Merdiven ayarları merdiven tipi, konstrüksiyon tipi, materyal, korkuluk ve küpeşte tipleri gibi parametreleri içeren Merdiven Ayarları diyaloğunda yer alır. Merdiven oluşturulmadan önce merdiven ayarları diyaloğu açılır, yapılan ayarlar bundan sonra çizilecek merdivenler için geçerli olur.
Merdiven komutunu çalıştırdıktan sonra ekrana gelen Merdiven yardımcı toolbarında bulunmaktadır.
Ribbon menü Giriş sekmesi Betonarme başlığı altından ulaşabilirsiniz.
Ribbon menü Betonarme sekmesi Betonarme başlığı altından ulaşabilirsiniz.
Özellikler |
---|
Tip listesi Merdivenler tiplerine göre klasörler altında düzenlenmiştir. Çizilecek merdiven bu klasörler altından seçilir. |
Plan Seçilen merdivenin plan görüntüsü yer alır. |
Perspektif Üç boyutlu görüntüsü yer alır. 3B görüntüyü yaklaştırmak, uzaklaştırmak, döndürmek mümkündür. Bu şekilde merdiven özellikleri üç boyutlu olarak incelenebilir. |
Çıkış yönünü ter çevir İşaretlenerek merdiven kollarının çıkış yönünü değiştirir. |
Tanımlama Merdiven tanımı satırında merdiven için yazılmış tanım görülür. Bu satıra kullanıcı müdahale edemez. |
Özellikler |
---|
Konstrüksiyon tipleri Düz, kırımlı, limon kirişli ve rampa tipi merdiven sistemlerinden biri farenin sol tuşu ile tıklanarak seçilir. |
Basamak parametreleri D1 basamak kaplaması burun uzunluğu, D2 rıht kaplaması kalınlığı, D3 basamak kaplaması kalınlığıdır. Kaplama istenmiyorsa bu değerler sıfır girilir. |
Limon kiriş parametreleri LK1 ve LK2 limon kiriş yüksekliğini tayin eder. Şekil üzerinde gösterilmiştir. Kalınlık parametresi de limon kiriş kalınlığıdır. |
Merdiven adı Merdivenin adı girilir. |
Merdiven kotu Merdiven alt noktasının kat tabanından ölçülen kotudur. |
Korkuluk yüzeyi sayısı Korkuluk yüzey sayısı, korkuluk düşey yüzey sayısını (korkuluk kesitini) belirler. Korkuluk yüzey sayısı 4 olursa, korkuluk kesiti kare olur. |
No.lu basmaktan sonra no. yazma Buraya girilen basamak numarasından sonraki basamaklar merdiven üzerinde numaralandırılmaz. |
Kesit hattını çiz Merdiven üzerine kesit hattı çizilmesi isteniyorsa işaretlenir. |
Özellikler |
---|
Statik materyal Merdiven elemanında kullanılacak statik materyali listeden seçin. |
Sonlu eleman genişliği Kabuk hesabında esas alınacak maksimum sonlu eleman genişliğini girilir. Program kabukları yamuk formda sonlu elemanlara bölerek analizini yapar. Sonlu eleman genişliği, bu satıra girilen değeri aşmamak kaydıyla kabuk şekline göre otomatik ayarlanır. |
Betonarme hesap akslarını göster Betonarme hesap akslarının gösterilmesi isteniyorsa işaretlenir. |
Özellikler |
---|
Şematik çizim Çizgi tipleri ve renklerin merdivenin hangi elemanlarının tanımladığı şematik çizim ve numaralandırmalarla gösterilir. |
Çizgi tipleri Planda merdiveni oluşturan çizgiler için ayrı çizgi tipi seçilir. Kutucukların sağındaki aşağı ok butonları tıklandığında çizgi tipleri listesi açılır. Bu listeden istenen çizgi tipi farenin sol tuşu ile tıklanarak seçilir. Çizgiler soldaki şekil üzerinde kırmızı renkli rakamlarla numaralandırılmıştır. |
Renkler Planda merdiveni oluşturan çizgiler için ayrı renk seçilir. Çizgiler diyaloğun solundaki şekil üzerinde mavi rakamlarla numaralandırılmıştır. Renk kutucuğu tıklandığında açılan pencereden uygun renk seçilir. |
Etiket Etiket işaretlenerek merdiven üzerinde rıht sayısı, basamak yüksekliği ve genişliği gösterilir. Etiket yazı tipi ile rıht sayısı, basamak yükseklik ve genişlik yazısının yazı tipi seçilir. Etiket rengi ile rıht sayısı, basamak yükseklik ve genişlik yazısının yazı rengi seçilir. Etiket yüksekliğine rıht sayısı, basamak yükseklik ve genişlik yazısının yazı yüksekliği girilir. Toplam basamak numaraları işareti kaldırılarak rıht sayısı, basamak yüksekliği ve genişliği her kolda ayrı gösterilir. İşaretlenirse toplam değerler gösterilir. |
Materyal görünüşü Merdivenin gövde, kaplama, küpeşte ve korkuluk yüzeylerinde kullanılacak materyal listeden seçilir. Yüzeyler seçilen materyal ile kaplanır ve renderlarda bu şekilde görüntülenir. Gerçek doku uzunluğuna doku uzunluğu girilir. Örneğin; 1 girilirse seçilen materyal dokusu genişliği 1 metre olarak alınır ve ilgili duvarlar üzerine kaplanır. Açıya, dokunun açısı girilir. U ve V ötelemeye, dokunun x ve y düzlemindeki hareket değeri girilir. U ve V aynalama ile dokunun y ve x düzlemine göre simetrisi alınır. Tek materyal seçeneği işaretlenerek, duvarın tüm yüzeylerinde, “Gövde” ‘de seçilen materyal kullanılır. |
Özellikler |
---|
Temel birimler Seçimlerden biri farenin sol tuşu işe tıklanarak etkin hale getirilir. Metre: İşaretlenirse, bilgi yazısının birimi metre olur. |
Hane sayısı Virgülden sonra kaç hane gösterileceğini belirler. Listeden istenilen sayı seçilir. Örneğin 2 seçilirse, birimler virgülden sonra iki hane şeklinde gösterilecektir. 0 seçilirse birimlerin, virgülden sonrası gösterilmeyecektir. |
Kesirler Kesirli inç formatında yapılacak ölçülendirmenin hangi hassasiyette gösterileceğini belirler. Listede, 1/2, ¼, 1/8, 1/16, 1/32, 1/34 hassasiyetine kadar seçenekler bulunmaktadır. ”Kesir yok” seçilirse, birimler kesirsiz görünür. |
Yuvarlama aralığı Metre, santimetre ya da milimetre olarak yapılacak ölçülendirmenin yuvarlama aralığını belirler. Yuvarlama yok seçilirse, ölçülendirme tam değerinde yapılır. Aralık büyüdükçe ölçülendirme seçilen aralık kadar yuvarlanır. |
Sıfır birimi göster İşaretli değilse, soldaki sıfır ve noktayı ölçülendirmede göstermez. Örneğin 0.20 değerini, 20 olarak ölçülendirir. İşaretli ise 0.20 değeri 0.20 olarak ölçülendirilir. |
Küçük kesir yazısı Kesirli inç formatı seçildiğinde, kesir kısmının büyük/küçük gösterilmesini belirler. İşaretli ise kesir tam sayının biraz üstünde ve küçük, işareti değilse kesir tam sayının yanında aynı büyüklükte gösterilir. |
Sıfır fiti göster 0 fitli ölçlendirmede (1 fitten küçük ölçü değerinde) 0 ın gösterilip gösterilmeyeceğini belirler. Örneğin işaretli değilse, 0' - 15" değerinde bir ölçüyü -15" olarak gösterir. İşaretli ise 0'-15" şeklinde gösterir. |
0-1 aralığında sıfır inç’i göster Örneğin 8'-0 1/6 " değerine sahip bir ölçülendirme inç kısmı 0-1 aralığındadır. Seçenek işareli değilse 8'-0 1/6 " değeri 8'- olarak gösterilecektir. Başka bir deyişle 0-1 aralığındaki inç değerleri gösterilmeyecektir. |
Mutlak sıfır inç’i göster İnçin kesin sıfır olduğu ölçülendirme değerinde sıfır inçin gösterilip gösterilmeyeceğini belirler. Örneğin tam 10' değerinde bir ölçülendirme, eğer bu seçenek işaretli ise, 10'-0" şeklinde gösterilecektir. İşaretli değilse 10"- şeklinde gösterilecektir. |
Özellikler |
---|
Küpeşte profilleri Küpeşte listesinden bir küpeşte farenin sol tuşu ile tıklanarak seçilir. Seçilen küpeşte kesiti, küpeşte ekranında görüntülenir. |
Korkuluk profilleri Korkuluk listesinden bir korkuluk farenin sol tuşu ile tıklanarak seçilir. Seçilen korkuluk görüntüsü, korkuluk ekranında görüntülenir. |
Yapı bileşenleri ekle: Detaylı yapı bileşenleri metrajı için tanımlanan yapı malzemelerini duvar objesine atar.
Yapı Bileşeni Ekle butonunu tıklayın.
Bileşen Seçimi diyaloğu açılacaktır.
Bu diyalogda sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasörü tıklayın. Kullanmak istediğiniz malzemeyi seçin.
Sağ tarafta bulunan parametreleri ayarlayın.
Tamam butonu tıklayın. “Bileşen Seçimi” diyaloğu kapanacaktır. Yapı Bileşenleri sekmesinde malzemeye ait özet bir satır görünecektir. Bir objeye birden fazla malzeme ataması yapılabilir.
Bileşen seçimi diyaloğu kullanım bölümünde bulunan parametreler şunlardır:
Değişiklik yok: Söz konusu obje için atanacak malzemenin miktarı, daha önce malzeme tanımında belirlendiği büyüklükte kullanılması istendiği zaman işaretlenir.
Yüzde oranı: Bu satır, daha önce malzeme tanımında belirlenen miktarın, aynı diyalogda bulunan “Değer 1” satırında girilen değer kadar yüzdesi ile kullanılmak istendiği zaman işaretlenir. Örneğin, malzeme miktarı 70 ise, “Değer 1” satırında 40 yazıyorsa, malzeme miktarı %40’ı kadar kullanılacak demektir.
Yeni tanımlı: Bu satır, daha önce malzeme tanımında belirlenen miktarın yerine aynı diyalogda bulunan “Değer 1” satırında girilen miktarın kullanılması için işaretlenir.
Çarpan: Bu satır, daha önce malzeme tanımında belirlenen miktar ile aynı diyalogda bulunan “Değer 1” satırında girilen değerin çarpımın sonucunda bulunan değerin miktar olarak kullanılması için işaretlenir.
Kesirli: Bu satır, daha önce malzeme tanımında belirlenen miktarın aynı diyalogda bulunan “Değer 1” ve “Değer 2” satırlarında girilen değerlerin oluşturduğu kesir değeri kadar kullanılması için işaretlenir. “Değer 1” pay “Değer 2” paydadır.
Oranla: Malzemenin hangi ölçeğe -alana, çevreye, uzunluğa vs.-, bölgeye -yan alan, üst, kenar vs.- oranlanacağı belirlenir. Oranla liste kutusunun içeriği işlem yapılan objeye ve malzemenin ölçüsüne göre otomatik belirlenir. Örneğin kolon için işlem yapılıyorsa farklı bir liste, kütüphane için işlem yapılıyorsa farklı bir liste, hacim ise farklı bir liste, alan ise farklı bir liste oluşacaktır.
Oranla listesinde merdiven objesi ve malzeme ölçüsüne göre beliren satırlar şunlardır.
Merdiven | ||
Ölçü | Listede çıkan | Açıklama |
Sabit | Bağımsız | Kullanılan sabit ölçü, miktar olarak aynen kullanılacak demektir. |
Uzunluk | Bağımsız | Malzeme tanımlanırken bulunan uzunluk ölçüsü, uzunluk değeri olarak aynen kullanılacak demektir. |
Çıkış hattı uzunluğu | Malzeme tanımlanırken bulunan uzunluk ölçüsü ile merdivenin çıkış hattı uzunluğu çarpılarak, malzemenin uzunluğu bulunacak demektir. | |
Alan | Bağımsız | Malzeme tanımlanırken bulunan alan ölçüsü, malzemenin alanı olarak aynen kullanılacak demektir. |
Üst alan | Malzeme tanımlanırken bulunan alan ölçüsü, merdivenin üst yüzeyinin alanı ile çarpılarak kullanılacak demektir. | |
Hacim | Bağımsız | Malzeme tanımlanırken bulunan hacim ölçüsü, malzemenin hacmi olarak aynen kullanılacak demektir. |
Sayı
| Bağımsız | Malzeme tanımlanırken bulunan sayı ölçüsü, malzeme sayısı olarak aynen kullanılacak demektir. |
Sayı | Malzeme tanımlanırken bulunan sayı ölçüsü, malzeme sayısı olarak aynen kullanılacak demektir. | |
Rıht sayısı | Malzeme tanımlanırken bulunan sayı ölçüsü, merdivenin rıht sayısı ile çarpılarak kullanılacak demektir |
Merdiven farklı yükseklikteki yapı bölümleri arasında kişilerin eşya ve malzemelerin sirkülasyonunu sağlayan yapı elemanlarıdır. Yangın ve deprem gibi felaketlerde katlar arası bağlantıyı sağlayarak önemli bir görev yaparlar. Merdivenler genel olarak üç ana bölümden oluşur. Bunları; üzerinde basamakların bulunduğu eğimli basamak kolu, yatay merdiven sahanlığı ve inip çıkma esnasında güvenliği sağlayan merdiven korkuluğu olarak saymak mümkündür. Merdivenler birçok parametreye sahip oldukları için çok fazla türde sınıflandırılabilirler. Merdivenleri, kullanılma yerlerine, yapıldıkları malzemeye, geometrik şekillerine ve taşıyıcı sistemlerine göre sınıflandırmak mümkündür.
Kullanma yerlerine göre; Yapıların içinde düzenlenen iç merdivenler, Yapıların dışında düzenlenen dış merdivenler. Yapıldıkları malzemeye göre; Taş merdivenler, Beton merdivenler, Betonarme merdivenler, Ahşap merdivenler, Metal merdivenler, Karma merdivenler. Geometrik biçimine göre: Sahanlık bulunup, bulunmamasına göre, Sahanlıksız merdivenler, Sahanlıklı merdivenler. Plandaki kol biçimlerine göre; Düz kollu merdivenler, Dönel (eğri) kollu merdivenler. Kol sayısına göre; Tek kollu merdivenler, İki kollu merdivenler, Üç ve daha fazla sayıda kollu merdivenler. Taşıyıcı sistemlerine göre; Taşıyıcı basamaklı merdivenler, Kıvrımlı sistem merdivenler, Çevre mesnetli helisel merdivenler, Uzay taşıyıcı sistemli merdivenler.
Merdivenlerin çeşitli dış yükleri güvenlikle taşıyabilecek biçimde boyutlandırılması en önemli koşuldur. Deprem etkisinden, mesnet çökmelerinden, rötre ve ısı değişmelerinden doğan kuvvetler normal durumlarda dış yüklere oranla oldukça küçük kesit tesirleri oluşturur ve hesaplarda genellikle dikkate alınmayabilirler. Sabit yükler olarak, basamak ağırlığı, taşıyıcı plak ağırlığı, kaplama ve sıva ağırlığı sayılabilir. Merdiven kolunun ağırlığının diğer yüklere kıyasla küçük olması durumunda analizlerde ihmal edilebilir. Düşey hareketli yükler ise, konut yapılarında 0,35 t/m², genel yapılarda 0,5 t/m², oturma yeri sabit olamyan tribünlü yapılarda 0,75 t/m² olarak belirlenmiştir.
Basamak, merdivende adım atarak yükselmeye yarayan kesimdir. Basamağın düşey kesimine rıht, yatay kesimine ise ayaklık denilmektedir. Basamağın düşey kesiminin yüksekliği basamak yüksekliği ‘s’, yatay kesiminin genişliği ise basamak genişliği ‘a’ olarak adlandırılır. Basamak yükseklik ve genişlikleri, merdivenin kullanılma uygunlukları bakımından, belirli sınırlar içinde kalmaları gerekir.
Merdiven eğimi, profilde basamak tepe noktalarını birleştiren doğrunun yatayla yaptığı açı olarak tanımlanabilir. Eğim, genellikle bu açının tanjantı ile gösterilir. Merdiven eğim oranları, en fazla üç katlı olan küçük yapıların merdivenlerinde en fazla 4/5 oranına, öteki yapıların tümündeki merdivenlerde ise 2/3 oranına eşit olmalıdır.
Tespit edilecek basamak genişliği ve yüksekliğinin belirlenmesi için aşağıdaki uygunluk denklemi gerçekleşmelidir.
Bu denklem; 2s + a = 62 – 64 cm şeklindedir. Denklemin sağ tarafı, normal eğimli (α = 30˚) merdivenlerde 63, dik merdivenlerde 64, az eğimli merdivenlerde ise 62 cm alınır.
İlk adım olarak yapı türü ve kat yüksekliğine göre aşağıdaki tablodan ‘s’ seçilir. Kat yüksekliği belli olduğundan basamak sayısı ;
denkleminden hesaplanır. Bu değer kesirli çıkarsa en yakın tam sayıya yuvarlanır. Daha sonra uygunluk denklemi kullanılarak basamak genişliği tespit edilir. Son olarak bu değer tekrar aşağıdaki tablo ile kontrol edilir.
Merdiven genişliği, bir merdiven kolunun çıkış doğrultusuna dik doğrultudaki kullanılabilir genişliktir.
Sahanlık genişliği; genişlik sahanlığın, çıkış çizgisine dik doğrultudaki genişliğidir. Genişliği 1m ve daha küçük olan merdivenlerde en az 1m, 1m’ den daha geniş merdivenlerde en az merdiven genişliği kadar olmalıdır.
Merdiven kovası genişlinin normal boyutları 20 – 25 cm dir. Büyük ve gösterişli merdivenlerde bu genişlik 50 cm veya daha büyük te olabilmektedir. Merdiven korkuluklarının yüksekliği 90 – 110 cm arasında seçilir.