Maddeler doğada saf hâlde ya da karışım hâlinde bulunurlar. Saf maddeler, kendini oluşturan parçacıklardan başka parçacık içermeyen maddeler iken karışımlar, iki ya da daha fazla saf maddenin birleşmesiyle meydana gelirler.
Su, oksijen, demir, alkol gibi maddeler saf maddelere; şekerli su, tuzlu su, hava gibi maddeler ise karışımlara örnek olarak verilebilir.
Saf maddelere belirli sıcaklıklarda hâl değiştirirler ve bu sıcaklık değerleri her saf madde için farklıdır.
Maddeleri tanımamızı, onları birbirinden ayırt etmemizi sağlayan ve her maddenin kendine özgü olan özelliklerine maddenin ayırt edici özellikleri denir.
Erime, donma ve kaynama noktaları saf maddeler için ayırt edici özelliklerdir. Yani her saf maddenin kendine özgü bir erime, donma ve kaynama noktası (sıcaklığı) vardır.
Saf bir katı madde ısı aldığında sıcaklık değeri artar. Bu sıcaklık değeri belirli bir seviyeye geldiğinde katı madde erimeye başlar ve bu maddenin tamamı sıvı hâle geçinceye kadar sıcaklık sabit kalır. Saf bir katı maddenin erimeye başladığı bu sıcaklığa erime noktası ya da erime sıcaklığı adı verilir.
Saf bir sıvı madde ısı verdiğinde sıcaklık değeri azalır. Bu sıcaklık değeri belirli bir seviyeye geldiğinde sıvı madde donmaya başlar ve bu maddenin tamamı katı hâle geçinceye kadar sıcaklık sabit kalır. Saf bir sıvı maddenin donmaya başladığı bu sıcaklığa donma noktası ya da donma sıcaklığı denir.
Maddenin ayırt edici özelliklerinden olan erime maddenin katı bir halden sıvı hale geçmesine denmektedir. Maddelere belirli ısı verildiğinde bir değere kadar ısılarında artış gerçekleşir. Daha sonra bu madde sıvı hale gelene kadar sıcaklığı sabit kalır. Maddenin erime sıcaklığı sabit kalan bu sıcaklığa denir.
Maddelerin diğer bir ayırt edici özelliği olan donma sıvı halde olan bir maddenin soğutularak katı hale geçmesidir. Bir maddenin erimeye başladığı sıcaklık ile donmaya başladığı sıcaklık aynıdır.
Isıtılan sıvıların sıcaklıkları kaynamaya başladığı noktada artar. Su C oluncaya kadar sıcaklığı artar. Devamında su ısıtılmaya devam edilir ise sıcaklık artmaz. Sabit kalır. Böylece suyun C olduğunda kaynadığı anlaşılır. Fakat her sıvının kaynamaya başladığı sıcaklık farklıdır. Bu sebeple kaynama noktası maddelerin ayırt edici özelliklerinden biridir.
Ayrıca suda çözünemeyen maddelerin bazıları su yüzeyinde kalı iken bazıları batmaktadır. Bunun kütle ile bir alakası bulunmamaktadır. Ağır bir madde suda yüzerken, hafif bir maddenin suya battığı bilinmektedir. Bu durum maddenin yoğunluğu ile alakalıdır. Bu sebeple yoğunluk maddelerin ayırt edici özelliklerinden birisidir.
Kısaca Maddenin Özellikleri
Kütlesi ve hacmi olan varlıklara madde denir. Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz halde bulunmaktadır. Maddelerin ortak özellikleri her maddede bulunan özelliklerdir. Maddelerin sadece kendilerine ait özelliklerine ise ayırt edici özellik denmektedir. Maddelerin ortak özellikleri 3 şekildedir. Maddenin ortak özellikleri şunlardır:
- Eylemsizlik: Bir maddenin sahip oldukları şekil ve hareket durumlarını koruma durumuna eylemsizlik denmektedir.
- Hacim: Her maddenin uzayda kapladıkları yer bulunur. Uzayda kapladıkları yere ise hacim denir.
- Kütle bir cisimde olan maddenin miktarıdır. Kütle tüm maddeler için ortak özelliktir.
Maddenin Ayırt Edici Özellikleri Konu Anlatımı 5.Sınıf, fen bilimleri dersinde sorumlu olduğunuz bir konu olduğundan bu konu anlatımını çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Maddenin Ayırt Edici Özellikleri Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak. Maddenin Ayırt Edici Özellikleri Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Maddenin Ayırt Edici Özellikleri ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz:
Maddeleri diğer maddelerden ayırmaya yarayan özelliklere maddenin ayırt edici özellikleri denir. Erime noktası, kaynama noktası, donma noktası maddeler için ayırt edici özelliklerdir.
Isı alan sıvı bir madde zamanla sıvı hâlden gaz hâle geçer, yani buharlaşır. Buharlaşmanın sıvının her yerinde gerçekleşmesi ile sıvı kaynamaya başlar. Isıtılan saf sıvıların sıcaklıkları kaynama başlayıncaya kadar artar ve kaynama süresince sabit kalır. Maddenin sıvı hâlden gaz hâle geçtiği bu sıcaklık değerine “kaynama sıcaklığı”, diğer bir ifadeyle “kaynama noktası” denir.
Bazı saf maddelere ait kaynama noktaları tabloda verilmiştir.
Her bir saf madde farklı bir sıcaklıkta kaynadığı için saf maddeler kaynama noktalarına bakılarak tanınabilir ve diğer maddelerden ayırt edilebilir. Diğer bir ifadeyle kaynama noktasısaf maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
Isı alan ya da ısı veren maddeler zamanla hâl değiştirir. Isı alan katı bir madde katı hâlden sıvı hâle geçer, yani erir. Isı veren sıvı bir madde ise sıvı hâlden katı hâle geçer, yani donar. Isıtılan saf katı maddelerin sıcaklıkları erime başlayıncaya kadar artar ve erime süresince sabit kalır. Maddenin katı hâlden sıvı hâle geçtiği bu sıcaklık değerine “erime sıcaklığı“, diğer bir ifadeyle “erime noktası” denir.
Soğutulan saf sıvı maddelerin sıcaklıkları da donma başlayıncaya kadar azalır ve donma süresince sabit kalır. Maddenin sıvı hâlden katı hâle geçtiği bu sıcaklık değerine “donma sıcaklığı“, diğer bir ifadeyle “donma noktası” denir.
Not: Saf maddelerin erimeye başladığı sıcaklıkla donmaya başladığı sıcaklık birbirine eşittir.
Bazı saf maddelere ait erime ve donma noktaları tabloda verilmiştir.
Her bir saf madde farklı bir sıcaklıkta eriyip donduğu için saf maddeler erime ve donma noktalarına bakılarak tanınabilir ve diğer maddelerden ayırt edilebilir. Diğer bir ifadeyle erime ve donma noktası saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir.