Kesme İşareti ( ’ )
“Onun için Batı’da bunlara birer fonksiyon buluyorlar.” (Burhan Felek)
senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. (Atatürk)
Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: Hisar’dan, Boğaz’dan vb.
Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: Bu Kanun’un maddesinin c bendi Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre vb.
Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır: Yunus Emre’nin (?), Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) vb.
Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır: Avrupa Birliği’ne üye ülkeler
UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz: Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb.
UYARI: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Türkiye Büyük Millet Meclisinin ’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda; Mavi Köşe Bakkaliyesinden vb.
UYARI: Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler, ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde yazılır.
UYARI: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün vb.
UYARI: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Halit, Şahap; Bosna-Hersek; Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Halidi, Şahabı; Bosna-Herseği; Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.
UYARI: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m’ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n’eyleyim (Karacaoğlan)
“Şems’in gözlerine bir şüphe çöreklendi: “Dostum ne’n var? Her şey yolunda mı?” (Elif Şafak)
Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa (Âşık Veysel)
Türk Dil Kurumu'na meydan okuyan Türk Dil Kuru mu?
Dilbilimci Necmiye Alpay: "TDK Başkanı haklı fakat"
Kadınlardan TDK'ya "müsait" tepkisi
Türk Dil Kurumu (TDK), yeni bir kararı hayata geçirerek kesme işaretinin (apostrof) kullanım alanını sınırlandırıldı. Bu değişiklikle kurum ve kuruluş adlarının ardına gelen takılar kesme işareti (apostrof) ile ayrılmayacak.
TDK'nın değişikliği ile artık kurum ve kuruluş adlarının sonuna gelen kesme işareti kaldırıldı. Bir kurum adı olan "Başbakanlık" ya da "Bakanlar Kurulu" isimlerinden sonra gelen takılar kesme işareti ile ayrılıyordu. Yeni düzenleme bu dil kuralı ortadan kaldırıldı. Yazımda kurum ve kuruluş adlarından sonra gelen tüm ekler birleşik yazılacak.
Özel isimler kapsam dışı
Düzenleme özel isimleri ve kısaltmaları kapsamıyor. Yani şehir adı, insan ismi ya da bir kurum adının kısaltması bu düzenleme dahilinde değil. Özel isimler ve kısaltmalardan sonra gelen takılar kesme işareti ile ayrılmaya devam edecek.
Türk Dil Kurumu'nun (Yeni kullanımıyla: Türk Dil Kurumunun) kesme işareti ile ilgili düzenlemeleri yeni yazım kılavuzlarına basılacak. Ayrıca kurumun internet sayfasında da yer alacak.
Eski Hali Yeni Hali
Başbakanlık'ta Başbakanlıkta
Bakanlar Kurulu'nda Bakanlar Kurulunda
Kural: Özel isimlere gelen çoğul ekleri (–ler , -lar) kesme işareti ile ayrılmazlar.
Örnek:
Kural: Özel isimlere gelen iyelik ekleri, durum ekleri ve hal ekleri kesme işareti ile ayrılırlar.
Örnek:
Özel İsimlere Gelen Ekler Hangi İşaretle Ayrılır?
Özel isimlerden sonra gelen ekleri ayırmada kullanılan noktalama işareti kesme işareti ya da apostrof ( ‘ ) işaretidir. Ancak kesme işaretinin kullanımı ile alakalı dikkat edilmesi gereken bir kural da bulunmaktadır. Kesme işareti her ne kadar özel isimlerden sonra gelen ekleri ayırmada kullanılsa da bu her zaman geçerli değildir. Şimdi gelin bu kurala örnekler üzerinden birlikte göz atalım:
Kural: Özel adlardan türemiş olan kelimelerin almış oldukları çekim ekleri ve kurum, kuruluş isimlerine gelen ekler kesme işareti ile ayrılmazlar.
Örnek:
Noktalama işaretlerinin neredeyse tamamından sonra bir harf boşluğu kadar ara verilir. Kesme işareti ise ait olduğu kelimenin sağına bitişik olarak yazılır ve işaret ile sonra gelen ek arasında boşluk bırakılmaz: