Letaifi Rivayat Yazarı

Letaif-i Rivayat’ın dokuzuncu cüzündeki iki hikâyeden biri. Ahmet Mithat Efendi, bu hikâyeyi, iyilik edenin iyilik, kötülük edenin kötülük bulacağı düşüncesini inkâr edenlere ve hikâyelerini bu düşünce etrafında kurgulamasını eleştirenlere cevap olarak yazdığını söyler. Hikâye içerisinde geçmiş filozoflara ve hayattan örneklere atıfta bulunarak ve Kur’an-ı Kerim’den iki ayeti Arapça aslından alıntılayarak bu düşüncenin kaynaklarını göstermeye çalışır. Ayrıca hikâyede geçen olaylar gerçekten yaşandığı için hikâyenin adının Bir Gerçek Hikâye olduğunu söyler.

Bir Gerçek Hikâye&#;nin ilk bölümüne (İhbar) göre yazar-anlatıcı, hikâyedeki olayları bir arkadaş sohbetinde dinlemiştir. Orada hazır bulunanlar, olaylardan etkilenip bunları hikâyeleştirmesini yazar-anlatıcıdan rica ederler. Yazar da olaylar yaşanmış birer örnek olduğu için bu hikâyeyi yazar. Olaylar, H. Efendi ve M. Bey’in anlattıklarına dayanır. T. adasında, C. adındaki Hristiyan genç kız, bir Müslüman olan Ali’ye âşıktır. Fakat kızın ailesi ve Hristiyan cemaati bu aşka engel olurlar. Nihayet kız, aşkından hastalanınca âşıkların kavuşmasına müsaade edilir. C., Ali’yle evlenmek için dinini değiştirir. Bunu bildirmek için T.’nin bağlı olduğu K. adasına gidilir. Adanın yöneticisi K., zalim ve anlayışsızdır. Ailenin ve halkın dediklerine aldırış etmeden Ali’nin C.’yi iğfal ettiğine hükmederek onu Rumeli’ne sürer, sevgilileri ayırır. Fakat, K.’nın yaptığı yanına kalmaz. Görevinden azledilip İstanbul’a döner. İstanbul’daki evinde, yeni görevini beklerken, yaptıklarının asıl cezasını görür. Evdeki uşak ile K.’nın eşi, K.’ya bir oyun kurarlar. K., eşini boşar. Kurulan oyun sonucunda kadınla uşak evlenir. Bu son, yazara göre kendi düşüncesinin ispatıdır.

İlk olarak &#;da yayımlanmıştır. Çağrı Yayınlarından çıkan Letaif-i Rivayat () başlıklı külliyatta Bir Gerçek Hikâye, Latin harfleriyle yayımlanmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Mithat Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. seafoodplus.info 

Eserden Örnekler

“Nihayet bir gün Ali’yi kızın yatağı yanına celp ve ihzar ederler. Kız aşığını başı ucunda görünce ancak mevtaların çehresine yakışır korkunç bir tebessüm ile olanca gayretini toplayarak kalkar yatağı içinde oturur. Ali’nin ellerini elleri içine alıp vücudu sadematından dağılacak mertebede lerze-nâk olan halecan ile öpmeye, koklamaya ve iki gözlerinden akan sirişk-i tahassür ve iştiyak ve yeis-i tamm-ı malâ-yutak ile ellerini yıkamaya başlar. Ali dahi ol derece ağlar ki hâzır-bi’l-meclis olanlar ıstırab-ı derunlarını bir vechle teskin edemeyip gözlerinden yaş boşaltırlar.” (Ahmet Mithat ).

Kaynakça

Ahmet Mithat Efendi (). Letaif-i Rivayat, (hzl. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın). İstanbul: Çağrı Yayınları.

Gökçek, Fazıl (). “Lefaif-i Rivayat Hakkında”. Letaif-i Rivayat, (hzl. Fazıl Gökçek, Sabahattin Çağın). İstanbul: Çağrı Yayınları.

Gökçek, Fazıl (). Küllerinden Doğan Anka Ahmet Mithat Efendi Üzerine Yazılar. İstanbul: Dergâh Yayınları.