Bölgeler ve yöreler arasında Hızır orucunun tarihi değişirken, aynı yörede yaşayan aileler bile orucunu farklı tarihlerde ( bir iki hafta arayla ) tutarlar.
Sivas, ve Varto bölgelerinde yaşayan Aleviler Şubat ayının birinci ve ikinci haftaları Hızır orucunu tutarken Tunceli’de Ocak ayının son haftası oruç tutulup lokma dağıtılır.
Hızır orucu geleneğinin ve inancının güçlü olduğu Tunceli’de halk ziyaret olarak kabul ettiği Munzur kıyısında lokma dağıtıp dua etti.
Ovacık Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül’ün de katıldığı Hızır lokması erkânında Hızır duasını Alevi Dedesi Yaşar Toprak yaptı.
Dinselden ziyade geleneksel
Alevi literatüründe net ve kesin bilgilere rastlanmıyorsa da, araştırmacı Lütfi Kaleli, Hızır orucunun dinsel olmaktan daha çok geleneksel olarak yaşandığını, değişik yörelerde değişik anlam ve geleneklerle tutulduğunu söylüyor.
Karacaahmet Sultan Dergahının kaynaklarında ise Hızır orucu ile ilgili şunlar yazılı:
Hızır yoldaşın ola,
Yetiş Ya Hızır,
Kul bunalmayınca Hızır yetişmez.
Halk arasında kullanılan bu deyimlerden de anlaşılacağı gibi Hızır yardıma muhtaçların, darda kalanların yardımına koşan bir kurtarıcıdır. Halk inançlarına göre ölmezlik sırrına ulaşmış bir ermiş kişidir.
Oruç, lokma, kurban
Alevilerde her yıl üç gün Hızır Orucu tutulur. Hızır lokması pişirilip, Hızır kurbanı kesilip komşularla paylaşılır.
Hızır halk arasında ak sakallı nur yüzlü bir yaşlı bilge ve kurtarıcıdır. O, kendisinin yardıma çağıran herkese boz atıyla uçarak, koşarak yetişir.
Bastığı yerlerde, güller, çiçekler açar. Ekinler yeşerir, bülbüller ötmeye başlar. Elini sürdüğü kişi dertlerden, hastalıklardan, uğursuzluklardan arınır, ömür boyu sürecek mutluluk sırrına ulaşır.
Nuhun gemisinden bu yana
Bir söylenceye göre; Nuh peygamberin gemisi fırtınaya tutulmuş, halk, ya Hızır, bizi kurtar! diye yalvarıp yakarmış. Allah halkın duasını kabul edince fırtına da dinmiş. İşte o zaman Allaha, kurtarıldıkları için üç gün oruç adamışlar.
Bu oruç, o günden bu güne değin aralıksız tutulmuştur. İnsanlar bu orucu darda kaldıklarında, Hızırın yardımcıları olması için tutarlar. Hızır orucu Alevilikte yaygın olarak tutulan bir oruçtur.
Rüya ve içilen su
Değişik yörelerde değişik geleneklerle Hızır Orucunun tutulduğunu belirtmiştik. Mesela Tunceli bölgesindeki Aleviler, üç günlük Hızır orucunun üçüncü gününde niyaz ya da miazolarak adlandırılan lokma pişirip dağıtırlar.
Bir gün sonra da kurbanlar kesilir. Arpanın kızgın saçta kavrulup daha sonra un haline getirilmesiyle elde edilen unla pişirilen bir çeşit helva olan Kavut da Hızır ayı içinde pişirilir ve komşulara dağıtılır.
Hızır ayında üç gün oruç tutan bekar gençler ise su içmezler Orucunun üçüncü gününde rüyalarında kendisine su veren kız veya oğlanla evlenileceğine inanılır.
Rüyasında bir kız ya da oğlanın elinden su içmese bile su ile ilgili rüyasına giren herhangi biri, yapacağı evlilik konusunda bir işaret olarak algılanır ve yaşlı kadınlarca bu işaretin ne anlama geldiği yorumlanır.
ALEV KÜLTÜRÜNDE SIKÇA KULLANILAN DUA'LARIN BAZILARI
Sofra Duas
Bismillah bismiah Allah Allah
Nimmet-i Celil, bereket-i Halil, sefaat-i Resul, inayet-i Ali, Himmet-i Veli ola
Artsn eksilmesin, tasn dökülmesin.
Hak-Muhammed-Ali bereketini vere
Yiyip yedirenlere, piirip getirenlere nur-i iman ve ak evk ola
Dertlere derman hastalara ifa ola
Gittikleri yerde kan ve keder görmeye lokmalarnz kabul ola
Üçlerin, Belerin, Yedilerin, Oniki mamlarin, Ondört Masumu Paklarn, Onyedi Kemerbestlerin, Krklarn
Rical ül Gayp Erenlerin ve Pir Dergahna yazla
Yiyene helal yedirene delil ola.
Hak saklaya. Hzr bekleye gerçege Hüü..
Sofraya Otururken
Bism-i seafoodplus.info Allah diyelim,
kadim Allah diyelim,
geldi Ali sofras, Ya ah diyelim.
ah versin biz yiyelim.
Allah eyvallah hü dost.
Sofradan Kalkarken
Bism-i ah Allah seafoodplus.info gitti ganisi gele.
Hak Muhammed Ali berekatn vere.
Yiyip, yedirenlere, piirip kotaranlara, nur-u iman ve ak u evk ola
Gittii yerler gam ve gusse görmeye.
Hizmet sahipleri,hizmetlerinden efaat bula.
Lokma hakkna,Evliya keremine,cömertler cemine,gerçek erenler demine
Allah eyveallah hü dost.
Muharrem Oruç Niyet Duas
''Bismillalahi'Rahmanu'r seafoodplus.inforin rabbi olan Allah'a hamd olsun.
Bütün Peygamberlerine salat ve selam ollsun.
Ehli-beyt soyunda ve yolunda ehit olanlarn ruhlar ad olsun.
Ey Yüce Allah'm!
Bana bu Muharrem orucunu,Kerbela Matemini tutmay nasip ettiin için,sana ükürler ve senalar olsun.
Niyet ettim Allah rzas için bugünkü,Muharrem orucunu tutmaya,
Sen beni sabr edenlerden eyle Ya seafoodplus.infoçee Hüü..''
Oruç Açma (ftar Duas)
''Bismillahi'Rahmanu'r seafoodplus.info Yüce Allahm!
Bize bu Muharrem Orucunu, Kerbela Mateminitutmay nasip ettiin için, Sana hamdü senalar olsun.
Peygamberlerine salat ve selam olsun.
Kerbela ehitlerinin ruhlar ilahi nurun ile ad olsun.
Yezide ve soyuna lanet olsun.
Bütün ehitlerin,erenlerin,evliyalarn, yüzü suyu hürmetine,tuttuumuz oruçlar,yaptmz ibadetleri,
dergah- izeetinler kabul eyle.
Selamullah Ya Hüseyin!
Selamullah Ya Hüseyin!
Selamullah Ya Kerbela'da susuz ehit düen ühedalar!
Bism-i ah Allah Allahdiyelim,
Hak lokmas yiyelim, Gerçee Hüü..''
Lokma Duas
Bismillah Bismiah Allah Allah
Hizmetleriniz Kabul ola,
Lokmalarnz Kurbanlarnz Ulu dergaha yazlm ola
Hak Muhammed Ali'nin ddarndan
mam Hüseyin'in darndan
Oniki mamn katarndan ayrmaya
Ondört Masumu Pak, Onyedi Kemerbest ve Krklar efaatçiniz ola
Emeiniz zaya gitmeye
Her iki cihanda yüzünüz ak imannz pak ola
Ömrünüz bereketli, yuvanz meseretli ola
Dil bizden nefes Pir'den sayla
Allah eyvallah Hüü..
Matem Orucu'na niyet
Bismiah Allah Allah
Er Hak Muhammed Ali akna
mam Hüseyin Efendimizin susuzluk orucu niyetine
Kerbela'da ehit olanlarn ruhlarna
Fatma anamzn efaatine
Oniki mamlar akna oruç tutmaya niyet eyledim
Ulu dergah kabul eylesin
Cenaze Duas
Bismillah ve alâ milleti Rasülillahi, Allahumme yessir aleyhi emrehu ve sehhil aleyhi mâ ba’dehu. Ve me esid bilikâike, v’ec’al mâ harace ileyhi hayran mimmâ harace anhu.” (Tanr’nn adyla. Rasullullah’n dini üzere Tanr’dan geldik, yine O’na dönecegiz. Tanrm onun iini kolaylatr. Sana kavusman mutlu kl. Kavutuunu braktndan iyi kl) ve “Allah, Muhammed, Ali inanci üzerine ölmü olsun. Ey Allahm, onu yarla, onun derecesini hidayete ermi kimseler içinde yücelt, bizleri ve onu affet ey evrenlerin yaratcs! Onun kabrini geni eyle ve orasn ona kl kl.
Teneir Duas
Ber cemal-i Muhammed, Kemal-i mam Hasan, ah Hüseyin, Ali’yi pir bilene verelim candan salevat (salevat getirilir). Dünya geçicidir, ahiret yurdu kalcdr. Tanr'nn hükmü yürüdü. Ulu Tanr seni kutlu bir menzile yetirsin. Kabrin kl, mekann cennet olsun. Sah- Merdan seni sancagi altnda saklasn, beklesin. Gerçege hü
Alevilikte, lokma ve Niyaz manalar…
Alevi öretisi, terorik ve pratik rituellerden ibarettir. Teorik boyutu, inancn ilmi halidir ve pratik boyutu ise, eklen yerine getirilen rituellerdir. Bu rituellerden biri de, lokma ve niyazdr.
Lokma ve manas
Lokma, insanlarn kendi emeini birlikte yaad insanlarla paylamasdr. Bunun amac benlikten, bireycilikten kurtulmak ve birlikte yaad toplumun bir parças olabilmektir. Dier bir deyimle zincirin, bir halkas olabilmektir.
