Mehmed Abdülkadir Efendi
Şehzade Mehmed Abdülkadir
Ottoman prince, son of Sultan Abdul Hamid II (–)
Not to be confused with Mahamed Abdiqadir.
| Şehzade Mehmed Abdülkadir | |
|---|---|
| Born | 16 January Yıldız Palace, Ottoman Empire (present-day Istanbul, Turkey) |
| Died | 16 March () (aged&#;66) Sofia, Kingdom of Bulgaria |
| Burial | Sofia, Bulgaria |
| Spouse | Mislimelek Hanım &#; (m.&#;)&#;Suhendan Hanım &#; &#; (m.&#;; div.&#;)&#;Mihriban Hanım &#; &#; (m.&#;; div.&#;)&#;Pervin Hanım &#; &#; (m.&#;; div.&#;)&#;Macide Hanım &#; &#; (m.&#;; div.&#;)&#;Meziyet Hanım &#; (m.&#;)&#;Irène Imer &#; &#; (m.&#;; div.&#;)&#; |
| Issue | |
| Dynasty | Ottoman |
| Father | Abdul Hamid II |
| Mother | Bidar Kadın |
| Religion | Sunni Islam |
| Allegiance | |
| Service/branch | |
| Years&#;of service | c. [1]– (active service) |
| Rank | See list |
Şehzade Mehmed Abdülkadir Efendi (Ottoman Turkish: شہزادہ محمد عبدالقادر; 16 January – 16 March ) was an Ottoman prince, the son of Sultan Abdul Hamid II and his consort Bidar Kadın.
Early life[edit]
Şehzade Mehmed Abdülkadir was born on 16 January in the Yıldız Palace.[3] His father was Sultan Abdul Hamid II, son of Sultan Abdulmejid I and Tirimüjgan Kadın.[4] His mother was Bidar Kadın, paternal Circassian and maternal Georgian belonged to Lortkipanidze family.[7] He was the second child of his mother.[4] He had a sister Naime Sultan two years elder then him.
Abdülkadir's circumcision took place in , together with his younger half-brothers, Şehzade Ahmed Nuri, and Şehzade Mehmed Burhaneddin.[8]
Education and career[edit]
His early education took place in the Prince's School, Yıldız Palace, together with his elder brother, Şehzade Mehmed Selim, and Sultan Abdulaziz's second son, Abdulmejid II.[9] His tutor was Halil Agha.[10] He spoke several languages, and was a pianist and a violinist,[11] and kemenche player. He was taught to play the violin by violinist Vondra Bey, and his classical music teacher was Aranda Pasha.[3]
After graduating from the Prince's School, he was sent to Germany for his military education. He held the rank of major of cavalry regiment in the imperial Ottoman army.[12] He was then promoted to colonel,[13] and later to brigadier.[11]
Personal life[edit]
When Abdülkadir came of age, his father arranged his marriage to Emine Sultan, daughter of Sultan Abdulaziz and Neşerek Kadın. However, Emine abominated this decision and repudiated it as she didn't wanted to marry a man younger than her, although the Sultan considered this pertinent. The engagement was annulated by Mehmed V after Abdülhamid'II deposition.[11]
Abdülkadir's first consort was Mislimelek Hanım. She was born in Her real name was Pakize Marshania. Her father was Prince Abdülkadir Hasan Bey Marshania (–), an AbkhazianOfficer in the Imperial Ottoman Army, whose family had migrated from the Caucasus,[14] and her mother was Mevlüde Hanım.[15] In , aged seven, she was given to the palace, in order to become companion of her cousin Nemika Sultan.[14] She married Abdülkadir on 10 June The marriage was performed by the Sultan's Senior Imam, Hafız Raşid Efendi and witnessed by Cevher Ağa, Esvabcıbaşı İsmet Bey, Imam of Sinan Paşa Mosque, Mustafa Asım Efendi, and the imperial harem departure manager, Ali Rıza Efendi. The wedding took place on 21 June [16] She was the mother of Şehzade Ahmed Orhan who died in [17][18] At the exile of the imperial family in , Mislimelek went to Hungary, then in to Bulgaria[14] and later to Albania in ,[18] where she was imprisoned in a Nazi concentration camp between and At the end of World War II, she went to Beirut[14] in [18] She penned her memoirs in s, and died in Tripoli in [19]
His second consort was Suhendan Hanım. She was born in [20] She was an Abkhazian from Tokat. They married in [20] She didn't have any children. They divorced in She died in [20] His third consort was Mihriban Hanım. She was born in [20] She was an Abkhazian born in Kayalar Memduhiye neighbourhood of Adapazarı. She had one brother.[23] She was a slender, and beautiful woman, and had blonde hair.[23] They married in [20] She was the mother of Șehzade&#;Mehmed Orhan, born in After the two divorced in ,[23] she went to live with her brother. She died in Egypt between and His fourth consort was Pervin Hanım. She was born in They married in and divorced the same year. She died in [20]
His fifth consort was Hatice Macide Hanım. She was born in [20] She was the daughter of Mustafa Şerif Bey, Colonel in the Imperial Ottoman Army. In , Abdülkadir showed his intentions to marry Macide. However, the parliament rejected the match on the basis of her family's social status. The prince married Macide Hanım despite the refusal. As a result, Abdülkadir and Macide were deprived of their status. Abdülkadir's salary was halved, and the children born of this marriage were deprived from titles and inheritance. She was the mother of Şehzade Ertuğrul Necib, born in , and Şehzade Alaeddin Kadir, born in At the exile of the imperial family, Macide went to Hungary, where the couple divorced&#; in [20] She died in Vienna, Austria, in
His sixth consort was Meziyet Fatma Hanım. She was born in Crete in She was the daughter of Mecid Bey, Colonel in the Imperial Ottoman Army. In , Abdülkadir fell in love with her. The marriage took place in the neighbourhood of Osman Ağa in Kadıköy, and was performed by Imam Süleyman Efendi in the presence of the representatives and witnesses of the parties. Soon after, the incident was reported to the council. On the other hand, a man named Selim Sipahi, alleged that Meziyet was his wife. However, his claim was rejected because before the marriage, they had obtained permission form the Heybeli Ada Imam Şevket Efendi and the Naib of Kartal District Court of religious law. However, as the marriage was performed without the parliament's permission, it was rejected. Meziyet and the children born from this marriage were deprived from their status. She was the mother of Bidar Sultan, born in , and Safvet Neslişah Sultan, born in In accordance to the Surname Law, she took the surname "Osmanoğlu". She died on 13 November , and was buried in Karacaahmet Cemetery, Istanbul.[31][32]
His seventh consort was Irène Imer. They married in She gave birth to Şehzade Osman the same year. They divorced in [20]
Later life and death[edit]
On 27 April , Abdul Hamid was deposed, and sent into exile in Thessaloniki.[33] Abdülkadir, however, remained in Istanbul. After Thessaloniki fell to Greece in , Abdul Hamid returned to Istanbul, and settled in the Beylerbeyi Palace, where he died in [35] He had been allocated a villa on the grounds of the Yıldız Palace.[36] Between and , he lived in the Kızıltoprak Palace and Büyükdere waterfront Palace.[3]
At the exile of the imperial family in March , Abdülkadir and his family settled in Budapest, Kingdom of Hungary.[11] On 14 January , he gave the power of attorney to Sami Günzberg, a well-known Turkish Jewish lawyer, authorising him to regain from usurpers buildings, lands, mines, concessions left by Abdul Hamid situated in Turkish territory and elsewhere.[37] After which, he sold Abdülkadir's mansion in Feneryolu to the former Khediva Ikbal Hanim. However, he didn't send money to the prince.[11] Günzberg also transferred the prince's stake in Mosul oil to the American Oil Company, and sent a small amount of money to the prince for ten years.[11]
Abdülkadir and his family later went to Sofia, Bulgaria, in In , he renovated the mausoleum of Bali Efendi in Sofia.[3] The prince suffered a heart attack in the bunker during an air raid of American aircraft on 16 March He died by being crushed during the stampede. He was buried in Sofia.[4][3][11]
Honours[edit]
Military appointments[edit]
- Military ranks and army appointments
Issue[edit]
| Name | Birth | Death | Notes |
|---|---|---|---|
| By Mislimelek Hanım (married 10 June ; – ) | |||
| Şehzade Ahmed Orhan | born and died in infancy in Yıldız Palace; buried in Yahya Efendi Cemetery | ||
| By Mihriban Hanım (married – divorced ; – –56) | |||
| Şehzade Mehmed Orhan | 12 October | 13 March | married thrice, and had issue, one son, and two daughters |
| By Hatice Macide Hanım (married – divorced ; – ) | |||
| Şehzade Ertuğrul Necib | 27 March | 7 February | Doctor. He married in Vienna on 14 August to Austrian Gertrude Emilia Tengler (Vienna, born 25 May ), and had issue, one son and one daughter; died in Vienna, and buried there |
| Şehzade Alaeddin Kadir | 2 January | 21 November | married Lydia Dimitrov, and had issue, one daughter; died in Sofia, Bulgaria, and buried there |
| By Meziyet Fatma Hanım (married ; – 13 November ) | |||
| Bidar Sultan | 3 January | 8 March | born in Istanbul; died Pest, Budapest, Hungary; buried in Gül Baba Shrine |
| Safvet Neslişah Sultan | 25 December | 30 May | married twice, and had issue, two sons |
| By Irène Imer (married – divorced ) | |||
| Şehzade Osman | born in Pest, Budapest, Hungary; died Pest, Budapest, Hungary; buried in Gül Baba Shrine | ||
In popular culture[edit]
Ancestry[edit]
References[edit]
- ^Salnâme-i Devlet-i Âliyye-i Osmanîyye, Sene-i Maliye, Sene. Selanik Matbaası. pp.&#;48–
- ^ abcdeYılmaz Öztuna (). II. Abdülhamîd: zamânı ve şahsiyeti. Kubbealti Publishing. pp.&#;– ISBN&#;.
- ^ abcAdra, Jamil (). Genealogy of the Imperial Ottoman Family . p.&#;
- ^Aredba, Rumeysa; Açba, Edadil (). Sultan Vahdeddin'in San Remo günleri. Timaş Yayınları. p.&#; ISBN&#;.
- ^Pazan, İbrahim (). Son saraylı: Şehzade Osman Ertuğrul Efendi. Babıali Kültür Yayıncılığı. p.&#; ISBN&#;.
- ^Uçan, Lâle (). Son Halife Abdülmecid Efendi'nin Hayatı – Şehzâlik, Veliahtlık ve Halifelik Yılları(PDF) (PhD Thesis thesis). Istanbul University Institute of Social Sciences. p.&#;
- ^Kırpık, Cevdet (). II. Meşrutiyet'ten Sonra Şehzade Eğitiminde Değişim. p.&#;
- ^ abcdefgh"Sultan Abdülhamid'in Haşari Şehzadesi Abdülkâdir Efendi". seafoodplus.info. 15 April Retrieved 28 October
- ^ abSalnâme-i Devlet-i Âliyye-i Osmanîyye, Sene-i Maliye, Sene. Selanik Matbaası. pp.&#;48–
- ^ abcdefghijklmnSalnâme-i Devlet-i Âliyye-i Osmanîyye, – Sene-i Maliye, Sene. Hilal Matbaası. pp.&#;64–
- ^ abcdHerzog, Christoph; Wittmann, Richard (). Istanbul – Kushta – Constantinople:Narratives of Identity in the Ottoman Capital, –. Routledge. ISBN&#;.
- ^SİVAS'TAN SARAYA, SARAYDAN SÜRGÜNE, retrieved
- ^Akyıldız, Ali (). "Son Dönem Osmanlı Padişahlarının Nikâh Meselesi". DSpace@29 Mayıs. p.&#;
- ^Ekinci, Ekrem Buğra (March 31, ). Sultan Abdülhamid'in Son Zevcesi. Timaş Tarih. p.&#; ISBN&#;.
- ^ abcSönmez, Cahide Sınmaz (). "Sürgündan Vatana: Osmanlı Hanedanının Geri Dönen İlk Üyeleri (‐)". seafoodplus.info (in Turkish). pp.&#;83–
- ^Maksudyan, Nazan (). Women and the City, Women in the City:A Gendered Perspective on Ottoman Urban History. Berghahn Books. p.&#; ISBN&#;.
- ^ abcdefghiEkinci, E.B. (). Sultan Abdülhamid'in Son Zevcesi. Hatırat. Timaş Tarih. p.&#; ISBN&#;.
- ^ abcBardakçı, Murat (). Son Osmanlılar: Osmanlı Hanedanı'nın Sürgün ve Miras Öyküsü. İnkılâp. pp.&#;13–14, ISBN&#;.
- ^"Abdülhamit'in Gelini". Milliyet (in Turkish). Retrieved
- ^"Osmanlı hanedanı, Neslişah Sultan'ın cenazesinde buluştu". Iha. 1 June Retrieved 28 October
- ^Hall, Richard C. (October 9, ). War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia. ABC-CLIO. pp.&#;1–2. ISBN&#;.
- ^Parry, Milman; Lord, Albert B. (). Serbocroatian heroic songs, Volume 1. Harvard University Press. p.&#;
- ^Uğurtol, Drahşan; Uğuryol, Mehmet (). "Yıldız Sarayı Şehzade Köşkleri Bahçesi'nin Özellikleri Ve Korunmuştur Durumu". Art-Sanat Dergisi (in Turkish) (8): – Retrieved
- ^Kark, Ruth; Frantzman, Seth J. (). "One of the most spectacular lawsuits ever launched": Abdülhamid's heirs, his lands and the land case in Palestine, –. p.&#;
- ^ abcdefghijkYılmaz Öztuna (). Başlangıcından zamanımıza kadar büyük Türkiye tarihi: Türkiye'nin siyasî, medenî, kültür, teşkilât ve san'at tarihi. Ötüken Yayınevi. p.&#;
- ^Payitaht: Abdülhamid (TV Series – ), retrieved
Sources[edit]
External links[edit]
- "Ottoman Family". Official website of the immediate living descendants of the Ottoman Dynasty. Retrieved 14 February
- Family Tree, descendants of Sultan Mahmud II. Retrieved
Mehmet Abdülkadir Efendi kimdir ?
16 Ocak tarihinde İstanbul'da dünyaya gelen Mehmed Abdülkadir Efendi, Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdulhamid'in Bidâr Kadınefendi'den olma 3. oğludur.
Şehzade Abdülkadir Efendi özel saray eğitimi ve keman eğitimi almıştır.
Bazı kesimlerce 'Osmanlı Sarayı'ndaki Sosyalist' olarak anılan Abdülkadir Efendi, babası Sultan II. Abdulhamid'in görüşlerine ve yönetimine ekseri muhalif tavır içinde bulunmuştur.
yılında sürgün edilen hanedan mensuplarıyla birlikte Bulgaristan'a gitmiştir. Daha sonra Budapeşte'ye giden Abdülkadir Efendi, burada keman çalarak geçimini sağlamaya çalışmıştır.
Sonrasında tekrar Bulgaristan'a dönmüş ve babası II. Abdulhamid'i tanıyan Bulgaristan Kralı sayesinde belediyede kantarcı olmuştur.
Mehmed Abdülkadir Efendi, 16 Mart tarihinde Sofya'da 66 yaşındayken geçirdiği kalp krizi sonucu yaşamını yitirmiştir.
SULTAN ABDÜLHAMİD’İN HAŞARI ŞEHZÂDESİ ABDÜLKÂDİR EFENDİ
Filmlerde isyankâr bir çocuk gibi tasvir edilen Abdülkâdir Efendi, Sultan Hamid’in belki de en bedbaht şehzâdesidir.
Mehmed Abdülkâdir Efendi (), Sultan Abdülhamid’in en makbul haremlerinden Bîdâr Kadınefendi’den dünyaya geldi. Alman İmparatoru İstanbul’a geldiğinde, haremi ziyaret eden imparatoriçeyi kabul etmiş ve zarafetiyle hayran bırakmıştır.
Abdülkâdir Efendi - Lalası Şeker Ahmed Paşa ile
Mutsuz ve umursuz
Abdülkâdir Efendi Almanya’da askerî tahsil gördü. Kayzer’den madalya aldı. Lisana istidatlı olup, birkaç lisanı gayet güzel konuşurdu. Ancak, hiç de beklendiği tarzda ağır başlı bir şehzâde değildi. Sultan Hamid, serkeş tabiatlı gördüğü bu oğlunu çekip çevirmesi için, amcası Sultan Aziz’in kızı Emine Sultan ile evlendirmeyi münasip görmüştü. Fakat Sultan Efendi, kendisinden birkaç yaş küçük şehzâdeyle evlenmeyi kabul etmedi.
Bunun üzerine padişah, huyunu beğendiği saraylı bir hanımla evlendirdi ise de, işe yaramadı. Şehzâde daha sonra birkaç hanım ile daha evlendi ve hayatı hep mutsuz geçti. Umursuz gözüken şehzâde, hep varmayı hedeflediği gayeye varamamanın hayal kırıklığı içinde yaşadı.
Abdülkâdir Efendi'nin çocukluğu
Kemancı
Abdülkâdir Efendi miralay rütbesinde iken, 46 yaşında sürgüne çıktı. 13 kişilik ailesi ve maiyetiyle beraber trenle Budapeşte’ye gitti. Şehzâde’nin iki aylık kızı Bîdâr Sultan, yolculuk tesiriyle soğuk alıp hastalanarak vefat etti. Gurbette ilk vefat eden hânedan âzâsı ve sürgünün ilk kurbanıdır.
Yanlarında götürdükleri az miktarda nakit hemen bitti. Parasızlıktan, ucuz otellere ve nihayet şehir dışındaki ucuz pansiyonlara düştüler. Yok pahasına satılan mücevherler de az bir zaman idare etti. Sürgünde hânedanın maddî ve manevî bakımdan en çok sıkıntı çeken kolu Abdülkâdir Efendi ailesi oldu.
Şehzâde, bir orkestrada kemancılık yaparak hayatını kazanmaya başladı. Cömert yaşamaya alıştığı için çok borçlanmıştı. Birkaç ay içinde yurda döneceklerini umuyor; Musul petrollerindeki hisselerine bel bağlıyordu.
Giderek sıhhatini kaybetti; sık sık hastalanıp yataklara düşmeye başladı; çalışamaz oldu. Peşte’de kalmak imkânsız hâle gelmişti. ’te hayatın daha ucuz, Müslüman’ın bol ve memlekete de yakın olduğu Sofya’ya göçtüler.
Rahat nefes?
Bulgar Kralı III. Boris, Şehzâde’yi belediyede kantarcı yaptı. Böylece vaktiyle tâbi olduğu Sultan Hamid’in oğluna hem iyilik yapmış, hem de aşağılamış oluyordu. Yine de aile, bir miktar nefes alabildi.
Şehzâde, imkânsızlıklarına rağmen Sofya’da Bâli Efendi Türbesi’ni yeniletti. Çocuklar, Alman yatılı mektebine yazıldılar. Ardından Ertuğrul Efendi, tıb tahsili için Viyana’ya gitti. Alâaddin Efendi ise Varna’daki kraliyet köşkünde bir memuriyete girdi.
Şehzâde, 16 Mart tarihinde Amerikan tayyarelerinin bir hava hücumu sırasında sığınakta kalp sektesi geçirdi. İzdiham esnasında ezilerek vefat etti. Eski Osmanlı-Alman dostluğu hatırına, Almanya’nın siyasî maksatlarla kullanması endişesine binaen, Şehzâde’nin müttefiklerin istihbaratı tarafından öldürüldüğü de söylenir.
Peşte kafelerinde maişetini kazanmaya çalışan bir şehzâde
Çocuklar
İkinci zevcesinden olan Mehmed Orhan Efendi, hanedan reisi idi. Nice’de perişan bir hayat yaşayıp vefat etmiş; kimsesizler mezarlığındaki mezarı kaybolmuştur. Doktor olan, ama hep pasaportsuz yaşayan Necib Ertuğrul Efendi, Salzburg’da yaşamış; korkudan çocuklarına şehzâde olduğunu ölmeden az evvel söylemiştir. Abdülkâdir Efendi’nin oğlu Alâaddin Efendi, sosyalistler zamanında toplama kampına kapatılmıştır. Şehzâde’nin yegâne kızı Neslişah Sultan ’deki af kanunundan sonra İstanbul’a dönmüştür.
Kızıltoprak'ta Abdülkâdir Efendi Köşkü
Benim namaz kılmayan oğlum olamaz”
Abdülkâdir Efendi, yakışıklı idi. Çok eliaçıktı. Gelip yardım isteyene, elinde ne varsa verirdi. Hatta bunu bilenler, kendisini istismar ederdi. Kibardı, kimseye ağır bir söz söylediği işitilmemişti. Ancak bir anı bir anına uymazdı. Dünyayı ve etrafını mühimsemezdi.
Sultan Hamid, hizmetkâr olarak saray âdetince halayık yerine, Avrupaî tarzda gayrı müslim hizmetçi tutmasını yadırgamış; kendisini ikaz ettiği halde, şehzâde dinlememiştir. Bir defasında da, “Benim namaz kılmayan oğlum olamaz” diyerek kendisine sitem etmişti.
Meşrutiyet’ten sonra da ele avuca sığmaz hareketleri yüzünden gelip gidenler kesilmiştir. Padişahtan izinsiz, Müslüman olan bir Ermeni kızla evlenmeye teşebbüs ettiği için Sultan Reşad tarafından altı ay ev hapsi ile cezalandırılmıştır.
Kardeşi Ayşe Sultan der ki, “Abdülkâdir Efendi gayet serbest bir insandı. Kabına sığmaz, yerinde duramaz derecede her şeyin aşırısına giderdi. Hayatı boyunca böyle yaşamıştır. Babama karşı daima küskün davranır; sosyalist olduğunu iddia ederdi. Burhaneddin Efendi’yi bizden üstün tutuyor, derdi. Kendisine mahsus acaib fikir ve hareketleri vardı. Babamın hiç istemediği hareketi yapmaktan çekinmez, meselâ fesini yana eğerek giyer; babamdan daima tekdir haberleri alırdı. Babam çok defa Mâbeynci Emin Bey’i göndererek nasihat ederdi.”
Büyükada'da Abdülkâdir Efendi Köşkü'nü, Şehzâde daha İstanbul'da iken satmıştı. Şimdi Alarko'dadır.
Dolandırılan şehzâde
Şehzâde sürgünde iken, Sami Günzberg, Budapeşte’ye giderek, vekâletnâme aldı. Şehzâde’nin sarayın dişçisi olarak tanıdığı için güvendiği Günzberg, Şehzâde’nin itimadından veya gafletinden istifadeyle, “Sattım ve parasını aldım” yazan bir de kâğıt imzalattı. Hemen Feneryolu’ndaki köşkü Mısırlı Prenses İkbal’e sattı; Şehzâde’ye bir kuruş bile göndermedi. Köşkteki antikaları daha evvel çıkarıp iç etmişti.
Uzun bir bekleyişten sonra, Şehzâde zamanın reisicumhuruna çektiği telgraf ile vaziyetten dert yandı. Reisicumhur yakın dostu Günzberg’i çağırıp izahat istedi. “Efendim bunlar dejenere insanlar. Sattım, parasını verdim. İşte parayı aldığına dair imzası!” diyerek işin içinden sıyrıldı.
Günzberg bununla da kalmadı. Şehzâde’nin Musul petrolleri hissesini de, Amerikan Petrol Şirketi’ne devretti. Buna mukabil 10 sene müddetle şehzâdeye bölük pörçük az bir meblağ gönderdi. Köşk, yeni sahiplerine de uğur getirmedi. Evvela İkbal Hanım, sonra da kızı Atiyye buhran geçirip intihar ettiler. Zamanla ortasından yol geçirilen bahçede apartmanlar yükselmiştir.