Mercekli Aletler Nelerdir
kaynağı değiştir]
Mercekler temel olarak iki eğrisel kırıcı yüzeyden oluşur. (Kimi zaman bu yüzeylerden biri düz olabilir.)
Bir merceğin odak uzaklığı mercekçi denklemi kullanılarak hesaplanır.
İşaret seçimi[değiştir Merceklerin Kullanım Alanları 7.Sınıf Fen
MERCEKLERİN KULLANIM ALANLARI
Merceklerin kullanılacağı yerlere göre çeşitleri, büyüklükleri ve eğrilikleri farklılık gösterir. Merceklerin kullanıldığı pek çok alan vardır. Günlük yaşantımızda mercekler en sık çeşitli göz kusurlarını düzeltmek için kullandığımız gözlükler ve kontak lenslerde kullanılmaktadır. Miyop ve hipermetrop, göz merceğinin yapısındaki bozukluklar sonucu oluşan göz kusurlarından bazılarıdır.
Miyop göz kusurunu düzeltmek için kalın kenarlı mercek ya da lens kullanılır. Hipermetrop göz kusurunu düzeltmek için ince kenarlı mercek ya da lens kullanılır.
Projeksiyon cihazı; bilgisayar, fotoğraf makinesi, kamera, uydu alıcısı gibi cihazlardan aldığı görüntüyü mercekler yardımıyla büyüterek bir perdeye
yansıtır. Günümüzde bu cihaz birçok sektörde kullanılmaktadır.
Deniz fenerleri, deniz kıyılarına yapılmış tepesinde güçlü bir ışık kaynağı olan kulelerdir. Deniz fenerinde kullanılan mercek ve aynalar, ışığın uzak mesafelerden görünmesini sağlar. Deniz fenerleri geceleri ve sisli havalarda deniz taşıtlarına yol göstermek ve denizcileri tehlikelere karşı uyarmak amacıyla kullanılır.
Teleskop, uzay gözlemleri için kullanılan bir alettir. Optik teleskoplarda ince ve kalın kenarlı mercekler kullanılmaktadır.
Dürbün, yeryüzündeki ve gökyüzündeki objelerin gözlenmesinde kullanılır. Yapısındaki mercekler sayesinde uzaktaki cisimleri daha yakınmış gibi
görmemizi sağlar.
Mikroskop: Çok küçük nesneleri incelemek için kullanılan mikroskoplarda ince kenarlı merceklerin büyütme özelliğinden yararlanılır. Birden fazla ince kenarlı mercek kullanılarak değişik büyütme oranlarına sahip mikroskoplar yapılmıştır. Mikroskobun keşfiyle canlılar aleminin bilmediğimiz yönleri aydınlatılmıştır.
Fotoğraf makinesi, nesnelerden gelen ışığı mercekler yardımıyla kırarak film üzerine düşürür ve görüntüyü kaydeder. Günümüzde filmli fotoğraf makineleri yerini dijital fotoğraf makinelerine bırakmıştır.
Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım
Mercekleri Çeşitleri ve Kullanım Alanları
Mercek, ortak bir eksene sahip iki kırıcı yüzey vasıtasıyla sınırlanmış, cam, kuvars veya ışık
kırıcı herhangi bir maddeden saydam maddelerden yapılan optik alettir. Mercekler içinden geçen ışınların yönünü değiştiren camlardır. Mercek içinden geçen ışınlar birbirine yaklaştığında cismin görüntüsü büyür ( Büyüteç ), ışınlar birbirinde uzaklaştığında ise cismin görüntüsü küçülür.
Merceklerin iki yüzü küresel ( dışbükey - convex veya içbükey - concav ) veya bir yüzü küresel diğer yüzü düz olanları vardır.
Cismin görüntüsünden yansıyan ışınlar mercekten geçtiğinde bir odak noktasına itilir. Bu teori kullanılarak görüntü üzerinde gözlemler yapmak amacıyla teleskop, dürbün, mikroskop gibi araçlar, kaydetmek amacıyla lensler ve objektifler, görme hatalarını gidermek için gözlüklerde mercekler kullanılmaktadır.
Optik bilimi ışık ışınlarının bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılması olgusuna dayanır. Çinliler daha İ.S. X. Yüzyılda, bükey yüzeyli cam parçalarının yani merceklerin ışığı nasıl kırdığını biliyorlardı. Avrupa'da XIII. Ve XIV. Yüzyıllarda merceklerin özellikleri görme bozukluklarını düzeltme amacıyla kullanılmaya başlandı ve gözlükler ortaya çıktı. Daha sonraları makyaj yapmada ve saç taramada yardımcı bir araç olarak kullanılmak için parlak metalden aynalar yapıldı. Ama çok küçük şeyleri büyütmeyi ve uzaktaki nesneleri daha belirgin bir görüş odağına getirmeyi sağlayan daha güçlü optik aletlerin yapımı, ancak XVII. yüzyılda gerçekleştirilebildi. Bu dönemin önemli gelişmeleri arasında yüzyılın başlarında ortaya çıkan teleskop ile 'ye doğru icat edilen mikroskop sayılabilir. Merceklerin en güzel örneği, gözümüzün yapısında bulunan göz billurudur. Göz billuru ince kenarlı bir mercektir. Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder. Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek bir arada bir optik aleti de meydana getirebilir. Büyüteç, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir. Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, fotoğraf makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir.
Mercekler, incelenen cismin arzu edilen elverişli görüntüsünü verirler. Bu görüntü, istenilen duruma bağlı olarak cisimden daha büyük veya küçük, gerçek veya zahiri (görünen) olabilir. Bir merceği sınırlayan yüzeylerin tepe noktalarını birleştiren doğru, merceğin asal eksenini (optik eksen) meydana getirir. Mercekler, ince kenarlı ve kalın kenarlı diye iki gruba ayrılır:
İnce kenarlı mercek
Ortası, kenarlarına nazaran kalın olan mercektir. Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını kırarak optik eksene yaklaştırdığı için bu merceklere yakınsak mercek adı verilir. Asal eksene paralel olarak gelen ışınları kırarak bir noktada toplarlar. Bu nokta merceğin odak noktasıdır. Aynı uzaklıkta ve ters tarafta ikinci bir odak noktası daha bulunur.
Bulunduğu ortama göre kırılma indisi n olan saydam maddeden yapılmış ve küresel yüzeylerinin eğrilik yarıçapları R1 ve R1 olan bir merceğin odak uzaklığı f ile gösterilirse:
bağıntısı mevcuttur.
Yarı çaplar, konveks (tümsek = dış bükey) yüzeyler için pozitif, konkav (çukur = içbükey) yüzeyler için negatif alınır. Şayet herhangi bir yüzey düzlemse yarıçapı sonsuz alınır. Odak uzaklığı, ince kenarlı merceklerde pozitif, kalın kenarlarda ise negatif olarak hesaplara dahil edilir. Cisim ve görüntüden gerçek olanların uzaklığı pozitif, zahiri (görünen) olanlarınki negatif alınır. İnce kenarlı merceklerde odak noktasından uzakta bulunan cisimlerin görüntüleri daima, gerçek ve terstir. Odak ile mercek arasındaki cisimlerin görüntüleri ise daima düz, zahiri ve cisimden büyüktür.
Kalın kenarlı mercek
Kalın kenarlı mercek, ortası kenarlarından daha ince olan merceklere denir. Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını, optik eksenden uzaklaştırdığı için kalın kenarlı merceklere ıraksak mercek adı verilir. Kalın kenarlı merceklerin meydana getirdiği görüntü daima düz, zahiri ve cisimden küçüktür.
Bir merceğin odak uzaklığının metre cinsinden tersine o merceğin yakınsaması veya gücü denir. Bu güç, kırıcılık gücüdür. Merceğin odak uzaklığı ne kadar küçükse gücü veya yakınsaması o kadar büyük olur.
MERCEKLER ve KULLANILABİLEN ALANLAR
(-)Miyop
Miyop bir gözün ön-arka çapı normalden uzun olduğundan, göz merceği belirli bir uzaklığın ötesindeki nesneleri ağ tabakada odaklayamaz.İçbükey(Konkav) mercekler miyop tedavisinde kullanılır.
(+)Hipermetrop
Hipermetroplarda ise gözün ön-arka çapı normalden kısadır. Göz merceği yakındaki nesnelerin görüntülerini ağtabakanın üzerine düşürecek kadar eğriliğini değiştiremez. Böylece, görüntü ağ tabakanın arkasında oluşur. Yakınsak mercekle, kırılma derecesi artan ışınların toplanacağı odak uzaklığı kısalır ve görüntü ağ tabakanın üzerine düşseafoodplus.infosinde dışbükey(Konveks) mercekler kullanılır.
(-,+)Astigmat(-,+)
Saydam tabaka eğriliğinin düzensizliğine bağlı bir görme kusuru olan astigmatlığın düzeltilmesinde silindirik mercekler kullanılıseafoodplus.infoatlıkta,saydam tabaka üzerinde birbirini dik olarak kestiği varsayılan iki eksenin eğriliği birbirinden farklıdır. Böylelikle paralel iki ışık demeti, merceğin odağında bir nokta değil, çizgi oluşturur. Bu ise görüntünün bozulmasına yol açar. Silindirik mercekler bu iki eksende eğrilik farkını, her eksen için farklı güçte kırarak ortadan kaldırır. Bazı durumlarda,merceklerin güneş gözlüğü işlevi de görerek göze gelen ışınları süzmesi seafoodplus.info amaca uygun çeşitli renkli mercekler vardıseafoodplus.info,ışık tayfının bütün dalga bütün dalga boylarını belirli ölçüde emerek ışık şiddetini seafoodplus.infoki ışınların bir bölümünü geçirmeyen renkli merceklerde vardıseafoodplus.infoı mercekler ise morötesi ışınları seafoodplus.infoçılar,morötesi ışınların zararlı etkisini önlemek için bu mercekleri kullanır. Mikroskop
Galilei teleskoptan daha küçük ölçülerde bir silindire yine mercekler yerleştirerek "occhialino" adını verdiği mikroskobu yaptı. - yılları arasında bu aletten çok sayıda üretti.
Teleskop
Aslında mercekleri kullanarak uzağı gören aletler Galilei'den daha önce yapılmıştı. Ancak bu aletleri, yıldızları ve gezegenleri inceleyecek kadar güçlü hale getiren o oldu. Silindirin göz dayanan kısmına ve diğer ucuna mercekler yerleştiren Galilei teleskopu bulmuş oldu. yılında yaptığı teleskopla birçok astronomik gözlem gerçekleştirdi. Bunların arasında Ay'ın yüzeyindeki kraterlerin ilk kez tespit edilmesi de vardı.
nest...
Merceklerin Kullanım Alanları 7.Sınıf Fen
MERCEKLERİN KULLANIM ALANLARI
Merceklerin kullanılacağı yerlere göre çeşitleri, büyüklükleri ve eğrilikleri farklılık gösterir. Merceklerin kullanıldığı pek çok alan vardır. Günlük yaşantımızda mercekler en sık çeşitli göz kusurlarını düzeltmek için kullandığımız gözlükler ve kontak lenslerde kullanılmaktadır. Miyop ve hipermetrop, göz merceğinin yapısındaki bozukluklar sonucu oluşan göz kusurlarından bazılarıdır.
Miyop göz kusurunu düzeltmek için kalın kenarlı mercek ya da lens kullanılır. Hipermetrop göz kusurunu düzeltmek için ince kenarlı mercek ya da lens kullanılır.
Projeksiyon cihazı; bilgisayar, fotoğraf makinesi, kamera, uydu alıcısı gibi cihazlardan aldığı görüntüyü mercekler yardımıyla büyüterek bir perdeye
yansıtır. Günümüzde bu cihaz birçok sektörde kullanılmaktadır.
Deniz fenerleri, deniz kıyılarına yapılmış tepesinde güçlü bir ışık kaynağı olan kulelerdir. Deniz fenerinde kullanılan mercek ve aynalar, ışığın uzak mesafelerden görünmesini sağlar. Deniz fenerleri geceleri ve sisli havalarda deniz taşıtlarına yol göstermek ve denizcileri tehlikelere karşı uyarmak amacıyla kullanılır.
Teleskop, uzay gözlemleri için kullanılan bir alettir. Optik teleskoplarda ince ve kalın kenarlı mercekler kullanılmaktadır.
Dürbün, yeryüzündeki ve gökyüzündeki objelerin gözlenmesinde kullanılır. Yapısındaki mercekler sayesinde uzaktaki cisimleri daha yakınmış gibi
görmemizi sağlar.
Mikroskop: Çok küçük nesneleri incelemek için kullanılan mikroskoplarda ince kenarlı merceklerin büyütme özelliğinden yararlanılır. Birden fazla ince kenarlı mercek kullanılarak değişik büyütme oranlarına sahip mikroskoplar yapılmıştır. Mikroskobun keşfiyle canlılar aleminin bilmediğimiz yönleri aydınlatılmıştır.
Fotoğraf makinesi, nesnelerden gelen ışığı mercekler yardımıyla kırarak film üzerine düşürür ve görüntüyü kaydeder. Günümüzde filmli fotoğraf makineleri yerini dijital fotoğraf makinelerine bırakmıştır.
Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım
Mercekleri Çeşitleri ve Kullanım Alanları
Mercek, ortak bir eksene sahip iki kırıcı yüzey vasıtasıyla sınırlanmış, cam, kuvars veya ışık
kırıcı herhangi bir maddeden saydam maddelerden yapılan optik alettir. Mercekler içinden geçen ışınların yönünü değiştiren camlardır. Mercek içinden geçen ışınlar birbirine yaklaştığında cismin görüntüsü büyür ( Büyüteç ), ışınlar birbirinde uzaklaştığında ise cismin görüntüsü küçülür.
Merceklerin iki yüzü küresel ( dışbükey - convex veya içbükey - concav ) veya bir yüzü küresel diğer yüzü düz olanları vardır.
Cismin görüntüsünden yansıyan ışınlar mercekten geçtiğinde bir odak noktasına itilir. Bu teori kullanılarak görüntü üzerinde gözlemler yapmak amacıyla teleskop, dürbün, mikroskop gibi araçlar, kaydetmek amacıyla lensler ve objektifler, görme hatalarını gidermek için gözlüklerde mercekler kullanılmaktadır.
Optik bilimi ışık ışınlarının bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılması olgusuna dayanır. Çinliler daha İ.S. X. Yüzyılda, bükey yüzeyli cam parçalarının yani merceklerin ışığı nasıl kırdığını biliyorlardı. Avrupa'da XIII. Ve XIV. Yüzyıllarda merceklerin özellikleri görme bozukluklarını düzeltme amacıyla kullanılmaya başlandı ve gözlükler ortaya çıktı. Daha sonraları makyaj yapmada ve saç taramada yardımcı bir araç olarak kullanılmak için parlak metalden aynalar yapıldı. Ama çok küçük şeyleri büyütmeyi ve uzaktaki nesneleri daha belirgin bir görüş odağına getirmeyi sağlayan daha güçlü optik aletlerin yapımı, ancak XVII. yüzyılda gerçekleştirilebildi. Bu dönemin önemli gelişmeleri arasında yüzyılın başlarında ortaya çıkan teleskop ile 'ye doğru icat edilen mikroskop sayılabilir. Merceklerin en güzel örneği, gözümüzün yapısında bulunan göz billurudur. Göz billuru ince kenarlı bir mercektir. Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder. Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek bir arada bir optik aleti de meydana getirebilir. Büyüteç, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir. Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, fotoğraf makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir.
Mercekler, incelenen cismin arzu edilen elverişli görüntüsünü verirler. Bu görüntü, istenilen duruma bağlı olarak cisimden daha büyük veya küçük, gerçek veya zahiri (görünen) olabilir. Bir merceği sınırlayan yüzeylerin tepe noktalarını birleştiren doğru, merceğin asal eksenini (optik eksen) meydana getirir. Mercekler, ince kenarlı ve kalın kenarlı diye iki gruba ayrılır:
İnce kenarlı mercek
Ortası, kenarlarına nazaran kalın olan mercektir. Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını kırarak optik eksene yaklaştırdığı için bu merceklere yakınsak mercek adı verilir. Asal eksene paralel olarak gelen ışınları kırarak bir noktada toplarlar. Bu nokta merceğin odak noktasıdır. Aynı uzaklıkta ve ters tarafta ikinci bir odak noktası daha bulunur.
Bulunduğu ortama göre kırılma indisi n olan saydam maddeden yapılmış ve küresel yüzeylerinin eğrilik yarıçapları R1 ve R1 olan bir merceğin odak uzaklığı f ile gösterilirse:
bağıntısı mevcuttur.
Yarı çaplar, konveks (tümsek = dış bükey) yüzeyler için pozitif, konkav (çukur = içbükey) yüzeyler için negatif alınır. Şayet herhangi bir yüzey düzlemse yarıçapı sonsuz alınır. Odak uzaklığı, ince kenarlı merceklerde pozitif, kalın kenarlarda ise negatif olarak hesaplara dahil edilir. Cisim ve görüntüden gerçek olanların uzaklığı pozitif, zahiri (görünen) olanlarınki negatif alınır. İnce kenarlı merceklerde odak noktasından uzakta bulunan cisimlerin görüntüleri daima, gerçek ve terstir. Odak ile mercek arasındaki cisimlerin görüntüleri ise daima düz, zahiri ve cisimden büyüktür.
Kalın kenarlı mercek
Kalın kenarlı mercek, ortası kenarlarından daha ince olan merceklere denir. Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını, optik eksenden uzaklaştırdığı için kalın kenarlı merceklere ıraksak mercek adı verilir. Kalın kenarlı merceklerin meydana getirdiği görüntü daima düz, zahiri ve cisimden küçüktür.
Bir merceğin odak uzaklığının metre cinsinden tersine o merceğin yakınsaması veya gücü denir. Bu güç, kırıcılık gücüdür. Merceğin odak uzaklığı ne kadar küçükse gücü veya yakınsaması o kadar büyük olur.
MERCEKLER ve KULLANILABİLEN ALANLAR
(-)Miyop
Miyop bir gözün ön-arka çapı normalden uzun olduğundan, göz merceği belirli bir uzaklığın ötesindeki nesneleri ağ tabakada odaklayamaz.İçbükey(Konkav) mercekler miyop tedavisinde kullanılır.
(+)Hipermetrop
Hipermetroplarda ise gözün ön-arka çapı normalden kısadır. Göz merceği yakındaki nesnelerin görüntülerini ağtabakanın üzerine düşürecek kadar eğriliğini değiştiremez. Böylece, görüntü ağ tabakanın arkasında oluşur. Yakınsak mercekle, kırılma derecesi artan ışınların toplanacağı odak uzaklığı kısalır ve görüntü ağ tabakanın üzerine düşseafoodplus.infosinde dışbükey(Konveks) mercekler kullanılır.
(-,+)Astigmat(-,+)
Saydam tabaka eğriliğinin düzensizliğine bağlı bir görme kusuru olan astigmatlığın düzeltilmesinde silindirik mercekler kullanılıseafoodplus.infoatlıkta,saydam tabaka üzerinde birbirini dik olarak kestiği varsayılan iki eksenin eğriliği birbirinden farklıdır. Böylelikle paralel iki ışık demeti, merceğin odağında bir nokta değil, çizgi oluşturur. Bu ise görüntünün bozulmasına yol açar. Silindirik mercekler bu iki eksende eğrilik farkını, her eksen için farklı güçte kırarak ortadan kaldırır. Bazı durumlarda,merceklerin güneş gözlüğü işlevi de görerek göze gelen ışınları süzmesi seafoodplus.info amaca uygun çeşitli renkli mercekler vardıseafoodplus.info,ışık tayfının bütün dalga bütün dalga boylarını belirli ölçüde emerek ışık şiddetini seafoodplus.infoki ışınların bir bölümünü geçirmeyen renkli merceklerde vardıseafoodplus.infoı mercekler ise morötesi ışınları seafoodplus.infoçılar,morötesi ışınların zararlı etkisini önlemek için bu mercekleri kullanır. Mikroskop
Galilei teleskoptan daha küçük ölçülerde bir silindire yine mercekler yerleştirerek "occhialino" adını verdiği mikroskobu yaptı. - yılları arasında bu aletten çok sayıda üretti.
Teleskop
Aslında mercekleri kullanarak uzağı gören aletler Galilei'den daha önce yapılmıştı. Ancak bu aletleri, yıldızları ve gezegenleri inceleyecek kadar güçlü hale getiren o oldu. Silindirin göz dayanan kısmına ve diğer ucuna mercekler yerleştiren Galilei teleskopu bulmuş oldu. yılında yaptığı teleskopla birçok astronomik gözlem gerçekleştirdi. Bunların arasında Ay'ın yüzeyindeki kraterlerin ilk kez tespit edilmesi de vardı.