Kızılderili Şefin Mektubu

Geçen hafta Atatürk’ün 92 yıl önce dünyaya verdiği çevre dersini yazmıştım. Bu hafta da Duwarmish Kızılderililerinin Reisi Seattle’ın, yılında ABD Başkanı Franklin Pierce’in mektubuna verdiği cevabı yazarak, çevrenin ve doğanın insanlık için ne kadar kıymetli olduğunu hatırlatmak istedim. Mektubun her satırı kıymetli ancak son satırdaki mesajı bilmeyen var mı?

“Gökyüzünü, toprağın ısısını nasıl alıp satabilirsiniz? Eğer biz havanın tazeliğine ve suların parıltısına sahip değilsek, onları nasıl satın alabilirsiniz? Bu dünyanın her parçası benim insanlarım için kutsaldır. Her parlayan çam iğnesi, bütün kumlu sahiller, karanlık ormanlardaki sis, her açık alan, vızıldayan böcek, halkımın deneyim ve anılarında kutsaldır. Ağaçların gövdelerinden akan sular Kızılderililerin anılarını taşır. Göllerin berrak suyundaki her hayali yansıma, halkımın yaşamından anılar ve olaylar anlatır. Suyun mırıltısı babamın babasının sesidir. Nehirler erkek kardeşlerimizdir, susuzluğumuzu giderdiler, nehirler kanolarımızı taşırlar ve çocuklarımızı beslerler.

NEHİRLER KARDEŞİMİZ

Eğer size toprağımızı satarsak, hatırlamalısınız ve çocuklarınıza öğretmelisiniz ki nehirler bizim kardeşlerimizdir ve sizin de; bundan dolayı nehirlere herhangi bir kardeşe göstereceğiniz kibarlığı göstermelisiniz. Babalarının mezarları ve çocuklarının hakları unutulmuştur. Annesi dünyaya ve kardeşi göğe, satın alınan, yağma edilen, koyunlara ya da parlak boncuklar gibi değişilen birer malmış gibi davranır, iştahı dünyayı yiyip bitirecek ve geride sadece bir çöl bırakacaktır. Beyaz adamların şehirlerinde sakin yer yoktur. Baharda yaprakların açılışını ya da böceklerin kanat vuruşlarını duyacak yer yoktur.

SAKİN YER YOK

Ama bu belki de benim vahşi olmamdan ve anlamadığımdandır. İnsan bir kuşun yalnız ağlayışını veya su birikintisi etrafında tartışan kurbağaların seslerini duymazsa hayatın anlamı nedir? Kızılderili su birikintisi üzerine vuran rüzgarın yumuşak sesini ve yağmurun temizlediği ya da çamın koku verdiği rüzgarın kokusunu yeğler. Hava, Kızılderili için değerlidir. Çünkü her şey aynı nefesi paylaşır. Hayvanlar, ağaç, adam, hepsi aynı nefesi paylaşır. Nefes aldığı hava, beyaz adamın dikkatini çekmiyor gibi. Günlerdir ölü bir adam gibi kötü kokuyla uyumuş. Ama eğer size toprağımızı satarsak, havanın bizim için değerli olduğunu hatırlamalısınız, çünkü hava, sağladığı tüm yaşamla aynı ruhu taşır.

HAYVANLAR OLMADAN İNSAN NEDİR?

Eğer kabul etmeye karar verirsek bir şart koyacağım. Beyaz adam bu toprağın hayvanlarına kardeşleri gibi davranacak. Ben vahşiyim ve başka bir yoldan anlamam. Çayırlarda çürüyen binlerce bufalo gördüm, beyaz adamın geçen trenden vurup, bıraktığı. Ben vahşiyim ve dumanlı demir atın, bizim sadece canlı kalmak için öldürdüğümüz bufalodan nasıl daha önemli olabildiğini anlamıyorum. Hayvanlar olmadan insan nedir? Eğer bütün hayvanlar bitse, insan, ruhun büyük yalnızlığından ölürdü. Çünkü hayvanlara ne olursa, insana da aynısı olur, kısa süre içinde. Her şey birbirine bağlıdır.

