Kuvvetin Etkileri Örnekler

KUVVETİN ETKİLERİ

Duran bir cismi hareket ettiren, hareket halindeki bir cismi durduran, cismin hızında, yönünde ve şeklinde değişiklik yapabilen etkiye kuvvet denir.

A. KUVVETİN CİSİMLERİN HAREKETİNE ETKİSİ

Hızlandırma Etkisi: Kuvvet uygulayarak hareket hâlindeki bir cismin hareketi hızlandırılabilir. Bunun için cismin yönünde uygulanan kuvvet arttırılmalıdır. Hareket halindeki bir otomobilin gaz pedalına basınca otomobil hızlanır.

Hızlanma Hareketi Örnekleri Afişi İçin Tıklayınız

Yavaşlatma ve Durdurma Etkisi: Hareket hâlindeki bir cisme, hareket yönüne zıt bir kuvvet uygulanırsa cismin yavaşlamasına, hatta durmasına neden olur. Sürtünme kuvveti cismin yavaşlamasına ve durmasına neden olan cismin hareketi ile zıt yönlü kuvvettir.

Yavaşlama Hareketi Örnekleri Afişi İçin Tıklayınız

Yön Değiştirme Etkisi: Hareket hâlindeki bir cisme hareket yönünden farklı bir yönde ve hareketine neden olan başka bir hareket uygulanırsa, hareket yönünün değişmesine neden olur.

Yön Değiştirme Hareketi Örnekleri Afişi İçin Tıklayınız

Döndürme Etkisi:Kuvvet uygulanan cisim hareketini dairesel bir yörünge etrafında yapar. Tornavida ile vidaları sıkıştırırken kuvvetin döndürme etkisinden yararlanırız. Dönme dolabın yaptığı hareket dönme hareketidir.

Dönme Hareketi Örnekleri Afişi İçin Tıklayınız

Sallanma Hareketi Örnekleri Afişi İçin Tıklayınız

Kuvvetin Etkileri Konusu Değerlendirme Sınavı Sayfası İçin Tıklayınız

Tüm 4. Sınıf Fen Bilimleri Konuları İçin Tıklayınız

Kuvvetin cisimler üzerindeki etkileri;
Hareket halindeki cisimleri durdurabilir.
Duran cisimleri hareket ettirebilir.
Hareket halindeki cisimlerin hızını artırabilir veya azaltabilir.
Hareket halindeki cisimlerin yönünü değiştirebilir.
Cisimlerin şeklini değiştirebilir.

Kuvvetin cisimler üzerindeki etkilerini yakından tanıyalım.

Kuvvetin Hızlandırıcı Etkisi
Cisimler uygulanan kuvvetin etkisiyle hareket ederler. Kuvvet, cisme hızlandırıcı bir etki uygular. Hareket halindeki bir cisme, hareketi yönünde bir kuvvet uyguladığımızda ise cismin hızı artar.

Örneğin, duran bir topa vurarak topu harekete geçirir ve hızlanmasını sağlarız. Ya da top, hareket hâlindeyken topa hareket yönünde vurarak topun hızlanmasına neden olabiliriz.

Kuvvetin Yavaşlatıcı Etkisi
Hareket hâlindeki bir cisme, hareketinin zıt yönünde bir kuvvet uygularsak ne olur?
Uygulanan kuvvetin yönüne bağlı olarak cismin hızında değişiklikler olabilir. Cisimlerin hareketine zıt yönde uygulanan kuvvet, cisimlerin yavaşlamasına ya da durmasına neden olur.

Köpek gezdiren bir kişi köpeğin hızını azaltmak için ipi çekerek köpeği yavaşlatır. Bir diğer rüzgar karşıdan estiğinde yürümekte zorlanmamızın sebebi, rüzgarın hareketimize zıt yönde kuvvet uygulamasıdır.

Kırmızı ışığa yaklaşan bir şoför, arabanın frenine basarak, arabanın hareketine zıt yönde kuvvet uygulanmasına neden olur. Böylece araba yavaşlar ve durur.

Yukarıda verilen örnekler kuvvetin yavaşlatıcı etkisi olduğunun kanıtıdır.

Kuvvetin Yön Değiştirici Etkisi
Kuvvetin, cisimler üzerinde yavaşlatıcı ve hızlandırıcı etkisi olduğu gibi yön değiştirici etkisi de vardır. Hareket eden cisimlere kuvvet uygulayarak yönünü değiştirebiliriz. Örneğin, masa tenisi, voleybol gibi oyunlar oynarken topa farklı yönlerde kuvvet uygular ve topun yönünün değişmesine neden oluruz.

Voleybol ve futbol oyunlarında da oyuncuların topa vurması ile top sık sık yön değiştirir. Lunaparklardaki çarpışan arabalar da çarpışma sonrası yön değiştirerek hareket eder.

Kuvvetin Şekil Değiştirici Etkisi
Kuvvetin etkisiyle bütün cisimler şekil değiştirir mi?
Cisimler, üzerlerine uygulanan kuvvetten etkilenir. Cisimlere uygulanan vurma, bükme, sıkma ve germe gibi kuvvetler ile cisimlerin şekillerinin değişmesini sağlayabiliriz.

Oyun hamurunu sıktığımızda veya hamurun üstüne bastırdığımızda şekli değişir. Bakır tele kuvvet uyguladığımızda ona istediğimiz şekli verebiliriz. Kaleme veya kürdana fazla kuvvet uyguladığımızda bu cisimler kırılabilir. Bu örnekler kuvvetin şekil değiştirici etkisi olduğunu gösterir.

NOT: Cisme uygulanan kuvvet, her zaman duran bir cismi hareket ettiremeyebilir. Ya da bu kuvvet cismin hızını, yönünü ve şeklini değiştirmeyebilir. Uygulanan kuvvetin yetersiz olması durumunda cisimler üzerinde değişiklikler olmayabilir.

Bilgi Ekle    Yorum Ekle

sınıf dersi olan kuvvetin cisimler üzerindeki etkileri konusunda öğreneceğimiz maddeler şunlardır; A: Kuvvet B: Kuvvetin Hızlandırıcı Etkisi C: Kuvvetin Yavaşlatıcı Etkisi D: Kuvvetin Yön Değiştirici Etkisi E: Kuvvetin Sekil Değiştirici Etkisi. Şimdi sırayla Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri maddeler şeklinde nelerdir? inceleyelim;

A- Kuvvet

Duran bir cismi hareket ettiren, hareket halindeki bir cismi durduran, cismin hızında, yönünde ve şeklinde değişiklik yapabilen etkiye kuvvet denir. Bir cismi hareket ettirebilmek için itme ve çekme kuvveti uygularız. Örneğin, oyuncak arabayı ip ile çekebiliriz. Ya da bir cismi itebiliriz

B- Kuvvetin Hızlandırıcı Etkisi

Yürüyen insanın koşmaya başlaması o insanın hızlanması anlamına gelir. Durağan bir cismi itmeye başladığımızda da cisim hızlanır. Örneğin: Durağan bir market arabasını ittiğimizde hızlanır ya da sabit sürdüğümüz el arabasına uyguladığımız kuvveti arttırırsak el arabası hızlanır.

C- Kuvvetin Yavaşlatıcı Etkisi

Sabit ya da hızlı giden bir cisme tersi yönünde kuvvet uyguladığımızda cisim yavaşlar ve durur. Ya da ileriye doğru giden bir cismi geriye doğru çekme kuvveti uyguladığımızda cisim yavaşlar ve durur.

D- Kuvvetin Yön Değiştirici Etkisi

Doğru bir yönde giden cisme önünden sağından ya da solundan kuvvet uyguladığımızda cisim yön değiştirir. Hatta hızlı bir şekilde hareket eden bir cisim önünde durağan sert bir cisimle karşılaşırsa cismin yönü değişir. Örneğin: Top sürerken bir sağa bir sola çalım attığımızı düşünelim. Topun her defasında yönü değişir. Ya da kaleye şut çektiğimizde topun direğe çarptığını düşünün. Topun hemen yönü değişir.

E- Kuvvetin Şekil Değiştirici Etkisi

Sert ya da yumuşak bir cisme kuvvet uygulandığında şekli değişir. Mesela oyun hamuruna kuvvet uyguladığımızda şekli değişir. Ya da teneke kutulara kuvvet uyguladığımızda şekli değişir.

KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNE ETKİLERİ

Çevremizdeki varlıkların hareketinde ve görünümünde değişikliğe neden olan çeşitli etkilere kuvvetdenir.

Kuvvetin cisimler üzerinde;

• Hızlandırıcı etkisi
• Yavaşlatıcı etkisi
• Yön değiştirici etkisi
• Şekil değiştirici etkisi gibi etkileri bulunur.

Kuvvetin hızlandırıcı etkisi; Yavaş hareket eden cisimlere hareketleri ile aynı yönde kuvvet  uygulanırsa cisim hızlanabilir.

• Örnek: Dalından düşen bir elma giderek hızlanır.

Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri Örnekler:

• Eren&#;in, futbol oynarken kalesine gelen topu yumruklarıyla uzaklaştırması, kuvvetin yön değiştirici etkisine örnek verilebilir.
• Arda&#;nın, oyuncak arabasının kumandasındaki fren düğmesine basması, kuvvetin yavaşlatıcı etkisine örnektir.
• Burak&#;ın, yolda arıza yapmış bir araca yardım etmek için itmesi, kuvvetin hızlandırıcı etkisine örnektir.
• Pizza ustası Kerem&#;in pizza hamurunu yuvarlak şekilde inceltmesi, kuvvetin şekil değiştirici etkisine örnektir.
• Duygu&#;nun suyun israf olmaması için banyodaki musluğu kapatması, kuvvetin döndürme etkisine örnektir.

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım.

• Kuvvet, cismin şeklini değiştirebilirken yönünü değiştiremez. (   )
• Pencerenin açılması işlemi kuvvetin şekil değiştirici etkisine örnektir. (   )
• Bakır kablo esnek bir madde değildir. (   )
• Kuvvetin cisimleri döndürme etkisi yoktur. (   )
• Hareketli bir cisme zıt yönde kuvvet uygulanırsa önce yavaşlar sonra durur. (   )