Maddenin Fiziksel Değişimi
8. Sınıf Fen Bilimleri Fiziksel Ve Kimyasal Değişimler konu anlatımı
1.C. Hal Değişimi:
Maddenin ısıya bağlı olarak fiziksel açıdan değişmesidir.
Örnek: Suyun donarak sıvıdan katı hale geçmesi, buzun eriyerek katıdan sıvı hale geçmesi
1.D. Ufalanma:
Maddenin ufalanarak fiziksel değişime uğramasında beşeri faktörler etkilidir.
Örnek: Salata ya da soğanın rendelenmesi / Kahvenin öğütülmesi
1.E. Genleşme - Büzülme:
Isı artışına bağlı olarak katı ve sıvı maddelerin uzunluğu değişir. Bazı maddelerde hem uzunluk hem de hacim artışı gözlemlenir. Büzülme ise maddelerin soğutulması sonucu meydana gelir. Maddenin yapısı ve maruz kaldığı ısı oranı, genleşme ve büzülme miktarını belirleyen unsurlardır.
Örnek: Metal bir levhanın genleşmesi / Çeliğin büzülmesi
1.F. Yırtılma:
Örnek: Defter kağıdının yırtılması / Giysilerin yırtılması
1.G. Karışım:
İki veya daha fazla maddenin bir araya getirilmesine karışım denir. Örneğin kum ve su karıştırıldığında iki maddenin de görünümü değişir. Ama atom ve moleküllerinde herhangi bir değişim olmaz.
Diğer örnekler: Çakıllı Kum / Talaşlı Su
1.H. Fiziksel Sindirim
Besinlerin sindirimi ağızda başlar. Dişlerle parçalanan gıda ürünleri, fiziksel değişime örnektir.
2- Kimyasal Değişim:
Atom ya da molekülleri değişime uğrayan her maddede hem fiziksel hem de kimyasal değişim meydana gelir. Örneğin bir kumaş parçasının yırtılması fiziksel olarak değişmesine neden olur. Ancak kumaş yanarsa artık kumaş özelliğine sahip olmadığı için kimyasal olarak değişmiştir.
12 çeşit kimyasal değişim vardır.
1.A. Mayalanma:
Sütün mayalanarak yoğurda dönüşmesi, kimyasal bir değişimdir.
1.B. Çürüme:
Ayrışma adıyla da bilinir. Şişme, aktif çürüme ve ileri çürüme olmak üzere üç aşamadan oluşur.
Örnek: Biber, domates ve salata gibi sebzelerin çürümesi.
1.C. Yanma:
Yanan maddelerde karbondioksit ve su gibi yeni atomlar oluşur. Bu nedenle maddelerin yanması fiziksel değil kimyasal değişime yol açar.
Örnek: Kağıdın yanması, lastiğin yanması
1.D. Paslanma:
Zaman içerisinde bazı maddeler aşınır ve eskir. Bu da paslanmaya yol açar. Demir ve gümüşün paslanması kimyasal değişimdir.
1.E. Pişirilme:
Yüksek ısıda pişirilen her çeşit yemek, kimyasal olarak değişime uğrar.
1.F. Kokuşma:
Maddelerde bakteri oluşumu sonucu kokuşma meydana gelir.
Örnek: Peynirin kokuşması
1.G. Kızartılma:
Örnek: Patlıcanın kızartılması, etlerin kızartılması
1.H. Solunum:
Hücresel solunumda alınan oksijen, karbondioksite dönüşür. Tüm canlılarda görülen solumada atom, kimyasal olarak değişir.
1.I. Küflenme:
Bakteri ve mantarlar maddelerin küflenmesine neden olur.
Örnek: Ekmeğin küflenmesi
1.İ. Kimyasal Sindirim:
Bir besin büyük parçalarla sindiriliyor ise bu mekanik ya da fiziksel sindirim olarak adlandırılır. Besinlerin enzimler vasıtasıyla daha küçük parçalara ayrılması ise kimyasal sindirimdir.
1.J. Fotosentez:
Bitkilerin fotosentez yapması kimyasal değişimdir.
1.K. Kimyasal Reaksiyon
İki maddenin birleşmesi sonucu yeni bir maddenin ortaya çıkmasına kimyasal reaksiyon ya da tepkime adı verilir.