BAŞKAN FRANKLİN’E YAZDI

Çocuklarınıza, toprağın akrabalarımızın yaşamlarıyla dolu olduğunu söyleyin. Çocuklarınıza bizim çocuklarımıza öğrettiğimizi öğretin. Dünya annenizdir. Dünyaya ne olursa, dünyanın oğullarına da aynısı olur. Eğer insanlar yere tükürürse kendi üzerlerine tükürürler. Dünya insana ait değildir. İnsan dünyanındır. Dünyaya ne olursa dünyanın oğullarına da o olur. Hayat ağını insan örmedi, o sadece bir lif onun içinde. Ağa ne yaparsa kendine yapar.” Duwarmish Kızılderililerinin Reisi Seattle, yılında ABD Başkanı Franklin Pierce’in mektubuna verdiği cevapta yer alıseafoodplus.infota öyle sözler var ki günümüzde değeri daha çok anlaşılıyor. “Son ırmak kuruduğunda, son ağaç yok olduğunda, son balık tutulduğunda; BEYAZ ADAM paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak”… Bu gün ülkemizde, dünyada yaşanılan güç ve zenginlik hırsı ile yaşananları düşündüğünüzde kendini vahşi olarak nitelendiren Seattle’nin yazdıkları nasıl bir, bir gerçeğe dönüşüyor.

AMERİKA’DA ADI ŞEHİR VE CADDELERE VERİLDİ

Şef Seattle (), ABD’nin kuzeybatı ucundaki Suqwamish ve Duwamish reisidir. Anne ve babasının da kabileleri olan Suqwamish ve Duwamish kabileleri daha önce beyazlarla çok az irtibata geçmişti. Bölgesindeki diğer kabilelerle yaptığı savaşlarda şefliğini ispat etti. Seattle Fransız Katolik misyonerlerinin baskı ve etkisi altında kaldı. Bunun bir sonucu olarak yılında Hristiyanlığı kabul etti. Vaftiz ismi olarak Noah (Nuh) adını aldı. Dr. Maynard, Kızılderili bir araştırmacı, Şef Seattle ile uzun yıllar çok iyi arkadaş olur ve yeni kurulan kasabaya onun adının verilmesini önerir ve öneri kabul edilir. Ancak Şef Seattle'nin gerçek isminde bulunan hafif gırtlaktan söylenmesi gereken sesler, İngilizce’ye uygun olmadığından kasabaya kısaca "Seattle" adı verilir.

ATATÜRK GİBİ ÖNGÖRÜSÜ YÜKSEK

Bugün Seattle'de Şef Seattle'ı hatırlatan pek çok anıt bulunmaktadır. Beşinci Cadde ve Cedar Caddesinde birer heykel, Seattle Üniversitesinin havuzuna bakan bronz bir büst, Seattle Lisesi, Seattle şehrinin resmi mühürü ('de onaylanmış ve Şef Seattle'nin görüntüsünü taşıyor) Cuquamish'te kendi mezarının üzerinde yer alan tarihi anıt, her yıl Ağustos ayında burada Şef Seattle günü düzenleniyor, danslar tertip ediliyor, som balığı yeniliyor ve geleneksel kano yarışları düzenleniyor. ABD Başkanı Franklin Pierce ABD'ye gelen beyaz göçmenleri Amerika’nın kuzeybatısına yerleştirmek istiyordu. 'lerde beyaz girişimcilerin zenginleşmesi ve bölgenin daha fazla göç alması nedeniyle Franklin Pierce olaya çözüm bulmak amacıyla yılında Şef Seattle'a bir mektup yazdı. Franklin Pierce bu mektupta kızılderililerden toprak istemiş ve isteklerinin kabul edilecek olursa; Kızılderililer için çok rahat geçinebilecekleri bir yer ayrılacağını belirtmiştir.

