Lustral sertralin etken maddesini içeren selektif serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) grubu bir antidepresandır. Lustral ilk olarak yılında Phizer firması tarafından piyasaya sunulmuştur. Zamanla Selectra, Misol, Seralin gibi farklı eşdeğerleri üretilmiştir. Beyinde sinapslar arası bölgede serotoninin geri alınmasını azaltması sonucu serotonin miktarının yükselmesini sağlayarak etki etmektedir. Kullanılan doza göre noradrenalin ve dopamin artışına da neden olmaktadır. Mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin artması hastanın şikayetlerinin tedavisini sağlamaktadır.
Lustral ilacın etki mekanizması nedeniyle farklı ruhsal bozuklukların tedavisinde kullanılmaktadır. Lustralın; depresyon, kaygı bozukluğu, panik atak, obsesif kompülsif bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, anksiyete bozukluğu gibi hastalıkların tedavisinde kullanıldığı görülmektedir.
Depresyon hastalığında beyinde sinapslar arası bölgede serotonin, noradrenalin ve dopamin miktarının azaldığı bilinmektedir. Lustral, serotonin miktarını artırma konusunda etkili olması nedeniyle depresyon tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca noradrenalin ve dopamin artışının da hastaların tedavisine önemli katkısı bulunmaktadır.
Depresyon tanısını yalnızca uzman psikiyatristler koyabilir. Bir psikiyatrist ile görüşmek istiyorsanız sağ altta bulunan iletişim kutusuna tıklayarak randevu alabilirsiniz.
Lustral kaygı bozukluklarının kullanımında genel olarak ilaç kurumları tarafından onay almıştır. Etki mekanizması ile kullanımı sonrası kaygıların (endişe) ve huzursuzluk hissinin azalmasını sağlar.
Panik bozukluların tedavisinde kullanılmaktadır. Panik atakların zamanla azalmasına neden olur. Bu konuda ayrıca Cipralex - Essitalopram Kullananlar İçin Önemli Bilgiler yazımızı okumak isteyebilirsiniz.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) tedavisinde Lustral ilacın kullanımı kabul görmüştür. OKB tedavisinde doz ayarlaması farklı olmaktadır. Obsesyon ve kompulsiyonlarla ilişkili kaygıların azalmasını sağlar.
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), yaşanan travma sonrası meydana gelen bir ruhsal bozukluktur. TSSB tedavisinde genel olarak kulanımı etkili olan bir ilaç olarak kabul görmektedir.
Lustral, bir kaygı bozukluğu türü olan sosyal anksiyete bozukluğu tedavisinde klinik pratikte sıklıkla kullanılmaktadır.
Bunların yanı sıra yaygın anksiyete bozukluğu, premenstrüel disforik bozukluk tedavisinde de kullanılmaktadır. Ayrıca hekim tarafından değerlendirmeye göre farklı durumlarda da önerilebilir, bu durumda hekiminizden ayrıntılı bilgi almanız önerilir.
Lustral, psikiyatri pratiğinde sıklıkla kullanılan bir ilaçtır. İlacın doz ayarlaması hastaya özelliklerine, hastanın tanısına ve hastalık şiddetine göre değişmektedir. Bu ilacın günlük alım miktarı bu özelliklere bağlı olarak mg arasında değişmektedir. 25 mg, 50 mg ve mg’lık tabletleri bulunmaktadır. Bu miktarın aşıldığı durumlarda olabilmektedir.
Tüm SSRI grubu ilaçlarda olduğu gibi Lustral ilacın etkisi de kullanıma başlandıktan sonra ortalama iki hafta sonra başlamaktadır. İstenilen tam etkinin başlaması ise daha uzun sürdüğü bilinmektedir. Bu nedenle ilacın kullanımı sırasında etkinliğini görebilmek adına kullanıcılardan sabırlı olmaları istenmektedir. İlacın etkisiz olduğunu düşünmek için uygun dozda hafta kullanmak gerektiği önerilmektedir.
Hekim tarafından aksi belirtilmediği sürece, Lustral ilacın günlük tek seferde alınması uygun olacaktır. Genellikle sabah ve tok karnına alınması önerilmektedir. Mümkünse bol su ile alınmalıdır ve ılık su olması faydalı olacaktır. Doktor tarafından aksi önerilmemişse tek parça halinde ezilmeden, çiğnenmeden alınmalıdır. İlaca başlama veya bırakma sürecinde yarım olarak kullanılabilmektedir. Mümkün olduğunca günün aynı saatinde alınmalıdır. Bununla birlikte hekim tarafından yan etki kontrolü veya başka bir sebeple iki ayrı doz veya günün farklı bir zamanında alınması önerilebilmektedir. Ayrıca hekim tarafından genellikle doz ayarlaması düşük dozdan (25 mg/gün) başlayıp hedef doza yükseltme şeklinde yapılmaktadır. Bu hedeflenen doza yükseltmenin hekim kontrolünde yapılması önem arz etmektedir.
Lustral ilacın kullanım süresi, hekim tarafından değerlendirme ile hastanın tanısına ve şiddetine göre değerlendirilmektedir. Net bir süre belirtilmemektedir. Bununla birlikte ilk kullanımda iyilik halinden sonra en az altı ay süreyle kullanılması gerekmektedir. Fakat daha önce bu ilacın kullanım öyküsü bulunuyorsa bu süre hekim tarafından değerlendirilerek belirlenmelidir. Hastalıktan korunma amaçlı ömür boyu kullanımı önerilebilmektedir.
Lustralın hekim kontrolünde ve tavsiyesi ile bırakılması gerektiği unutulmamalıdır. Bununla birlikte doz azaltılarak bırakılması önerilmektedir. Doz azaltılarak 25 mg/gün’e kadar düşürülerek bırakılması hasta konforunun artmasını sağlayacaktır.
Unutulma veya başka bir sebeple alınamaması durumunda hemen alınması uygun olacaktır. Birkaç gün alınmaması durumunda o günden devam edilmesi gereklidir. Toplu ilaç alımı önerilmemektedir.
Lustral ilaç doz miktarının rahatlıkla düzenlenmesi için eczanelerde 25 mg, 50 mg ve mg’lık tabletleri bulunmaktadır. Ayrıca tabletlerin çentikli olması da doz ayarlamasında faydalıdır. Ülkemizde bulunmasa da yurtdışında şurup formu da bulunmaktadır. Yakın zamanda şurup formunun ülkemizde piyasa sürüleceği öngörülmektedir.
Lustral, santral sinir sistemi üzerinden etki etmesi nedeniyle karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal, terleme artışı, ağız kuruluğu ve baş dönmesi gibi çeşitli yan etkilere neden olabileceği bilinmelidir. Ciddi bir yan etki değilse genel olarak beklenmesi ile azalacağı bildirilmektedir.
Bu konuda ayrıca Risperdal'in yan etkilerikonulu yazımızı da okumak isteyebilirsiniz.
Lustral’ın yan etkileri kısaca soru-cevap şeklinde aşağıda sıralanmıştır;
En sık görülen yan etkileri karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal gibi gastrointestinaldir. Özellikle ilaç kullanımına başlangıç sürecinde olmaktadır. Lustral kullanımına devam edilmesi halinde zamanla azalacağı bildirilmektedir. Devam etmesi halinde hekiminize başvurulması önerilmektedir.
Lustral ilacın kullanımına bağlı terleme artışı, ağız kuruluğu ve baş dönmesi gibi yan etkilerinin olabileceği öngörülmekle birlikte ilaç kullanımına devam edilmesi ile azalacağı bildirilmektedir.
Lustral İlacın etki mekanizması incelendiğinde kilo alımına ve iştah artışına neden olması beklenmemektedir. Bununla birlikte ilacın kullanımına neden olan hastalığın iştah azaltıcı belirtileri ve kaygının azalmasına bağlı olarak iştah artışına neden olabilir.
Lustral kullanımının uyku artışına neden olması beklenmemektedir. Fakat ilacın kullanımına başlanması sırasında esneme ve uyku isteği artışına neden olabilmektedir. İlaç kullanım saatinde yapılacak değişiklik bu yan etkinin kontrolünde faydalı olabilir.
Lustral ilacın kullanımı sırasında etki mekanizmasına bağlı olarak cinsel yan etkileri oluşabilmektedir. En sık her iki cinsiyette orgazm bozukluğuna ve özellikle erkeklerde sertleşme sorunlarına neden olabilmektedir. Bununla birlikte erken boşalma problemleri olan erkekler tarafından faydalı bulunmaktadır.
Bu yan etkilerin yanı sıra kanama miktarında artış, baş ağrısı, ateş, çarpıntı, gibi nadir görülen yan etkiler görülebilmektedir. Yan etkinin şiddetine göre hekiminize danışmanız önerilmektedir.
Yaşlı hastalarda Lustral ilacın kullanımı diğer antidepresanlardan daha tehlikeli değildir. Ek hastalıkların varlığına göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Fakat sıklıkla yaşlı hastalarda tercih edildiği bilinmektedir. Doz ayarlamasının hekim tarafından yapılması gerektiği unutulmamalıdır.
Yapılan sınırlı sayıda ki hayvan ve insan çalışmaları gebelikte kullanılabileceğini düşündürmektedir. Fakat kullanılmaması gerektiğini öneren net bilgilerde mevcut değildir. Hekim ve hasta tarafından kar-zarar dengesi gözetilerek kullanılması değerlendirilmelidir. Mutlaka ilaç kullanılması gerekiyorsa hekim kontrolünde olmak koşulu ile ilk tercihlerden biri olarak önerilmektedir.
Süte minimal düzeyde geçtiğine dair bulgular mevcut olmasına rağmen emzirme sürecinde en güvenilir antidepresanlardan biri olduğu bilinmektedir. Lustralın mutlaka hekim kontrolünde ve kar-zarar dengesi gözetilerek kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.
Çocuk ve ergenlerde doktorlar tarafından tercih edilen antidepresan olduğu bilinmektedir. Lustralın uzman hekim kontrolünde doz ayarlaması ile kullanılması gerektiği bilinmelidir.
Lustral ilacın bağımlılık yapıcı bir etkisi bulunduğuna dair bilinen bir kanıt bulunmamaktadır. Bu nedenle doktorlar tarafından kullanımı kabul görmüştür.
Lustralın alkol ve madde kullanımı ile birlikte kullanılması tavsiye edilmemektedir. Çeşitli ciddi yan etkilere ve etkileşimlere neden olabileceği unutulmamalıdır.
Lustralın diğer ilaçlar ile birlikte kullanılması titizlikle incelenmesi gereklidir. Hekim tavsiyesi olmadan ve etkileşim düzeyleri değerlendirilmeden kullanılmaması önerilir. Herhangi bir nedenle ilaç kullanmanız gerektiğinde doktorunuza Bu ilacı kullanmakta olduğunuzu bildirmeniz tavsiye edilir.
Lustralın fazla alınması durumunda alınan miktarı bağlı olarak çeşitli yan etkiler görülebilir. Çarpıntı ve düzensiz kalp atışı, mide bulantısı, uyuşukluk, bulanık görme, bayılma, nefes alma güçlük gibi yan etikler görülebilir. Bu nedenle en kısa zamanda sağlık kuruluşuna başvurulması istenmeyen etkilerden korunmak için faydalı olacaktır.
Her ilaçta olduğu gibi Lustral ilacın da kullanılmaması gereken durumlar bulunmaktadır. Bu durumlarda hekim tarafından titizlikle değerlendirilmesi gereklidir. Bu durumlar şu şekilde sıralanabilir;
1. Etken madde olan sertraline allerji olması durumunda kullanılmamalıdır.
2. Lustral içinde bulunan sertralin dışındaki maddelere karşı alerji veya aşırı duyarlılık olması durumunda kullanılmamalıdır.
3. Major psikiyatrik bozukluğu (özellikle bipolar bozukluk, şizofreni vb) bulunanlar mutlaka hekim kontrolünde kullanmalıdır.
İlacın kullanımında etki mekanizmasının farklılığı nedeniyle bazı durumlarda dikkatli olunmalıdır. Bu durumların değerlendirilmesi hekim tarafından yapılmalıdır. Bu durumlar şu şekilde sıralanabilir;
1. Bunama (Alzhemier, demans)
2. Kalp hastalıkları
3. Parkinson veya Sara (epilepsi) hastalığı
4. Karaciğer hastalığı
5. Şeker hastalığı (diyabet)
6. Kan pıhtılaşması ile ilgili hastalıklar
Lustral kullanımına başlanılan ilk günlerde araç kullanılmaması veya kısa süreli araç kullanılması önerilmektedir.
Ankara Papillon Akademi psikiyatri ve psikolojik danışmanlık merkezi uzmanlarımız hakkında detaylı bilgi ve randevu almak için aşağıdaki butonları tıklayabilirsiniz.
1. SM, S. (). Stahl’ın temel psikofarmakolojisi. Alkın T (Çev. Ed.) İstanbul Tıp Kitapevi, (s ).
2. David Taylor, Carol Paton ve Shitij Kapur Maudsley Psikiyatride Reçeteleme Rehberi, Baskı () EMA Tıp Kitabevi.
3. Vanderkooy, J. D., Ken nedy, S. N. H., & Bagby, R. M. C. (). Antidepressant side effects in depression patients treated in a naturalistic setting: a study of bu-propion, moclobemide, paroxetine, sertraline, and venlafaxine. The Canadian Journal of Psychiatry, 47(2),
4. Fabre, L. F., Abuzzahab, F. S., Amin, M., Claghorn, J. L., Mendels, J., Petrie, W. M., & Small, J. G. (). Sertraline safety and efficacy in major depression: a dou-ble-blind fixed-dose comparison with placebo. Biological psychiatry, 38(9),
5. Glassman, A. H., O'Connor, C. M., Califf, R. M., Swedberg, K., Schwartz, P., Bigger Jr, J. T., & Sertraline Antidepressant Heart Attack Randomized Trial (SADHART) Group. (). Sertraline treatment of major depression in patients with acute MI or unstable angina. Jama, (6),
6. Murdoch, D., & McTavish, D. (). Sertraline. Drugs, 44(4),
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
DEPRESYON ilaçlarına doktordan habersiz başlayanların çoğunun bunları boş yere kullandıkları belirtiliyor. "Hüzün mü, depresyon mu?" sorusuna bile yanıt vermeden hemen ilaçlara başlamamak, önce bir psikiyatri uzmanı ile konuşmak gerekiyor.
Depresyona çözüm aramak ve gerektiğinde antidepresan ilaçlar kullanmak, iyileşme yolunda önemli adımlardan biridir. Ancak tedavide, çoğu hastanın karşısına bir başka sorun çıkıyor: Kilo artışı!
Uzmanların bildirdiğine göre, antidepresan kullananların, özellikle de "SSRI" (seçici seretonin gerialım engelleyicileri) grubunda yer alan "fluoxetine HCl (Prozac), "escitalopram" (Cipralex), "paroxetine HCl" (Paxil), "sertraline HCl" (Lustral) kullanıcılarının yüzde 25’inde beden ağırlığında 5 kg veya daha fazla artış olmaktadır. Altı ayı geçen, uzun süreli kullanımlarda bu artışın daha da belirginleştiğini vurgulayan klinik çalışmalar vardır.
NEDEN KİLO ALDIRIR
Yalnızca SSRI grubu antidepresanlar kilo artışından sorumlu değildir; "amitriptiline" (Laroxyl), "imipramine HCl" (Tofranil) gibi trisliklik antidepresanlar, "tranylcypromine" (Parnate), "phenelzine" (Nardil) gibi MAO inhibitörleri de uzun ya da kısa süreli kullanımları sonucunda kilo artışına neden olabilirler. Kilo artışı, her kullanan kişide ortaya çıkacak diye bir koşul da yoktur.
Antidepresanların kilo aldırması ile ilgili birçok kuramsal yaklaşım olmakla birlikte, ortak görüş bu ilaçların hem iştahı hem de metabolizmayı birlikte etkiledikleridir. "Bir lokma fazla yemediğine yemin eden ama gene de kilosu artan" antidepresan kullanıcıları, metabolizmayı ilgilendiren bir etkiyi düşündürür. Buna karşılık, besin tüketiminde artış olmadığını, ama "karbonhidratlara karşı frenleyemedikleri bir aşırı istek duyduklarını" söyleyen kişiler de olmaktadır ki iştahın önemli bir rolü olduğunu vurgular.
