Metal Ametal Soygaz Tablosu

Metal: Periyodik tablonun sol tarafında yer alırlar. Oda sıcaklığında cıva hariç katı hâlde bulunur. Yüzeyleri parlak görünümlüdür. İşlenebilir olduğundan tel veya levha hâline getirilebilir. Elektriği ve ısıyı iyi iletir. Kendi aralarında bileşik oluşturamazlar. “Alaşım” adı verilen homojen karışımları oluştururlar. Ametaller ile bileşik oluşturabilir.

Yarımetal: Oda sıcaklığında katı hâldedir. Parlak veya mat görünümlü olabilir. Kırılgan değildir bu yüzden işlenebilir. Isı ve elektriği metallerden kötü, ametallerden iyi bir şekilde iletir. Ametallerle ve kendi aralarında bileşik oluşturabilirler.

Ametal: Oda sıcaklığında katı, sıvı ve gaz hâlde olabilir. Yüzeyleri mat görünümlüdür. Kırılgan oldukları için içlenemez. Bu yüzden tel ve levha hâline getirilemez. Isı ve elektriği iyi iletmez. Kendi aralarında bileşik oluşturabilirler.

Soygaz: Periyodik tablonun en sağında yer alırlar. Oda sıcaklığında tek atomlu gaz hâlde bulunurlar. Değerlik elektron sayıları 2 veya 8’dir. Kararlı yapıdadırlar. Bileşik yapmaya istekli değildirler. Genellikle bileşik oluşturamazlar.

Metallerin özellikleri

1. Yüzeyleri parlaktır. Işığı yansıtırlar.
2. Isı ve elektriği iyi iletirler.
3. Esnektirler. Tel ve levha haline gelebilirler.
4. Oda koşullarında (25 °C sıcaklık ve 1 atm basınç) katı halde bulunurlar. (Cıva sıvı haldedir)
5. Ametallerle iyonik yapılı bileşikler oluştururlar.
6. Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar. Ancak alaşım oluştururlar. (Cu+Zn=pirinç, Pb+Sn=lehim, Cu+Sn=tunç(bronz), Cr+Ni+Fe=paslanmaz çelik, Au+Cu=düşük kaliteli altın)
7. Erime ve kaynama noktaları yüksektir.
8. Son yörüngelerinde 1,2,3 elektron bulundururlar. Elektron vererek reaksiyonlara girdiklerinden bileşiklerinde (+) değerlik kazanırlar.
9. Tek atomlu molekül halinde bulunurlar.
10. Canlıların yapısında çok az bulunurlar.

Ametallerin özellikleri

1. Yüzeyleri mattır. Işığı kırar veya geçirirler.
2. Isı ve elektriği iletmezler. (Grafit hariç)
3. Kırılgandırlar. Tel ve levha haline gelemezler.
4. Oda koşullarında katı, sıvı ve gaz halinde bulunurlar.
5. Metallerle iyonik yapılı bileşikler oluştururlar.
6. Kendi aralarında kovalent yapılı bileşikler oluştururlar.
7. Erime ve kaynama noktaları düşüktür.
8. Son yörüngelerinde 4,5,6,7 elektron bulundururlar. Elektron alarak veya ortaklaşa kullanarak reaksiyonlara girdiklerinden (+) ve (-) değerlik alabilirler.
9. İki atomlu molekül halinde bulunurlar.
10. Canlıların yapısında çok miktarda bul

Soy gazların özellikleri

1. Saydamdırlar. Işığı geçirirler.
2. Isı ve elektriği iletmezler.
3. Oda koşullarında gaz halinde bulunurlar.
4. Reaksiyona girmezler. Dolayısıyla bileşik oluşturmazlar.
5. Erime ve kaynama noktaları oldukça düşüktür.
6. Son yörüngelerinde 8 elektron bulundururlar. 

Bu elementlerin özellikleri ve sembollerinden bahsetmek gerekir ise her birinin farklı yapısı olduğu söylenebilir. Örnek vermek gerekir ise hidrojen standart sıcaklık ve basınç altında kokusuz ve renksiz bir şekilde bulunur. Aynı zamanda hafif ve oldukça yanıtı bir diatomik gazdır. Helyum ise soy gaz olmasından kaynaklı olarak tepkimeye girmeyen eylemsiz bir element türüdür. Hidrojenden sonra da en hafif element olarak bilinmektedir.

Lityum doğada saf halde bulunmayan bir elementtir. Berilyum erime noktası yüksek elementlerden biridir. Bor yarı metal bir element türüdür. Karbon ise doğada yaygın bir şekilde bulunabilir. Bu nedenle de evrenin altıncı elementi olarak bilinir. Azot ise kokusuz, renksiz ve tatsız bir gazdır. Bununla birlikte azot dünya atmosferinin de %78 kadarını oluşturmaktadır. Oksijen ise sıcaklık altında soluk mavi olarak bulunur. Kokusuz ve yanıcı bir elementtir.

Periyodik tablo, kimyasal elementlerin sınıflandırılması için geliştirilmiş tablodur. Dilimizde periyodik tablo, periyodik cetvel, periyodik çizelge, elementler tablosu gibi birçok şekilde isimlendirilmiştir. Bu tablo bilinen bütün elementlerin artan atom numaralarına göre bir sıralanışıdır

PERİYODİK CETVELİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Modern periyodik cetvelde elementler artan atom numaralarına göre sıralanmıştır.

Yatay satırlar( periyot), düşey sütunlar( gruplar) halinde düzenlenmiştir.

Periyodik cetvelde 7 periyot bulunur.
1. periyotta 2,
2. ve 3. periyotta 8,
4. periyotta 18,
5. periyotta 18,
6. periyotta 32 element bulunmaktadır.
7. periyot daha tamamlanmamıştır.

6. ve 7. periyodun 14 er elementi cetvelin altına yerleştirilmiştir. Bunlara Lantanitler ve aktinitler denmiştir.

Gruplar ise A ve B olmak üzere 2 türdür.
8 tane A ve 10 tane B grubu bulunmaktadır.

Aynı gruptaki atomların kimyasal özellikleri benzerdir.

Grupların bazılarının özel adları vardır. Bu adlar,
1A grubu alkali metaller,
2A toprak alkali metaller,
3A grubu toprak metali,
4A grubu karbon grubu,
5A grubu azot grubu,
6A grubu oksijen grubu,
7A grubu halojenler,
8A grubu soygazlar ve
B grupları geçiş metalleri şeklindedir.

PERİYODİK CETVELİN İSTİSNALARI;

- 1A grubunda hidrojen atomu hariç diğer atomlar
metaldir.
- 1. Periyot hariç diğer periyotlar alkali metalle başlar.
- 3A grubundaki Bor(B) ametal özelliği gösterir.
- 7A grubunda ki Flor (F) yaptığı bileşiklerde sadece-1 değerlik alır.
- 8A grubunda ki helyum atomunun değerlik elektron sayısı 2 iken diğer atomların ki 8 dir.
- 7. Periyot hariç diğer periyotlar soygazla biter.
- Helyum hariç diğer soygaz atomlarından önce bir halojen atomu gelir.
- Geçiş metalleri 4.periyottan itibaren başlar.

PERİYODİK CETVELDE DEĞİŞEN ÖZELLİKLER

Periyodik cetvelde ayın periyotta soldan sağa doğru gidildikçe; 

Atom numarası artar
Kütle numarası artar
Atom çapı (hacmi) küçülür.

Metalik özellik azalır

Ametalik özellik artar

Değerlik elektron sayısı artar

Elektron verme özelliği azalır

Elektron alma özelliği artar

Proton sayısı artar
Elementlerin oksitlerinin asit özelliği artar, bazik özelliği azalır.