Çünkü bireysellik tektir, tek halkadr. Ancak paylam ise, çouldur yani tek tek halkalarn bir birine eklenip zincir olabilmesidir. Bu lokmalar, tamamen rzala dayanmaktadr. Çünkü Alevi inanç yolu, rzalk ilkesi üzerine kurulmutur. Rzalk alnmadan veya verilmeden, bir yaprak dahi yerinde kaldrlamaz. Bu duru, uyuylmas gereken yolun disturudur; Uyulur veya uyulmaz bu madalyonun öbür tarafdr.
Cem erkanna katlan canlar, kendi rzal ve imkan dorultusunda elinde lokmas ile cem erkanna katlrlar.
Alevi inanc gerei dikkat edilmesi gereken önemli nokta, getirilen veya verilen rza lokmasna baklmaz. Dier bir deyimle bir elin verdiini, dier el görmemelidir. Getirilen lokmalarn veya emein, ortaklaa bölüülmesi ve yenilmesidir.
Emein, rzalk ilkesi dorultusunda paylamak; Dayanmadr, dayanma varolmaktr, varolmak birlik ve dirliktir, birlik ve dirlik ise, umuttur. Dolaysyla umut, varoldukça yaam devam ediyor demektir.
Sonuçta Lokma; Gönül rzal dorultusunda insanlarn birbirini sahiplenmesine, bölümesine, destek olmasna, yardmlamasna, bir araya gelmesine ve huzur içinde yan yana yaamsna vesiledir.
Lokma; Evin rzk olan nimetlerle yorulup hamur olur, ocakta piirilip meydana gelir, insanlara ikram olur ve insanlar da nasiplenirler. Ite insanlar da, lokma gibi pimesi ve olgunlamas gerekir. Hamur, ate ile olgunlar ve insanlar ise, ilim irfan ile olgunlar. Hatzatnda kainattaki tüm nesneler, bir ekilde birbirine ayna olmulardr. Birbirlerine baka baka eksiklikler, tamamlanm ve fazlalklar da, verilmitir.
Niyaz ve manas
Niyaz, bir çok anlama sahip olmasyla birlikte manevi boluumuzu tamamlayan bir dini kavramdr.
Dua ile e anlaml olan Niyaz, ihtiyaç duyduumuz zamanda devreye girer. Maneviyatmzn paraya, pula ihtiyac yoktur; Yardma, duyulmaya ihtiyacmz vardr. Dara dütüümüzde sesimizi duyan Allah’a, yardmmza yetien Muhammed Ali’ye, darda brakmayan Bozatl Hzr’a, o anda umudumuzu yetirmemek için Fatma Ana’nn sabrna ihtiyacmz vardr.
Dier bir mana da ise, niyaz teslimiyettir. Teslimiyet, ikrar vermekle mümkündür. Kainattaki mevcudatn dengesini bozmadan tüm nesnelerle uyum içinde yaamak için; Sahiplenmek, sahip çkmak, korumak, sabr göstermek, hogörülü olmak gibi sorumluluklarn yerine getirilmesine dahir ikrar vermektir.
Zaten niyazn dier bir anlam da, seviyedir. Hakk’n huzurunda, bir görünmek ve bir olmaktr.
Cem erkanna katlan canlar bir birine rzalk verdiklerinde, birbirlerinin omuzuna niyaz olurlar. Ite omuz, seviyedir. Ba, Allah’ ve Omuz ise, Muhammed Ali’yi veya insanlar sembolize eder.
Dört Kap Krk Makam ilminde Niyaz insana yapld için, kble insandr. Demek ki niyaz, ayn zaman kendini bilen insanlarn kblesidir. Dolaysyla Alevi inanc Tasavvuf, batn inanc olduundan dolay kblesi, Canl insan yani Kamil-i Insan olmutur.
Zahiri alemde eriatn kblesi, Suudi Arabistan’daki kabedir. Tarikatn kblesi ise, Mürid’in-Pir’in cemalidir.
Cem erkannda, Mürid veya Pir insanlarn canl kblesidir. Çünkü Marifetin kblesi, insann özüdür. Insann özünde ise, Hakk vardr. Cenab- Hakk, hakikatin kendisi olduuna göre hakikatn kblesi her yerdir. Her yerde de, Hakk’n nuru vardr.
Allah, Kamil-i Insan’da zuhur ettiine göre; Niyaz, Kamil-i Insan’a dolaysyla Kamil-i Insan ahsnda Allah’a yaplmtr. Çünkü Kamil-i Insan, Allah’n; Kainattaki halifesi, temsilcisi ve vekilidir.
Sonuç itibariyle Kamil-i Insan, nefsini yenmi ilahi ahlak ve adaletin sahibi, Suret-i Hakk’tr. Alevi deyimiyle, ölmeden evvel ölmek; Srr- Hakkikat Kaps’nda, tekrardan kendi özüne ulamak ve O’nunla, beraber olmaktr.
Ehli Beyt yazar ve Seyyid Seyfeddin Oca evlatlarndan,
=Seyyid Hakk=