyileşir. Yüzeyel bir ikinci derece yanığınız varsa dermisin sadece bir kısmı zarar görmüş demektir. Yara izi olmayabilir. Daha derinse yara izi bırakabilir ve cildin renginde kalıcı bir değişiklik olur.
• Üçüncü Derece Yanıklar: Derinin tüm tabakaları ve cilt altı yağ dokusu etkilenir. 3. derece yanık saç köklerini ve ter bezlerini de yok eder. Cilt kömürleşebilir. Sinirler zarar gördüğü için çoğu zaman ağrı yoktur. Epidermis ve dermisi yok eder.
• Dördüncü Derece Yanıklar: Bu yanıklar en derin ve en şiddetli yanıklardır. Hayati tehlike yaratırlar. Cildin tüm katmanları, kemikler, kaslar ve tendonlara hasar verebilir.

Bazen yanık dereceleri değişebilir. Cilt hasarınız yayılmaya devam eder ve yaralarınız derinleşirse bu durum görülebilir. Yanığın derecesine göre bazen kişiler şoka girebilir. Şok belirtileri arasında soluk ve nemli cilt, halsizlik, mavimsi dudaklar ve tırnaklar, bilinç bulanıklığı yer alır.

Yanığa Ne İyi Gelir?

Bazı yanıklar evde tedavi edebileceğiniz küçük yaralanmalardır. Ancak bazı yanıklar cildinize, kaslarınıza ve kemiklerinize kalıcı hasar verebilir ve uzun süreli tıbbi tedavi gerektirir. Yanıklar enfeksiyon, kemik ve eklem sorunları dahil olmak üzere birçok komplikasyonu beraberinde getirebilir. Bu nedenle yanıklarda doktor müdahalesi önemlidir. Özellikle üçüncü derece yanıklarda acile gidilmelidir. Yanıklarda ilk müdahale için şunlar uygulanabilir:

• Yanık sebebinden kişi uzaklaştırılmalıdır. Yanığın sebebi elektrikse, elektrik gücünün kapalı olduğundan emin olunmalıdır.
• Kişinin nefes alıp almadığı kontrol edilmeli. Nefes almıyorsa suni teneffüs yapılmalıdır.
• Kişinin üzerinde takı ve kemer gibi ürünler varsa çıkarılmalıdır.
• Yanık bölge max 15 dk soğuk olmayan suya tutulabilir.
• Yanık bölge temiz, soğuk bir bezle örtülmeli veya hafif ıslak bir bandajla sarılmalıdır.
• Mümkünse yanmış bölge kalp seviyesinin üzerinde tutulmalı.
• Bayılma, baş dönmesi, soluk cilt ve sığ nefes alma gibi şok belirtilerine karşı dikkatli olunmalı. Bunlardan biri varsa ayaklar ve bacaklar beden hareket ettirilmeden yukarıya kaldırılmalı. Kusma olursa kişi, boğulma nedeniyle yan çevrilmelidir.
• Kıyafetlerinizi çıkartmaya çalışmayın, kıyafetlerin yanığa yapışmaması için keserek çıkarın.
• Doğrudan güneş ışını almamaya özen gösterin.

Yanığa Ne Sürülür?

Birinci derece yanığa aloe vera içerikli kremler veya antibiyotikli yanık merhemleri iyi gelebilir. İkinci derece yanıklarda özel yanık yara örtüleri ile pansuman yapılması gerekebilir. Diğer yanıklar için müdahale direkt hastanede yapılmalıdır. Yanık bölgeye asla herhangi bir yağ, yoğurt, diş macunu gibi ürünler sürülmemelidir. Yanığa aşırı soğuk kompres uygulanmamalıdır veya buz koyulmamalıdır. Buz hasarı kötüleştirebilir. Yanık yaralarına pamuk koyulmamalıdır. Zira pamuktaki lifler yaraya yapışabilir. Bu da enfeksiyon riskini artırabilir. Yanıklarda oluşan kabarcıkları patlamaktan kaçının. Zira bu yaraların patlatılması enfeksiyon riskini artırabilir.

Yanık İçin Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

Elektrik, kimyasal ya da alev yanığında hasta mutlaka hastaneye gitmelidir. Yanık alan genişse, el, yüz, cinsel uzuv yanığı varsa hasta doktora başvurmalıdır. Yine geniş alan yanmışsa, 2. derece ve üstü bebek ve çocuklarda görülen yanıklarda aile mutlaka hastaneye başvurmalıdır. Bunlara ek olarak yanık ağrılı ve kokulu hale gelirse, yüksek bir sıcaklık hissedilirse, son tetanoz aşısının üzerinden 5 yıldan daha uzun bir zaman geçtiyse acile gidilmelidir.

Yanık Tedavisi

1. derece yanık evde tedavi ile iyileşebilir. Ancak 3. ve 4. derece yanıklar acilen doktor tarafından müdahalesi gereken yaralanmalardır. İkinci derece yanıklar da derinse doktor müdahalesi kaçınılmaz olur. İkinci derece yanıklarda doktorun önerdiği yanık yara bakım örtüleri ile pansuman yapılmalıdır. 3. ve 4. derece yanıklarda ise enfeksiyonu önlemek için intranevöz antibiyotikler verilirken, kaybedilen sıvının yerine IV sıvıları kullanılır.

Yanık ağrıları yoğun olabilir ve uzun sürebilir. Yaraların temizlenmesi ve pansumanların düzenli yapılması önemlidir. 3. ve 4. derece yanıklar yoğun yanık tedavisi gerektirebilir. Yanık nedeniyle şu komplikasyonlar gelişebilir:

• Sepsis
• Hipovolemi
• Hipotermi
• Duman veya sıcak havadan kaynaklanan solunum sorunları
• Kemik ve eklem sorunları

Yanık İzi Nasıl Geçer?

Yanık tedavilerinde kullanılması gereken ilaçlar yarım bırakılmamalıdır. Bazen 2. derece yanık da iz bırakabilir. Üçüncü ve dördüncü derece yanıklarda ise yara izi kaçınılmazdır. Yanık izi için özel jeller vardır. Yine yaralar iyileştikten sonra yanık izi için kantaron yağı ve içerikli kremler de fayda sağlayabilir. Yanık izi mutlaka güneş ışınlarından korunmalıdır.

Evde Yanmalara Karşı Alınabilecek Önlemler

• Ocakta tencere, tava, çaydanlık, cezve gibi bir gereçler varken çarpmalara karşılık kulplarını içeriye doğru çevirin.
• Evde bebek veya çocuk varsa onları yemek pişirirken mutfaktan uzak tutun. Ayrıca ısınabilecek her türlü cihazdan da uzak tutun. Elektrik prizlerinin kapaklarını kapatın.
• Evinizin her katında bir yangın söndürücü tüp bulundurun. Yangın söndürme cihazlarının devamlı çalıştığından emin olun.
• Yatakta sigara içmeyin.
• Evdeki su sıcaklığının her zaman derecenin altında olduğundan emin olun. Bebeğinize banyo yaptırmadan suyun sıcaklığını öncelikle siz kontrol edin.
• Arabanız güneşin altında park halinde beklediyse yine bebeğinizi koltuğuna oturtmadan önce tüm kemer tokalarının ısınıp ısınmadığına bakın.
• Kimyasallarla iş yaparken gözlük ve maske takın. Bunları çocukların uzanamayacağı yerlere koyun.
• Elektrikli aletleri suya yakın yere koymayın. Kullanmadığınız zamanlarda fişten çekin ve çocuklardan uzak, güvenli yerlere koyun.

Yanıklarda İlk Yardım insanlara günlük hayat içerisinde karşılaşabilecekleri tehlikeli durumlardan birisi olan yanıklara nasıl müdahale edilmesi gerektiğinin öğretildiği İlk Yardım Eğitimi alt başlığıdır.

Yanıklar insanlarda ciddi travmalara ve büyük problemlere yol açabilir. Yanık oluşan bölgeye yapılabilecek yanlış müdahaleler sonucunda bu problemler büyüyerek yanıkla birlikte farklı sağlık sorunlarının oluşmasına neden olabilir.

Yanıklarda İlkyardım prosedürüne hakim olan ve Temel İlk Yardım Eğitimi almış kişiler tarafından yanığa uygulanacak doğru müdahaleler sayesinde problemin ilerlememesi sağlanırken iyileşme süreci de hızlandırılır.

Halk arasında doğru olduğu sanılan ve ilk akla gelen;

• Yanan bölgeye buz kompresi uygulamak,
• Yanığa yoğurt, tereyağı, yumurta akı veya diş macunu sürmek,

gibi yöntemler anlık olarak acıyı dindirse dahi yanık bölgesinde kötüleşmeye sebep olarak iyileşme sürecine olumsuz yansımaktadır.

SARIZEYBEK İlk Yardım Eğitimi Merkezi olarak uzman İlk Yardım Eğitmenlerimiz yardımıyla Temel İlk Yardım Eğitimi içerisinde Yanıklarda İlk Yardım prosedürlerini hakkında da detaylı bilgileri kursiyerlerimize aktarıyoruz.

Yanık Nedenleri

Yanık fiziksel veya kimyasal etkilere maruz kalan insanların derisinde görülen doku yaralanmalarıdır.

İnsanlarda Yanık Oluşma Nedenleri arasında;

• Elektrik,
• Yüksek Isı,
• Donma,
• Işınlar,
• Sürtünme,
• Kimyasallar,

gösterilebilir.

Yanıklarda İlk Yardım uygulamaları sayesinde tüm bu nedenlerle oluşan yanıklara en doğru şekilde müdahale edilerek insan sağlığının korunması amaçlanmaktadır.

İnsanlarda görülen yanıkların ciddiyetini belirleyen faktörler arasında;

• Kişinin yaşı ve genetik yapısı,
• Yanık vakasının görüldüğü bölge,
• Oluşan yanığın derinliği ve genişliği,
• Yanık sonrası enfeksiyon riski olup olmaması,
• Solunum yolunun zarar görüp görmemesi,
• Yanık vakası görülen kişide var olan diğer rahatsızlıklar,

bulunmaktadır.

Yanık Dereceleri

Yanık insanların ateş, kızgın cisim, radyasyon gibi farklı fiziksel ve yakıcı kimyasal etkenlere maruz kalması nedeniyle oluşan doku hasarlarıdır.

İnsanlarda görülen yüzeysel ve nispeten küçük yanıklar evde yapılabilen uygulamalar ile tedavi edilip günlük hayata kalınan yerden devam edilebilir. Lakin oluşan yanık derine inip geniş bir alana yayıldıysa ilk müdahale yapılıp acil olarak sağlık kuruluşuna gidilmelidir.

Yanıkta İlkyardım bilgisine sahip bireyler çevrelerinde oluşan yanık vakalarına bilinçli ve doğru müdahalede bulunarak iyileşme sürecinin hızlanmasını sağlarken, kişinin yaşadığı problemin ilerlememesine yardımcı olmaktadır.

Yanık kişilerde güneş, ısı, elektrik veya kimyasal etkenlere zarar verecek derecede maruz kalma sonucu oluşan doku yaralanmalarıdır. Yanık Derecesi ise uzmanlar tarafından yanığın ciddiyetinin belirlenmesidir.

1. Derece Yanık

• İnsanlarda sadece cildin dış tabakasını etkileyen yanıklardır.
• Ağrılara ve bölgede kızarıklığa neden olurlar.
• Yanık oluşan bölgede hafif şişlikler görülebilir.
• Ortalama 48 saat içerisinde kendiliğinden iyileşir.

2. Derece Yanık

• Derinin dış tabakası (epidermis) dışında orta tabakası (dermis) de etkilenir.
• Yanık oluşan bölgede kızarma, şişme, leke oluşması gibi sonuçları olabilir.
• Derece Yanık ile kıyaslandığında en belirgin farklılığı yanan bölgede içi su dolu kabarcıklar oluşması ve ağrının çok daha şiddetli olmasıdır.
• Derece Yanıklar sonucunda bölgede yara izi oluşabilir.

3. Derece Yanık

• Cilt altındaki yağ tabakasına kadar yanığın etkisinin ulaştığı vakalardır. 3. Derece Yanık oluşan durumlarda kişinin derisinin tüm tabakaları etkilenir.
• Yanma görülen bölgede sinirler, kaslar, damarlar etkilendiği için hissizlik ve uyuşma görülür.
• Bölgedeki tüm sinirler zarar gördüğü için insanlar ciddi ağrı hissedemez.
• Yanık oluşan alanda beyaz kuru yara zamanla siyah renge bürünerek adeta bir kösele görünümü oluşturur.
• Derece Yanık vakalarında acil tıbbi müdahale yapılması gerekir.

4. Derece Yanık

• Bu tür yanık vakalarında etki eklem ve kemiklere kadar ulaşır. Yanık görülen kişi hiç zaman kaybedilmeden sağlık kuruluşuna ulaştırılıp acil müdahale edilmelidir.

Yanıklarda İlk Yardım Nasıl Yapılır

Yanıklarda İlk Yardım prosedürü İlk Yardım Eğitimi Merkezlerinde uzman İlk Yardım Eğitmenleri tarafından kursiyerlere teorik ve uygulamalı olarak öğretilmektedir.

Standart bir yanık vakasında prosedüre uygun olacak şekilde yapılması gereken İlkyardım müdahaleleri şu şekilde sıralanabilir;

• Kişinin yaşam bulguları değerlendirilir. (İlk Yardım ABC si)
• Derece Yanık ve 2. Derece Yanık tespit edilen vakalarda yanık oluşan bölge 15 ila 20 dakika arasında tazyiksiz çeşme suyu ile yıkanır.
• Oluşacak ödem nedeniyle saat, bilezik, yüzük gibi cisimler çıkartılır.
• Yanığa bağlı oluşan su kabarcıkları asla patlatılmaz.
• Yanık oluşan bölgeye merhem, ilaç veya herhangi bir karışım sürülmez.
• Derece Yanık tespit edilen durumlarda bölge temiz bir bez ile örtülür.
• Hastanın şoka görmemesi için gereken önlemler alınır.
• Acil aranarak tıbbi yardımın vakaya ulaşması sağlanır.

İnsanlarda yanığın oluşma nedenleri Yanıklarda İlkyardım müdahale prosedürüne farklılıklar getirmektedir. Yukarıda belirttiğimiz uygulama süreci ortalama bir yanık vakasında yapılması gereken temel durumlar olarak adlandırılabilir. Yazımızın devamında yanıkların oluşma nedenlerine bağlı olarak yapılması gereken müdahaleleri bulabilirsiniz.

Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım

İnsanlarda görülen yanık olayları kimyasal etkilere bağlı olarak oluşabilmektedir. Kimyasal nedenlere bağlı olarak gerçekleşen yanık vakalarına Kimyasal Yanıklarda İlkyardım prosedürüne uygun şekilde müdahale edilmelidir.

Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım süreci şu şekilde ilerlemektedir;

• Yanık oluşan bölgedeki kıyafetler çıkarılıp kimyasal maddenin deriye temas etmesi engellenir.
• Yanık oluşan bölge tazyiksiz ama bol akan bir suyla 20 ila 25 dakika civarında yıkanır.
• Kişinin özellikle yanık görülen bölgesi ve ardından tüm vücudu temiz bir battaniye ile örtülür.
• Acil aranarak tıbbi yardım talep edilir.

Isı Yanıklarında İlk Yardım

Kişilerde görülen bazı yanık vakaları ısıya bağlı olarak oluşabilmektedir. Isı nedeniyle oluşan yanık vakalarında Isı Yanıklarında İlkyardım prosedürüne uygun şekilde müdahale edilerek hastanın iyileşme süreci hızlandırılabilir.

Isı Nedeniyle Oluşan Yanıklarda İlk Yardım süreci şu şekilde ilerlemektedir;

• Kişide yanma devam ediyorsa yaşanan paniğe engel olunarak bilinçsizce yapılacak olumsuz davranışların önüne geçilir.
• Yaralanan kişi ıslak battaniye ile sarılıp yuvarlanması sağlanarak yanma durdurulur.
• Yanık görülen kişinin solunumu ve hava yolu açıklığı kontrol edilir.
• Yanan bölge çok geniş değilse en az 20 dakika soğuk su ile yıkanır.
• Ödem oluşma ihtimali göz önünde bulundurulup saat, yüzük, bilezik gibi malzemeler çıkartılır.
• Yanan bölgedeki kıyafetler dikkatle çıkartılır. (Eğer kıyafet yanan alana yapıştıysa o bölge kesilerek kalan kısım çıkarılmış olur)
• Yanık görülen bölge sabunlu su ile dikkatlice temizlenir.
• Yanık oluşan alanda kabarcıklar oluştuysa asla bu su toplayan baloncuklar patlatılmaz.
• Yanık olan bölge temiz ve hafif nemli bir bezle örtülür.
• Yanık üzerine hiçbir şey sürülmez ve bandaj yapılmaz.
• Yaralanan kişi temiz bir battaniye ile örtülür.
• Acil aranarak tıbbi yardım talep edilir.

Eğer yaralanan kişide yanık bölgesi çok geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa dikkatlice şimdi belirteceğimiz işlem yapılarak tıbbi yardım gelene kadar hasta sağlıklı tutulmaya çalışılır.

Bahsettiğimiz durumda eğer hastanın bilinci açıksa ve kusma yoksa sıvı kaybını telafi etmek için 1 lt. su+ 1 çay kaşığı karbonat + 1 çay kaşığı tuz olarak hazırlanan sıvı hastaya içirilir. (Maden suyu içirilerek de hastanın sıvı kaybı giderilebilir)

Elektrik Yanıklarında İlk Yardım

Kişilerde yaşanan yanık olayları elektrik kaynaklı olabilmektedir. Elektrik nedeniyle gerçekleşen yanık vakalarına Elektrik Yanıklarında İlkyardım prosedürüne uygun şekilde müdahale edilmelidir.

Elektrik Yanıklarında İlk Yardım süreci şu şekilde ilerlemektedir;

• Öncelikle çok sakin ve soğukkanlı olunmalıdır.
• Yaralanan kişiye dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir.
• Elektrik akımını kesme olanağı yoksa yalıtkan bir madde (plastik, tahta) kullanılarak kişinin elektrik ile olan teması engellenir.
• Yaralının solunumu ve solunum yolu açıklığı değerlendirilir.
• Yaralı asla kımıldatılmamalıdır.
• Vücudun hasar görmüş kısmı örtülür.
• Yaralının bilinci açık dahi olsa Acil aranarak tıbbi yardım talep edilmelidir.

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım

Kişilerde görülen bazı fenalaşmalar sıcak çarpması nedeniyle olmaktadır. Sıcak Çarpması nedeniyle oluşan vakalarında Sıcak Çarpmasında İlkyardım prosedürüne uygun şekilde müdahale edilerek hastanın yaşadığı problem iyileştirilir.

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım süreci şu şekilde ilerlemektedir;

• Kişi serin ve rahat hava alacağı bir yere alınır.
• Kişinin kıyafetleri çıkartılır.
• Sırt üstü yere yatırılıp kolları ve bacakları yüksekte kalacak hale getirilir.
• Kişinin bilinci açık ve bulantısı yoksa su ve tuz kaybını gidermek için hastaya su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı ya da maden suyu içirilir.

Yanığa İlk Müdahale Nasıl Yapılmalıdır?

Yanıklarda İlkyardım Eğitimi içerisindeki konulardan birisi Yanığa İlk Müdahalenin nasıl yapılacağıdır. İlk Yardım Eğitmenleri yanık vakalarında en doğru ilk müdahalenin yanığın görüldüğü vücut bölgesinin ağrı geçene kadar musluk suyu altında tutulmasıdır.

Yanık oluşan bölge ortalama 10 ila 15 dakika su altına tutularak yıkanıp soğutulması sağlanır. Bu uygulama sayesinde yanan bölgede oluşan ağrı ve sızı dindirilirken yanığın daha derinlere inmesi engellenir.

Yanık olan alanda su dolu kabarcıkların oluştuğu durumlarda bu kabarcıklar asla patlatılmamalıdır. Oluşan bu kabarcıklar derinin problemsiz şekilde iyileşmesi için önem arz etmektedir.

İlk Yardım Eğitimi Facebook

Sarızeybek Kurumsal Facebook

En Son Eklenenler