Mezar Odası Anıtkabir
kaynağı değiştir]
Dikdörtgen planlı anıt mezar binasının zemin ölçüleri 72 × 52 m, yüksekliği 17 m'dir.Betonarme bir yapı olup simetrik ve düzenli bir temel üzerine inşa edilen yapının temelden itibaren yüksekliği 22,8 m'dir.[93] 18 m genişliğindeki Şeref Holü'nde, doğu-batı doğrultusunda uzanan 1000 mm derinliğinde ve 500 mm genişliğinde 27 kiriş yer alır. Kirişler, aralarında 5,5 m'lik mesafe bulunan kolon çiftleriyle desteklenir.[93] Yapı, ön ve arka cephelerinde sekizer, yan cephelerinde ise on dörder olmak üzere 14,4 m yüksekliğindeki, 800 × 800 m ölçülerine sahip kare kesitli toplam 44 kolondan meydana gelen bir kolonatla çevrilmiştir.[93]
Dış duvarların çatıyla birleştiği yerde, saçakların altındaki kısımda yapıyı, Türk oyma sanatından oluşan mukarnas etkili bir korniş çevrelerken ön cephe dışındaki cephelerde, yağmur suyunun boşaltılması için çörtenler yer alır. Yapının kaplandığı sarı travertenlerEskipazar'dan, kolonların üzerindeki lento, korniş ve çörtenlerde kullanılan bej travertenler ise Kayseri'deki taş ocaklarından getirilmiştir. Kolonatın bulunduğu alanın beyaz mermer zemininde, kolonlar arasındaki boşluklara denk gelecek şekilde kırmızı mermer şeritlerin çevrelediği beyaz dörtgen alanlar vardır. Kolonatın tavanında ise; kısa kenarlarda yedişer, uzun kenarlarda on üçer adet olmak üzere toplam 40 adet fresk bulunur. Kasetler içindeki fresklerde açık gri, kiremit ve sarı renkleri kullanılmıştır. Ön ve arka cephelerde, ortadaki iki kolon arasındaki aralık diğerlerine göre daha geniş tutularak anıt mezarın basık kemerli beyaz mermer söveli ana girişi ve aynı eksendeki Atatürk'ün lahdi vurgulanır. Tören meydanına bakan cephesinin sol tarafındaki "Gençliğe Hitabe" ile sağ tarafındaki "Onuncu Yıl Nutku", taş kabartma üzerine altın varakla yazılmıştır.
Anıt mezar kısmına, 8 m yüksekliğindeki 42 basamaklı merdivenle çıkılır. Merdivenlerin ortasında hitabet kürsüsünün yer alır. Beyaz mermerden yapılan kürsünün tören meydanına bakan cephesi sarmal şeklindeki oymalarla süslüdür ve ortasında Atatürk'ün "Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir" sözü yine oyma tekniğiyle yazılmıştır.
Anıt mezara çıkan merdivenlerin sağında Sakarya Meydan Muharebesi, solunda ise Başkomutanlık Meydan Muharebesi konulu birer kabartma yer alır. Her iki kabartmada da Eskipazar'dan getirilen sarı travertenler kullanılmıştır. Sakarya Meydan Muharebesi konulu kabartmanın en sağında, "muharebenin ilk dönemindeki saldırılara karşı gerçekleştirilen savunma mücadelesi sırasında evlerini terk ederek vatanlarını savunmak için yola çıkanları" temsilen genç bir erkek ve iki at ile birer erkek ve kadın figürleri bulunur. Genç erkek, arkasına, geldiği yöne dönerek sol elini yumruk yaparak yukarıya kaldırıyordur. Bu grubun önünde, muharebe öncesini temsil eden çamura batmış bir kağnı, çabalayan atlar, tekerleği döndürmeye çalışan bir erkek ve iki kadın ile ayakta bir erkek ve diz çökmüş vaziyette ona, kınından sıyrılmış bir kılıç sunan bir kadın vardır. Bu grubun solunda yer alan yere oturmuş iki kadın ve bir çocuk figürü, istila altında olan ve Türk ordusunu bekleyen halkı simgeler. Halkın yukarısında, uçar vaziyette ve Atatürk'e çelenk sunarak tasvir edilen bir zafer meleği figürü bulunur. Kompozisyonun en solunda ise "Vatan Ana"yı temsil eden yere oturur hâldeki kadın, muharebeyi kazanan Türk ordusunu temsil eden diz çökmüş hâldeki genç erkek ve zaferi temsil eden meşe figürü yer alır. Christopher Wilson, bu kabartmaları Arnaldo Foschini'nin projesindekilere benzetir.
Başkomutan Meydan Muharebesi konulu kabartmanın en solunda yer alan birer köylü kadın, erkek çocuk ve attan oluşan grup, milletçe muharebeye hazırlık dönemini simgeler. Sağındaki bölümde yer alan Atatürk bir elini ileri uzatarak Türk ordusuna hedefi gösterir. Öndeki melek bu emri, borusu ile uzaklara ulaştırır. Bu bölümde iki de at figürü yer alır. Bundan sonraki bölümde, Atatürk'ün emri doğrultusunda taarruza geçen Türk ordusunun fedakârlıklarını ve kahramanlıklarını temsil eden, vurulup düşen bir erin elindeki bayrağı kavrayan bir erkek ile siperde ellerinde kalkan ve kılıçlı bir asker figürü yer alır. Önde ise elinde Türk bayrağı ile Türk ordusunu çağıran zafer meleği bulunur.
Şeref Holü[değiştir kaynağı değiştir]
Millî Birlik Komitesinin 3 Haziran 1960'ta yayımladığı tebliğ ile 28 Nisan-27 Mayıs 1960 tarihleri arasında "özgürlük uğruna yaptıkları gösteriler" sırasında ölen beş "Hürriyet Şehidi", 10 Haziran 1960'ta Anıtkabir'e defnedildi. 20 Mayıs 1963'te gerçekleşen askerî müdahalesi esnasında çıkan çatışmalarda hükûmete bağlı taraftan ölen 6 kişi, Millî Güvenlik Kurulunun 23 Mayıs 1963 tarihli toplantısında alınan karar doğrultusunda Mayıs 1963'te buraya defnedildi. 14 Eylül 1966'da ölen Dördüncü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in naaşı, 15 Eylül 1966'daki Bakanlar Kurulu toplantısında alınan karar doğrultusunda, 18 Eylül 1966'da Anıtkabir'deki Hürriyet Şehitliği'ne defnedildi. 25 Aralık 1973'te ölen İsmet İnönü'nün naaşı da, 28 Aralık 1973'te gerçekleştirilen devlet töreni ile Anıtkabir arazisine defnedildi.
12 Eylül Darbesi sonrasında, Millî Güvenlik Konseyinin 10 Kasım 1981'de yürürlüğe koyduğu kanunla birlikte Anıtkabir'de Atatürk'ün yanı sıra yalnızca İnönü'nün mezarının kalması yasalaştı.[62] Kanun hazırlandığı sırada İnönü'nün naaşının da Devlet Mezarlığı'na nakli planlansa da fikri alınan İnönü ailesinin, naaşın Anıtkabir'de kalması yönündeki fikirlerini iletmesinin ardından kanun da bu fikre uygun olarak çıkarılmıştı.[63] Anıtkabir'e 27 Mayıs 1960 ve 21 Mayıs 1963'ten sonra defnedilen on bir kişinin mezarı 24 Ağustos 1988'de açılarak naaşları Cebeci Askerî Şehitliği'ne, Gürsel'in ise mezarı 27 Ağustos 1988'de açıldı ve naaşı, 30 Ağustos 1988'de Devlet Mezarlığı'na defnedildi.
1977'de, Şeref Holü'ndeki pencerelere cam takıldı. Atatürk'ün doğumunun 100. yıl dönümüne denk gelen 1981 yılında, Türkiye'nin 67 ilinin yanı sıra Kıbrıs'tan getirilen topraklar, pirinç vazolara konularak Atatürk'ün naaşının etrafına yerleştirildi. İl sayısı arttıkça buradaki toprak dolu vazo sayısı da artış gösterdi ve Azerbaycan'dan gelen toprakla birlikte zaman içerisinde bu sayı 83'e ulaştı. Aynı yıl, Şeref Holü'nün iç kısmında, kapının sağındaki duvara Atatürk'ün 29 Ekim 1938 tarihli Türk ordusuna son mesajının, solundaki duvara ise İnönü'nün Atatürk'ün ölümü üzerine yayımladığı 21 Kasım 1938 tarihli Türk milletine yönelik taziye mesajının metni eklendi.
2000'de başlatılan değerlendirmeler sonucunda, anıt mezar kısmının altında yer alan bir alan, müze olarak düzenlenerek 26 Ağustos 2002'de Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi adıyla açıldı.[68]
Mimari tarzı[değiştir kaynağı değiştir]
Yapının zemin katındaki üzeri çapraz tonozlarla örtülü koridorlara, beşik tonoz tavana sahip eyvan şeklindeki mekânlar açılır. Sembolik lahdin tam altına denk gelen konumdaki Atatürk'ün naaşı, bu kattaki sekizgen mezar odasında, direkt olarak toprağa kazılmış bir mezarda bulunur. Odanın tavanı, her bir köşesindeki kaynaktan altın renginde ışık yayılan sekizgen bir ışıklıkla kesilmiş piramit şeklindeki bir külâhla kaplıdır. Odanın tam ortasında yer alan ve kıbleye bakan lahit, sekizgen bir alanla sınırlandırılmıştır. Mermer sandukanın çevresinde; Türkiye'nin 81 ili, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Azerbaycan'dan alınan toprakların olduğu pirinç vazolar yer alır. Mezarın içine ise, Atatürk'ün defnedildiği dönemde var olan Türkiye'nin 67 ilinden; Selanik'teki Atatürk'ün doğduğu evin bahçesinden; Busan, Güney Kore'deki Birleşmiş Milletler Anıt Mezarlığı'nda yer alan Türk askerlerin defnedildiği kısımdan ve Suriye'deki eksklav Türk toprağı statüsündeki Süleyman Şah'ın türbesinden alınmış topraklar konulmuştur. Zemin ve duvarları mermerle kaplı olan odada mozaik süslemeler yer alır.
Aslanlı Yol[değiştir Anıtkabir İnönü Lahdi
Hükümet 26 Aralık 1973’de ANITKABİR’ de yaptığı inceleme sonucu İsmet İNÖNÜ’ nün ANITKABİR’ e defnedilmesini kararlaştırmıştır. Bu konuda Bakanlar Kurulu 27 Aralık 1973 gün ve 7/7669 sayılı bir kararname çıkarmıştır.Kararname ile ANITKABİR Zafer ve Barış Kuleleri arasına 25 Açıklıklı Kolonatın orta boşluğu 13 ve 14. kolonlar arası defnedilecek yer olarak belirlenmiştir. İsmet İNÖNÜ 28 Aralık 1973’te ANITKABİR’ e devlet töreni ile defnedilmiştir. 6 Kasım 1981 gün ve 2549 sayılı Devlet Mezarlığı hakkındaki kanunla, Türk Milletinin bir armağanı olarak yalnız büyük kurtarıcısı için tesis edilen ANITKABİR de Atatürk’ün en yakın silah arkadaşı ve çalışma arkadaşı İsmet İNÖNÜ’ nün kabrinin muhafaza edileceği ANITKABİR alanı içinde başka hiçbir kimsenin defnedilmeyeceği belirtilmiştir.
İsmet İNÖNÜ’ nün lahdi, 1993 yılında başlayan bir çalışmayla yeniden düzenlenmiş Ocak 1997’de bugünkü halini almıştır. Tören meydanı katında beyaz traverten kaplı kaide üzerinde bahar çiçeği pembe granit kaplı lahit taşı bulunmaktadır. Lahit taşının önüne sembolik bir çelenk oturtulmuştur. Mezara önden bakıldığında sol yan yüzünde İsmet İNÖNÜ’ nün 2. İnönü Zaferi sonucunda Ankara’ya çektiği telgraftan bir alıntı şu şekilde yazılmıştır.
“Metris tepeden gördüğüm vaziyet: Bozüyük yanıyor düşman binlerce ölüleriyle doldurduğu savaş meydanını silahlarımıza terk etmiştir.”
Garp Cephesi Komutanı İsmet.
Lahdin sağ yan yüzünde ise Mustafa Kemal’in cevabi telgrafı yazılmıştır. Garp Cephesi Kumandanı ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi İsmet Paşa’ya:
“Siz orada yalnız düşmanı değil milletin makûs talihini de yendiniz”
Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal
İsmet İnönü Sergi Salonu ve Mezar Odası
İsmet İNÖNÜ’ nün mezar odası ve sergi salonuna, batı kolonlarının dış duvarından açılan kapıdan girilir. Kısa koridorun solunda, 1. kata çıkış merdivenleri ile kabul salonuna ulaşılır. Salon, derinlemesine dikdörtgen olup duvar ve tavanlar fibre betondur.
Tavandaki masif meşe kafes duvarlara doğru eğimlidir. Zemin Anadolu ve Kapadokya renkli graniti ile kaplıdır. Bu bölümde ziyaretçilerin oturması için düşünülmüş meşe iskeletli deri koltuklar ve İNÖNÜ ailesinin ziyaretleri sırasında yazdıkları özel defterin konulduğu masif meşe kürsü bulunmaktadır. Kabul salonunun solunda sergi salonu sağında mezar odası yer almaktadır. Sergi salonu da kabul salonuna benzer şekilde dizayn edilmiştir.
Yalnız bu bölümde duvarlarda, İsmet İNÖNÜ’ nün hayatına ilişkin fotoğraflar ile sergileme amaçlı vitrinler bulunmaktadır. Aynı salonun ilerisinde İsmet İNÖNÜ’nün hayatını ve yaptıklarını konu alan belgeselin izlendiği sinevizyon bölümü yer almaktadır. Mezar odasına ahşap bir kapı ardından bronz bir kapı ile girilir. Mezar odası kare planlı olup, kesik piramidal tavanla örtülüdür. Batı duvarında kırmızı,mavi, beyaz, ve sarı renkli camlardan geometrik desenli vitral pencere ve kıble yönünde bir mihrabiye bulunmaktadır. Mihrabiye’nin kavsanası ve tavan, altın renkli mozaikle kaplanmıştır. Güney duvarında ve girişin iki yanında dikdörtgen sağır nişler içinde altın yaldızla yazılmış İsmet İNÖNÜ’ nün veciz sözleri yer almaktadır. Beyaz renkli granit kaplı zemin üzerinde beyaz granit kaplama sanduka kıbleye dönük vaziyette yerleştirilmiştir. İsmet İNÖNÜ’ nün naaşı bu sandukanın altındaki toprakla kaplı olan bölmeye İslami şartlara uygun olarak defnedilmiştir.
“Bizim inkılabımızın bu memlekette görülen bir çok ıslahat teşebbüslerinden en baş ayrımlarından biri kadınlığa verdiğimiz mevki ve kadın haklarını tanımakta gösterdiğimiz isabettir. Türk inkılabı denildiği vakit bunun kadının kurtuluş inkılabı olduğu beraber söylenecektir.”
09.12 1934 İsmet İNÖNÜ
Mezar odası sol ve sağ duvarlarında ise İsmet İnönü’nün şu sözleri yer almaktadır.
“Cumhuriyetin, bütün vatandaşları eşit tutan bütün vatandaşlara aynı hakkı veren esas prensibinden vazgeçmek bizim için imkan haricindedir. “
İsmet İNÖNÜ
Aziz Türk Gençleri !
Bütün çalışmalarımızda ileri insan, ileri millet ve yüksek insan cemiyeti hedef olarak gözlerinizin önünde durmalıdır. Kudretli vatansever bir nesil olarak Türk Milletini omuzlarınız da taşıyacaksınız.
19.05.1944 İsmet İNÖNÜ
NOT: Anıtkabir’deki İsmet İnönü Sergi Salonu her yıl 25 Aralık – 5 Ocak tarihleri arasında, 19 Mayıs ve 29 Ekim tarihlerinde de birer hafta ziyaretçilere açılmaktadır.
(Anıtkabir Komutanlığı tarafından hazırlanan “Atatürk ve Kurtuluş Savaş Müzesi” broşüründen alınmıştır.)
nest...
Anıtkabir İnönü Lahdi
Hükümet 26 Aralık 1973’de ANITKABİR’ de yaptığı inceleme sonucu İsmet İNÖNÜ’ nün ANITKABİR’ e defnedilmesini kararlaştırmıştır. Bu konuda Bakanlar Kurulu 27 Aralık 1973 gün ve 7/7669 sayılı bir kararname çıkarmıştır.Kararname ile ANITKABİR Zafer ve Barış Kuleleri arasına 25 Açıklıklı Kolonatın orta boşluğu 13 ve 14. kolonlar arası defnedilecek yer olarak belirlenmiştir. İsmet İNÖNÜ 28 Aralık 1973’te ANITKABİR’ e devlet töreni ile defnedilmiştir. 6 Kasım 1981 gün ve 2549 sayılı Devlet Mezarlığı hakkındaki kanunla, Türk Milletinin bir armağanı olarak yalnız büyük kurtarıcısı için tesis edilen ANITKABİR de Atatürk’ün en yakın silah arkadaşı ve çalışma arkadaşı İsmet İNÖNÜ’ nün kabrinin muhafaza edileceği ANITKABİR alanı içinde başka hiçbir kimsenin defnedilmeyeceği belirtilmiştir.
İsmet İNÖNÜ’ nün lahdi, 1993 yılında başlayan bir çalışmayla yeniden düzenlenmiş Ocak 1997’de bugünkü halini almıştır. Tören meydanı katında beyaz traverten kaplı kaide üzerinde bahar çiçeği pembe granit kaplı lahit taşı bulunmaktadır. Lahit taşının önüne sembolik bir çelenk oturtulmuştur. Mezara önden bakıldığında sol yan yüzünde İsmet İNÖNÜ’ nün 2. İnönü Zaferi sonucunda Ankara’ya çektiği telgraftan bir alıntı şu şekilde yazılmıştır.
“Metris tepeden gördüğüm vaziyet: Bozüyük yanıyor düşman binlerce ölüleriyle doldurduğu savaş meydanını silahlarımıza terk etmiştir.”
Garp Cephesi Komutanı İsmet.
Lahdin sağ yan yüzünde ise Mustafa Kemal’in cevabi telgrafı yazılmıştır. Garp Cephesi Kumandanı ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi İsmet Paşa’ya:
“Siz orada yalnız düşmanı değil milletin makûs talihini de yendiniz”
Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal
İsmet İnönü Sergi Salonu ve Mezar Odası
İsmet İNÖNÜ’ nün mezar odası ve sergi salonuna, batı kolonlarının dış duvarından açılan kapıdan girilir. Kısa koridorun solunda, 1. kata çıkış merdivenleri ile kabul salonuna ulaşılır. Salon, derinlemesine dikdörtgen olup duvar ve tavanlar fibre betondur.
Tavandaki masif meşe kafes duvarlara doğru eğimlidir. Zemin Anadolu ve Kapadokya renkli graniti ile kaplıdır. Bu bölümde ziyaretçilerin oturması için düşünülmüş meşe iskeletli deri koltuklar ve İNÖNÜ ailesinin ziyaretleri sırasında yazdıkları özel defterin konulduğu masif meşe kürsü bulunmaktadır. Kabul salonunun solunda sergi salonu sağında mezar odası yer almaktadır. Sergi salonu da kabul salonuna benzer şekilde dizayn edilmiştir.
Yalnız bu bölümde duvarlarda, İsmet İNÖNÜ’ nün hayatına ilişkin fotoğraflar ile sergileme amaçlı vitrinler bulunmaktadır. Aynı salonun ilerisinde İsmet İNÖNÜ’nün hayatını ve yaptıklarını konu alan belgeselin izlendiği sinevizyon bölümü yer almaktadır. Mezar odasına ahşap bir kapı ardından bronz bir kapı ile girilir. Mezar odası kare planlı olup, kesik piramidal tavanla örtülüdür. Batı duvarında kırmızı,mavi, beyaz, ve sarı renkli camlardan geometrik desenli vitral pencere ve kıble yönünde bir mihrabiye bulunmaktadır. Mihrabiye’nin kavsanası ve tavan, altın renkli mozaikle kaplanmıştır. Güney duvarında ve girişin iki yanında dikdörtgen sağır nişler içinde altın yaldızla yazılmış İsmet İNÖNÜ’ nün veciz sözleri yer almaktadır. Beyaz renkli granit kaplı zemin üzerinde beyaz granit kaplama sanduka kıbleye dönük vaziyette yerleştirilmiştir. İsmet İNÖNÜ’ nün naaşı bu sandukanın altındaki toprakla kaplı olan bölmeye İslami şartlara uygun olarak defnedilmiştir.
“Bizim inkılabımızın bu memlekette görülen bir çok ıslahat teşebbüslerinden en baş ayrımlarından biri kadınlığa verdiğimiz mevki ve kadın haklarını tanımakta gösterdiğimiz isabettir. Türk inkılabı denildiği vakit bunun kadının kurtuluş inkılabı olduğu beraber söylenecektir.”
09.12 1934 İsmet İNÖNÜ
Mezar odası sol ve sağ duvarlarında ise İsmet İnönü’nün şu sözleri yer almaktadır.
“Cumhuriyetin, bütün vatandaşları eşit tutan bütün vatandaşlara aynı hakkı veren esas prensibinden vazgeçmek bizim için imkan haricindedir. “
İsmet İNÖNÜ
Aziz Türk Gençleri !
Bütün çalışmalarımızda ileri insan, ileri millet ve yüksek insan cemiyeti hedef olarak gözlerinizin önünde durmalıdır. Kudretli vatansever bir nesil olarak Türk Milletini omuzlarınız da taşıyacaksınız.
19.05.1944 İsmet İNÖNÜ
NOT: Anıtkabir’deki İsmet İnönü Sergi Salonu her yıl 25 Aralık – 5 Ocak tarihleri arasında, 19 Mayıs ve 29 Ekim tarihlerinde de birer hafta ziyaretçilere açılmaktadır.
(Anıtkabir Komutanlığı tarafından hazırlanan “Atatürk ve Kurtuluş Savaş Müzesi” broşüründen alınmıştır.)