AMERİCAN EXPO 74'TE SUNULMUŞ

Şef Seattle yaptığı bir konuşmada Başkana cevap verir daha sonra bu konuşma metin haline getirilir ve Amerikan Başkanına iletilir. Bu mektup Washington'da saklanmış ve American Expo 74'te sunulmuştur. İnsanın çevre karşısında bilinçsizce takındığı tavırlar karşısında duyarlılığı en güzel dille anlatan bu mektup UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Koruma Teşkilatı) tarafından şimdiye kadar bilinen en güzel ve en içten anlatım olarak tanımlanmıştır. Seattle, yılında ünlü bir konuşma yaptı. Bunun bilinen tek sürümü Dr Henry A. Smith, zamanda mevcut ve ayrıntılı notlar bir yerleşimci ve amatör şairin kaleminden geliyor.

HAFTANIN SÖZÜ

“İnsanın uygarlaşması,

birbirine katkıda bulunması,

ancak doğanın yasalarının anlaşılması ile sağlanır”

Duwarmish Kızılderililerinin Reisi Seattle

Şef Seattle (d. – ö. ), ABD’nin kuzeybatı ucundaki Suqwamish ve Duwamish kabilelerinin reisidir. Anne ve babasının da kabileleri olan Suqwamish ve Duwamish kabileleri daha önce beyazlarla çok az irtibata geçmişti. Bölgesindeki diğer kabilelerle yaptığı savaşlarda şefliğini ispat etti. Seattle Fransız Katolik misyonerlerinin baskı ve etkisi altında kaldı. Bunun bir sonucu olarak yılında Hristiyanlığı kabul etti. Vaftiz ismi olarak Noah (Nuh) adını aldı.^[1]

Dr. Maynard, Kızılderili bir araştırmacı, Şef Seattle ile uzun yıllar çok iyi arkadaş olur ve yeni kurulan kasabaya onun adının verilmesini önerir ve öneri kabul edilir. Ancak Şef Seattle'nin gerçek isminde bulunan hafif gırtlaktan söylenmesi gereken sesler, İngilizce'ye uygun olmadığından kasabaya kısaca "Seattle" adı verilir.^[2]

Bugün Seattle'de Şef Seattle'ı hatırlatan pek çok anıt bulunmaktadır;

Beşinci Cadde ve Cedar Caddesinde birer heykel

Seattle Üniversitesinin havuzuna bakan bronz bir büst

Seattle Lisesi

Seattle şehrinin resmi mühürü ('de onaylanmış ve Şef Seattle'nin görüntüsünü taşıyor)

Cuquamish'te kendi mezarının üzerinde yer alan tarihi anıt (Her yıl Ağustos ayında burada Şef Seattle günü düzenleniyor, danslar tertip ediliyor, som balığı yeniliyor ve geleneksel kano yarışları düzenleniyor.)

Reis Seattle'in Seattle'deki heykeli

ABD Başkanı Franklin Pierce ABD'ye gelen beyaz göçmenleri ABD'nin kuzeybatısına yerleştirmek istiyordu. 'lerde beyaz girişimcilerin zenginleşmesi ve bölgenin daha fazla göç alması nedeniyle Franklin Pierce olaya çözüm bulmak amacıyla yılında Şef Seattle'a bir mektup yazdı. Franklin Pierce bu mektupta kızılderililerden toprak istemiş ve isteklerinin kabul edilecek olursa; Kızılderililer için çok rahat geçinebilecekleri bir yer ayrılacağını belirtmiştir. Şef Seattle yaptığı bir konuşmada Başkana cevap verir daha sonra bu konuşma metin haline getirilir ve Amerikan Başkanına iletilir. Bu mektup Washington'da saklanmış ve American Expo 74'te sunulmuştur. İnsanın çevre karşısında bilinçsizce takındığı tavırlar karşısında duyarlılığı en güzel dille anlatan bu mektup UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Koruma Teşkilatı) tarafından şimdiye kadar bilinen en güzel ve en içten anlatım olarak tanımlanmıştır. Seattle, yılında ünlü bir konuşma yaptı. Bunun bilinen tek sürümü Dr Henry A. Smith, zamanda mevcut ve ayrıntılı notlar bir yerleşimci ve amatör şairin kaleminden geliyor.^[2]

Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]