İçten yanmalı motorların hareketli parçalarından biri olan krank mili motorun kalbidir. Eksantrik, yani dış merkezli bir mil olan krank, motorun alt kısmında yer alıyor. Pistonların doğrusal hareketiyle üretilen kuvveti dönme hareketine çevirerek araçların ilerlemesini sağlıyor. Motorun alt kısmındaki krank yatağında dönen bu parçanın arızalanması diğer motor problemlerini de beraberinde getiriyor.
Krank milinin ne işe yaradığını açıklarken diğer hareketli parçalardan ve motorun nasıl çalıştığından kısaca bahsetmek gerekiyor. İçten yanmalı motorlarda yakıt-hava karışımının potansiyel enerjisi hareket enerjisine dönüştürülürken sırasıyla bir dizi işlem gerçekleşiyor. Valfler yardımıyla yanma odasına püskürtülen yakıt-hava karışımı, pistonların silindirdeki yukarı yönlü hareketiyle daha da sıkıştırılıyor. Sıkıştırma işleminin sonunda bujiler tarafından ateşleme yapılarak karışımın yanması sağlanıyor. Yanmanın sebep olduğu patlayıcı etki pistonları aşağı doğru iterek onlara biyel koluyla bağlanan krank milinin dönmesini sağlıyor. Krank mili sayesinde pistonun aşağı yönlü doğrusal hareketi dairesel harekete dönüştürülerek volana, oradan da tekerleklere aktarılıyor.
Basit ama etkili bir parça olan volan, motorda üretilen gücün dağıtımında rol oynuyor. Krank milinin ucuna bağlı, ağır ve metal yapıdaki bu disk, motor ve şanzıman arasında bir noktada yer alıyor. Volan mekanizması manuel vitesli araçlarda tahrikin tekerleklere aktarılabilmesi için debriyaj diskiyle etkileşim halinde çalışıyor. Açısal momentumu etkili bir şekilde koruduğu için aynı zamanda basit bir enerji depolama cihazı özelliği taşıyor.
Volan ne işe yarar sorusunun ise birçok cevabı var. Motoru çalışır durumda tutmak için eylemsizlik momenti sağlıyor. Yani sürücü ayağını gaz pedalından çektiğinde depoladığı enerjiyi kullanarak aracın durmasını önlüyor. Bir tarafı krank miline, diğer tarafı ise debriyaj diskine bağlı olan bu parça motorda üretilen gücün şanzımana ve tekerleklere aktarılmasını sağlıyor. Ağırlığı özel olarak tasarlanan volan mekanizması krank milinin hareketlerini de dengede tutarak motorun pürüzlü bir şekilde çalışmasının önüne geçiyor.
Krank mili sensörü motorun sorunsuz çalışmasını sağlayan birkaç sensörden biri. Krank milinin konumunu ve dönme hızını ölçen bu sensör, bilgileri motor kontrol ünitesine aktarıyor. Motor kontrol ünitesi ise bilgiyi işleyerek ateşleme zamanlamasını ve yakıt enjeksiyonu gibi sistemleri kontrol ediyor. Tüm parçaların iyi zamanlanmış ve senkronize bir şekilde çalışabilmesi için krank mili sensörünün hatasız çalışması gerekiyor.
Krank mili arızaları parçanın kırılması veya mil sensöründeki problemler sonucunda meydana geliyor. Nadiren görülen kırılma hadisesi motordan gelen anormal sesler sayesinde kolaylıkla anlaşılabiliyor. Daha yaygın olan krank mili sensörü arızası belirtileri ise şunlar:
Krank mili kırılması maliyetli otomobil arızalarının başında geliyor. Ancak krank mili fiyatı ve işçilik ücretlerinin yüksekliğine karşın kırılmanın yaygın bir durum olmadığını da belirtmek gerekiyor. Bu parça günümüzde son teknoloji kalite kontrol sistemleriyle dövme çelikten üretiliyor.
Milin kırılması genellikle başka arızalardan kaynaklanıyor. Özellikle dizel motorlarda rulman aşınması, yetersiz yağlama ve deforme olmuş krank yatağı delikleri parçanın kırılmasına sebep olabiliyor.
Dizel krank millerinin kırılmaya daha eğilimli olması ise son derece sert yapısından kaynaklanıyor. Krank mili kırılmasının en önemli belirtisini motordan gelen gürültülü sesler oluşturuyor. Bu arıza motorun hareketli ve diğer parçalarında hasar meydana getireceği için en kısa zamanda yetkili bir servise başvurulması gerekiyor.
Eksantrik miller motorun en önemli parçalarından bir tanesidir. Eksantrik mili çelik bir bileşenden oluştuğundan dolayı aşınmalara ve kırılmalara karşı sağlam bir yapıya sahiptir. Hatta motorda bulunan pek çok parça eksantrik milden daha önce kullanılmaz hale gelmektedir. Ancak baz durumlarda eksantrik milde birkaç problem çıkabilmektedir. Bu problemlerden en başında geleni ise eksantrik milin yıpranması olmaktadır.
Yıpranan eksantrik mil valfleri olması gerektiği gibi çalıştırmaz. Bundan dolayı motorun performansında gözle görülür bir azalma yaşanır ya da silindirlerin yanlış ateşlenmesine yol açar. Sonuç olarak yetersiz yakıt basıncı oluşmasından kaynaklı olarak daha fazla emisyon gerçekleşir ve rastgele ateşlemeler meydana gelir. Eksantrik mili hasarı da eksantrik miliarızaları arasında yer almaktadır. Eksantrik mil yanlış viskoziteli motor yağlarından dolayı meydana gelir. Yalın daha kalın bir yapıya sahip olduğu soğuk sabahlarda ve havalarda yeterli yağ basıncının kamın içerisine ulaşması biraz aman alır.
Kısaca Eksantrik Mili Nedir? Eksantrik mili sübapların doğru vakitte açılıp kapanmasına yarayan parçadır. Doğru bir şekilde çalışması halinde motorun da doğru çalışmasına ve boğulma gerçekleşmeden aracın yüksek performanslarda kullanılabilmesine imkân sağlamaktadır. Ayrıca eksantrik mili üzerinde dereceli bir sistem kullanılmaktadır. Bu dereceli sistem motor gücünü arttırmayı sağlamaktadır. Eksantrik konum sensörü dereceli olması ya da derecenin arttırılması durumunda emme ve egzoz sübaplarını kontrol edilmesini sağlar.
Reklamlar
Artış sağlayan derece sistemi aracın güç artışı yaşamasına sebep olmaktadır. Anı zamanda derecenin armasıyla birlikte sübapların açılma ya da kapanma zamanlaması da değişecektir. Bu durumda ise motora ait yanma odaları içerisine daha fazla yakıt ve hava girerek daha güçlü bir yanma sağlanacaktır. Sağlanan yanma sayesinde araç performansında gözle görülür bir artış olacaktır.
İlginizi Çekebilir:Triger Kayışı Koparsa Ne Olur?
Eksantrik milde oluşan arıza beraberinde araçta gözlenebilecek bazı sorunları meydana getirmektedir. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte ikaz ışıklarıyla kolaylıkla anlaşılabilmenin yanı sıra aracın da eksantrik mil arızasının ardından bazı tepkiler vermesi söz konusu olur. Eksantrik milinde arıza oluşan aracın rölantisi bozulur. Bunun dışında aracın çekiş gücü azalarak araçtan alınan performansın düştüğü gözlenir.
Subap kapaklarını doğru bir şekilde açıp kapatamayan eksantrik mili yakıt tüketimini arttırır. Arızası giderilmeyen mil bir süre sonra sesli bir şekilde çalışmaya başlar. Ortaya çıkan bu problemler dikkate alınmaz ve araca gerekli müdahalede bulunulmaz ise araç içerisindeki arızalanma daha da büyüyerek maliyetli bir hal alır. Eksantrik mili arızasından kaynaklı olarak subaplar da kırılmaya ya da eğilmeye başlayabilir. Kırılan ya da bükülen subaplar araçta daha büyük bir ses oluşumuna neden olur.
Reklamlar
Eksantrik mili arızalarının önüne geçebilmek için öncelikli olarak yapılması gerekenlerden birisi aracın bakımlarının düzenli olarak yapılmasıdır. Pek çok sebepten kaynaklı olarak eksantrik milde hasar oluşabilir ve bu da arıza oluşumuna neden olabilir. Aracın düzenli bakımı yapılması halinde tüm problemli parçalar değiştirilerek eksantrik milinin korunumu sağlanabilir. Ayrıca eksantrik milin korunmasındaki bir diye önem arz eden husus yağ değişimi aralığıdır.
Kaliteli bir motor yağı kullanımı ile eksantrik mili üzerinde hasar oluşumunun önüne geçilebilmektedir. Uzun süre yağ değiştirilmemesi motorun diğer parçalarına zarar verebileceği gibi eksantrik miline de zarar verebilir. Bundan dolayı motor yağı değişimi periyotlarına düzenli olarak uyulmalı ve kalitesiz motor yağlarından kaçınılmalıdır.
Eksantrik mili değişimi araç motorunun sökülmesi ile başlayan bir işlemdir. Eksantrik milinin değiştirilmesi için motor bloğunun ön kapağı sökülür. Kapağın sökülmesinin ardından eksantrik konum sensörü sabitlemesi işlevini gören somunlar tek tek sökülerek eksantrik mili çıkartılır. Eksantrik mili üzerindeki hasar telefi edilebilecek bir hasar ise bakımı yapılır.
Eğer ki eksantrik mili kullanılmaz bir hale gelmiş ise yeni eksantrik mili ile değiştirilir. Yerine takılan eksantrik mili sökülme işleminin tersi yapılarak yerine oturtulur ve tüm motor tekrardan toplanır. Motor araca yerleştirildikten sonra eksantrik mildeki arıza giderilmiş olur. Eksantrik milinin değişim işlemi oldukça dikkatli bir şekilde yapılması gereken bir işlemdir. Zira yerine tam oturmayan eksantrik mil ya da hasarı onarılmayan eksantrik mil motorda daha büyük problemlerin oluşmasına sebep olabilir.
Eksantrik millerde arızalanma durumunda tamir yapılması söz konusu olmamaktadır. Mil bozulması özellikle aracın belirli sistemlerinin hatalı çalışması ya da hiç çalışmamasına neden olabilir. Bu durumda tek çözüm eksantrik milin değişmesi olmaktadır. Eksantrik konum sensörü motor için önemli bir parçadır. Bundan dolayı arızalanmış eksantrik milin değişmesinden başka çözüm yoktur.
Tamir edilmeye çalışılan eksantrik mil eğer ki arızalı ise yerine takıldığı esnada tekrar kullanımına başlanması ile motorda geri dönüşü olmayan bazı problemlerin yaşanmasına sebep olabilmektedir. Bu yüzden eksantrik milde arıza olup olmadığını anlamak için işinde uzman kişiler tarafından hasar tespiti yapılması ve tüm işlemlerin dikkatlice gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Yapılan İşlemler
Aracın motoru sökülüp çıkarılır.
Motor bloğunun ön kapağı sökülür.
Kapak çıktıktan sonra eksantrik milini sabitleyen somunlar sökülür.
Boşa çıkan eksantrik mili, yatağına dikkat ederek çıkarılır.
Gerekli bakım veya değişim yapıldıktan sonra yerine takılır.
Söküldüğü sırayla tersten gidilerek değişim işlemi tamamlanır.
Eksantrik milde bir hasar ya da arıza oluşumu yaşanmasının ardından gerekli müdahale yapılmaz ise ortaya çıkabilecek bazı problemler bulunmaktadır. Bu problemlerle karşılaşılmaması adına araçta eksantrik milinin arızasından şüphelenilmesi durumlarında acilen bir uzman tarafından kontrol gerçekleştirilmelidir. Gerekli müdahalenin yapılmaması durumunda görülebilecek problemler aşağıdaki gibidir:
YouTube kanalımızdan video içeriklerine göz atabilirsiniz.
Reklamlar
Eksantrik Mili Konum Sensörü ve Arızası (Hall (Faz) Sensörü) Nedir Ne İşe Yarar ?
*Manyetik (endüktif) tip eksantrik mili konum sensörü. (Analog bir voltaj sinyali üretir.)
*Hall etkili tip eksantrik mili konum sensörü. (Hall etkili eksantrik mili konum sensörü, kare dalga (dijital) sinyal üreterek ECU’ye iletir. (Bu yazıda hall etkili tip anlatılmıştır)
Hall (kam mili konum) sensörü ayrıca, değişken subap zamanlamasının (V-TEC, VVT-i) ayarlanmasında kullanılmaktadır. Hall sensörü sayesinde her pistonun konumunun tam olarak bilinmesiyle, emme ve egzoz subaplarının açılıp kapanma zamanlamaları ayarlanmaktadır.
Yeni nesil motorlarda iki adet (çift) hall sensörü kullanılmaktadır, biri emme eksantrik milinin konumunu ve hızını hesaplarken; diğeri egzoz eksantrik milinin konum ve hızını hesaplar.(Bkz: Araçtaki Tüm Sensörler)
Hall (Faz) Sensörü Nerededir Motordaki Konumu ? (Eksantrik mili konum sensörünün yeri)
Motorun arka kısmında, silindir kapağında yukarıda, Supap kapağı üzerinde kam milinin (eksantrik milinin) uç kısmına yakın bir yerde, kam mili yataklarına yakın konumda, ve genellikle volanın olduğu tarafta bulunur. Bazı motor tiplerinde, ön tarafta krank kasnağı tarafında, dişli-kayış muhafazasında üst kısımda bulunabilir.
Eksantrik Mili (kam mili) konum Sensörü Nasıl Çalışır? Hangi İşlerde Kullanılır? (Eksantrik mili konum sensörünün çalışması)
Eksantrik mili konum sensörü EKÜ tarafından 5V ile beslenmektedir, Faz sensörü kare dalga üretmektedir.
Hall sensörünün ucunun tam karşısında, eksantrik miline bağlı ve bu mille dönen bir sensör çarkı bulunmaktadır. Bu sensör çarkındaki kanatçıkların, sensörün önünden geçmesiyle, bir voltaj üretilir ve bu voltaj sinyali, elektronik kontrol ünitesi tarafından alınır. Bu voltaj sinyalinden, eksantrik (kam) milinin hızı ve konumu hesaplanır.
Hall etkisi nedir?
Yani, bir hall sensörüne akım verildiğinde, ve bu sensöre dik açıda hareket eden bir manyetik alandan geçirildiğinde, manyetik alan gücü ve verilen akımla doğru orantılı olarak bir çıkış gerilimi oluşur.
Eksantrik Mili Konum Sensörü Arızası - Hall Faz Sensörü Arızası Nedir? Hall sensörü bozulursa ne olur?
Eksantrik mili Hall (faz) sensörü bozulursa, elektronik kontrol üntesi arıza (acil durum) moduna geçer, motor çalışmaya devam eder, motor stop edildiğinde tekrar çalışmaz. Motor gücü sınırlandırılır. Hall sensörü arızalandığında, elektronik kontrol ünitesi motor devir sensörünün sinyallerinden yararlanır.
Eğer motorda çift hall sensörü varsa, ve ikisi de bozulmuşsa, motor çalışır fakat stop edildikten sonra tekrar çalışmaz. Eksantrik mili konum sensörü arızası ve çözümü hakkında daha fazla bilgi için (Bkz: P0340 Arıza Kodu Eksantrik Sensörü Arızası P0341 P0342 P0343 P0344) (Bkz: P0016 Arıza Kodu)
Hall sensörü arızasının sebepleri neler olabilir?
Bağlantı kablolarında kopukluk, kısa devre olabilir. Bağlantı kablolarını kontrol ediniz.
Sensörün soket bağlantısında boşluk-gevşeme, kirlenme-yağlanma veya korozyon oluşmuş olabilir, soketi kontrol edip, düzgünce takın.
Dizel motorda, enjektörlerin püskürtme sıralamasının belirlenmesinde eksantrik mili konum sensörü kullanılır.
Dizel motorlarda eksantrik mili konum sensörünün görevi, birinci silindirdeki pistonun ÜÖN’ye ulaşma bilgisini ECU’ye iletmektir. Krank konum sensörü, birinci piston her üst ölü noktaya ulaştığında bunu algılar ve ECU’ye iletir, fakat birinci piston hem egzoz hem sıkıştırma için iki kez ÜÖN’ye çıkar, Eksantrik mili konum sensörü birinci pistonun sıkıştırma zamanında olduğu bilgisini ECU’ye ileterek motorun çalıştırılmasını sağlar. Motor bir kez çalıştıktan sonra, krank mili konum sensörünün sinyali, enjeksiyonu yönetmek için yeterlidir.
Dizel Motorlarda Arıza Durumu
Eksantrik mili konum sensörü arızalandığında stop etmiş bir dizel motor bir daha çalışmaz. Fakat çalışan bir dizel motorun eksantrik mili konum sensörü arızalandığında, motor çalışmaya devam eder, stop edilirse bir daha çalışmaz. Arıza hafızasına arıza kodu kaydedilir.
Bölüm 1 - 2 - 3
Krank sensörü veya krank mili sensörü araç motoru için oldukça kritik bir parçadır. Aracın motor performansına yönelik rehber görevi gören bu sensöre dair detaylı bir içeriktesiniz. Krank sensörü nedir, ne işe yara gibi soruların yanıtını bu bölümde bulmak mümkündür.
Krank mili sensörü, araç motorunun krank milinin çevrimlerini ölçmeye yönelik bir cihazdır. Sensör, motor performansını gözlemlemek ve güç üretimini dengeli konuma getirmek için kullanılır. Krank mili sensörleri, genel olarak otomatik vitesli arabalarda kullanılır. Bu araçlarda da motorun RPM değerini diğer bir deyiş ile devir sayısını ölçer. Çok yaygın olmasa da bazı manuel vitesli olan araçlarda krank mili sensörü kullanılmaktadır. Amacı ve kullanılma mantığı tıpkı otomatik araçlar olduğu gibi motor optimizasyonu ve performans izlemedir.
İki tip krank sensörü bulunmaktadır. Bunlar:
Krank sensörü temel olarak ilk görevi krank milinin konumunu ve dönme hızı ölçmektir. Sensör bu ölçümlerden aldığı veriler direkt olarak motor kontrol ünitesine aktarır. Motor kontrol ünitesine gelen bu bilgi ise yakıt enjeksiyonu ve ateşleme zamanlayıcı gibi farklı alanlarda kontrol edilmesinde kullanır. İlgili bölümde tüm işlevlerin sorunsuz ve dakik olarak ilerleyebilmesi için doğru bilgi aktarımı dolayısı ile hatasız bir krank sensörü gerekir.
Krank mili sensörü temel olarak elektronik bir aksamdır. Bu sebeple verilerin aktarımı ve kontrolü sırasında aksamda genel bir teknik aksaklıkla karşılaşabilmektedir. İlgili parça direkt olarak manyetizma etkisi ile çalışır. Bu sebeple manyetik olarak etkileşimde bulunulan bobin ve dişli gibi parçalar sebebi ile arıza oluşması karşılaşılan bir senaryodur. Sensörün arıza yapması direkt olarak krank milinin işleyişine, yakıt enjeksiyonu ve ateşlemeye de direkt etki yapacağından daha büyük arızalara sebep olabilir.
Krank mili sensöründe arıza çıkması halinde direkt olarak arıza gösterge ekranında gösterim sağlanmaktadır. Bazı araçlarda direk olarak ilgili parçaya yönelik bilgi verilse de detaylı bir şekilde tespit için araç arıza tespit cihazlarından yardım almak gerekir.
Bunun dışında şu durumlar ile karşılaşılıyor ise krank sensörü arızası olabilir:
Krank sensöründe arıza mevcut olabilir.
Bunların yanı sıra bazı durumlarda da arıza kodu üzerinden krank sensörü arızası fark edilebilir. Yukarıda yer alan fakat kullanıcı tarafından fark edilmeyen durumlarda aşağıdaki kodlardan yardım alınabilir.
P0335
P0336
P0337
P0338
P0339
Krank sensörü kaliteli olduğu sürece araç zarar görmedikçe değiştirilmez. Belirli bir kullanım ömrü olsa da genel olarak arıza durumunda değiştirilmesi beklenir. Bazı durumlarda eskimeye bağlı olarak manyetik olarak çalışmadığı görülebilmektedir. Her iki durumda da direkt olarak arıza vermesi halinde değiştirilir denilebilir.
Krank sensörü değişimi için zamanında tespit oldukça önemlidir. Bu sebeple aracınızın rutin bakımını ihmal etmemek kritik rol oynar. Aksi takdirde düşük masraflar ile kolayca çözülebilecek sorunlar büyüyerek hem daha tehlike arz eden hem de daha büyük masraflar oluşturacak sorunlara dönüşebilirler.
Araç yedek parça fiyatları kur bazlı olduğu için sürekli olarak artmaktadır. Kullanılan aracın segmentine göre krank sensörü fiyatı artarken ilgili krank sensörü fiyatları özelinde net olarak fiyat vermek güçtür. Aracınızın krank sensöründe arıza var ve net bir fiyat almak istiyorsanız aracınızın yetkili teknik servisi ile iletişime geçmeniz önerilmektedir.
Bunun dışında giriş ve orta seviye araçlarda krank mili sensörü için 150 ile 500 TL arası fiyat gözlemlenmektedir. Üst segment araçlarda ise 500 ile 3000 TL arasında değişmektedir.
Yazar : Çetaş Dijital
ARAÇ KİRALAMA HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
Araba kiralama, günümüzde çok tercih edilen bir ulaşım şeklidir. “Araç satın alıp ne yapacağım, zaten buralarda pek durmuyorum” cümlesi, araç sahibi olmamak için geçerli bir neden haline geliyor durum böyle olunca.
Ekleme Tarihi: 15.01.2019
İNCELE
MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ (MTV) NEDİR?
Motorlu Taşıtlar Vergisi, yılda iki kez olmak üzere araç sahiplerinin araçları için devlete ödemiş olduğu vergidir.
Ekleme Tarihi: 15.01.2019
İNCELE