Dünyayı değiştiren bir icadın nasıl bulunduğunu hiç düşündünüz mü? Çoğunlukla bir icadı, gece gündüz çalışan olağanüstü zeki bir bilim insanı tarafından bir plan ve program çerçevesinde ortaya koyulan bir çalışma olarak hayal ederiz. Ancak bu nadiren gerçek olur. Aslında çoğu icat basit bir tesadüf sonucunda hayatımıza dahil olur. Bu yazımızda tesadüfen bulunan icatlar ve kısa hikayelerini sizlerle paylaşalım.
Tesadüfen Bulunan İcatlar
Penisilin
Deney kabına yabancı maddenin karışması aslında bilim insanlarının tercih ettiği bir durum olmasa da günümüzde Alexander Fleming’i bu sayede tanıyoruz. Grip virüsünü araştıran Fleming, tatile giderken kazara petri kaplarından bir tanesini açıkta unuttu. Döndüğünde, içinde stafilokok bakterisi yetiştirdiği petri kabında küfünde ürediğini gördü.
Fleming, daha yakından baktığında küfün etrafındaki halka biçimli bir bölgede bakterinin yetişmediğini fark etti. Bunun nedeni de aslında kaba bulaşmış olan Penicillium bakterisinin ürettiği penisilindi. Fleming daha sonraları, küften elde edilen bu maddenin birçok farklı türden bakteriyi öldürebildiğini anladı. Fleming bu hatayı yapmasaydı antibiyotikler belki de hiç keşfedilmeyecekti.
Çikolata Parçacıklı Kurabiye
Toll House Inn’nin sahibi Ruth Wakefield, kurabiye hamurunu mikserle karıştırırken mikserin yaydığı titreşim raftaki çikolataları hamurun içine düşmesine neden olur. Wakefield, hamuru çöpe atmak yerine çikolatayı küçük parçalara ayırarak yeni bir lezzetin mucidi olur.
Cips
Aslında bu icat, tarihte öfkenin kişiye sağaldığı tek kazanç olarak kabul edilebilir. Ancak bunun nedenini anlamak için biraz geçmişe gitmemiz lazım. yılında, New York’ta bir restoranda, bir müşteri kızarmış patateslerin kalın olduğundan şikayet edip duruyordu. Nihayetinde şef George Crum bu durumdan çok sıkılacaktı. Bu nedenle sonraki siparişte patatesleri ince dilimler halinde kesti, iyice kızarttı ve bolca tuzladı. Bu sayede atıştırma alışkanlığımız da değişmiş oldu.
Kalp Pili
Buffalo Üniversitesinde elektrik mühendisi olarak çalışan John Hopps, hipotermiye çare olacak bir cihaz geliştirmeyi hedefliyordu. Deneyleri esnasında, radyo frekansıyla çalışan bu cihaz yardımıyla duran bir kalbi yapay uyarılarla tekrar çalıştırabileceğini anladı. Sonrasındaki iki yılı bu buluşu minyatürleştirmek ve vücut sıvılarına karşı korumak için harcadı. Sonucunda ortaya çıkan bir kalp pili oldu. Bu sayede de milyonlarca kişinin hayatı kurtuldu.
Mikrodalga Fırın
Mikrodalga fırınlarımız, dünyadaki en popüler ev aletlerinden biri haline geldi. Ancak çok az insan bunun tamamen tesadüfen icat edildiğini biliyor. Bazen hayat insana hiç beklenmedik sürprizler hazırlar, okuyacağınız hikaye de bunun güzel bir örneği.
Percy Spencer askeri elektronik cihazlar üreten Raytheon şirketinde radar sistemleri üzerinde araştırmalar yapıyordu. Radar magnetron adı verilen bir cihazla çalışırken kazayla müthiş bir şey keşfetti. Spencer’ın farkında olmadığı şey, aleti çalıştırırken cebine doğru tutmuş olduğuydu. Bir süre sonra cebinde bulunan çikolatanın erimiş olduğunu fark etti. Bir sonraki denemede hedefi yumurta pişirmekti. Sonuç deneyi izleyen kişilerin yüzüne patlayan yumurtalar idi elbette. Bu denemeleri ona mikrodalga ışınların pişirmede kullanılabileceğini gösterdi.
Sakarin (Yapay Tatlandırıcı)
İlk yapay tatlandırıcı olan sakarini, Constantin Fahlberg icat etti. Koruyucu maddeler üstünde çalışan Fahlberg, bir yandan da elindeki ekmeği yiyordu. Sonra, eline bulaşmış bir madde yüzünden ekmeğin tadının hafif şekerli geldiğini fark etti. Laboratuvara dönüp adımlarını geriye doğru takip edince bizler de yapay tatlandırıcı yani sakarin ile tanışmış olduk.
Kola
Amerikan İç Savaşı’nda yaralanan kimyager John Pemberton, morfin bağımlısı olup çıkmıştı. ’da alternatif olarak koka bitkisi üzerinde araştırmalar yapmaya başladı. Bir süre sonra, çalışmaları sırasında kokulu, karamel rengi bir sıvı elde etti. Sonrasında bu sıvıyı gazlı suyla karıştırmaya ve bardağı beş sentten satmaya başladı. Devamını aslında biliyorsunuz. Coca-Cola adlı bu meşrubat, dünyanın en değerli dördüncü markasına dönüştü.
Bakalit
Bakalit, Leo Hendrik Baekeland adlı Belçikalı kimyacı tarafından yılında tesadüf eseri bulunmuştur. Baekeland aslında lak böceklerinden elde edilen pahalı bir ürün olan gomalak için sentetik bir karışım yapmaya çalışıyordu. Baekeland, formaldehit ile kömürün atık bir ürünü olan fenolü birleştirdi ve karışımı ısıya maruz bıraktı. Gomalak benzeri bir malzeme yerine, istemeden ısı ve baskı altında erimeyen benzersiz bir polimer yarattı. Buna bakalit adını verecekti. Sonrasında da bu madde takıdan elektrikli malzemelere kadar her alanda kullanılır hale geldi.
Mürekkep Püskürtmeli Yazıcı
lerden önce kullanılan yazıcılar genellikle hareket eden parçalardan, pompalardan ve atık keselerinden oluşmaktaydı. Tüm bu parçaların varlığı, bu yazıcıları pahalı, hantal ve verimsiz hale getiriyordu. Modern mürekkep püskürtmeli yazıcı ise tüm bu olumsuz özellikleri ortadan kaldırmayı hedefliyordu. lerde Japonya’da Canon ve Hewlett-Packard, ilk kullanılabilir mürekkep püskürtmeli yazıcıyı üretmek için birbirleri ile yarış halindeydiler. Ancak, Hewlett-Packard, Canon’da çalışan bir araştırmacı olan Ichiro Endo tarafından yenilgiye uğrayacaktı. Endo’nun bu yazıcıyı üretmesine ilham kaynağı olan şey ise içi mürekkep dolu bir şırıngaya kazara bir lehim havyasının dokunmasını görmesi oldu. Isı mürekkebin hacminin artmasına ve dışarı taşmasına neden oldu. Endo, mürekkebi kontrollü bir şekilde akıtmanın yönteminin bu olduğunun farkına vardı ve birkaç gün içerisinde, daha sonra Canon Bubblejet adını alacak olan yazıcıyı üretti.
X-Ray
8 Kasım ’te Alman fizik profesörü Wilhelm Röntgen, katot ışını tüplerinin etkilerini incelerken tuhaf bir buluşa imza attı. Yaptığı bir deneyde bir tüpün içindeki tüm havayı boşalttı ve içini gazla doldurup elektrik akımı geçirdi. Üstü siyah kâğıtla kaplanmış olmasına rağmen, birkaç metre ötedeki bir yüzeyin görünmez ışınlarla aydınlatıldığını fark etti. Sonrasında da bu durumun bilinmezliğini vurgulamak için bu ışınlara “X” adını verdi. Röntgen bu bilinmeyen ışınları sistematik olarak incelemeye başladı. İlk keşfinden iki ay sonra, makalesini yayınladı. Daha sonra bu ışınların insan dokusunu geçtikleri ve kemiklerin görüntülenmesine izin verdikleri anlaşıldı. Tesadüfen bulunan icatların bir kısmının hikayesi bu biçimde. Eğer ekleme yapmak isterseniz yorumlardan bize iletebilirsiniz.
Kaynaklarlar ve ileri okumalar:
15 Life-Changing Inventions That Were Created By Mistake; Bağlantı: seafoodplus.info
10 Inventions That Changed The World, But Were Made By Mistake; Yayınlanma tarihi: 24 Mart ; Bağlantı: seafoodplus.info
10 Accidental Inventions That Changed the World; Yayınlanma tarihi: 5 Haziran ; Bağlantı: seafoodplus.info
Dip Not
Matematiksel, yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konularda ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
kaynağı değiştir]
1. yüzyıl - Yunanistan, İskenderiyeli Heron, (Hero) negatif sayıların kareköklerine en eski kısa atıf.
y. 2. yüzyıl - Yunanistan, İskenderiyeli BatlamyusAlmagest'i yazdı.
- - Çin, Cai Yong
- - Yunanistan, İznikli Sporus
- Yunanistan, Diophantus, bilinmeyen sayılar için kısaltılmış cebir açısından semboller kullandı ve cebir üzerine en eski incelemelerden biri olan Arithmetica'yı yazdı.
- Çin, Liu Hui, Liu Hui'nin π algoritmasını kullanarak π'yi hesapladı.
- Sıfırın ondalık basamak olarak bilinen en eski kullanımı Hint matematikçiler tarafından tanıtıldı.
- - Yunanistan, Porphyry (filozof)
- - Yunanistan, Antinouplisli Serenus
- - Yunanistan, İskenderiyeli Theon
y. - Yunanistan, İskenderiyeli Pappus, altıgen teoremini ve ağırlık merkez teoremini belirtir.
- - Bizans İmparatorluğu, Hypatia
y. - Hindistan, Bakhshali el yazması Jaina matematikçileri tarafından yazılmıştır; farklı sonsuzluk seviyelerini içeren sonsuz teorisini tanımlar, endekslerin anlaşıldığını ve ayrıca 2 tabanına göre logaritmaları gösterir ve bir milyon kadar büyük sayıların kareköklerini en az 11 ondalık basamağa kadar doğru hesaplar.
ila - Sun Tzu tarafından Çin kalan teoremi geliştirilmiştir.
ila - Çin, Sun Tzu tarafından çubuk hesabının bir açıklaması yazılmıştır.
- - Yunanistan, Proclus
- - Yunanistan, Larissalı Domninus
d. - Yunanistan, Neapolisli Marinus "Keşke her şey matematik olsaydı."
- Çin, Zu Chongzhiπ'yi yedi ondalık basamağa kadar hesaplar. Bu hesaplama, yaklaşık bin yıl boyunca en doğru hesaplama olmaya devam ediyor.
y. - - Yunanistan, Trallesli Anthemius
- Hindistan, Aryabhata ilk önce trigonometrik fonksiyonları ve bunların yaklaşık sayısal değerlerini hesaplama yöntemlerini tanıtan Aryabhata-Siddhanta'yı yazdı. Sinüs ve kosinüs kavramlarını tanımlar ve ayrıca sinüs ve kosinüs değerlerinin en eski tablolarını içerir (0 ila 90 derece açılar arasında 3,75 derecelik aralıklarla).
- - Yunanistan, Ascalonlu Eutocius
- - Yunanistan, Kilikyalı Simplicius
6. yüzyıl - Aryabhata, güneş tutulması ve ay tutulması gibi astronomik sabitler için doğru hesaplamalar verir, π'yi dört ondalık basamağa kadar hesaplar ve modern yönteme eşdeğer bir yöntemle doğrusal denklemlere tam sayı çözümler elde eder.
- - Hindistan, Varāhamihira
6. yüzyıl - Hindistan, Yativṛṣabha
- - Çin, Zhen Luan
- Hindu matematikçiler, konumsal gösterimde Hint rakam sisteminde sıfıra sayısal bir temsil verdi.
7. yüzyıl - Hindistan, Bhaskara I sinüs fonksiyonunun rasyonel bir yaklaşımını verir.
7. yüzyıl - Hindistan, Brahmagupta, ikinci dereceden belirsiz denklemleri çözme yöntemini icat etti ve astronomik problemleri çözmek için cebri kullanan ilk kişi oldu. Ayrıca çeşitli gezegenlerin hareketleri ve yerlerinin hesaplanması, bunların doğuşu ve batışı, birleşimleri ve güneş ve ay tutulmalarının hesaplanması için yöntemler geliştirdi.
- Brahmagupta, sıfırın net biçimde açıklandığı ve modern basamak değerli Hint rakam sisteminin tamamen geliştirildiği Brahma-sphuta-siddhanta'yı yazdı. Aynı zamanda hem negatif hem de pozitif sayıları işlemek için kurallar, karekök hesaplama yöntemleri, doğrusal ve ikinci dereceden denklemleri çözme yöntemleri ve serileri toplama kuralları, Brahmagupta özdeşliği ve Brahmagupta teoremi verir.
- - Çin, Li Chunfeng
8. yüzyıl - Hindistan, Virasena, Fibonacci dizisi için açık kurallar verir, sonsuz bir prosedür kullanarak kesik bir piramidin hacminin türetilmesini verir ve ayrıca 2 tabanına göre logaritma ile ilgilenir ve yasalarını bilir.
8. yüzyıl - Hindistan, Shridhara, bir kürenin hacmini bulma kuralını ve ayrıca ikinci dereceden denklemleri çözme formülünü verir.
- Irak, KankaBrahmagupta'nın Brahma-sphuta-siddhanta'sını Hindistan'ın aritmetik astronomi sistemini ve Hint sayısal sistemini açıklamak için Bağdat'a getirdi.
- Muhammed bin İbrahim el-Fezari, Brahma-sphuta-siddhanta'yı Abbasi Kral Halife El-Mansur'un isteği üzerine Arapçaya çevirdi.
9. yüzyıl - Hindistan, Govindsvamin, Newton-Gauss interpolasyon formülünü keşfeder ve Aryabhata'nın sinüsler tablosunun kesirli kısımlarını verir.
- Beyt'ül Hikmet (Bilgelik Evi), Yunanca ve Sanskritçe matematik çalışmalarının Arapçaya çevrilmesi için Bağdat'ta inşa edildi.
- El-Harizmi - Cebir'in babası olan İranlı matematikçi, daha sonra Cebir (Algebra) olarak çevrilen ve doğrusal ve ikinci dereceden denklemleri çözmek için sistematik cebirsel teknikleri tanıtan Al-Jabr’i yazdı. Aritmetik hakkındaki kitabının çevirileri, yüzyılda Batı dünyasına Hindu-Arapça ondalık sayı sistemini tanıtacak. Algoritma terimi de adını ondan almıştır.
- İran, Mâhânî, küpü iki katlına çıkarma gibi geometrik problemleri cebirdeki problemlere indirgeme fikrini tasarladı.
y. - Irak, El-Kindikriptografi üzerine yazdığı kitabında kriptanaliz ve frekans analizine öncülük etti.
y. - Hindistan, Mahāvīra, bir kesri birim kesirlerin toplamı olarak ifade etmek için sistematik kurallar veren Ganita Sara Samgraha olarak da bilinen Gaṇitasārasan̄graha'yı yazdı.
- Suriye, Sabit ibn Kurra: Orijinal çalışmasının hayatta kalan tek parçası, kübik denklemlerin çözümü ve özellikleri üzerine bir bölüm içeriyor. Ayrıca Pisagor teoremini genelleştirdi ve dost sayı çiftlerinin bulunabileceği teoremi keşfetti (yani, her biri diğerinin uygun bölenlerinin toplamı olacak şekilde iki sayı).
y. - Mısır, Ebu Kamil Şuca olarak sembollere ne yazacağımızı anlamaya başlamıştı.
- İran, Ebu'l-Vefa el-Buzcani, Hint rakam sistemini kullanarak kökleri alır.
- Hint-Arap sayı sisteminin aritmetiği ilk başta bir toz tahtası (İngilizce:&#;dust board: bir tür elde tutulan yazı tahtası) kullanımını gerektiriyordu çünkü "yöntemler, hesaplamada sayıların hareket ettirilmesini ve hesaplama ilerledikçe bazılarının silip çıkarılmasını gerektiriyordu." Ebu'l-Hasan el-Uklidisi, bu yöntemleri kalem ve kağıt kullanımı için değiştirdi. Sonunda, ondalık sistemin sağladığı ilerlemeler, bölge ve dünya genelinde standart olarak kullanımına yol açtı.
- İran, El-Kereci "cebri geometrik işlemlerden tamamen kurtaran ve bunları bugün cebrin merkezinde yer alan aritmetik işlem türleriyle değiştiren ilk kişidir. , , , ve , , , tek terimlilerini ilk tanımlayan ve bunlardan herhangi ikisinin çarpımları için kurallar veren kişidir. Yüzlerce yıldır gelişen bir cebir okulu başlattı." Ayrıca, "ondalık sisteme dayalı sayısal analizin geliştirilmesinde önemli bir faktör olan tam sayı üsleri" için binom teoremini keşfetti.
- Mezopotamya, El-Battani Hint sinüs ve kosinüs kavramlarını, tanjant, sekant ve bunların ters fonksiyonları gibi diğer trigonometrik oranlara genişletti. Aşağıdaki formülleri türetti: ve
