Kayıtsız Üye
İdgamı mütecaniseyn örnek sürelere ihtiyacım var bana örnekler paylaşabilir misiniz ?
Hoca
{72}
Ve kalet taifetun min ehlil kitabi aminu billezi unzile alellezine amenu vechen nehari vekfuru ahirahu leallehum yerciun.
(Ali İmran süresi 72)
Kayıtsız Üye
Birkaç sure adı daha verebilir misiniz idgamı mütecaniseyn e
idgamı mütecaniseyn hangi surelerde var, idgamı mütecaniseyn, idgamı mütecaniseyn örnekleri
Bu kategoride yer alan Ayetel kürsi suresi indir başlıklı yazımızı da okumanızı tavsiye ederiz.
Benzer Yazılar:
Dinlemek için Play Tuşuna basınız
18) İDĞAMI MÜTECANİSEYN: Mahareçleri ( çıkış yerleri ) bir olan, fakat sıfatları başka olan harfler birbirine uğrarsa İdğamı
Mütecaniseyn olur. Arkadaşlar bu tecvidi görürken , mahreçlerinden dolayı, harflerini üç başlık altında inceleyeceğiz:
1) “Tı” , “Dal” , “Te” > harfleri. Arkadaşlar bu harflerden hangisi önce gelirse, önce gelen harf
arkasından gelen ikinci harfe çevrilerek okunur. Şimdi bunu örneklerle görelim:
Solda ki Şeddeli olan bölüm, tecvitli okuduğumuz da ağzımızdan çıkması gereken okuma şeklidir. Fakat Kur’an-i Kerim’de ise sağda ki gibi yazılır ama okurken solda ki gibi okunur.
2) “Zı” , “Zal” , “Se” > harfleri. Öncekinde olduğu gibi bunda da, bu harflerden hangisi önce
gelirse, daha sonra gelen harfe dönüşerek okunur. Örneklerini görelim:
Arkadaşlar bakınız birinci bölümde ki “ zal” harfi “ zı “ harfine ; “ se” harfide “ zal” harfine nasıl dönüşmüş. Tabi ki biz okurken şeddeli imiş gibi okuruz. Yani solda ki gibi okuruz.
3) “ be” , “mim” > harfleridir. Fakat burada önemli olan bir nokta var; Mutlaka “ be” harfi önce gelmeli.
“mim “ harfi önce gelirse olmaz: Aşağıda “ be “ harfinin “mim” harfine çevrilerek şeddeli bir şekilde okunduğunu görüyorsunuz. Yazıda yok ama okurken şeddeli okuruz.
ÖRNEKLER
İDĞAM-I MÜTACANİSEYN
Kur'an-ı Kerim'i tilavet ederken harflerin mahreçlerine ve sıfatlarına dikkat ederek okumak gerekir. Mahreç harflerin ses yolu üzerinde tam olarak hangi noktada çıkartılacağı ile alakalı iken sıfat harflerin sesleri ile alakalıdır.
İdğam-ı mütecaniseyn kuralı mahreçleri aynı sıfatları birbirinden farklı olan harfler arasında görülür ve üç çeşittir. Mütecaniseyn harflerinden ilki cezimli ikincisi harekeli olursa bu iki harf birbirinin içine girdirilerek idğam yapılır. Birinci harfin sesi ikinci harfin sesi gibi şeddeli bir şekilde okunur. Sonuç olarak sanki kelimede iki farklı seste ve harekede harf yokmuşta ikinci harf tek başına ve şeddeliymiş gibi hükmedilir.
İdğam-ı mütecaniseyn harfleri şu şekildedir:
ت، د، ط
عَبَدْتُمْ عَبَتُّمْ
Örnekte görüldüğü gibi aynı grupta yer alan te ve dal harfi yan yana ve birisi cezimli diğeri harekeli geldiği için dal harfi te harfine eklenmiş ve sanki te tek başına ve şeddeliymişçesine okunmuştur.
DİKKAT! Aynı grupta yer alanط harfinden sonra ت harfi gelirse yarım idğam yapılır. Çünkü ط harfi ت harfine kıyasla daha kuvvetli bir sıfata sahip olduğu için tamamen ت harfine katılarak okunması mümkün değildir.
Diğer tecvid derslerimize ulaşmak için tıklayın
2) ث، ذ، ظ
اِذْ ظَلَمُوا اِظَّلَمُوا
Örnekte görüldüğü üzere aynı grupta yer alan ذ harfinden sonra ظ harfi geldiği için ilk harf kendisi ve harekesiyle ikinci harfe katılarak şeddeli bir biçimde okunur.
3) م، ب
اِرْكَبْ مَعَنَا اِرْكَمَّعَنَا
Aynı grupta yer alan cezimli be harfinden sonra harekeli mim harfi gelirse be harfi kendisi ve harekesiyle mim harfine eklenir ve şeddeli bir şekilde okunur.
DİKKAT! Mim ve be harfleri arasında idğam-ı mütecaniseyn kuralı oluşabilmesi için be harfinin mimden önce gelmesi şarttır. Aksi takdirde sakin mimin hallerinden mimin ihfası meydana gelmiş olur.
İDĞAM-I MÜTEKARİBEYN
Sözlükte mütekaribeyn birbirine yakın iki şey anlamına gelir. Sıfatları, mahreçleri yahut hem sıfatları hem de mahreçleri aynı olan iki harften ilki cezimli ikincisi harekeli halde gelirse idğam-ı mütekaribeyn oluşur. Bu durumda tıpkı idğam-ımütecaniseyn kuralında olduğu gibi ilk harf ikinci harfe eklenerek şeddeli bir şekilde okunur.
Fikriyat TV'deki videolar ile Kur'an öğrenmek için tıklayın
İdğam-ı mütekaribeyn harfleri şu şekildedir:
بَلْ رَفَعَهُ بَرَّفَعَهُ
Örnekte görüldüğü gibi mütekariben harflerinden lam cezimli ra harekeli olarak geldiği için lam harfi 'ra'ya eklenir ve şeddeli bir şekilde okunur.
DİKKAT! İdğam-ı mütakaribeyn kuralının meydana gelebilmesi için lam harfinin 'ra'dan önce gelmesi gerekir. Aksi takdirde izhar olur.
2) ق، ك
اَلَمْ نَخْلُقْكُمْ اَلَمْ نَخْلُكُّمْ
Örnekte görüldüğü gibi mütekaribeyn harflerinden gaf harfi cezimli kef harfi harekeli olarak geldiği için gaf kefe eklenir ve şeddeli bir şekilde okunur.
DİKKAT! İdğam-ı mütakaribeyn kuralının tam olarak uygulanabilmesi için kef harfinin gaf harfine idğam edilmesi gerekir ancak Kur'an-ı Kerim'de böyle bir örnek yoktur. Bu kuralın ikinci grubu ile alakalı tek örnek "elemnahlukkum" örneğidir. Bu örnekte gaf keften önce geldiği için tam değil yarım idğam yapılır. Çünkü gaf harfi kef harfine kıyasla daha güçlü olduğu için gafın kefe tam idğamı mümkün değildir.
FİKRİYAT
SÜMEYYE ALI JABER
Elhamdulillâhi Rabbil âlemin Vessalâtü vesselâmü alâ Rasûlinâ Muhammedin ve alâ âlihî ve eshâbihi ecmeîn.
Bismillâhirrâhmânirrahîm
Her hayrın ve şerrin yegane yaratıcısı kendisinden başka İlah olmayan Allahu Tealadır. O’nun eşi ve benzeri ve dengi yoktur. Herkese kuvvet ve hayat veren O’dur.
T E C V Î D :
Kurân-ı Kerîmi okurken harfleri mahreçlerine uygun olarak, diğer tecvid kurallarını ise yerli yerinde uygulayarak okumaya denilir.
Allahu Teala Müzzemmil Suresi 4. ayettte buyuruyor ki, mealen:
Kurân-ı Kerîmi ölçülü olarak, tertil üzere(tecvidli ) oku.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
Kurânı Arap lahnı ve Arap sesleri üzere okuyun. Sakın ha ehl-i aşk ve ehl-i kitabeynin lahnı üzere okumayın. Bilesiniz, benden sonra bir kavm gelecek ki, onlar Kurânı okurken, şarkı ve mâtem tercîi gibi terci ile okuyacaklar. Onların (imanları laftadır) gırtlaklarından öte geçmez. KaIbleri fitne ve fesada uğramıştır. Böylelerinden hoşlanan kimselerin kalpleri de fitne ve fesad içindedir.
Rezîn rivayet etmiştir. (Suyutî, Câmius-Sağîrde kaydeder (Feyzul-Kadir 2, 65
Allahın Rasulü(salat ve selam olsun ona) Buharideki bir hadis-i şeriflerinde buyuruyor ki:
Sizin en hayırlınız, Kurân-ı Kerimi öğrenen ve öğretendir.
NOT:
Tecvidte en önemli husus; harflerin mahreclerini uygulamak ve medleri(uzatılması gereken harfleri) durumuna göre çekmektir. Bu belirtilen hususlar yapılmadığı durumda mana bozulur. Bir misal: Allâhu Ekber denileceği yerde, Âllâhu Ekber denilirse, Allah mı en büyüktür manası oluşur veya Ğayın harfi yerine Kaf kullanılırsa, Hı harfi yerine Ha harfi kullanılırsa, bu da namazın içinde okunulursa, namazı bozar.
T E C V İ D K U R A L L A R I
Elif(hemze): ا Boğazın sonunda göğüse bitişik olan yerden çıkar. İnce ve şiddetli okunur.
Be: ب İki dudağı birbirine vurmakla çıkar.
Te: تDilin ucunu üst ön dişlerin ortasına vurmakla çıkarılır.
Se: ث Peltek se dilin ucunu üst ön dişlerin biraz dışarı çıkararak söylenir. İnce ve yumuşak söylenir.
Cim: جDilin ortası üst damağa dokundurularak söseafoodplus.info ve yumuşak söylenir.
HA: ح Boğaz hafif sıkılarak boğazın ortasından çıkarılır. Ağız açılıp, hafif akıtılarak okunur. Zeycan Aydına gör kalın bir harftir. Karabaş Tecvidine göre ince bir harftir.
HI:خ Boğazın üstünden boğaz hırlatılarak çıkarılır. Kalın gizli ve yumuşaktır.
Del : د Dilin ucnu üst ön dişlerin ortasına vurmakla çıkarılır. Şiddetlidir.
Zel: ذ Peltekze dilin ucunu üst ön dişlerin uçrından biraz dışarı çıkarılmakla söylenir. İnce ve yumuşak okunur.
Ra: ر Dilin ucunun biraz gerisi üst ön dişlerin dibine varmakla çıkarılır. İnce ve Kalın okunur.
ze: ز Dilin ucu ön dişlerin uçlarına dokundurmakla çıkarılır. ince ve yumuşaktır.
sin: س Dilin ucu alt ön dişlerin uçlarına yakın yere dokundurularak çıkarılır. Gizli ve yumuşak okunur.
Şın: ش Dilin ortasını üst damağa dayamakla çıkarılır. İnce ve yumuşak okunur.
SAD: ص Dilin ucunu alt ön dişlerin ortasına dokudurarak çıkarılır. Yumuşak ve kalın okunur.
DAT: ضDilin yan tarafını sağ veye sol üst azı dişlere dokundurarak çıkarılır. Kalın ve yumuşaktır.
TI: ط Dilin ucu üst ön dişlerin damakla bitiştiği yere dokundurarak çıkarılır. Kalın ve şiddetlidir.
ZI: ظDlin ucunu üst ön dişlerin uçlarından biraz dışarı çıkarmakla okunur. Kalın ve yumuşaktır.
AYIN: ع Boğazın ortasını hafifçe sıkmakla çıkarılır. İnce ve açık okunur.
ĞAYN:غBoğazın üst başından çıkarılır. Kalın ses çıkarılır.
Fe: ف Alt dudağın iç tarafı ile ön dişlerin ucundan çıkarılır. Yumuşaktır.
KAF: ق Dilin kökü damağa vurularak çıkarılır. Kefin mahrecinin bir parmak miktarı aşağısından çıkar. Kalın ve şiddetlidir.
Kef: ك Kefin mahreci: Dilin sonudur ki dilin boğaza bitiştiği yerdir. Büyük dilin dibinin üstü ile karşısı üst damaktan (KEF) çıkar. İnce ve şiddetlidir.
Lam. لDilin ucu damağa dokundurularak çıkarılır. İnce okunur.
Mim: م Dudak içleri hafifçe birbirine dokundurulmakla çıkarılır. İnce okunur.
Nun: ن Dilin ucu üst damağın ön dişlere yakın olan yerine dokundurularak çıkarılır. İnce okunur.
Vav: و Dudaklar uçları birbirine dokundurulmadan ileri uazatılarak çıkarılır. Yumuşak okunur.
he: هHemzenin çıkşının biraz altından çıkarılır. İnce ve yumuşak okunur.
Ye: ي Dilin orta bölümü üst damağa dokundurularak çıkarılır. İnce okunur.
1- MED NEDİR? (uzatmak)
Med: Uzatılması gereken harfi, gerektiği kadar uzatarak okumaktır.
1 Elif Tutarı Uzatmak Nedir? 1 elif miktarı uzatmak demek elimizi bir yere koyup sonra şehadet parmağımızı yerden en son kalkabildiği yere kadar kaldırma süreci içinde geçen zaman kadar, o harfi uzatmaya denilir.
2HARF-İ MED (Uzatma Harfi): Med harfi 3 tanedir.
a- elif ( ا ), b- vav ( و ) c- ye (ى )
3- SEBEB-İ MED (uzatma sebebi) 3’tür:
a Hemze (ء ا ), b- Şedde ( ّ ), c- Cezim( ْ ) Şedde ve cezimi bir sayıp, uzatma sebebi ikidir diyenlerde vardır.
Hemze Nedir? Harekesi olan elife hemze denilir.
Örnekler:
اَ اِ اُ ءَ ءِ ءُ
4- TENVİN Nedir? Arapçada Nekra olan kelimelerin sonunda bulunan iki üstün, iki esre ve iki ötreye denir.
a) ( ٌ ٍ ً ) (iki üstün, iki esre, iki ötredir) b) Sakin Nun : ن
5- MEDD-İ LÎN:(Yumuşak Çekim)
Lin harfileri: ( ا و ي )
Meddi Lîn nasıl olur? vav ve ye harfinden sonraki harf, uzatma sebebi sükûn-u lazım olduğunda meddi lîn olur.
Örnekler: وَلآنَوْمٌ =”velâ nevvvm” , قُرَيْشٌ = “kurayyyş” olarak okunur.
Çekimi(Meddi): Üç vecih çekilebilir. Yani; uzun() elif arasında çekimi yapılabilir.
6- MEDD-İ TABİİ(Doğal Çekim):
Harekeli bir harfin önüne uzatma harflerinden birisi harekesiz olarak geldiğinde meddi tabi olur. Çekilmediğin de mana bozulur. Çekimi 1 eliftir. 1 Elif çekimi : Elimizi yere koyduktan sonra şehadet parmağımızı normal hızla yukarı kaldırıp yere indirdiğimiz süre kadardır.
Örnekler:
âmentü = آمَنْتُ , tûbû = تُوبُو
7- MEDD-İ MUNFASIL( Ayrık Çekim):
Meddi tabili bir kelimeden sonra gelen kelimenin baş harfi uzun elif olduğunda olur. Çekimi caiz olup, 4 eliftir.
Örnekler:
اِنّيِ آمَنْتُ = İnnîîîî âmentü , تُوبُو اِلَيْهِ = tûbûûûû ileyhi
8 MEDD-İ MUTTASIL( Bitişik Çekim) :
Aynı kelime içinde meddi tabili bir harften sonra uzatma sebebi kısa elif geldiğinde olur. Çekimi lazım olup, 4 eliftir.
9- MEDD-İ LAZIM(Çekimi Gerekli Olan):
Meddi tabiden sonra aynı kelime içinde şeddeli veya cezimli bir harf geldiğin de meddi lazım oluşur. Çekimi vacib olup, 4 eliftir.
1-Kelime-i Müsakkale(Kelimede Ağır Meddi Lazım): وَلآالضَّالِّينَ = veleddâââllîn ve El-Haaakkah= الْحَاقَّةُ
2-Kelime-i Mühaffefe(Kelimede Hafif Meddi Lazım): , آلْآنَ ââlâââne
3-Harf-i Müsakkale(Harfde Ağır Meddi Lazım) : طسم = tâsîîîmmîîîm’in Sin’i, الم =elif lâââmmîîîm’in Lâmı
4-Harfi-i Mühaffefe(Harfte Hafif Meddi Lazım) : المص = elif lâmmiiiim sâââd’ın, Sâdı cezimlendiği için harf-i mühaffefe olur(harfte hafif medd-i lazımdır).
2 shf. ****************************************************************************************************************************
MEDD-İ ARIZ : (uzatmaya arız olan)
Meddi Tabili bir kelimenin üzerinde durak yapıldığın da, med harfinden sonraki harf, harekesiz kalması sebebi ile uzatma sebebi olur. Bu duruma meddi arız denir.
Örnekler: يَعْلَمُونَ = “ya’lemûne kelimesinde durak yapıldığında, yalemûn olarak okunur.
Medd-i Arızın Uzatması; son harfin harekesine göredir:
a)- Son harfin harekesi üstün ise 3 şekilde (vecih) okumak caizdir:
Tûl: (uzun) 4 elif,
Tavassut: (orta) elif,
Kasr: (kısaltarak) 1 eliftir.
ÖRNEK : (yalemûne)=yalemûn= يعلمونَ , ( halidîne)= hâlidîn = خالدينَ : Yani bu durumdaki kelimeler, 4 veya 1 elif arasında uzatılabilir.
b)-Son harfin harekesi esre olursa; 4 şekilde (vecih) caizdir:
1-tul, 2-tavassut, 3- kasr(kısaltarak okumaktır),
4- Revm: Yalnız kasr ile okunur.
c)- Son harfin harekesi ötre olursa 7 şekilde(vecih) caizdir.
1- tul, 2-vasat, 3-kasr, 4-tul ile işmam
5- vasat ile işmam, 6- kasr ile işmam, 7- kasr ile revmdir.
REVM: Kelimenin son harekesi, esre olduğunda hafif bir sesle esreyi belirtmek için yapılır. Körlerin, harfin harekesinin durumunu kulakları ile anlamaları için yapılır.
ÖRNEK:
er-rahîmi= الرّحيمِ , vetebeûni = وَاتّبِعونِ , eddîni الدّينِ
İŞMAM: Sükundan sonra dudakları ileriye doğru büzerek toplamak olup, ötre(zamme)de yapılır ki, sağırların ötreyi anlamaları içindir.
Yusuf Suresinde bulunan; lâ temenunâkelimesi idgam edilerek; lâ temennâ olmuştur. Nûn harfi birinci okuyuşta (sâkin) okunup işmam yapıldıktan sonra ikinci okuyuş yapılır. Burada işmam ile ötreye işaret edilmiş olur.
İHFA NEDİR?
Herhangi bir kelimenin sonundaki tenvin veya harekesiz Nun, aşağıdaki ihfa harflerinden birine rastladığında, nun sesi genizden akıtılarak birbuçuk elif uzatılarak okunur.
İhfa Harfleri: 15 adettir: DİKKAT: Bu onbeş harfi ezberlemeden öğrenmek için, bu harflerin dışında kalan harflerin görevlerini bilmek yeterlidir.
Örnek:
İzhar harfleri 6dır, İdagam harfleride 6dır, İklab harfi de 1 adettir. Toplam 13 harf eder. Alfabedeki harfler = 15 kalan harflerde ihfa harfleridir.
ت ث ج س ش ص ض ط ظ
د ذ زف ق ك
Örnekler: ذِكْرًا كَسِيرًا = zikrannn kesîrâ derken veya,
اَنْتَ ennnte , مِنْ كُمْ = minnnküm derkennsesi tamamen ağız az açık, dil damağa temas etmeden nun sesi burundan akıtılarak söylenir. Bir- bir buçuk elif miktarı bu nnin üzerinde durulur, hemen geçilmez.
Dudak İhfası:
Sakin “mim” “ba”ya rastladığında dudakları tam bastırmadan hafif aralıklı tutarakişba’ etmeden (bir harf ilave etmeksizin)” mim “sesini genizden akıtmaktır. Örn:
تَرْمِيهِمْ بِحِجاَرَةٍ = Termîhimm-bihıcârah, Not: Buradakihıcaratinlafzında durulduğun da yuvarlak te( ة ) geçişlerde ince he olarak okunduğundan; bihıcarahşeklinde okunur.
İZHAR NEDİR? (Belirtmek)
Tenvin veya Harekesiz Nun şu altı harfe uğrarsa izhar olur. İzhar: tenvin ve Sakin Nun’u olduğu gibi okumaktır.
İzhar Harfleri: ا ه ح خ ع غ (elif, ayın, ğayın, he, ha, hı)
Örnekler:
men âmene= مَنْ آمَنَ ğafûrun halîm= غَفُورٌحَلِيمٌ
İKLAB: (Çevirmek)
Tenvin veya Sakin Nun ( ب )harfine uğradığı zaman Nun harfi ve tenvinin N’si ( م )mimharfine dönerek gunne ile ( 1- ) elif miktarı tutularak okunur.
Örnekler:
لَيُنْبَذَنَّ = leyummmbezennneokunur. سَمِيعٌ بَصِيرٌ = semîummmbesîrokunur.
İDGAM-MEAL GUNNE: (Gunneli Katım)
Tenvin veya Sakin Nun’dan birisi idgam(katma) harflerinden birine uğrarsa o vakit gunneli idgam olur. Bir buçuk elif miktarı gunne yapılır.
İdgam: harekesiz Nun veya Tenvinin sonunda ki (en, in, un) seslerinden, (N) harfini kaldırıp ondan sonra gelen ( ى , م , ن , و ) harflerinden hangisi geliyorsa o harf şeddelenerek çift okumağa idgam denir.
Gunne:Nun;n sesini tamamen burundan akıtarak okumağa gunne denir.
Örnekler:
وَمَنْ يَعْمَلْ = “ve meyyya’mel” okunur. “fadlemmminellâhi” فَضْلاً مِنْ اللهِ okunur.
3 shf. ****************************************************************************************************************************
İDGAM-I MİSLEYN MEAL GUNNE: (Misli misline gunneli idgam)
İdgam-ı Misleyn Meal Gunne: Mim mime, Nun nuna uğrarsa hem misli misline idgam hem de gunne olur.
Örnekler:
مِنْ نَارٍ = minnnâr“ okunur. “aleyhimmmu’sadeh” عَلَيْهِمْ مُؤْصَدَةٍ okunur.
Not: Bu iki harfin dışında ki harfler birbirilerine uğrarsa, sadece idgam olurlar; yani şeddelenerek gunnesiz olarak okunurlar.
Örnekler:اَنِضْرِبْبِ آصَاكَ =eniDribbi âsâke ve: آوَوْوَ =âvevveolarak okunurlar.
İDGAM-I BİLA GUNNE: (Gunnesiz İdgam)
Tenvin ve nunu sakinin( ل ve ر ) harflerine uğramasında gunnesiz idgam olur.
Örnekler:مِنْ رَبِّهِمْ = “mirrabbihim” okunur. مِنْ لِسَانِهِمْ (millisânihim)olarak okunur.
İDGAM-I MÜTECANİSEYN: (Aynı Cinslerin İdgamı)
Mahreçleri aynı, sıfatları ayrı olan harfler birbirine uğradığı zaman idgam-ı mütecaniseyn olur. Harfler:
a ت د ط Ör. عَبَدْتُمْ ( abettüm ) olarak okunur. اَحَطْتُ Tı’nınsıfatı te’den daha güçlü olduğundan idgam-ı nakıs olur.
b- ث ذ ظ Ör: يلهثْ ذالك (yelhezzâlike) okunur اِذْظَلَمُو = izzalemû okunur
c- ب م ör: يَابُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنا (yâ büneyyerkemmmeanâ) okunur. Şayet Mim sakin olup, b ye uğrarsa izhar olur.
İDGAM-I MÜTEKARİBEYN: (Yakın Cinslerin İdgamı)
Mahrecileri ve sıfatları yakın olan harfler birbirine uğradığı zaman idgam-ı mütekaribeyn olur.
Örnekler: a-( ل،ر ) ra,la قُلْ رَبِّ (Kurrabbi) okunur. Sadece lam ra’ya uğradığında idgam olur.
b- (ك،ق ) اَلَمْ نَخْلُقْكُمْ ( elem nahlukküm)okunur. Kaf kalın olduğu için idğamı nakıstır. Kafın kalınlığı belirtilerek okunur.
İDGAM-I ŞEMSİYYE (GÜNEŞ GİBİ AÇIK İDGAM)
İdğam-ı şemsiyye harfleri 14 tane olup, her ne durumda ( اَلْ )takısı bu harflerden birine uğrarsa idğamı şemsiyye olur. ( ن ) harfine uğradığında idğamı meal ğunne , diğerlerine uğradığında ise, izhar olur. örnk: اَلنَّارُ
İdğamı şemsiyye Harfleri: ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن
Örnk: وَالتِّينِ وَالشَّمْسُ
İZHAR-I KAMERİYYE (Ay ışığı gibi açıkca belirtmek)
Lam-ı ta’rif de denilen el takısı 14 tane kameriyye harflerinden birine uğrarsa izhar-ı kameriyye olur.
Kameriyye harfleri: ا ب ج ح خ ع غ ق ك م ه و ف ي
Örnekler: Velkalemü= اَلْقَلَمُ Velfecr= وَالْفَجْرِ
LAFZATULLAH: (Allah Lafzının Özel Okunuşu)
Eğer ki Allah lafzının makablisi(evveli) meftuh(üstün) veya mazmum(ötreli) ise kalın, meksur(esreli) ise ince okunur.
Örnekler: نَصْرُاللَّهِ وَاللَّهُ لِللَّهِ
Shf:4 *****************************************************************************************************************************
KALKALE: (yankılandırmak)
Kalkale: Kalkale harfleri kelime ortasında veya sonunda harekesiz olduğun da, kuvvetli bir uğultu ile harfin mahreci çalkalanarak okunmasına kalkale denir.
Kalkale HARFLERİ: ق ط ب ج د KuTBuCeDin Harfleri denilir, yani büyük harflerle yazılı harfler KALKALE harfleridir.
Örnekler: اَحَدٌ : ehadün Bu kelime üzerinde durulduğunda Dalharfi üzerinde kalkale yapılır. Yani; ehad derken dal harfinin haresi ötreyi tam telafuz etmeden, ehadü der gibi durulmalıdır.
tecri: تَجْرِي , bu kelimede kalkale cim harfinde yapılır. Akdemün kelimesinde Kaf harfinde kalkale yapılır: اَقْدَامٌ
23SEKTE:
Sekte Kuran-ı kerimde 4 yerde yapılr: Sesi nefes alıp vermeden tutmak demektir.
1- Kehf Suresi 1. ayettin sonunda yer alır:
عِوَجاً # قَىِّماً ıvecen dedikten sonra oradan durak yapılmazsa sesi kesip bir elif sonra kayyimen diye devam edilir.
2- Yâsîn Suresi ayette yer alır :
min merkadinâ yı okuduktan sonra durak yapılması vaciptir. Şayet durak yapılmadan geçilirse,
mimmer kadina dedikten sonra sekte yapılır hâzâden devam edilir. مِنْمَرْقَدِنَا ** هاَذَا
3- Kıyame Suresinde:قِيلَ مَنْ رَاقٍ kîle mende sekte yapılır raakta devam edilir
4- Mutaffifin Suresinde :كَلاَّ بَلْ رَانَ kellâ belde nefes tutularak sekte yapılır râneden devam edilir.
عِوَجاً # ıvece de SEKTE:
Sondaki tenvin elife çevrilerek elif üzerinde, meddi tabii halinde yapılır. Çekimden sonra nefes almadan sesi bir süre kesip devam etmekle yapılır. Ayet sonu olduğundan durulursa sekte yapılmaz.
مِنْمَرْقَدِنَا ** min merkadinada sekte:
Birincide olduğu gibi elif üzerine yapılır. Çekimden sonra solumaksızın ses bir süre kesilip sekte yapılarak diğer kelimeye geçilir. Bu ayette vakıf işareti bulunması sebebiyle durulabilir de. Vakıf yapıldığında sekte yapılmaz. Ancak geçilirse sekte ile geçilir.
مَنْ رَاقٍ ** min mer râkda Sekte:
مَنْ deki nun üzerine yapılır.
Nun harfi okunduktan sonra nefes almadan ses bir süre kesilip diğer kelimeye geçilir.
Bu iki kelime ayrı ayrı kelimelerdir. Eğer sekte yapılayıp bila gunne ile merRâk şeklinde okunacak olursa iki kelimenin arası karıştırılmış olur ki, bu kelimenin manası çorbacı demektir.
بَلْ رَانَ * bel rânede Sekte:
Beldeki lam üzerine yapılır. Lam okunduktan sonra sekte yapılır. daha sonra rı harfine geçilir.
Bu iki kelime sekte ile okunmayıp lam harfi rıya uğradığından mütekaribeyn olarak okunacak olursa bu iki kelime bir kelime gibi olup mananın bozulmasına sebep olur. Zira berRane küpcü demektir. Sekte ile buna engel olunmuş olunur.
Hemze: ا Boğazın sonunda göğüse bitişik olan yerden çıkar. İnce ve şiddetli okunur.
Be: ب İki dudağı birbirine vurmakla çıkar.
Te: تDilin ucunu üst ön dişlerin ortasına vurmakla çıkarılır.
Se: ث Peltek se dilin ucunu üst ön dişlerin biraz dışarı çıkararak söylenir. İnce ve yumuşak söylenir.
Cim: جDilin ortası üst damağa dokundurularak söseafoodplus.info ve yumuşak söylenir.
HA: ح Boğaz hafif sıkılarak boğazın ortasından çıkarılır. Ağız açılıp, hafif akıtılarak okunur. Kalın bir harftir.
HI:خ Boğazın üstünden boğaz hırlatılarak çıkarılır. Kalın gizli ve yumuşaktır.
Del : د Dilin ucnu üst ön dişlerin ortasına vurmakla çıkarılır. Şiddetlidir.
Zel: ذ Peltekze dilin ucunu üst ön dişlerin uçrından biraz dışarı çıkarılmakla söylenir. İnce ve yumuşak okunur.
Ra: ر Dilin ucunun biraz gerisi üst ön dişlerin dibine varmakla çıkarılır. İnce ve Kalın okunur.
ze: ز Dilin ucu ön dişlerin uçlarına dokundurmakla çıkarılır. ince ve yumuşaktır.
sin: س Dilin ucu alt ön dişlerin uçlarına yakın yere dokundurularak çıkarılır. Gizli ve yumuşak okunur.
Şın: ش Dilin ortasını üst damağa dayamakla çıkarılır. İnce ve yumuşak okunur.
SAD: ص Dilin ucunu alt ön dişlerin ortasına dokudurarak çıkarılır. Yumuşak ve kalın okunur.
DAT: ضDilin yan tarafını sağ veye sol üst azı dişlere dokundurarak çıkarılır. Kalın ve yumuşaktır.
TI: ط Dilin ucu üst ön dişlerin damakla bitiştiği yere dokundurarak çıkarılır. Kalın ve şiddetlidir.
ZI: ظDlin ucunu üst ön dişlerin uçlarından biraz dışarı çıkarmakla okunur. Kalın ve yumuşaktır.
AYIN: ع Boğazın ortasını hafifçe sıkmakla çıkarılır. İnce ve açık okunur.
ĞAYN:غBoğazın üst başından çıkarılır. Kalın ses çıkarılır.
Fe: ف Alt dudağın iç tarafı ile ön dişlerin ucundan çıkarılır. Yumuşaktır.
KAF: ق Dilin kökü damağa vurularak çıkarılır. Kefin mahrecinin bir parmak miktarı aşağısından çıkar. Kalın ve şiddetlidir.
Kef: ك Kefin mahreci: Dilin sonudur ki dilin boğaza bitiştiği yerdir. Büyük dilin dibinin üstü ile karşısı üst damaktan (KEF) çıkar. İnce ve şiddetlidir.
Lam. لDilin ucu damağa dokundurularak çıkarılır. İnce okunur.
Mim: م Dudak içleri hafifçe birbirine dokundurulmakla çıkarılır. İnce okunur.
Nun: ن Dilin ucu üst damağın ön dişlere yakın olan yerine dokundurularak çıkarılır. İnce okunur.
Vav: و Dudaklar uçları birbirine dokundurulmadan ileri uazatılarak çıkarılır. Yumuşak okunur.
he: هHemzenin çıkşının biraz altından çıkarılır. İnce ve yumuşak okunur.
Ye: ي Dilin orta bölümü üst damağa dokundurularak çıkarılır. İnce okunur.
RA”nın HÜKMÜ:
Ra’nın 7 hükmü vardır.
1- Ra üstünlü ve ötreli ise kalın okunur . Misal: racîm= رَحِيمٌ , ruveyda= رَُوَيْدَى
2- Ra sakin, evvelki üstün ve ötreliyse kalın okunur. Misal: venhar= وَانْحَرْ , nüzur = نُزُرِْ
3- Ra sakin, evvelkinin esresi arizi ise ra kalın okunur. Misal: لِمَنِرْتَضَى =limenirtedâ, irciî= اِرْجِعِى
4- Ra sakin, evvelki harfte sakinse, bu durumda sakin olan raya itibar edilmez, evvelki sakin harfe bakılır. Evvelki harf üstün ve ötreli isera kalın okunur:
Misaller: مِنْ كُلِّ اَمْرٍ = min külli emrin
بِالصََّبْرِ =bissabri fissudûri= فِى الصُّدُورِ
كُلُّ 5- Ra esreli ise ince okunur. Misal: bilbirri= بِالْبِرِّ
6- Ra sakin, evvelki esreliyse ince okunur. Misal: وَاصْطَبِرْ =vastabir. Eğer ranın sonunda istila harflerinden bir bulunursa,
o zaman ra kalın okunur. Misal: مِرْصَادًا قِرْطَاسٍ فِرْقََةٍ
İstila Harfleri:(ضغْط قظ خص) Yani:(Dat, Ğayın, Tı, Kaf, Zı, Hı, Sad) harfleri
7 Ra sakin, evvelki Lin Harfi ise, bu durumda ra ince okunur: خَيْر= Hayyr , Seyyr=سَيْر
Shf:5 ****************************************************************************************************************************
He ZAMİRİ:
He harfi kelime sonunda olup harekesi ötre olursa, kendinden önceki harfin harekesi de üstün yahut ötre ise bu he harfi önünde harfi medden vav varmış gibi bir elif tutarı çekilerek okunur. Bu gözükmeyen vav harfine vav-ı mukaddera (gizli vav) denir. Örnekler:
جَعَلَهُ رَبُّهُ مِثْلِهُ أَنَّ مَالَهُ قَوْمُهُ
He harfinin harekesi esre olup makabli(evvelki) de esre olursa he harfinin önünde harfi medden ye varmış gibi bir elif tutarı çekilerek okunur. Görülmeyen bu yeye gizli ye denir. Örnekler:
مِثْلِهِ قَبْلِهِ رَبِّهِ كُلُّهِ مِنْ بَعْدِهِ وَبِهِ
*******
He harfi esreli olup kendinden öncekinin harekesi üstün olursa heharfi çekilmez.
Örnek:
تَنْتَهِ
*******
He harfinin kendi harekesi üstün ise yine çekilmez. (Bu şekillerde gelen he harfi kelimenin aslındandır.) zamir değildir. Örnekler:
سَفِهَ فَفَاكِهَ كَرِهَ
*******
He harfinin önceki harfi cezimli ise yahut medd-i tabii ise he harekesi ne olursa olsun çekilmez. Örnekler:
عَلَيْهِ فِيهِ خُذُوهُ مِنْهُ هُدَاهُ اِلَيهِ
Furkan Suresinde bulunan فِيهِ مُهَانَا kelimesi kaide olarak çekilmezken altında asar vardır vardır ve çekilir.
Çekilen he harfi durakta gelirse cezimli gibi, çekilmeden kendinden önceki harf ile cem edilerek durulur. Örnekler:
لِقَوْمِهِ # شَرُّهُ # مَالُهُ #
Vav-ı Mukaddera veya Ya-i Mukaddera ile çekilen he harfinden sonra cezimli yahut şeddeli bir harf geldiğinde he harfi çekilmez kendinden sonraki cezimli yahut şeddeli harfle bağlanır.
Örnekler:
أَنَّهُ الْحَقُّ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ رَبِّهِ الْاَعْلَى لَهُ الْمُلْكُ اِسْمُهُ الْمَسِيحُ
بِهِ الْاِلَاهُ (bihililâhü)
He harfinin altında kasar ( قصر ) bulunduğunda çekilmez. Örnekler:
مَا نَفْقَهُ يَرْضَهُ لَكُمْ
قصر قصر
Kur’an-ı Kerim’i okurken nerede durulup nerede geçilmesi gerektiğini bize gösteren duraklar mevcuttur. Bunlara “vakıf” denir. Vakıf; Kur’ân’ı Kerim okurken herhangi bir kelime sonunda durup nefes almak, sonra okumaya devam etmektir. Vakıf işaretleri ise Kur’ân ayetlerinin sonunda veya ortasındaki kelimeler üzerine konulan durak işaretleridir.
Vakıf işaretine “secâvend” de denilir. Bu işaretlerin her birinin ifade ettiği bir anlam vardır. Şimdi kısaca bu işaretleri ve ne anlama geldiklerini açıklayalım…
Secaved Nedir:
Secâvendler, Türkçedeki noktalama işaretlerine benzer. Okunan yerin manâsı göz önüne alınarak konulmuşlardır.
Bu işaretleri ilk defa Muhammed bin Tayfur es-Secâvendi
(Ölümü: Hicri / Miladi ) koymuştur ki, daha sonra konulan bazı işaretlerle birlikte hepsine birden, onun ismine izafeten “Secâvend” denilmiştir. İşte Kur’an-ı Kerimde bu duraklara (vakıf işaretine) “secâvend” denilir.
cim( ج ) : Geçmek caizse de durmak evla.
ze ( ز ): Durmak caizse de geçmek evla.
Tı ( ط ) : Cevaz ve mutlak durak nişanıdır.
Sat ( ص ): Durak için rusat var .
Kaf: ( ق ): Durmak daha iyidir ancak; durmamakta caizdir.
Kıf ( قف ): Durmak anlamındadır. Durulduğunda manaya güzellik katacağı için durmak evladır.
Ke (kezâlike anlamında ( ك ): Bir önceki durağa işarettir.
Üç Nokta( .۰. .۰. ) Bir ayette yakın aralıklarla bu üç nokta şeklindeki işarete rastlanılırsa, birinde durulup diğerinde durulmayacağı anlamındadır.
Ayın ( ع ) : Ayet sonlarında bulunan bu işaret konunun bittiğine, namaz esnasında rastlanılırsa rükuya eğilmeye işarettir.
Mim ( م ): Durmak şart, durulmazsa küfre yakın
Lâ ( لا ): Kesinlikle durulmaz. Nefes yetmediğinde durulursa nefes alındıktan sonra geriden alınarak okunur.
HARFLERİN SIFATLARI:
1-CEHR: Harf hareke ile söylendiğinde mahreçte aralık bırakılmaksızın nefesin hepsi veya bir kısmı tutularak okunmasıdır.
Harfler: ظ-ل-ق-و ربْض اذْغزا -جنْد- م-ط-ي-ع
2- HEMS: Bu sıfat, harf hareke ile söylendiğiğinde mahreçte aralık kalmaksızın, nefesin hepsi veya çoğu tutularak sesin açık olarak çıkması durumudur. CEHR ile okunan harfler: ظ ل قو ربض ا ذ غزج ن د م ط ع
3- ŞİDDET: Sertlik anlamına gelmekte olup, harf sakin olduğunda sesin kesinlikle akmamasıdır.
Harfler: ا جد ق ط ب ك ت
4- REHAVET: Gevşeklik manasındadır. Harf sükun ile okunduğunda, sesin tam olarak okunmasıdır. Rehavet Harfleri:
Ör: خ س ح ظ ش ص هَ ز و ض غ ث ي ف ذ
5- BEYNİYYE: Aralık anlamındadıseafoodplus.info tamamen akıp akmaması arasındadır ki, harfleri:
Örnkl.: ………… ….. ل ن ع م ر
6- İSTİ’LA: Yükseliş anlamına gelirki, harfin okunmasında dilin üst damağa yükselmesidir.
Harfler: ض غ ط ق ظ خص
7- İSTİFAL: İstilanın zıddı olup, harf okununca, dilin aşağı çeneye düşüp, üst damağa yükselmesidir.
Harfler: احشر دثعلمك سوف تجه بذ
8- Itbâk: Kapatmak anlamındadır. Harf söylenince dilin üst damağa kapanmasına denilir.
İtbak Harfleri: ص ض ط ظ
9- İnfitâh: Harf söylendiğinde, dil ile üst çene birbirinden ayrılarak aralarından hava çıkmasıdır.
İnfth. Harfleri: منْ أخذ وجْد سعة فزكّا حقّ له شرْب غيْث
İsmât: Sıfatı ve harfleri , geçen altı harfin ve med harflerinin maadalarıdır(başkalarıdır)
Kalkale: Sesi mahreçte hareket ettirmektir.
Harfleri: قطب جد
Safîr: Islık çalmak manasına gelen safir sıfatı, harf söylenince, ıslığa benzer ses çıkarmaktır.
Harfleri: صسز
Tekrir: Ra harfine mahsustur. Ra harfi söylendiğinde dilin sürçmesidir. Ra’nın tekrarından sakınılmalıdır.
Harfi: ر (R)
İzlak: Bu sıfat harf söylendiğinde dilin hızla hareket etmesidir.
Shf ****************************************************************************************************************************
DİĞER SIFATLAR:
1-Tefeşşi: Bu sıfat harf söylendiğinde sesin ağız içine dağılıp zay-ı mu’ceme mahrecine varınca onu uazatmağa denir. Harfi : ( ش )
2- İstitâle: “Sad “harfinin evvelinden sonuna dek uzayıp çekilmesine denir.
3- Ğunne:Sesingenizden gelmesine denir. Mim ile nun harfine özgüdür.
SIFAT-I ARIZALAR:
1- Tefhim: Harfi kalın okumağa denir. İstila harflerinde kalın okumak vacibtir. seafoodplus.infori:ض غ ط ق ظ خص
2- Terkik: Harfi ince okumağa denir. Râ – elif- ve Vav’ın dışında ince okumak terkik vacibtir.
3- İdgam: Katmak demektir
4- İhfa : Nun herfini genizde bir elif tutarak gizlemek demektir.
5- İzhar: İzhar harlerine sakin nun ve tenvinler rastladığında nun sesini açıkğa çkarmaktır.
6- Kalb: Sakin nun ve tenvini halis mime çevirmeye ve ba olduğunda da onu gunne ile gizlemeye denir.
7-Medd: Uzatılması gereken harfi uzatmaktır.
8- Vakf: Nefesle beraber sesi kesmektir.
9- Sekte: Nefes almadan sesi kesmektir.
Sükun : “İlm” gibi kelimelrde durulduğunda sukün yapılır. “Enamte” gibi kelimelerde durulduğunda ise sükunu yapmayıp, hareke katmak lahndır.
Hareke: hareke sükunun zıddıdır.
BAZI KELİMELER:
1-İmâle : Lügatta meyl ettirmektir. İstilahta: Elif harfini YE gibi kılıp, elifin makablindeki üstünü esre gibi okumaktır. Hud S. 41de “Bismillâhi mecrâhâ”yi Bismillâhi mecrîhâ” olarak okumaktır.
2-Teshil: Lügatta kolaylaştırmaktır. İstilahta: iki hemze birbirini takipte ikinci hemzeyi, hemze arası ile harekesi aynı cins olan elif beyninde HE şaibesi olmadan okumaktır. Fussilet suresi; ayette..” اَاَعْجَمِيٌ “kavli şerifinde olduğu gibi. Ehâ acemiyyun şeklinde okumak hatadır.
3-Lahn : Harflere ve mahreclere dikkat etmeden hatalı okumamaktır.
Kalın harfleri ince okumak, inceleri kalın okumak, medleri haddinden fazla uzatmak, medsiz harfleri uzatmak hepsi lahndır.
4-Teşdid: Şeddeli harf üzerinde vakf olunduğunda o şeddeli harfi harekelememektir.
5-İnhifaz: İstilanın zıddı olup, harf okununca, dilin aşağı çeneye düşüp, üst damağa yükselmesidir.
Harfler:
احشر دثعلمك سوف تجه بذ
Yazan: Bekir Abdullah 13 Aralık
- 7