Periyod ik cetvelde ayın grup ta aşağıya doğru gidildikçe; 

Atom numarası artar

Kütle numarası artar

Atom çapı (hacmi) artar

Metalik özellik artar

Ametalik özellik azalır
Elementlerin oksitlerinin bazik özelliği artar, asidik özelliği azalır
Proton sayısı artar
Değerlik elektron sayısı değişmez

Elektron verme isteği artar

Elektron alma isteği azalır

ELEMENTLERİ 4 GRUPTA İNCELEYECEĞİZ
1-METALLER
2-AMETALLER
3-YARI METALLER
4-SOYGAZLAR
 

1-METALLER

1- Katıdırlar ( Cıva = Hg hariç )
2- Yüzeyleri parlaktır
3- Isı ve elektriği iyi iletirler
4- Tel ve levha haline gelebilirler
5- Tek atomludurlar (atomik yapılıdırlar )
6- Kendi aralarında bileşik yapmazlar!
7- Kendi aralarında alaşım yaparlar
8- Elektron verme özelliğindedirler ( katyon: +)
9- Ametallerle iyonik bileşik yaparlar
10- Canlıların yapısında çok az bulunur
11- Erime-kaynama noktaları yüksektir
12- 1A,2A,3A grubunda bulunurlar
14- Periyodik tablonun sol tarafında bulunurlar.
15- Genellikle dayanıklı ağır, parlak maddeler olarak tanımlanır.
16- Üzerine vurulduğunda çınlama sesi duyulur.
 

2-AMETALLER

1 - Katı, sıvı, gaz halindedirler
2 - Yüzeyleri mattır
3 - Isı ve elektriği iyi iletmezler
4 - Tel ve levha haline gelemezler
5 - İki ve daha fazla atomludurlar(molekül yapılı)
6 - Kendi aralarında bileşik yaparlar
7 - Elektron alma özelliğindedirler (Anyon: - )
8 - Canlıların yapısında bolca bulunurlar
9 - Erime-kaynama noktaları düşüktür
10 - 4A (C atomu),5A,6A,7A grubunda bulunur
11- Periyodik tablonun sağ tarafında bulunurlar.

3-YARI METALLER

Bilinen elementlerin 8 tanesi ( B, Si, Ge, As, At, Sb, Te, Po ) yarı metaldir. Ülkemizde en çok bulunan mineral olan bor, camların yapısına katılan silisyum, elektronik devrelerde kullanılan germanyum en önemli yarı metallerdir.

Yarı metaller fiziksel özellikleri ve görünüşleri yönünden metallere, kimyasal özellikleri Bakımından ametallere benzerler.

1-Metaller ile ametallerin birleştiği yerde bulunurlar.
2-Oda koşullarında katı halde bulunurlar.
3- Parlak veya mat olabilirler
4 - Elektrik ve ısıyı ametallerden daha iyi
Metallerden daha kötü iletirler.
5 - İşlenebilirler (tel ve levha haline getirilebilirler )
6 - Kırılgan değildirler.
7- Sıcaklık yükseldiğinde elektrik iletkenlikleri artar.

4-SOYGAZLAR

1- Doğada gaz halinde bulunurlar
2- Kararlı yapıdadırlar
3- Bileşik oluşturmazlar
4- Tek atomludurlar
5- Erime kaynama noktaları düşüktür
6- Periyodik tabloda 8A grubunda yer alırlar
7- Ametaller grubunda yer alırlar.

PERİYODİK CETVEL GRUPLARININ ŞİFRELERİ

PERİYODİK CETVEL 1A GRUBU
H – Li – Na – K – Rb – Cs - Fr
Haydarpaşa Lisesinin Nankör Kimyacısı Rabiaya Cisim Fırlattı

PERİYODİK CETVEL 2A GRUBU
Be – Mg – Ca – Sr – Ba - Ra
Beymen Magazasında Canana Sarılırken Babasına Rastladım

PERİYODİK CETVEL 3A GRUBU
B – Al – Ga – In – Tl
Bir Alçak Gafil İnsafsızca Tellendi.

PERİYODİK CETVEL 4A GRUBU
C – Si – Ge – Sn – Pb
Camcı Sibel Gencayı Sınıfta Pabuçladı.

PERİYODİK CETVEL 5A GRUBU
N – P – As – Sb – Bi
Naci Papatya Astı Sümbül Biçti.

PERİYODİK CETVEL 6A GRUBU
O – S – Se – Te – Po
Osman Silah Sevmeyen Tek Polistir.

PERİYODİK CETVEL 7A GRUBU
F – Cl – Br – I – At
Fare Celalin Burnunu Isırıp Attı.

PERİYODİK CETVEL 8A GRUBU
He – Ne – Ar – Kr – Xe -Rn
Hergele Necip Arsız Karısına Xeskin Rende…

PERİYODİK CETVELDEKİ İLK 20
ELEMENTİN ELEKTRON DAĞILIMI

 

Mehmet KÜÇÜKOĞLU 

Fen Bilimleri Öğretmeni

PERİYOTLAR   CETVELİ        Elementlerin sembolleriyle gösterildiği  ve özellikleri hakkında bilgi veren cetveldir Periyotlar cetveli ilk defa dimitri Mendelev  tarafından yapılmıştır(elementleri atom ağırlıkları=Kütlelerine göre düzenlemiştir  )

Periyotlar cetveli yatay ve düşey sıralardan oluşmuştur

P  E  R  İ  Y  O  T

Periyotlar cetvelindeki  yatay sıralardır      Elementler  atom numarası en küçük ten en büyüğe  doğru ( soldan – sağa ) sıralanırlar      Periyot numarası enerji seviyesini = yörünge sayısını gösterir      7 periyot bulunur

PERİYOTLAR CETVELİNDE SOLDAN SAĞA DOĞRU GİDİLDİKCE

1-Atom numarası artar                                2-Kütle numarası artar                                3-Metalik özellik azalır                               4-Ametalik özellik artar                              5-Elektron verme özelliği azalır                6-Elektron alma özelliği artar 7-Atom çapı küçülür 8-Asitlik özelliği artar 9-İyonlaşma enerjisi büyür 10-Elektro negatiflik büyür

LANTANİTLER  :Atom numarası  58 – 71 olan elementler   ( 6 periyotta ) AKTİNİTLER      :Atom numarası  89  – 103  olan elementler  ( 7 periyotta )

1.  Periyotta          2    element          2 .      “                   8         “          3 .      “                   8        “          4 .      “                 18       “          5 .      “                 18      “          6 .      “                 32       “          7 .       “                 23       “      tamamlanmamıştır

G  R  U  P   

Periyotlar cetvelindeki düşey  sıralardır    Elementler gruplara ortak  kimyasal  özelliklerine  göre   sıralanmıştır    18 tane grup vardır                        8 tane A grubu
8 tane B grubu ( 8B grubu  3 gruptan oluşur ) )

1A   Grubu       ALKALİ METALLER 2A     “              TOPRAK ALKALİ METALLER 3A     “              METALLER 7A    “               HALOJENLER 8A     “              SOYGAZLAR

1A , 2A , ,3A ,           grubunda  ……METALLER 4A , 5A , 6A , 7A      grubunda  ……AMETALLER                    8A                    grubunda   ……SOYGAZLAR

PERİYOTLAR  CETVLİNDE  YUKARIDAN  AŞAGIYA DOĞRU  İNİLDİKÇE 

1-Atom numarası artar                              2-Kütle numarası artar                               3-Metalik özellik artar  4-Ametalik özellik azalır    5-Elektron verme isteği artar
6-Elektron alma isteği azalır 7-Atom çapı büyür 8-Bazlık özelliği artar

Her grup ve periyot boyunca elementlerin özellikleri genellikle sistematik bir biçimde değişiklik gösterirler.

Aynı grupta olan elementler sertlik , parlaklık , iletkenlik , elektron alma veya verme yatkınlıları bakımından birbirine benzerdir.

M E T A L L E R

1-   Katıdırlar  (  Civa = Hg hariç ) 2-   Yüzeyleri parlaktır

3-   Isı ve elektriği iyi iletirler

4-   Tel ve levha haline gelebilirler

5-   Tek atomludurlar ( atomik yapılıdırlar )

6-   Kendi aralarında bileşik yapmazlar

7-   Kendi aralarında alaşım yaparlar

8-   Elektron verme özelliğindedirler ( katyon  =  +)

9-   Ametallerle iyonik bileşik yaparlar

10-  Canlıların yapısında çok az bulunur

11-  Erime-kaynama noktaları yüksektir

12-  1A,2A,3A grubunda bulunurlar

13-  Sulu çözeltileri BAZ özelliği taşır

metaller ; – periyodik tablonun sol tarafında bulunurlar. – genellikle dayanıklı ağır , parlak  maddeler olarak tanımlanır. – ısı ve elektriği iyi iletirler. – dövülerek tel ve levha haline getirilebilirler. – üzerine vurulduğunda çınlama sesi duyulur.

A M E T A L L E R

1 –   katı, sıvı, gaz halindedirler          ( İyot=I  ,  karbon=C   , fosfor = P   , kükürt = S                  katı )          ( Brom= Br                     sıvı )          ( Azot=N ,  Oksijen=O,   Hidrojen=H    klor=Cl                      gaz  )

2 –   Yüzeyleri mattır

3-    Isı ve elektriği iyi iletmezler

4-    Tel ve levha haline gelemezler

5-     İki ve daha fazla atomludurlar ( molekül yapılı

6-     Kendi aralarında bileşik yaparlar

7-     Kendi aralarında alaşım yapmazlar

8-     Elektron alma özelliğindedirler ( Anyon= – )

9-     Kendi aralarında Kovalent  bileşik yaparlar

10-   Canlıların yapısında bolca bulunurlar

11-   Erime-kaynama noktaları düşüktür

12-   4A,5A,6A,7A grubunda bulunurlar

13-   Sulu çözeltileri ASİT özelliği taşır

Ametaller ; – periyodik tablonun sağ  tarafında bulunurlar. – genellikle parlak olmayan ( mat ) maddeler olarak tanımlanır. – ısı ve elektriği iyi iletmez. – dövülerek tel ve levha haline getirilemezler kırılgan yapıdadırlar. – ametaller ve bileşikleri değişik alanlarda kullanılırlar.

Örnek :  Klor ve bileşikleri ; Kuru temizlemede kirlerin çözünmesinde, Yüzme havuzlarının bakterilerden arındırılmasında, Tuvalet temizliğinde , Hidroklorik asit yapımında , Tarımda  yabani otların temizlenmesinde, İçme sularının bakterilerden arındırılmasında, Antiseptik ve dezenfektan olarak kullanılan ilaçların yapımında

Y A R I    M E T A L L E R

Hem metallerin hem de ametallerin özelliklerini bir arada taşıyan elementlere denir.

Yarı metaller bazı fiziksel özellikleri ve görünüşleri yönünden metallere , kimyasal özellikleri bakımından daha çok ametallere benzerler.

Yarı metaller sınıfında 8 element bulunur Bor = B                Silisyum = Si                Germanyum = Ge                   Arsenik = As Antimon = Sb     Tellür      = Te               Polanyum      = Po                   Astanit  = At

1 – Parlak veye mat olabilirler 2 –  Elektrik ve ısıyı ametallerden daha iyi metallerden daha az iletirler. 3 –  İşlenebilirler ( tel ve levha haline getirilebilirler ) 4 –  Kırılgan değildirler.

Yarı metaller – elektronik devre elemanlarında  , – değişik alanlarda ( mikroskop mercekleri , projektörlerde )   kullanılır.

S O Y    G A Z L A R

1-  Doğada gaz halinde bulunurlar

2-  Kararlı yapıdadırlar

3-  Bileşik oluşturmazlar

4-  Tek atomludurlar

5-  Erime kaynama noktaları düşüktür

6-  Periyodik tabloda  8A grubunda yer alırlar

Helyum = He                     Argon    =  Ar                            Ksenon  =  Xe       Neon     = Ne                     Kripton  =  Kr                           Radon     =  Rn