FİZİKİ AKTİVİTELER
Antidepresanlar, yaşamın tüm zevklerinin ve elbette bunlara dahil olarak yiyeceklerin ve lezzetin de yeniden keşfedilmesinde yardımcı olurlar. Depresyon tedavisi sayesinde kendini çok daha iyi hissetmeye başlayan kişi, bazı şeylerden daha çok zevk almaya başlar ki, bunların başında da yiyecekler gelir.
Kilo kontrolü sırasında yardımcı olan dengeli ve nitelikli beslenmek, egzersiz yapmak gibi ilkelerin pek çoğunun antidepresan kullanımı sırasında kilo almamak için de geçerli olduğunu görmek hiç de şaşırtıcı değildir.
Yapılacak en doğru davranış, antidepresan tedaviye başlarken, kilo artışını beklemeden, dengeli, sağlıklı bir beslenme protokolünü günlük fizik aktivite programı ile destekleyen bir yaşam biçimine geçmektir. Fizik aktivitenin arttırılması tedaviyi de kolaylaştırıyor.
Eğer, zaten kilo almaya başlandıysa, sağlıklı bir beslenme programı, kalori kısıtlaması ve egzersiz ile çabalar daha anlamlı kılınabilir. "Hemen kilo verilemese bile aynı kiloda kalma başarısı gösterilebilir."
BAŞKA NE YAPILABİLİR
Antidepresan kullanırken kilo alımını engellemek için dengeli ve sağlıklı beslenmeye dikkat etmek ve egzersiz yapmak çok önemlidir. Ancak bir grup olgu için de kilo artışı, antidepresan tedavinin yalın ama önüne geçilemez bir yan etkisidir. Bu kişilerde, kalori kısıtlaması ve egzersiz ile telafi edilemeyecek şekilde ön planda olan kilo artışı, antidepresanın birinci planda yer almasından kaynaklanır. Bu durumda yapılacak olan ısrarcı davranmamak, önceliği depresyonun tedavisine vermektir.
DR. Evren Altınel ve Psikolog İlknur Yılmaz’a katkılara için teşekkürler. ( Dr. Louise Chang’ın tarihli makalesinden yararlanılarak hazırlanmıştır).
BİR ÖNERİ
İlaç değiştirmek yararlı olabilir
Antidepresanların kilo artışına yol açmaları konusunda uzmanlar kesin bir neden öne süremeseler de ilaç değişikliği yapmanın fark yaratabileceğini belirtiyorlar. Bazı ilaçların, örneğin "venlafaxine" (Effexor) ve "nefazodone"un (Serzone) kilo artışı yapma olasılığının çok düşük olduğu bilinmektedir, "bupropion" (Zyban) kilo kaybına yol açabilmektedir.
Bazen aynı gruptan başka bir ilaca geçmekle çok büyük değişiklik sağlanabilir. Bir araştırmada SSRI grubundan "Paxil"in en yüksek oranda kilo artışı yapan antidepressan olduğu, buna karşılık "sertraline HCl"in (Lustral) en masum, dolayısı ile değişim yapılabilir bir ilaç olduğu açıklanmıştır.
İlaç değişikliği yapmanın diğer yüzü ise her ilacın aynı etkiyi aynı etkinlikle yaratamamasıdır. Her ilaç, her bireyde, klinik belirtileri aynı etkinlikle kontrol edemez. Depresyonda oluşan biyokimyasal değişiklikler çok karmaşık olduğundan ve kişiden kişiye farklılık gösterdiğinden, ilaç değişikliği yapmak, belki kilo alımını durdurabilir, ama depresyona bağlı klinik tabloyu kontrol etmede yetersizlikler yaşanabilir.
BİR UYARI
Bugüne kadar hiçbir ilaç (kilo kaybı sağlayanlar dahil), psikiyatrik tedavi sonucu gelişen kilo artışının tedavisinde kullanılmak amacıyla onaylanmak üzere yeterince test edilememiştir. Depresyon tedavisi gören kişi, hekimine danışmadan, onun onayını almadan kesinlikle kilo vermeye yardımcı ilaçlar kullanmamalıdır.
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi