со
о
гз
GJ
ТУРЕЦКОГО
ЯЗЫ КА
^БК-9*(5Туц)
К 89
Печатается по постановлению
Издательского совета
Института стран Азии и Африки при МГУ
и Издательского Дома «Муравей»
Рецензенты
профессор Э. А. Грунина
доцент Г. П. Александров
Издательский совет
ИСАА прн МГУ и ИД «Муравей»:
ISBN
© П, И. Кузнецов,
О Издательский Дом «Муравей-Гайд»,
ПРЕДИСЛОВИЕ
гг“-аЧ "^“
построенныхКпо v НаЧШ1ЬНЫЙ Курс’ “ ™ °raet и уроков (№№ 15—28), ,
тыре темы} слои * извеР™°и схеме: грамматическая часть (три-че-
вообразовательные^
прнипй „„ , аффтс^ы^с** ^раж невд^И^ на
; L упражнениями Ю^С ЯНеК°Т°РЫе ^вве
закрепление
денной
стовымилексики и фразеологии и пйпИ.
общая (текстовая) часть с послетек-
стовыми Упражнениями.
чепгий гг В уучебнике ппспг^.
синике представлены также гГраммати-
лагаи,щ „йрео™ н” ™ и 1 Х Г е « Г “ еЛ
кто занимается языком без нренода^ля Г Ш> ’ - Т 0"
виду дополнить учебник фономаториатами лальне — ■
Лингнит^чГсктГтпГ,еРНЬг “ р"ант у ,е 6 »ика набирали студенты
ного университета ГИТУ иского государственного гуманитар-
Азии и Африки ГИГА д и ^ илологического отделения Института стран
ман, О. Хадарцев Е Копы ЛеЗКИНа’ ° ' СтреЛкович, М- Вуль, М. Гольд-
признательность.’ това и ДРУгие, которым автор выражает свою
3
УРОК 15{1)
ПРЕЖДЕПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
(b e lir s iz g e ç m iş z a m a n ın h ik â y e s i)
4
3. Форма на -mıştı может обозначать действие, представляющееся гово
рящему давно прошедшим.
— Babama bir şey söyleyeceğim. Karağıyı beiı kırm ıştım , otıu
söyleyeceğim.(Ö. Seyfettin). — Я должен признаться отцу. Это я (тогда)
сломал скребницу, вот об этом я (ему) скажу.
В видовом отношении давнопрошедшее I время равноценно формам
на-dı и -mış(tır): им обозначаются как однократные, так и многократные
действия.
Adamın yüzüne baktım ve hatırladım. Bu dairede onu birkaç defa
görmüştüm, bir gün konuşmuştukbile. Я взглянул ему в лицо и вспомнил. Я
его несколько раз видел в этом учреждении, однажды мы дажеразгова
ривали.
В спряжении формы преждепрошедшего I времени нет никаких осо
бенностей (по сравнению, в частности, с формой на -yordu — см.
урок 12).
Утвердительная форма
Отрицательно-вопросительная форма
ПРЕЖДЕПРОШЕДШЕЕ ИВРЕМЯ
( b e li r li g e ç m iş z a m a n ın h ik â y e s i)
ALIŞTIRMALAR
6
gitm iş gelm iş, kahveye gitm iş gelm iş, sonunda yemeğe oturmuştuk.
(S. Kocagöz) 5. Düşünün bir kere, yüzünü ben bile unutmuşum. Hiç olmazsa
elli resmini çekmiştim. Çok değişmiş. (N. Hikmet). 6. Hani, sen ata binmeye
bayılırım (= binmeyi pek severim) demiştin. Unuttun mu? İşte Hakkı Bey
unutmamış. — A, ben ata binemem. O gün lâf olsun diye öyle bir şey
söylemiştim. (Y. Kadri) 7. Babam Andrey Petroviç Grinev gençliğinde graf
Münnich’in maiyetinde (=yanında)A/z/wef etmiş, yılında orâaâanayrılmıştı.
O zamandan beri Simbirsk’teki köyündeyayamı.? ve orada Avdotya Vasiliyevna
Yuile evlenmişti. Biz dokuz çocuktuk. Bütün erkek ve kızkardeşlerim daha
pek küçükken (= pek küçük yaşta) öldüler. (A. Puşkin. «Yüzbaşının kızı»
romanının başlangıcı) 8. Taş merdiveni koşarak indim, atımın yanına gittim. At
yiyemediği otların üstüne uzanmış, yatıyordu. 9. çitasını nereye koydun,
hanım?— Gene çocukların eline geçmesin diyesakladtydım. (İ. T.) Radko
beş dakikayı boş geçirmek istemedi Sabahtanberi hiç bir şey yememişti.
Hizmetçisini çağırdı. (Ö. Seyfettin) Dün gene Fakı Haşanın kızı buraya
gelmiş. — Geldi idi, ne olacak? (M. Yesari) Dün gece radyoyu neden
kapamadın? — Ben kapadımdı, geceyansma doğru odaya giren ağabeyim
açık bıraktı. kuyruğu (=sırasım) kim dinliyor? Ben kuyruğagirdimdi, birisi
önüme geçti. Başıma geleceği biliyordum. Kendisine söylediydim.
korkuyorum, dediydim. (O. Kemal) Vay, Nevres, nerede idin yahu?—
Dün Mısır’dan geldim. — Mısır’dan mı geldin? Sen Mısır’a mıgitmiştiri? Niçin
gittin? (seafoodplus.info) Burası eski bir kontaktı. Altmış sene evvel, doksan yaştan
sonra on dört yaşında bir kızla evlenen bir ihtiyar tarafından yaptırılmıştı.
Mal sahibi bahçenin duvarlarını yapan ustaya mütemadiyen (=durmadan)
«İçerisini kargalar (=kara renkli kuşlar) bile görmesin!» demişti. (Ö. Seyfettin)
Yeryüzünde görmediğim memleket, gezmediğim yerkalmamış gibi idi. Yalnız
Sovyetler Birliğiyle Çini ziyaret etmemiştim. Bu iki memleketi görüp yakından
tanımak benim için bir ideal idi. (Z. Sertel)
2. Aşağıda sıralanan eylemlerden birini alıp Belirli geçmiş zamanın hikâyesi (= -diydi)
ve Belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi (= -mişti)nin asıl (=olumlu), olumsuz, soru ve
olumsuz soru biçimlerine kişi ekleri getirerek sıra ile çekimlerini yapınız (çekimleyiniz):
işitmek, üşümek, korkmak, yanılmak, dökmek.
3. Üç noktanın yerine -mış, -mıştı, -dı, -dıydı, -yor, -yordu gibi biçimlerden birini
koyun, gereğinde bir kişi eki de ekleyin.
1. Evden çıkıp kenti dolaşmaya koyulduk. Arkadaşım kentimize ilk kezgel
Bu gezinti onun için çok ilginçti. 2. Yavaşça içeri girdim. Kardeşim kanapeye
otur, bir şey oku 3. Bunu bir defa Hilmi Bey Sabiha Hanımaлву/г (H. Edip)
4. Ne düşünüyorsun?— Bir gün Handan seni tarif et(=tanımla-, anlat-), onu
düşün (seafoodplus.info) 5. Sokak kapısından bahçeye doğru bakındı. Herkes#//
Kendisi gitmek için geri dönüp şapkasını al, bu sırada kulağına müzik
odasından piyano seslerime/ (S. Ali) 6. Ona elbiselerimden bir şey ver. Pek
7
hafif giyin (A. Puşkin) 7. Annesine: — Kendine bir iş bulsun. Ne derdi var?
Neden bir şey yapmak isteme'? diye sordum. Esasen bu soruyu kendisine de
defarca sor 8. Yüzüme şaşkın şaşkın bakıyordu. Her halde sözlerimden bir
şey anlayama 9. Nihayet kapı açıldı, Nâzım göründü. Basit giyin Yavaş
adımlarla bize doğruyürü (Z. Sertel)
Сложная форма на -dığı zaman (или -dığı sırada, -dığı sıra, в старых
текстах-dığı vakit) состоит из нмени действия на-dık в сочетании с каким-
либо аффиксом принадлежности и служебного слова zaman (sıra, sırada,
vakit). Форма на-dık с аффиксом принадлежности может также стоять в
местном падеже: (-dığında1). Всеми этими формосочетаниями обознача
ется сказуемое придаточного временного предложения. Подлежащее
такого предложения всегда ставится в основном падеже.
Перечисленные формы соответствуют по-русски словосочетанию:
союз «когда»+ та или иная форма изъявительного наклонения. Абсолют
ное время совершения действия определяется по сказуемому главного
предложения, поэтому форма-dığı zaman (и другие) может переводиться
на русский язык не только прошедшим или настоящим, но также и буду
щим временем. Названными формосочетаниями может обозначаться
действие завершенное или незавершенное, однократное или многократ
ное.
Порядок слов внутри придаточного временного предложения обыч
ный: форма -dığı zaman, как и всякое сказуемое, помещается в самом
конце придаточной конструкции, а сама эта конструкция обычно либо
ALIŞTIRMALAR
ДОЛЖЕНСТВОВАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
(g e r e k lik k ip i )
Образец спряжения
11
Ona bu soruyu sormamaksınız.
— Вы не должны задавать ему этого вопроса.
Bu bilgileriyaymalı değil miyiz!
— Разве мы не должны распространять эти сведения?
(или: yaymamalı mıyız?
— Нам не следует распространять эти сведения?)
Образец спряжения
в отрицательно-вопросительной форме
(ben) aramalı değil miydim? (aramamalı mıydım?)
разве я не должен был искать? (следовало ли мне
не искать?)
(sen) aramalı değil miydin? (aramamalı miydin?)
(разве) ты не должен был искать?
(о) aramalı değil miydi? (aramamalı mıydı?)
(разве) он не должен был искать?
(biz) aramalı değil miydik? {aramamalı mıydık?)
(разве) мы не должны были искать?
(siz)aramalı değil miydiniz? (aramamalı mıydınız?)
(разве) вы не должны были искать?
(onlar) aramalı değil ıtriydiler? (aramamalı mıydılar?)
(разве) они не должны были искать?
%
ПРИМЕРЫ:
Çûcuğa bu kitabı okutmamalıydınız.
— Вам не следовало давать ребенку читать эту книгу.
О da mıgitmeliydn — Ему тоже следовало идти?
Особенностью форм 3-го лица единственного числа в настоящем и
прошедшем времени (-malı(dır), malıydı) является то, что они использу
ются и в тех случаях, когда субъект действия является неопределенным
(неопределенно-личные предложения). Подлежащее в таких предложени
ях отсутствует.
ПРИМЕРЫ:
Oraya bir gitmeli(dir). — С лезет сходить туда.
Bu soruyu sormamalıydi. — Не следовало задавать этого вопроса.
12
Формы долженствовательнош наклонения от глагола olmak («быть,
становиться») имеют дополнительное значение: «должно быть». Они мо
гут присоединяться не только к именам, но и к основе настоящего време
ни (-yor) или прошедшего субъективного (-mış) времени.
ПРИМЕРЫ:
Herhalde Tüıkçekonuşuyor olmalılardı ki anlamıyordum. (R. Nuri)
— Безусловно, они (должно быть) говорили по-турецки,
ноль скоро я не понимала
ALIŞTIRMALAR
7. Aşağıdaki eylemleri asıl gereklik kipi (-ıhalı) ile bu kipin geçmiş zamanı, yani
Bileşik hikaye zamanı (-malıydı)nın olumsuz, soru, olumsuz soru gibi çeşitli
biçimlerine sokarak çekimleyiniz:
tutmak, yıkamak, yüzmek, seçmek.
13
ло навестить больного товарища? Я не понял: куда я должен ехать?
Он, должно быть, ничего н,е понял. Смотрит на нас с большим удивлени
ем. Надо было верить ему или не верить? Разве не следует написать
ему письмо? Следует ли не писать ему писем?
ALIŞTIRM ALAR
Sözlük
16
9. ek — 1) (ilâve) добавление, при -lenmek — развеселиться
ложение; 2) аффикс randevu— свидание, встреча
eklemek (ilâve etmek) — доба alıcı (reseptör, almaç, ahize) —
вить; присоединить приемник; телефонная трубка
sağlam — прочный; здоровый; на kulak — ухо
дежный ~ı ağır — он туг на ухо, глуховат
katı — твердый, жесткий ~ asmak — прислушаться
sa k in — 1) спокойный, тихий yapıştırmak — приклеить, приле
2) житель, обитатель пить, влепить
dik — отвесный, крутой; перпен yapışkan — липкий, навязчивый
дикулярный özür (zrü) —•извинение, оправда
lâf — слово; словеса; болтовня ние
(sizden) - dilerim — прошу (вас)
~ olsun diye для красного словца;
простить меня
для проформы
af (ffı) — прощение, извинение
dert(di) — горе, беда; боль (ду
affınızı rica ederim — прошу (вас)
шевная); болезнь
извинить меня
~li — огорченный; страдающий
affetmek — прощать, извинять
yuvarlak— 1) круглый; округлый
kahraman — герой, храбрец
2) шар dikmek — 1) втыкать, водружать
yer ~ı — земной шар 2) шить
tez — быстро, скоро bıyık — усы
- elden — быстренько, на скорую ~ bırakmak — отпустить усы
руку sakal — борода
hafif ■— легкий ak— - почтенный старец, аксакал
ağır— тяжелый; медленный sarışıh — блондин, светловолосый
—başlı — серьезный, степенный kumral — шатен, светло-коричне
~lık — тяжесть; вес вый
merdiven— лестница esmer — брюнет; (yağız) темный,
-den (veya -i) çıkmak, inmek—под смуглый
няться, спуститься по лестнице tüccar — купец, торговец
çehre (=yüz) — лицо, облик
* * *
kılık— внешность, внешний вид;
alışfmak (-e) — привыкать (к че одеяние
му, каиу-л.) * * *
~kan — привычный; привыкший
-kanlık (itiyat*(dı)) — привычка şişmek — пухнуть, раздаваться
öğüt (nasihat) — совет; наставле -kin — опухший, припухлый
ние -m an — полный, толстый (о чело
tavsiye— рекомендация, совет веке)
~de bulunmak — дать совет omuz — плечо
~ etmek — рекомендовать (кого, parm ak — палец
что-л.), советовать - oynatmak — шевельнуть паль
neşe (=sevinç) — радость, весе цем
лость dudak — губа
-1İ — веселый, радостный (о чело yanak — щека
веке) zayıf — слабый
17
-lam ak — слабеть, худеть kurt (du) — 1) волк;
zavallı— несчастный, бедный 2) червь; червь сомнения
olasılık (ihtimal) — вероятность yorgan — одеяло
olası (muhtemel, ihtimal) —г ве sarmak — обвязывать, перевязы
роятный, вероятно вать; завертывать; окружать
boyun (ynu) — шея sanlmak(-e) — браться (за что-
bağ — узел, связка, связь то); бросаться, припадать (к
boyun ~ı (kıra vat) — галстук
eğmek — сгибать, наклонять
чему-л.)
baş (boyun)склонить голову; korumak — защищать, охранять,
смириться оберегать
kaş — бровь top — 1) пушка; 2) мяч;
~la göz arasında — в мгновенье kar topu — снежки
ока nikâh — обручение; бракосочета
nöbet — 1) дежурство; черед ние
2) приступ (болезни) (i) ~ altına almak— взять в жены;
muhatap (bı)— собеседник жениться
buyurm ak— повелеть ipek — шелк; шелковый
-unuz! — пожалуйте! пожалуйста! adalet— справедливость; юстиция
kurtarm ak — спасать; выручать - yerini bulur — справедливость
vait, vaat (dı) —1обещание
восторжествует
-te bulunm ak— дать обещание
inşallah — если будет угодно Ал
vadetmek — обещать
лаху; дай-то Бог; надеюсь (на
ilâç (cı) — лекарство
şü k ü r (teşekkür) — благодар это)
ность el — посторонний, чужак
ço k премного благодарен el oğlu — посторонний, незнако
allah a слава богу мец
hele (еще) спасибо (что) aziz — а) дорогой, милый
ümit (di) (umut) — надежда б)святой
- (-ini) kesmek (-den)— потерять adî— простой, обычный; низкого
надежду качества
~siz— безнадежный; потерявший bizzat — лично
надежду alâka (= ilgi) — 1) (-е) интерес;
reçete — рецепт
2) (ile) отношение, связь
* * • müteşekkir— благодарный, при
знательный
nitelik (vasıf (sfı)) — качество, medeni (uygar) — цивилизован
свойство ный, культурный
tavır (vrı)— вид, манера boz — серый, бурый
Türemiş sözcükler
1. kapak— крышка; обложка (книги)
2. boyuna— беспрерывно
3. iler(i)lemck— продвигаться; прогрессировать
4. duygu (his (ssi)) — чувство
18
5. vııryUmak (-p)— влюбиться
6. bakış (nazar*)— взгляд, взор
ilk - t a — с первого взгляда
7. tam dık-г- знакомый
8. oyuncak — игрушка
9. benzetmek (-i, -e) — 1) находить сходство (с чем-л.)
2) принять за (другого)
3) сломать
b akan — министр
baş премьер-министр
başlangıç— начало
doğrulmak— 1) выпрямиться, подняться
2) направиться (куда-то)
Deyimler
1. ne çare k i—-увы
2. görülüyor (ki) — видно (что)
3. neredeyse (nerede ise) — того н гляди, вот-вот
4. akl(ın)a gelm ek— прнйти на ум; вспомнить(ся)
5. yan gözle bakm ak — посмотреть искоса
6. ne yapıp yapıp — во что бы то ни стало, приложив все усилия
7. nâsılsa (nasıl ise) —-как-то, каким-то образом
К ом м ентарий
Имена ağır и h a fif — антонимы, и соответствуют русским прилага
тельным «тяжелый» и «легкий» в их основных значениях: «тяжелый ка
мень», «тяжелая болезнь», «Тяжелая (=трудная) работа», «тяжелое ^ д о
рогое) пальто», «тяжело (медленно) идти» (ağır ağır уйгйтек)и т. п. В зна
чении «это (сделаггь) легко/трудно» употребляются слова kolay/güç, zor.
Имя ihtimal в значении «вероятно» употребляется только как в в о д
н о е с л о в о (İhtimal gelir. «Вероятно, он придет»)иВ настоящее время
заменяется неологизмом olası, который употребляется и как п р и л а
г а т е л ь н о е : Buolası (muhtemej*) değil. «Это невероятно».
Глагол buyurmak «повелевать» при вежливо-почтительном обраще
нии к собеседнику может заменять собою такие глаголы, как girmek, geçmek,
gitmek, almak, söylemek, а также вспомогательный шагал etmek.
ПРИМЕРЫ:
Şu odaya buyurun.
— Пожалуйте (=проходите, войдите) в эту' комнату.
Ne buyurdu?— Что он соизволил сказать?
19
Словообразовательный,аффикс -gan/-kan
20
— Ah doktor, tuhaf bir derdim var. Dert ağlatır,aşk söyletir, (atalar
sözü). Yani dert. ıstırap verir, aşk sevindirir.
1. Надо навестить больного товарища. 2. Шаг за шагом они приближа
ются. 3. Я хотел нанести ему визит. Не получилось. 4. Тяжелая болезнь.
5. Дорогое пальто. 6. Он одет очень легко. 7. Каков вес этого камня? 8.
Легкая головная боль. 9. Лавочник огорчен. Это мы делаем не для
проформы. Прочное здание. Твердый согласный. Почему вы
скрываете истину? Сколько миллиардов лкщей проживает на земном
шаре! Собраться за круглым столом. Что у вас за беда? Видно, что
вы страдаете.
1. Bu yeni kurallara alışamıyorum. 2. Evet, bunlara alışkanlık (itiyat) gerek.
3. Şen neşeli bir delikanlı. seafoodplus.infoeni çıktığında Öğüt terinizi kendinize
saklayın. 6. Reseptörü (alıcıyı, almacı) kulağına yapıştırdı. 7. Sizden özür
dilerim. Affediyor musunuz beni? 8. Biri esmer, biri sarışın, biri de kumral saçlı
üç çocuk Şu tuhaf kılıklı sakallı bıyıklı adam neci? Bîr tüccar mı?
Öykünün baş kahramanı kim? Kentin çehresi değişti. Bahçeye
ağaç diktiler. Gözleri yere dikilmişti. Ben o kıza randevu vermedirn.
Bu kılıkta sokağa çıkılır mı hiç?
1. Детям шьют одежду. 2. Поставьте («воткните») сюда часового. 3. Ка
кой геройский поступок! 4. Он вдруг развеселился. 5. Вы не смотрите на
внешний облик этого смуглого человека. Он очень богатый купец. 6. Я
вперил взор в его лицо. 7. Рекомендую вам этого товарища. 8. Я никак не
могу привыкнуть к его наставлениям.
1. Geniş omuzlu gür sesli bir adam. 2. Siz önden buyurun. 3. Buyurunuz
kahvenizi. 4. Hastanın harareti yükseliyor. Sıkı bir ilâç için doktora fcay vurmalı
(müracaat etmeli). 5. Bir zamanlar pek şişmandı. Bak, ne kadar (ne denli)
zayıflamış. Buna olasılık (ihtimal) bile vermiyordum. 6. Muhatabım temiz
kıyafetli, boyun bağlı (kravatlı) efendiden bir adamdı. 1. Hasta ümitsiz gibi
görünüyor, fakat Allaha şükür, doktor hâlâ umutlu. Hattâ bir reçete yazdı.
8. Ne? Nöbet bende mi? Bir yanlışlık olacak. Benparmağımı bile oynatmam.
9. İnsanparmakları şöyle adlanır: baş parmak, ikinci parmak (işaret parmağı),
orta parmak, dördüncü parmak (adsız parmak), küçük parmak. Kız annesinin
boynuna atıldı. Aralarında kardeşlik bağları var. 12 . Zavallı adam derdine
ilâç bulamıyor. İnanmayın. Bunlar boş vaitler. Size hastayı kurtarmayı
vadeden kim? Istırap veren dert (hastalık), ıstırap çeken de zavallı
m uhatabınızın).
1. На лице каждого человека два таза, две брови, два уха, две щеки, и две
губы", верхняя губа и нижняя губа. 2. Премного благодарен, лекарство у
меня есть. 3. Ваши обещания нас не спасут. 4. Вы сегодня заступаете («вхо
дите», «выходите») на дежурство! 5. Ярецептов не выписываю. Обра
21
титесь к другому специалисту. 6. Вероятность этого мала . 7. В мгновенье
ока верхняя губа у негораспухла. 8. Надежда умирает последней. 9. Не
счастная девушка все еще очень слаба. Я вам обещаю это. ^
B ir randevu
Sabahleyin gözümü açtığım zaman saat dokuzu geçiyordu. Demek, ona bir
saatten az bir zaman vardı. Hemen yataktan kalktım. Dünkü telefon konuşması
aklıma gelmişti. O konuşan kimdi acaba? Bu koskocaman kentte ne akrabam
22
vardı, ne de bir tanıdığım. Oysa (halbuki) dün gecenin geç saatinde, buraya
geldiğim gündenberi masamın üstünde gereksiz bir oyuncak gibi duran telefon
birdenbire çalmıştı. «Acaba kim olabilir?» düşüncesiyle telefonu açmıştım (yani
reseptörü kaldırıp kulağıma yapıştırdım). Tanımadığım bir ses:
— Sermet Beyle görüşmek istiyordum Dedi. ‘
— Sermet Bey benim.
— Affımzı rica ederim, beyim. Sizi böyle geç saatte rahatsız ediyorum
daFakat başka çare yoktu—
— Zaran yok. Kiminle konuşuyorum?
— Siz beni tanımazsınız. Zaten ben de yalnız adınızı biliyorum.
— O halde
— O halde yarın sizinle görüşmeliyiz, daha doğrusu ben sizi bir iş için
görmek istiyorum (Bir rahatsızlık hissetmiştim. Çünkü böyle tanımadığım
kimserlerle görüşmek alışkalığı yok bende).
— Ne işi?
— Şimdi telefonla söyleyemem. Yarın buluşur, konuşuruz. Saat ondan sonra
boş vaktiniz var mı?
— Öğleye dek var.
— Ne âlâ. Öyleyse nerede buluşuruz?
— Oturduğum «Atlantik Palas» otelinin tâ karşısında bir kahve var. Sabahlan
orası bomboş
— Tamam efendim. O kahveyi bilirim. Yarın sabah saat onda beni orada
bulursunuz. İçeri girdiğinizde dikkat edin: solumda bir gazete bulunduracağım.
İsmimi de yazınız: Lütfı Bey.
I
***
23
Şaşkınlığımdan olduğum yferde durdum ve kendi kendime: «Acaba
hangisi?» dedim. Arkadaki müşteri geldiğim tarafa başını bile çevirmemişti.
Rahat rahat kahvesini içmeye devam ediyordu. Oysa daha yakın olanı
okuduğu gazeteyi biraz indirerek yan gözle bana bakmıştı. Birini bekliyor
gibiydi. Ben de nihayet kararımı verdim, oturduğu masaya doğru gittim.
Kulağına eğilerek: «Lütfi Bey?» dedim. Kaşlan yukarıya kalktı. Gülümseyerek:
«Benzetiyorsunuz, bayım. Dedi. Adım bambaşka». Bu kez şaşmak nöbeti
bana geldi. Demek, beni arayan öteki adamdı. Salonun arka tarafına doğru
yürümeğe yükümlü (mecbur) kaldım.
Evet, tüccar kılıklı adam, Lütfi Beydi. Selâmlaştık. Meğer babamın eski
ahbaplarından biriymiş. İzmir’deki telefon numaramı nasılsa öğrenmiş, babam
için yazdığı mektubu şimdi bana uzatıyordu.
— Son görüştüğümüz zaman babanız esmer, gür saçlı, yuvarlak yüzlü, şen
neşeli bir delikanlıydı. Eh, nerede o günler! Acaba şimdi nasıl görünüyor? Ne
yapıp yapıp görüşmeliyim onunla.
Muhatabım sordu, ben yanıt verdim. Böylece yarım saatten fazla konuştuk.
Öteki müşteri çoktan gitmişti. Nihayet ayağa kalktım: «Bayım, bana müsaade.
Öğleden sonra göreceğim acele bir işim var. Sizinle tanışmaya pek memnun
oldum. Konya’ya gittiğinizde bizlere buyurunuz (hanemize teşrif buyurunuz).»
Dedim. Hararetle el sıkıştık, ayrıldık.
24
haberiniz var mı? Acaba şimdi nasıl oldu? İyi midir?
İ t: Maalesef, hastalığı epey ağır. Doktoru bile ümidini kesti.
Ş.: Vah zavallı! Hastalığı nasıl başladı?
K : Bay Hakkı’nın, çocukluğundan beri gözleri zayıftı. Bu derde bir çare
bulunamıyor.
Ş.: Ne yapıp yapıp yüksek nitelikli göz hastalıkları uzmanı doktor Orhan Beye
başvurmalı.
K: Ne çare ki Orhan Bey pek pahalı bir doktormuş. Hani, söz var ya: yorganına
göre ayağını uzat. Biliyorsunuz, Hakkı Bey zengin bir adam sayılamaz.
Ş,: Evet, fakat sağlığı korumaktan önemli şey yok, sanırım. Nitekim medeni
insanlarız.
K : Doğrusunuz (hakkınız var). Gördüğüm vakit doktor Orhanı onlara bizzat
tavsiye ederim. Şimdi nasılsınız? Başınızın ağrısı hafifledi mi? Dışarıya
çıkabilir misiniz?
Ş.: Tamamiyle geçti.
К : O halde çıkalım. Şimdi arkadaşımız Nuri Beyin ziyaretine gideceğiz, değil
mi?
Ş.: Hay hay. Biliyorsunuz, bir(kaç) zaman önce Nuri Bey ipek saçlı güzel bir
kızı nikâh altına aldı.
K : Artık adalet yerini bulur. EskidenNuri Bey futbol topuna vurulmuştu.
Bundan böyle işine ve ailesine sarılır.
Ş.: İnşallah!
25
çıkmıştı. Kumral sakalım karıştırarak düşünceli düşünceli odanın ortasında
durdu. Şişman adam başını çevirdi, parmağıyla boş sandalyeyi göstererek:
«Müsaade eder misiniz?» diye sordu. Öteki müşteri ona şaşkın' şaşkın
baktıktan sonra «Rica ederim. Oturunuz.» dedi ve başını eğerek gazetesini
okumaya devam etti. (O. Kemal) Niyazi hastalanmış, yattyordu. (O. Kemal)
Sonra «Şimdi ne yapmalı?» diye kendi kendime sordum. (S. Ali)
İçimden: «Mutlaka bütün bunlara alışmalıyım» diyordum. (Y. Kadri)
Ayol zavallı Hocanın kimi var ki? Kendi ölmüş, kendi geldi haber verdi!
Bizim de kimimizvaı? Kendi yazımızı kendimiz yazarız. (B. Felek) Meraktan
yerimde duramıyordum. Kalkacağım sırada o doğruldu, tekrar gitti. (S. A.)
Sonra, elindeki paralan sayacağı sıra Beytullah’i gördü. (B. Y.)
26
одну из скамеек. Поодаль сидел средних лет мужчина. Это был круглоли
цый человек с каштановыми усами и внешностью чиновника или бизнес
мена. Он не был толст, однако был крупным мужчиной. Одет он был
просто и легко, в парк пришел без пиджака и без галстука. Когда я сел, он
искоса взглянул на меня. Кого-то он мне напоминал (=я находил сход
ство), но кого? Вдруг, поднявшись (со своего места), он подошел ко мне
и сказал:
— Прошу прощения, вы такой-то,
— Да, вы не ошибаетесь, я он (самый),— ответил я, несколько удивив
шись. — А выНе могу узнать.
— Омер. Ваш одноклассник.
— Да, теперь узнал. Но до чего же ты изменился! Ты же был слабень
ким, болезненным ребенком, а стал широкоплечим, сильным мужчиной.
Ты в Измире живешь?
— Да, работаю в резиденции губернатора. Пойдем,^) дороге погово
рим.
Мы двинулись в направлении Лозаннских ворог.
ПРИДАТОЧНЫЕДОПОЛНИТЕЛЬНЫЕ ПРЕДЛОЖЕНИЯ
(tü m le y ic i tü m c e )
Образец спряжения
30
Alıştırma İ. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
1. Sen Yüzbaşım, vapurların geldiğine, geleceğine şaşıyorsun. (S. Kocagöz)
2. Benim vefat ettiğimi (=öldüğümü) gazetelerde okumadınız mı? (A. Nesin)
3. Benim de Camus gibi bir ahmak olduğuma karar verdi. (O. Atay) 4. Hangi
insan kendisinin de hakikaten (^gerçekten) öteki insanlar gibi günün birinde
mutlaka öleceğine inanır. (N. Hikmet) 5. Nigâr nereye gittiğine bakmayınız,
nasıl gittiğine bakınız. (Y. Kadri) 6. Mühendislerin kesinliği olmayan (kesin
olmayan) sorunlarla ilgilenmediğini mi söylemek istiyorsunuz? (O. Pamuk)
7. Kurtulduğuma hâla inanamıyorum. («Milliyet») 8. Yeni öğreniyorum kimlerle
arkadaş olduğunu. Son zamanlarda ne yaptığını da kimse bilmiyor. 9. Şükür,
tek bacağımı kaybettiğime. (B. Yıldız) Alzylabaktıklarmı sandjm. (O. Kemal)
Kabahat(!) kimde olduğum biliyor musunuz? Babamda mı, onda mı?
(Y. Kadri) Pek yakında ordularımızla birlik İstanbul’a dönebileceğimizi
sanıyoruz. (S. Kocagöz) Ne zaman geleceklerini demin söylememiş miydim?
(Y. Kadri) Hepsi ne yapacağıma bakıyordu. (Ö. Seyfettin) Benbirşeyler
yapılacağına inanıyorum. (O. Pamuk) zamangel; beni kitaplarımın temiz
arkadaşlığından ayıracağından korkma. (S. Ali) Zeliha’yı bir sevdiğini
söylüyorsun, bir sevmediğini. (O. Atay) Güzel! Çok güzel! Böyle
yazacağınızı ummuyordum doğrusu. Ustaca yazılmış. (Çehov) Ne
gülüyorsun? dedi. Yoksa benim büyük çar olduğuma inanmıyor musun?
(Puşkin)
Alıştırma 2. Aşağıdaki tümceleri birer -dık’lı/-acak’lı tümce haline getiriniz:
31
Alıştırma 4. Aşağıdaki tümceleri, kalın harflerle yazılan eylemleri yeterlik,
sonra yetersizlik biçimiyle genişlettikten sonra, Rusçaya çevirin:
2— 33
belli olmaz ki Fettah efendi dedi. (Ş. Sıtkı) 6. ve nihayette bütün bildiklerintt
söylemeye mecbur etti. (R. Nuı 7. Üstat, şiirlerimden hangilerini çök
beğendiniz?— Okumadıklarınızı. («Meşh.») 8. Kim geliyor, Haşan?.. — Aha,
onlarSenin dediklerin. (Y. Kadri) 9. Bu yaptığımızın makul bir hareket
olduğuna emin misin? (Y. Kadri) Ne kadar iyi efendim, hep benim
söyleyeceklerimi, benim düşündüklerimi, hatta benim kendilerine tef’atle (çok
defa) söylediklerimi siz söylüyorsunuz. (Y. Kadri) Bizim de, o eserlerden
öğreneceklerim z elbette ki olacaktır. (E. Çölaşan) Herkese, müessesenin
kurulusunun yirminci yıldönümünün kutlanacağı bildirildi. (A. Nesin)
Mayısının 29’una rastlayan Pazar günü akşamı Yeşiköy Havaalanına
Ankara’dan uçaklarla yüzelli tutuklu getirileceği bildirildi. (T. Gürkay) Ama
Kantarcının istediği olmadı. (O. Kemal) Seninle konuşacağım var (B. Nuri)
Bir şey olacağı yok (O. Pamuk) Adam sen de Yemeyeceği şeker
olsun(0. seafoodplus.info) Bizim çalıştığımız, onun en eski işiydi. (A. Nesin)
neden sizler serbest dolaşıyor, istediğinizle görüşüyorsunuz? (H. Edip)
Kulağına yapıştırdığı ne, bir alıcı mı (bir almaç mı)?
34
стно, что у него нет ни земли, ни быка. Но корова все-таки есть! 9. Сооб
щи своему брату, что мы завтра не сможем сюда приехать. Вы не
знаете, кого спрашивал приходивший сюда человек? И. Сообщают, что
во время этой поездки губернатор проконтролирует несколько учреж
дений. Не обижай меня. Покажи то, что ты спрятал. Несчастный
сказал, что в ближайшее время обратится в министерство юстиции.
По его лицу было видно (ясно), что лекарство, которое порекомендовал
врач, пользы не принесло (не дало). У кого ты просишь прощения?
ДЕЕПРИЧАСТИЕ НА -INCА
Деепричастие на -(y)ınca (восемь фонетических вариантов) обозна
чает побочное действие, по окончании которого совершается главное
действие. Действие, обозначаемое деепричастием на -(y)ınca, может
быть как однократным, так и многократным. При переводе на русский
язык используются или деепричастия — чаще от глаголов совершен
ного вида — или, когда деепричастный оборот имеет особое подлежа
щее, глагольные конструкции (придаточные предложения), вводимые
союзами и союзными словами «когда», «как только», «стоило/стоит,
как» и т. п.
ПРИМЕРЫ:
Oğulunu görünce «Yanıma gel!» diye çağırdı (seslendi)
— Увидев сына, он позвал (окликнул): «Иди ко мне!»
General çıkınca subaylar oturdular.
— Когда (или: Как только) генерал вышел,
офицеры сели.
İki kadeh fazla içince akıllan başlarından gidiyor. (Y. Kadri)
— Стоит им выпить лишние две рюмки, и оии
теряют рассудок.
'В отличие от деепричастия образа действия (hal/durum ulacı) на -arak и соеди
нительного (bağlama ulacı) деепричастия -ip.
2* 35
Значение деепричастия на -ınca, особенно когда речь идет о буду
щем, может видоизменяться, приобретая смысловые оттенки, передава
емые по-русски союзами и союзными словами «(до тех пор) пока»,
«если (уж)», «раз», «коль скоро» и т. п.
ПРИМЕРЫ:
Düşünce kim kaldırır? — А если она упадет, кто поднимет?
Deniz kenarında, güzel görüntülü geniş bahçeli, caddeye
yakın bir ev istiyordu. Olunca tam olmalı. (A. Nesin)
— Он хотел красивого вида дом на берегу моря,
с большим садом и вблизи проспекта.
Уж раз будет (дом), то должен быть что надо.
36
ДЕЕПРИЧАСТИЕ НА İKEN
37
представлен 3-м лицом множественного числа («они»), то между аф-
te p шцлояцего-будувдего времени и деепричастным аффиксом
pijşjijbraa' помещается показатель множественности -1аг, например:
iorotit konuşurlarken (konuş-ur-Iar-(i)ken) neredeydin? Где ты
Ф к когда они там разговаривали?
, Если за деепричастием на -irken следуют такие глаголы, как görmek
«видеть», bulmak «найти; застать» и т. п., то словосочетания такого типа
часто переводятся оборотами «видеть, как», «застать за (каким-то де
лом)», например: Onu içeri girerken gördüm. — Я видел, как он входил
(ср. İçeri girerken onu gördüm. — Входя в помещение, я увидел его).
Деепричастие на -irken нередко выступает в противительно-усту
пительном («в то время как» — «между тем как»), а иногда — в
причинно-следственном («раз уж») значении. В этих случаях чаще
фиксируется и употребление отрицательной формы настоящего-буду
щего времени (-mazken).
ПРИМЕРЫ:
Biz burada eğlenirken arkadaşlarımız ders çalışıyorlar.
— Между тем как мы здесь развлекаемся,
наши товарищи готовят уроки.
Onlar bir şey yapmazlarken siz buna hoş bakıyorsunuz.
— Между тем как они ничего не делают,
вы потворствуете этому.
Alı$tırma 9. Aşağıdaki tümceleri Rusçaya çeviriniz:
I. yolda üç beş sözle arkadaşlarına şehre varınca nasıl davranacaklarını
öğretmiş. (S. Ali) 2. Sofadaki muslukta yüzünü gözünü yıkadı. Tekrar odasına
gelip (minder)e oturunca biraz evvel elinden attığı kitabı aldı veyannki
dersi gözden geçirdi. (S. Ali) 3. Bu ödevleri öğretmenimiz evine gidince saat
kaçta okumaya başlar? (A. Nesin) 4. Daireye gidince «müdür seni istiyor»
dediler. (A. Nesin) 5. Bir gün hastalanınca, onu hemen hastaneye
göndermek istemiştim. (T. Gürkay) 6. Nigâr Hanım onu görür görmez tamdı.
(Y. Kadri) 7. Ve (ben) işe başlar başlamaz yanıma geleceksin. («T. Dili»)
8. Hele siz, şurada durup gözcü olun. Anastas gelirken bana haber verin.
(O. Cemal) 9. .. .mektepte (=okulda) en çok edebiyata çalışırken riyaziyatten
(=matematikten) birinci çıkıyordum. (Ö. Seyfettin) Sakin bir tatlılıkla
sordu: — Biz bunıda otururken yanımıza kimse geldi mi? (Ö. Seyfettin)
II. Biz burada soğuktan donarken sen kocanın annesininevinde, kim bilir
ne kadar rahattasın («Ulus») Evsahibi Hafız’a doğru yürüdü, Fakaf o
fırtınayı hissedince namaza durmuştu. (R. Nuri) Bir köşeyi dönünce
birdenbire o(0. Kemal) Galiba şu mektup meselesini soracaksınız.
Sabahtanberi gelirsiniz diye bekledimsiz görünmeyince her halde kendisi
de hatâsını (=yanlışını) anlamıştır, dedim. (S. Ali) Kapının önüne çıkarak
38
beklemiş, ancak araba gelmeyince evine girmiş ve o sıralarda vefat
etmişti(=ölmüştü). (M. Birand) Özal orada ev sahibi olarak Devlet
Başkanı’nı gelirken karşılamıştı. Giderken de uğurhiyordtf. (M. Birand)
Köprüyü geçerlerken Cevdet Bey saatine baktı. (O. Pamuk) Babamın
ahbaplarından birisi bana bir iş bulacağım vadetmişti ama iki haftadır bir ses
çıkmayınca ben de eskisi gibi balığa gitmeye başladım. (O. Kemal) Arada
dinlenmeyince olmuyor. (O. Atay) Onlar ge/ırge/znezhep birden ayağa
kalkıldı. (Y. Kadri). Döndüğümde Selim’i Zeliha’nın yanında onu
seyrederken buldum. Beni görmedi. (O. Atay) Ve genç adamın, ilk defa
bu cümleleri (=tümceleri) söylerkendir ki sesi titremeye başlamıştı. (Y. Kadri)
Gerçekten amca o gece eve gelmeyince meraklanmış, sabaha kadar
uyumamıştı. (K. Nadir) Çıkarken, kendisine iyi geceler diledim.
Teşekkür etti. Çıktım. (T. Gürkay)
39
ФОРМОСОЧЕТАНИЕ -МАК AMACIYLA
(-так maksadıyla)
В книжкой речи употребляется ряд формосочетаний, первым со
ставляющим которых является форма инфинитива, а вторым — слово
формы типа amariyla, maksadıyla, şartıyla, suretiyle и др. Формосочета-
ние -так amacıyla (или maksadıyla) употребляется для обозначения цели
главного действия: «с целью».
ПРИМЕРЫ:
Yeni Demokrasi Partisi’nde aktif politika yapabilmek amacıyla
— С целью получить возможность вести активную
политическую работу в партии новой демократии
Türkçeyi öprenmek maksadıyla Türkiye’ye gittiler.
— Они поехали в Турцию с целью изучения
турецкого языка.
Sözlük
40
davranmak — действовать; вести anî— моментальный; внезапный
себя (как-то)', basmak — 1) ступать, наступать;
gitmeye собираться уйти; начинаться; 2) нажимать; 3) на
silâha ~ — браться за оружие грянуть
yazar (edip) — писатель, литера baskın — 1)налет, нападение;
тор; автор 2) превосходящий
yazın (edebiyat) — литература bağımsız (müstakil) — независи
edebiyat yapmak — выражаться мый
высокопарно, мудрствовать bağımlı (tabi) (-e)— зависимый
donmak — мерзнуть, замерзать rivayet (söylenti) — предание,
namaz — намаз, молитва молва
~ kılmak — совершать намаз - etmek — рассказывать, переда
~а durmak — становиться на мо вать
литву havali — округа, местность, край
titremek — дрожать; трястись zaptetmek (ele geçirmek) — за
heyecan — волнение, возбужде хватывать, покорять; фиксиро
ние вать
Чаптак — волноваться damla — капля; капли (мед.)
uygulamak (tatbik etmek) — ~ hastalığı — апоплексия
осуществлять, применять, mustarip (-dan) — страдающий
проводить в жизнь; cenaze — покойник, тело
haksız uygulamalar — незакон ~ alayı— похоронная процессия
ные действия türbe— усыпальница, гробница
*** , gömmek — зарыть, закопать, хо
ронить
torun — внук
gazi — победитель * * *
41
bu ~de — в таком духе; в этой ~ gelmek — победить
области galebe (=yengi) — победа
saptamak (tesbit etmek) — уста galebe çalmak — победить
новить, определить ortam — обстановка, среда
odak — средоточие, фокус dizmek — расставлять, распола
~lamak — сфокусировать, наце гать (рядами); нанизывать
лить dizin— список, опись, индекс
üretmek (istihsal etmek) — про ifade — 1) выражение; 2) объясне
изводить, изготовлять ние; показание; 3) значение
üretim (istihsal) — I) производ ~ etmek — выражать; объяснять,
ство; 2) продукция излагать; означать
detay — деталь tutar (meblağ) — сумма, итог
4 ı — детальный borç (си) — долг; долг, обязанность
kavramak — 1) охватывать; pusu — заёада
2) постигать, схватывать р. kurmak (-е) — устроить засаду
güven — 1) (itimat /dı/) доверие; damat (dı) — зять
2) уверенность bozmak — 1) портить; нарушать;
- т е к (-е) — доверять(ся), пола 2) конфузить; теряться; 3) раз
гаться менять
tanım (tarif) — определение, опи bozuk— 1) испорченный; 2) мел
сание кий (о монете)
-lam ak (tarif etmek) — опреде şahıs(hsı) (zat) — особа, лицо
лять, описывать cihaz — прибор, аппарат
garip — странный, непонятный; malzeme — материал
чужой gütmek — 1) пасти; 2) вести, про
dönem — период; созыв (парла водить, преследовать;
мента) . amaç преследовать цель
azim (zmi) — решимость, воля menfaat — интерес, заинтересо
azmetmek(-e) — намереваться, ванность, выгода
решаться aykırı(-e) — противоречащий,
galip— победитель; побеждающий идущий в разрез
Türemiş sözcükler
1. ilgilenmek (ile) — интересоваться
ilgili (ile) — связанный (с кем, чем-л.)
2. kurtulmak — освободиться, спастись, отделаться
3. şiddetlenmek — усилиться
4. üstat (dı) — маэстро, мэтр
5. rahatlamak — успокоиться
6. kuruluş — 1) создание, устройство;
2) учреждение, организация
7. gözcü — 1) наблюдатель; дозорный;
2) окулист
8. hissetmek — чувствовать
42
9. başkan — председатель
devlet ~ı — глава государства, президент
karşılamak — встречать
karşılaşmak — встречаться
uğurlamak — провожать, желаггь счастливого пути
meraklanmak — 1) тревожиться; 2) интересоваться
kurucu — основатель, создатель
memur etmek (kimi neye) — поручить, уполномочить
ölüm — смерть
hükümdar — монарх, правитель, властелин
bilgisayar — компьютер
söz etmek (-den) — говорить (о ком, чем-л.)
sınırlı — ограниченный
matematiksel — математический
işlem — процедура, операция, действие
gerekmek— требоваться
yetinmek (ile) — ограничиться
satış — продажа
korku — страх
işletim — эксплуатация, использование
karıştırmak — путать; перемешать
karışık — запутанный, смешанный, сложный
Deyimler
1. arada (bir) — иногда, время от времени
2. yakınlarım olarak — ориентировочно, приблизительно
3. ortadan kaldırmak — устранять; отменять
4. (bir şeyin) altından kalkmak — преодолеть (что-то),
справиться (с чем-то)
5. kargacık burgacık — кривой, искривленный
6. Osmanlı İmparatorluğu — Османская империя
7. ortaya çıkmak — возникнуть, появиться
8. hoş görmek, bakmak — относиться снисходительно, прощать
44
3. Kalpten tebriklerimi sunanm efendim! 4. Düğünden sonra yurtluğuna
(malikanesine) çekildi. 5. Bu havali güzel bir iklime malik. 6. Tuzak
kapanmıştı. Anî bir baskından sonra kale ele. geçirildi (zaptedildi). 7.
Ayaklarımızın ucuna basarak çıkalım. Zavallı edip ağır hastalıktan mustarip.
Demin damla içmiş, uyuyor. 8. Cenaze alayına katılmak istiyoruz. Ancak
nereye gömüleceğini bilmiyoruz.
1. Вероятно, ключ взяла моя младшая внучка. 2. Он главнокомандую
щий, но имени покорителя не заслуживает. Из девяти сражений восемь
проиграл. Несколько дней назад мы потеряли еще одну важную кре
пость. 3. В связи с его свадьбой мы вручили ему ценный подарок.
4. Ключа при мне нет. Нажмите на звонок. 5. Передают, что его усы
пальница находится в этой округе. 6. К сожалению, я не зафиксировал
его слов. Что за капли он рекомендовал? 7. Да, страна некогда была
захвачена. Но сейчас она независима. 8. Он погряз в долгах. 9. Он стра
дал от апоплексии. Сейчас его тело в больнице. В одно мгновение
ловушка захлопнулась (закрылась).
1. Tezi hayranlığımı uyandırmadı. 2. Bu değerli mallar üzerine fiyatlar henüz
saptanmadı (tespit edilmedi). 3. Üretimde son dönemde de önemli bir artış
hissediliyor. 4. Ortam elverişli. Makinayı detaylı bir denemeden geçirmeli.
5. Ancak yapılan matematiksel işlemlere karşı tam bir güvenim yok. 6.
Ortaya çıkan zorluklara galip çıktı. 7. Bütün azmine karşın orta çağ lehçeleri
gramerinin altından çıkamadı. 8. Bilgisayardan söz ediyorsunuz. Oysa ben
bu vadide uzman değilim, kavrayamıyorum. Her şeyden önce bilgisayar
nedir, tanımını verir misiniz. 9. Borcumun tutarını görünce bozmadım,
damadıma baş vurdum. Genç devletin kurucusu olan Devlet Başkanı
hava alanında yaşlı hükümdarı uğurladı. Meraklanmayın. Üstadı
karşılamaya başkan sizi değil, beni memur etti. Üstat yakınlama olarak
ne tarihte gelecek? — Garip, dersiniz ama, bu tarih henüz gizli tutuluyor.
Yüzünün ifadesinden alana galebe çalmak {galip gelmek) için çıktığı
anlaşılıyordu. Üstadın korkusundan çok şaşırdım, her şeyi karıştırdım,
gereken matematiksel işlemi yapamadım. Gözcü olun. Yeni model
bilgisayar satışa çıkarıldı, fakat işletimi hususunda pek sınırlı bilgim var.
Bunun için de bir deneme dönemine gereksinim var. Bizimkileri buna
odaklayın. Topladığımız malzemeye göre güttükleri gaye
(amaç)»ıen/aarimize aykırıdır.
1. Современный мир иногда кажется странным. А иногда мы смотрим на
него с восхищением. 2. В Институте стран Азии и Африки изучают мно
гие современные тюркские языки. 3. В этой долине расположены два
больших города. 4. В то время эти испытания, разумеется, проводились
тайно. 5. Вы победили. Но обстановка не была благоприятна. Я не могу
постичь причины этого успеха. 6. Его показания были путаными, да и
45
сумма, которую он называл, очень отличалась от той, что мы знали.
7. Конечно, наш завод не может производить все требующиеся товары.
8. Они расставит часовых (дежурных), устроили засаду. 9. Период
(срок) эксплуатации этого прибора не очень велик. Не описаны также
многие детали. Он испортил нам дело. Теперь уж мы не можем
ограничиться возвратом нашего долга. Не сбиться бы нам с пути
Я не очснь-то полагаюсь на этого человека. Правитель поручил вам
встретить и проводить высокого гостя. Избавиться бы нам от
страха. Тогда успехи будут большими. И все это почувствуют. Он
любит говорить о зяте президента. Однако этот вопрос не в фокусе (не в
центре) нашего внимания. Прежде всего установим сумму вашего
долга. Лицу, о котором я сказал, этот прибор не требуется.
B ir tezin hikâyesi
Üniversite yıllarımda Montaigne’ın Denemeler' ini büyük bir hayranlıkla
okumuştum. Denemelerde insan kalbinin derinlikleri gizlidir. İlim adamlarının
1 Sınır boyundaki bir küçük devletin başı.
46
nasıl çalıştıklarım hep merak etmişimdir. Ben de bu vadide yol almak
istiyordum.
O günlerde, değerli bir ilim adamı olan Ahmet Hoca’dan çağdaş Türk
lehçeleriyle ilgili dersler alıyorduk. Türkmence çalışmaya karar verdim.
Türkmenceyle ilgili bir tezin kolayca altından kalkabileceğimi sanıyordum.
Ancak Türkmenlerin yirminci yüzyılda yaşayan en büyük şairinin kim
olduğunu tespit etmek bile benim için büyük sıkıntı oldu. Türkmenistan’dan
sınırlı sayıda insan, Türkiye’ye gelip gidiyordu ve bunlarla
karşılaşamıyordum.
O günlerde kendini bilgisayar dünyasına odaklayan arkadaşım İbrahim,
bana bilgisayarla çalışmanın öneminden söz etti. Ben, o zamana kadar
bilgisayarın yalnız matematiksel işlemler yapmada kullanılan bir âlet
olduğunu zannediyordum.'Daha sonra sosyal bilimlerle ilgilenenlerin yavaş
yavaş bilgisayar kullanmaya başladıklarını gördüm. Kısa sürede çok iş
üretiyorlardı. Dostlarımı sevindirmek amacıyla ben de bilgisayar almaya
karar verdim.
Tanıdığım bir arkadaşımın çalıştığı bilgisayar firmasına gitmekle ne
kadar iyi ettiğimi sonradan anladım. Çünkü detaylı izah etmeye çalışan on
yıllık arkadaşımın bile ne demek istediğini tam olarak kavrayamamıştım.
Hayatımda ilk defa duyduğum kelimelerle konuşuyordu. «Disketle mi
çalışacaksın? Remi ne kadar olsun?..» Ne cevap vereceğimi şaşırmıştım.
Önce kendisine itimat ettiğimi söylemekle yetindim. Bana vermek istediği
bilgisayarı çalıştırdı. Satış yapmanın da heyecanıyla birçok şey anlattı. Çok
önemli olan bilgileri bir kâğıda not etmeye çalıştım. Sevinç ve korkuyla
kanşık bir his kaplamıştı içimi. Bilgisayarımı alıp evin yolunu tuttum. Tarif
ettikleri şekilde masamın üstüne kurdum. Sıra çalıştırmaya gelmişti.
Arkadaşımın yazdırdığı notlan uygulamaya başladım; ekranda garip şeyler
oluyordu. Hemen telefona sarıldım. Sattıkları âletin bozuk olabileceğini
söyledim. Arkadaşım güldü. Telefonla yardımcı olmaya çalıştı. Ama ben
işin böyle yürümeyeceğini anlamıştım. İşletim sistemiyle ilgili kitaplar
aldım. Bu dönem tam iki ay sürdü. Artık bilgisayarımı ne çocuklarım
seviyordu, ne de eşim.
Hocam, ana metinde bütün uzun ünlüleri göstermenin gerektiğini
söylemişti. Metne baktığımda hiç bir uzun ünlünün bulunmadığını fark
ettim. Zaten Kiril harfleri gözlerime kargacık burgacık görünüyordu. Neden
sonra çalışma azmi bütün hislerime galip geldi, bütün metni bilgisayar
ortamına taşımaya karar verdim. Bir yandan bunu yaparken bir yandan da
uzunluklarla ilgili bilgiler ediniyordum. İlk yirmi sayfada öğrendiklerimi
uygulamaya başladım. O kadar çok uzunluk vardı ki birinci sayfada
uyguladığım uzunluğu ikinci sayfada unutuyor ve her şeyi birbirine
karıştırıyordum.
Bir cumartesi günü bilgisayarı aldığım firmaya gittim, bilgisayar
programcısına, dizin programına ihtiyaç duyduğumu belirttim .
47
Yapabileceğini ifade etti. Ancak bilgisayarın yan fiyatına yakın bir meblağ
söyledi. Sonradan programcının mobilya borcunun da o kadar olduğunu
öğrenince şaşırmadım değil
(Mehmet Kara; kısaltılmıştır).
Çalıştırma Yukarıdaki metinleri anlatmaya hazırlanırken aşağıdaki sorulan
yanıtsız bırakmayın:
1. Ertuğrul Bey’in oğlu Osman kaç yılında ve nerede doğmuştur?
Söylediğiniz yer Anadolu’nun neresindedir? 2. Osman kaç yaşındayken, kaç
yılında ve ne gibi olay üzerine Anadolu Selçuk Devletinin başbuğluğuna
getirilmiştir? 3. Yakmlama olarak bir yıl sonra ne kalesi fethedilmiştir? Bunun
üzerine de neler olmuş? 4. Bilecik tekfuru (valisi) Osman Beyi düğününe
davet ederken ne gibi bir amaç (gaye) güdüyormuş? Bu zat (şahıs)
Osmandan korkuyor muymuş? Bu olaym sonu ne olmuştur? 5. Selçuk
Devleti batınca (kaç yılında?) Osman Beyin durumunda bir şey değişmiş
midir? Osman’ın amcası Dündar Bey’in davranışları bu sıralarda (fikrinizce)
Osmanın menfaatlerine neden aykm olmuş? Sonucunda Dündar Beyin
başına ne gelmiş? 6. Osman nerede, ne zaman ve oğlu Orhan’ın hangi büyük
kenti fethettiğini haber aldıktan sonra gözlerini dünyaya kapamıştır?
Gömüldüğü yer neresi? 7. Mehmet Kara, kimin öğütlerine (tavsiyelerine)
kulak vererek kendine bir bilgisayar almaya karar vermişti? Türkmenceye
dair topladığı malzeme zengin miydi? 8. Cihazı alıp evine götürdükten sonra
ne gibi güçlükler (zorluklar) ortaya çıktı?
Çalıştırma Aşağıdaki parçayı Türkçeye çeviriniz:
Вы знаете, что основателем Османской империи был Осман Первый,
родившийся в середине XIII века. Разумеется, независимое княжество
(beylik), которое он создал в Западной Анатолии в нанале XIV века, пос
ле того как распалось («утонуло») Сельджукское государство, еще не
было империей. Однако это государство быстро расширялось. В год,
когда родился сын Османа Орхан, т. е. в году, был завоеван неболь
шой город Караджахисар, а через 38 лет; т. е. в году, когда умирал
сам Осман, его сын Орхан завоевал крупный город Бурса. Сюда из Ени-
шехира перенес Орхан столицу своего государства. Вообще говоря, у
Османа было два сына — Орхан и Аляэттин. Точно не известно, кто
(который) из них был старшим братом. Впрочем, властелином стал Ор
хан, одержавший много побед. Поэтому его, как и его отца, называют
«Победитель».
Когда по приказу Орхана его сын Сулейман-Паша перешел в Румелию,
император Византии (Bizans) Кантаюозен стал думать, как ему действо
вать в дальнейшем. Когда один за другим падали города, такие, как Гели-
болу, Текирдаг, Ипсала и другие, император с целью установить друже
48
ственные отношения с Орханом отдал ему свою дочь принцессу Теодо
ру. Орхан обвенчался с ней, но продолжал захватывать города и посел
ки, находившиеся вблизи от столицы Византийской империи. Впрочем,
известно, что взял Константинополь лишь седьмой султан Мехмед Вто
рой Фатих. Это событие произошло почти через сто лет после смерти
Орхана, в году.
49
Когда кондуктор сзади сказал: «Османбей» (это название района в Стам
буле), спереди толстый человек произнес: «Да. Я здесь». Мы умерли от
смеха. 9. Этот край обладает приятным климатом. Даже зимой мы не
мерзнем, не дрожим от холода. Ясно, что они что-то от нас скрыва
ют. Надо установить, что они производят. Если не объяснят, мы не мо
жем им доверять. Обстановка сложная.
Çalıştırma Aşağıdaki tümceleri ağızdan Türkçeye çevirin:
1. Кто победитель? 2. Странное определение! 3. Это не требуется. 4. Они
говорят о математических действиях. 5. На этой дороге они устроили
засаду. 6. Его зять очень сконфузился. 7. Мы, кажется, потеряли дорогу.
8. Их успехи были очень ограниченными. 9. Кого он уполномочил сде
лать это (кому поручил)? Он не справится с этим делом. При
виде похоронной процессии ребенка охватил страх. Он глава госу
дарства, но не его основатель. Этот закон давно отменен. Экс
плуатация компьютера (эксплуатировать, (заставить) работать)— дело
не простое, особенно для нашего мэтра. От волнения он все перепу
тал. Этот молодой человек — внук главнокомандующего. Завтра у
него свадьба. Я не схватываю его слов (сказанного им). Постарай
тесь зафиксировать. В это мгновение начался воздушный налет.
Они устроили западню. В этой долине находится старинная кре
пость. — Как его сердце? — Он страдает от апоплексии. Услышав
названную сумму, он встревожился. Его лицо выражало решимость
(решимость действовать). Он председатель этой организации. Пи
сатель собирается уходить. Проводим его.
51
Значение второе. Утрачивая значение прошедшего времени,
форма на -irdi передает содержание своего рода сослагательного накло
нения, т. е. обозначает: а) действие, совершению которого что-то пре
пятствует («Я пошел бы сейчас в театр, но у меня нет билета»); б) дей
ствие, которое при определенных условиях могло бы совершиться в
любой временной плоскости («Я дал бы такой совет»), включая и плос
кость прошедшего времени («Разве я не мог (бы) (тогда) туда пойти?»)1.
ПРИМЕРЫ:
Şimdi tiyatroya giderdim ama biletim yok.
— Я сейчас пошел бы в театр, но у меня нет билета.
Bir dakika susamaz mıydınız?
— Разве вы не могли (бы) минуту помолчать?
52
gördüğü zaman aklına ilk olarak: «Acaba ben de aynı şeyi yapmıyor
muyum?» düşüncesi gelirdi. (S. Ali) 3. Kâğıtta ince, düzgün bir el yazısı ile
iki satır: «Selim'in bir arkadaşıyım. Sizinle görüşmek isterdim.» Ne imza, ne
adres. (O. Atay) 4. Size Almanca, Fransızca öğretirim — Teşekkür ederiz
ama — Goethe' den şiirler okurum — çok iyi olurdu ama
Hapisane doktoru (O. Kemal) 5. Bizim lokantanın* bitişiğindeki
apartmanda, eski paşalardan birinin kızı olduğunu söyleyen bir kadın
oturuyordu: Naciye, gayet güzel türkçe konuşurdu. Hemen ahbap olduk,
bize hayatını anlattı. (O. Kemal) 6. Araba hareket etti, önlerinde durdu. Bu
yirmi sekiz yaşmda, ama bembeyaz saçli adamı şehrin bütün arabacıları
sayarlardı. Üstelik o şehrin yerlisiydi. (Ş. Sıtkı) 7. sordum: «Kendisini
tebrik etmek istemez miydiniz?» (T. Gürkay) 8. «Bir çay içmez miydiniz'?»
dedi (T. G.) 9. Biz şimdi böyle düşünüyoruz, o zamansa büsbütün başka
türlü düşünüyorduk. Şimdi ona bin ruble bile verirdim, halbuki o zaman on
rubleyi de vermedim. (Çehov) Gruşnitski yanıma yaklaşıp kolumu
tutarak: - Bunu senden beklemezdim, dedi. (Lermontof) Amcam, iyi
yürekliydi. Halk adamlarını severdi. (S. Üstüngel).
54
Примечания: 1. Порядок слов в придаточном условном предложении в
принципе аналогичен порядку слов в любом простом распространенном пред
ложении. 2. Придаточное предложение может вводиться персидским по проис
хождению союзом eğer «если» (изредка — şayet «ежели»), но постановка его
отнюдь не обязательна. Постановка каких-либо союзов или частиц между при
даточным и главным предложениями недопустима.
ПРИМЕРЫ:
(О) gelseydi (gelse) bizi bulurdu (görürdü).
— Если бы он пришел, то нашел бы (увидел бы) нас.
(Eğer) Vaktiyle onunla konuşsâydık (konuşsak) bunu yapmazdı.
— Если бы мы в свое время поговорили с ним, он бы
этого не сделал.
Условные формы второго типа представляют собой форму -se
от недостаточного глагола i(mek) быть : i + -se = ise, причем возникает
безударный четырехвариантный аффикс -(y)sa, -(y)se, присоединяющий
ся к именам, а также к основам времен: öğrenciyse (öğrenci ise), alırsa (alır
ise), geldiyse (geldi ise) v.s. Такие формы, называемые формами услов
ной модальности, выражают реальный тип условно-следственной свя
зи, передаваемый по-русски посредством союза «если», например:
«Ест он придет, то найдет», «Если он не ушел, то позови его сюда»
ит. п
Вводимая в данном уроке форма условной модальности от настоя
щего-будущего времени (-ırsa; türkçesi: geniş zamanın şartı), как прави
ло, соответствует по-русски сочетанию союза «если» с одной из форм
будущего времени, изредка настоящего; в главном предложении исполь
зуется необходимая по смыслу форма изъявительного или повелитель
ного наклонения.
Ben alırsam («если я возьму, буду брать»), sen alırsan, о alırsa, biz
alirsak, siz alırsanız, onlar alırlarsa.
Отрицательная форма:
ben almâzsam («если я не возьму, не буду брать»), sen
almazsan, о almazsa и т. д.
ПРИМЕРЫ:
(Eğer) Yarın öğleden sonra bana uğrarsanız birlikte Kültürparka gideriz.
— Если завтра после полудня вы зайдете ко мне,
мы вместе пойдем в Культур-парк.
55
(Eğer) Selim* i bulamazsan bana haber ver.
— Если не сумеешь разыскать Селима, сообщи мне.
Форма ise, -(y)sa? (в «чистом» виде, без предварительного форманта
изъявительного наклонения) составляет формальную часть именного
сказуемого придаточного условного предложения. Поскольку глагол
i(mek) не имеет будущего времени и формы прошедшего времени ус
ловного наклонения (форма *iseydi вышла из употребления), он в этих
случаях заменяется (как и предикативные слова var и yok) соответству
ющими формами глагола olmak. Например: (о) öğrenci olursa «если
он будет, станет учащимся », (о) öğrenci olsaydı » если бы он был
студентом», kızı olursa «если у него будет дочь».
ПРИМЕРЫ:
(Eğer) Fakültemizin öğrencilerinden ise (öğrencılerinddnse) onu
da topla ıtıya çağırsınlar.
— Если он студент нашего факультета, пусть и его
позовут на собрание.
Yarın hava güzel olursa parka gideceğiz.
— Если погода завтра будет хорошая, мы пойдем
в парк.
Husuri otomobili olsaydı bu yaz ailece Sofya’ya giderdi.
— Если бы у него был свой автомобиль, он этим летом
(со своей) семьей поехал бы в Софию.
В главном предложении вместо формы olurdu обычно употребляют
именную форму idi, например: Yardımına koşsaydmız hali daha iyiydi —
Если бы вы поспешили ему на помощь, его состояние было бы лучше.
56
diyor. Ben, hiç ummuyorum Bakır Efenin niyetini bilseydim, Ömerin nerede
olduğunu söylerdim. (MYesari) «içinde onlara karşı en küçük bir
düşmanlık sakladığınıfarkederlerse seni ezerler» (S. Ali) Karısını merak
etmeye başladı. Yakın komşularda olsalar muhakkak Yusufun geldiğini
mahalle çocuklarından duyup gelirlerdi. (S. A.) Bağda köpek filân
olsaydı halim haraptı. (R. Nuri) Zannederim ki, başka bir mektepte
(=okulda) bunu yapsam ya hapsedilir, yahut da bir başka ceza görürdüm.
(R. N.) Cemal isterse misafirler geldiği zaman ben üe bulunurum. (H. E.)
Memlekette, bir avukat, bir gazetecinin oğlu olmaktan bıkmıştım.
.. .Öyle ki kaç sefer (= kerre, defa), ah, keşke bir eskicinin çocuğu olsaydım,
diye düşünmüştüm. (O. Kemal)
58
Salih Bey konsere gidemeyeceği için biletini size verebilirim.
— Так как Салих-бей не сможет пойти на концерт,
я могу отдать вам его билет.
Форме -dığı/-acağı için синонимична форма -dığından /-acağından,
представляющая собой имя действия на -dik или -асак в личной форме с
аффиксом исходного падежа: (ben) aldığımdan— поскольку я беру
(взял, брал).
ПРИМЕР:
Çantamı bulamadığımdan (=bulamadığım için) çantasız
gitmeye mecbur oldum.
— Так как я не нашел (не смог найти) своего портфеля,
я был вынужден идти без него.
К форме -dığından/-acağından могут присоединяться послелоги ötürü
или dolayı, а к форме dığı/-acağı изредка также служебное имя hasebiyle
«вследствие», которые не вносят в содержание формы существенных
оттенков: (о) hasta olduğundan ötürü, hasta olduğu hasebiyle —
вследствие того, что он (был) болен
Примечания. 1. Постановка подлежащего в родительном падеже (анало
гично подлежащему дополнительного предложения) является ошибкой - за
исключением тех, очень редких, случаев, когда форма -dığı/-acağı, сопровожда
емая послелогом için («ради»), получает объектное значение (см. урок 16),
например: (onun) gördüğü için— ради того, что он видел / видит («ради види
мого им»)
2. Следует учитывать, что сказуемое придаточного дополнительного
предложения также может иметь форму -dığından/-acağından (см. урок 16).
59
Alıştırma 8. Aşağıdaki tümceleri Rusçadan Türkçeye çevirin:
1. Поскольку ученик не понял, что спросил учитель, вопрос остал
ся без ответа. 2. Поскольку с той поры (aradan) прошло восемь лет и к
тому же человек отпустил усы, я, конечно, не узнал его. 3. Поскольку
завтра вы, будучи в отпуске, собираетесь ехать за город, нам следует
поговорить сегодня. 4. Чтобы иметь возможность принять участие в
этом празднике, я полетел самолетом. 5. Так как автобус двигался
очень медленно, то когда мы подъехали к театру, опера уже началась.
6. В связи с тем, что мы выиграли два крупных сражения, противник,
можно сказать, подавлен. 7. Поскольку принять такое решение не в его
власти, дело мое гиблое. 8. Поскольку эти люди косо на меня смотре
ли, у меня отнялся язык, я не смог говорить. 9. В связи с тем, что сути
дела я не знал, это заседание быстро мне надоело. Поскольку пред
ложенный вами метод не нов, давайте не поднимать (не открывать)
вопроса о первенстве.
Sözlük
60
sokmak— всовывать, втискивать; тельный (о мужчине); подо
впускать; жалить бающий, уместный
yılan — змея fırsat — подходящий случай
nakil (kli) — 1) перевозка, пере ~ düştü — представился удобный
броска; 2) перевод, пересказ случай
-etm ek — перебрасывать, от ~ kaçırmak — упустить случай
правлять; переводить; пере - bu ~! — вот он, случай!
сказывать ansiklopedi — энциклопедия
nalkiye (ta şıt) — транспорт; usul (lü) — метод, способ
транспортировка (metot(du))
taşıt (nakliye) araçları — транс kurnaz — хитрый, хитрец
портные средства ~lık yapmak — схитрить
belediye — муниципалитет ansızın — внезапно, вдруг
~ taşıtları — городской транс atlamak — прыгать, впрыгнуть,
порт спрыгнуть, перепрыгнуть; пе
mahkeme — суд рескочить, пропустить
~уе düşmek — попасть под суд kafa — голова
mahkûm (-е) — осужденный, об- ~lı — с головой, головастый
реченый (на что-л.) dam — крыша
mahkûm etmek — осудить, при -dan düşer gibi — ни с того ни с
говорить (кого-п. к чему-л.) сего
kazanmak — зарабатывать, приоб saniye — секунда
ретать; выигрывать, завоевать
mahıv(hvı) — уничтожение, ис
sınavı выдержать экзамен
требление
* * * -etmek— уничтожать, разрушать
-olmak — быть уничтоженным,
ense — затылок
погибать
sinek — муха; комар
rezil — опозоренный
- avlamak — бездельничать
rezalet — позор, срам
sivri — заостренный, острый
-sinek — комар * * *
61
işi ~ gidiyor— у него дело не кле bıkmak (-dan) — надоедать, пре
ится сыщаться
2) нелюбезный; bundan bıktım — мне это надоело
~ adam— строптивый человек karakol — караул, патруль;
- bakmak— косо смотреть участок
-ine — наоборот polis -и — полицейский участок
-temek — осадить, поставить на iddia — 1) утверждение; 2) притя
место (кого-л.) зание, претензия; обвинение
kanat(dı) — крыло; фланг - etmek — 1) утверждать; 2) (-а
sallamak — махать, размахивать; hak) претендовать (на что-л.)
кивать; ayna — зеркало
başını salladı — он кивнул голо • • •
вой bağırmak — кричать
elini salladı — он махнул рукой bağrışmak — кричать (о многих)
tokat — оплеуха, пощечина kavga— ссора, скандал; драка
~ yemek — получить пощечину ~ etmek— ссориться, скандалить
~ yapıştırmak (atmak) — вле hız — скорость, быстрота
пить оплеуху 4 ı — скорый, быстрый; быстро;
düdük — дудка; свисток, гулок громко
- çalmak — свистеть, гудеть silmek(-i) — стирать, вытирать;
şaka — шутка вычеркнуть
- etmek — шутить, подшучивать silinmek — стереться; исчезнуть
- (olsun) diye — в шутку kanape — диван
~cı — шутник esna — промежуток времени; мо
tesadüf — совпадение; случайная мент
встреча alelâde — обыкновенный, обыч
bir - (eseri) — случайное совпа ный
дение, по случайному совпа aşırı — 1) чрезмерный, крайний;
дению 2) по ту сторону; через
- etmek (-е) — повстречаться; gün через день
приходиться (на какое-л. чис azar — нагоняй, нарекание
ло) - lamak (-İ)—давать нагоняй, по
herif — субъект; тип; малый прекать, отругать
inat — упрямство, упорство aptal—глупый; глупец
- (olsun diye) (-а) — назло кому-л.;
- yerim koymak (-i) — принять
из упрямства
за дурака
cins — 1) род, вид, сорт; 2) поро
~«ı — упрямый, упрямец
да; 3) пол; род
defi — сумасшедший, помешан
- köpek — породистая собака
ный
beriki — находящийся по эту сто
- olmak, -ye dönmek — обезу рону, тот, что ближе, этот
меть (прям, и перен.) beyan— изложение; разъяснение
gayet — очень, весьма - etmek (-İ) — излагать, разъяс
yenmek — побеждать, обыграть нять; заявлять
(кого-л.) ~at — заявление;
yenilmek (-е) — быть побежден -atta bulunmak — сделать заяв
ным (кем-л.) ление
Türemiş sözcükler
L üstelik — к тому же, вдобаво , впридачу
2. sayın — уважаемый
3. sevimli — милый, симпатичный
4. birincilik — первенство
- i kazanmak — завоевать первенство
5. kaçırmak — дать убежать; упустить
tre n i опоздать на поезд
6. yollamak — посылать, направлять
yollanmak — быть посланным; направляться (куда-л.)
7. düşürmek — повергнуть (в какое-л. состояние)
(bu) beni meraka düşürdü — (это) возбудило во мне любопытство
8. gözlemek (-i) — 1) наблюдать (за кем-л., чем-л.); 2) ожидать (кого-
л., чего-л.)
9. konmak — быть поставленным; останавливаться (на ночлег,
и т. п.)
soğukluk— 1) прохлада; холодные отношения, холодок; 2) прохла
дительный напиток
açmak — открыть (тайну), поведать (о чем-л.)
12i üzgün — расстроенный, огорченный; измученный
içten — сердечный, искренний
-lik — сердечность, искренность
ayrım — различие; различение, разветвление, подразделение; дис
криминация
köpoğlu — сукин сын
kızgın — раскаленный, жгучий, распаленный; злой
belirli (muayyen) — определенный
serinle(ş)mek — стцровиться прохладнее, посвежеть
sözde — на словах; так сказать
Deyimler
1. günün birinde (=günlerden bir gün) — в один прецгасный день
2. yan bakmak — косо смотреть (на кого-то)
3. iş güç sahibi — занятой человек
4. neyse (ne ise) — ну (да) ладно; еще ладно
'5. ha bre (ha bire) — безостановочно, все время
6. (deli olmak) işten değil — тут недолго // ничего не стоит (сойти с ума)
7. (işin) iç yüzü — подоплека, суть (дела)
8. sessiz sedasız — беззвучно, молча
9. ne diye? — чего ради?, для чего?, зачем?
dilim tutuldu — у меня отнялся язык, я онемел
aklım başıma geldiği zaman — когда я опомнился, пришел в себя
bir aralık — в один из моментов, в какой-то момент у л у ч и в момент
63
aradan çok vakit geçti — с тех пор (с того момента) прошло
уже много времени
(bu) elimde değildir — (это) не в моей власти, не от меня зависит
elimde olmayarak — будучи не в состоянии противиться себе
(hasta) olmasın ■— уж не (болен) ли он?, как бы он не был (болен)
göz göre (göz göre göre) — прямо на глазах
aman yarabbi — о боже!, боже мой!
arkasına düştüm — я пошел следом за ним
önüne düştüm — я пошел впереди него
var kuvvetimle, olanca kuvvetimle — изо всех (моих) сил
ortalık karıştı — все перемешалось; началась сумятица
düşündüm taşındım — я поразмыслил, пораскинул умом
altı ayı giydi — он получил шесть месяцев (полгода)
Аффикс -gı/-kı
Отглагольный аффикс -gı/-kı4 образует
Alışırma Altı çizilen sözcükleri ezberlemek üzere aşağıdaki tümceleri çeviriniz:
I. Şu satırların altma imza(nızı) atar mısınız? 2. Konuştuğumuz ülkenin
politika düzeni ne imiş biliyor musun? 3. «O gün eve biraz geç dönmüştüm.
Niyazı hastalanmış, yatıyordu. Babam başucunda Beni görünce: “Bu
çocuk niye hasta ulan?” diye sordu. “Bilmem” dedim. “Bilmezsin ha? Ben
sana sorarım bilmemi Kim bilir nasıl sokmuşsundur oğlanı yılan gibi”»
(O. Kemal. Baba evi.) 4. Kentin bu mahallesinde harap binalar da yok
değildir. Belediye nereye bakar? 5. Nakil işini de düzene sokmalı. Belediye
taşıtları gereği gibi işlemiyor. 6. Efendiden sayın bir adam Üstü başı
düzgün Fakat odasındaki intizamsızlık adeta şaşırtıcı.. . — İş güç sahibi bir
adam. Ha bre şiir, şarkı, masal düzüyor. Etrafındaki şeylere dikkat ettiği yok.
7. Bunu yapmağa nasıl cesaret etti? Yaptığı, bir suç sayılırsa ceza görüp
hapse girebilir. 9. O, böyle şeyleri her zaman dinlemeye mahkûmdur.
Nitekim, çalışan kazanır. önce mahkemeyi boyladı, sonra hapisaneyi.
II . Düşmanı adeta ezdiler. Adam mahkemelik oldu. Kendisini harap eden
de budur. Zaten Bulgaristanda her tarafta geniş ve muntazam yollar
yapılmış. Ülkenin her tarafını otomobille dolaşabilirsiniz. (Z. Sertel.) İçeri
soksun diye biletçinin yanma sokuldu. Paşam buraya gelsene. Her çeşit
mallarımız vair. Üç yıl hapse mahkûm edildi.
1. В нашем квартале суда нет. 2. Этого сюда не пускай. Песен петь он
не может, а чтобы сочинять и рассказывать сказки, пусть поищет дру
гое место. 3. Подпись не моя. Я это могу доказать. 4. Я не отважусь
подписать эту бумагу. 5. Он приговорен к пяти годам тюремного за
ключения. 6. Сидел в тюрьме четыре года. 7. Не женщина, а змея1. И
всегда остается безнаказанной. 8. Его смелость подорвана (разбита). Он
Э— 65
прямо-таки раздавлен. 9. Мой личный автомобиль сломан. Такси не
найдешь. Воспользуемся городским транспортом. Бедняга попал
под суд. Однако выиграл. К сожалению, этот матч наша команда
выиграть не сумела. Мы его проиграли. А они вдобавок и первенство
выиграли. Любезнейший). Не забудьте зайти к нам. Самый лучший
товар — у нас. Он отмахал длинный путь.
66
же сел в «долмуш» и уехал. Это, конечно, не что иное, как случайное
совпадение. Мне надоело каждый раз его обыгрывать. К тому же
после каждой партии он сходил с ума. Но из упрямства снова садился
шрать. Его вина была налицо. Боже! Как бы он не попал под суд и не
получил тюремного заключения ( и не получил подгода). — Даст Бог,
ограничатся штрафом (назначением штрафа). Надо зайти в полицейский
участок. Я не утверждаю, что он сошел с ума. Но в таком случае его
надо поставить на свое место.
3*
67
Neyse orası lâzım değil; her sabah aynı vapurla indiğim için her gün
hemen hemen aynı yüzlerle karşılaşıyordum. Bunların arasında bir yolcu
vardı ki beni dehşetli meraka düşürmüştü.
Kim olduğunu ne iş yaptığını, hatta ne dinden ne milliyetten olduğunu
bilmiyordum. Gençten bir adamdı. Güzel, çirkin, yakışıklı, yakışıksız, nasıl
olduğunun farkında bile değildim. Yalnız gözlüklü olduğunu biliyorum.
Bu adam her gün vapurda birkaç gazete alır, cebinden kalemini çıkanr;
okur, okur ve habre birçok kelimelerin altını çizerdi. Bir gün, beş gün, on
gün Hep böyle!.. Bu adamm ne yaptığını sözcüklerin altım niçin çizdiğini
çok merak ediyordum.
Hepimizin böyle merak ettiğimiz şeyler, vardır. Fakat çok defa sorup
öğrenmek cesaretini yahut fırsatını bulamayız. Ben de ne cesaret, ne de fırsat
bulabiliyordum. Adamın gazeteden baş kaldırdığı, bir an için olsun
etrafındakilerin yüzüne baktığı yoktu ki.
Bir gün yanındaki yere oturdum ve hangi sözcüklerin altım çizdiğine
baktım. Çok dikkat ettim; çok düşündüm ama sözcüklerin altını ne maksatla
çizdiğini bir türlü anlayamadım.
Deli olmak işten değildi. Hiç kimse ile konuşmuyordu ki onunla ahbap
olup sorayım. Ykpur köprüye gelinçe yerinden kalkar dosdoğru kapıya
yollanırdı.
Düşünüyordum: Bu kelimeleri niçin çizebilir? Belki bir ansiklopediye
hazırlık yapıyordur! Eğer öyle ise, pek garip bir usul.
Ancak işin iç yüzünü öğrenmek kolay değil. Siz benim yerimde
olsaydınız ne yapardım€1 Ben kurnazlığa baş vurmaya karar verdim, şöyle
bir çare buldum.
Bir gün tekrar adamın yanıbaşına oturdum. O yine elinde kalemi, hem
okuyor, hem çiziyordu. Bir zaman onu sessiz, sadasız seyrettikten sonra bir
aralık ansızın parmağımı uzatıp çizmediği bir kelimeyi göstererek:
— Atladınız! dedim.
— Hiç cevap vermedi, dönüp yüzüme bile bakmadı, gösterdiğim
kelimenin altını çizip işine devam etti. Fırsat bu fırsat. «Canım bu sözcüklerin
altını niçin çiziyorsunuz»? diye sorsaydım ya! Dilim tutuldu, soramadjm.
Aklım başıma geldiği zaman da aradan çok vakit geçmişti.
Bu işi ertesi güne sakladım. Ertesi gün yiiıe yanındaki yere oturdum.
Kafamı yaklaştırarak bir zaman yaptığı işi seyrettikten sonra damdan düşer
gibi:
— Bu çizdiğiniz sözcükleri ne yapıyorsunuz?
Diye sordum.
Başını bir saniye bana çevirdi. Günlerce uğraşarak topladığım cesareti bir
anda yok eden bir sertlikle:
— Lâzım mı?
Diye cevap verdi.
68
Aynaya bakmadım ama her halde kıpkırmızı kesilmiştim. Mahvoldum, rezil
oldum. Ne cevap verebildim, ne de bir şey yapabildim. Bir daha adamın
yanına da oturmadım.
***
69
Fakat herif inatçı çıktı. Çoktandır kendisini takip ettiğimi, hattâ geçenlendç
işine karıştığım için beni terslemek zorunda kaldığını, bu yüzden kavga
çıkarmak ıtediğimi ve sonunda kendisini denize attığımı iddia etti. Kısası altı
ayı giydik!
Hiç bir şeye yanmıyorum. O adam gazetedeki sözcüklerin altım ne diye
çiziyor, onu bir türlü öğrenemedim, deli olacağım!
(Rakım Çalapala)
Alışırma Aşağıdaki somlan yanıtlayın:
1. Okuduğunuz mizah öyküsünde başlıca kaç kahraman var? 2. Öyküyü
anlatan, birkaç yıl önce ne yüzden hapse girmişti? 3. İiban bir sivrisinek
öldürdüğü için hapis cezası (veya hatta para cezası) görür mü? 4, O yaz
nereye, ne için gitmişlerdi? 5. Hikâyeci istirahattan söz edeıken neden «sözde»
sözcüğünü kullanır? 6. Her sabah tstanbula indiği vapurda öykücünün
dikkatini çeken, merakım uyandıran adamı tarif eder misiniz*? Aledâdebir i ısan
mıydı? 7 .0 adam vapurda her gün ne yapardı? 8. Sözcüklerin altım çizmekte
amacı ne olabilirdi? 9. Beriki işin içyüzünü neden cğrenem:yordu? Nihayet
ne yaptı? Hazırladığı soruyu neden sormadı? Ertesi sabah sorunca ne
oldu? Öteki bizimkini azarladı mı? Kavga mı çıkardı? bağırıp çağırdı mı? Nasıl
oldu da berikini aptal yerine koyda? Bir sabah gencin ensesine konan
sivrisinek nasıl bir sinekti? Bununla ilgili olarak beriki, akl ndan ne gibi
ihtimalleri geçirdi? Sineğin konduğunu söylemeye neden cesaret
edemiyordu? Söyleseydi ne olabilirdi? Bizimki, sineği öldürmek için nihayet
fırsat bununca ne oldu? MaLkemede ne söyledi? Sivrisinek meselesini
niçin açmadı? Genç adamın söyledikleri neydi? Sonunda beriki
duyduğu hissi beyan edencen ne diyor? Yandığı şey neymiş?
In essence and function, the heraldic sign tamgha of the Proto-Bulgarian ruler's clan Dulo is a sign of ownership with one primary-basic function-the possession, and two secondary-derived and additional functions-the representative and the protective (apotropheic). Khan Asparuh ordered the tamgha of the Dulo clan to be carved on a suitable stone and to be built over the main gate of the Belgorod Fortress as a sign that there is a descendant of the Dulo clan, who is also a ruler, a khan of the entrusting Proto-Bulgarian tribes. He directed the repair of the Drustar fortress and ordered the tamgha of Dulo clan to be carved on the fortress walls. The wall in front of the village of Byala, Varna district is the last and the most southern wall that Khan Asparuh builds. On it the tamgha of the Dulo clan is carved between two Runic letters, so the whole inscription translates as The State of Dulo. The urns with the ashes of the khans and their wives from the First Bulgarian Kingdom are stored in a special pit into the most hidden underground tunnel connected to the palace of Khan Krum. The title канартигин is formed on the basis of the Proto-Bulgarian expression *каган-ирт-тикин, literally "prince-after-kagan", i.e. "crown prince". Прабългаристиката, но и болгаристиката, като водещ и основен дял на тюркологията за Късната античност и Ранното средновековие има за предмет на изследване прародината, про-изхода, етническата принадлежност, етногеографията, социалната организация, антропологията, езика, материалната и духовна култура на прабългарите или от чисто научна гледна точка-на болгарите. При тази своя същност и съдържание прабългаристиката представлява синкретично комплексна и мултидисциплинарно-интегративната научна област със своя собствено специ-фична методология и понятийно-категориален апарат. Поради това тя се припокрива, съвпада, даже и обема, без обаче да преминава и да се разлива в тях, с части от антропологията, линг-вистиката, историографията, археологията, изворознанието, етногеографията, етнографията, фолклора, епиграфиката, нумизматиката, хералдиката и т.н. на прабългарската етнокултурна общност. Списание ЕПОХИ Издание на Историческия факултет на ВТУ "Св. св. Кирил и Методий" Journal EPOHI [EPOCHS]
AZRBAYCAN RESPUBLKASI
MDNYYT V TURZM NAZRLY
seafoodplus.infoV ADINA AZRBAYCAN
MLL KTABXANASI
Mdniyyt, incsnt v
turizm haqqnda yeni
dbiyyat
- YUL
BAKI
AZRBAYCAN RESPUBLKASI
MDNYYT V TURZM NAZRLY
seafoodplus.infoV ADINA AZRBAYCAN
MLL KTABXANASI
Mdniyyt, incsnt v
turizm haqqnda yeni
dbiyyat
Cari biblioqrafik informasiya göstricisi
yul -
BAKI
Ba redaktor v buraxla msul: | seafoodplus.infov |
Buraxl hazrlayanlar: | Analitik Elektron Mlumat Bazasnn Tkili öbsi |
Redaktor: | G.Sfrliyeva |
ЯЧ М45 | Mdniyyt, incsnt v turizm haqqnda yeni dbiyyat: Cari biblioqrafik informasiya göstricisi. yul /Ba redaktor v bur.msul: seafoodplus.infov; seafoodplus.info Analitik Elektron Mlumat Bazasnn Tkili öbsi Red.: G.Sfrliyeva. seafoodplus.infov adna Azrbaycan Milli Kitabxanas.- Bak, 75 s. |
© seafoodplus.infov ad. Milli Kitabxana,
seafoodplus.infov adna Azrbaycan Milli Kitabxanasnn Mdniyyt üzr nformasiya öbsinin c ilin aprеl ayndan trtib etdiyi “Mdniyyt, incsnt v turizm haqqnda yеni dbiyyat” adl cari biblioqrafik informasiya göstricisi cu ilin fevral ayndan yeni tkil olunmu Analitik Elektron Mlumat Bazasnn Tkili öbsi trfindn hazrlanr. Bu vsaiti nr еtmkd mqsd Mdniyyt v Turizm Nazirliyinin rhbr içilrin v aparc mütxssislrin müvafiq mövzu üzr Azrbaycan v rus dillrind kitabxanaya daxil olan bzi yeni kitablar, jurnal v qzet shiflrind drc еdiln mqallr haqqnda opеrativ mlumat vеrmkdir
Vsaitd kitabxanann fonduna daxil olan mövzu üzr kitablarla yana, bzi jurnal mqallri da hat olunmudur. Eyni zamanda mütxssislrin istifadsini asanladrmaq üçün kitablarn ifrlri d verilmidir.
Vsaitd qarsnda ulduz iarsi qoyulmu mqallrin tam elektron mtnini Milli Kitabxanann sayt (seafoodplus.info) v elektron kataloqu vasitsil açb oxumaq mümkündür.
Digr materiallarn is kserosurtlrini v elektron variantn ks laq vasitsil istifadçilr çatdra bilrik.
Nrl bal arzu, tklif v iradlarn Milli Kitabxanaya göndrn mütxssislr vvlcdn minntdarlmz bildiririk.
Ünvan: AZ Bak h., Xaqani küç., 29
Е-mail: [email protected]
Tel.: 98 96
seafoodplus.infov adna Milli Kitabxanann
Analitik Elektron Mlumat Bazasnn Tkili öbsi
MDNYYT
seafoodplus.infova, O. kid "Milli Kulinariya Günü": Bayram tdbirlrin xarici qonaqlar da qatlb //seafoodplus.info, thsil v hyat.- 3 iyul.- S. 5.
seafoodplus.inforova, E. XX srin vvllrind Azrbaycan maarifprvrlrinin yaradclnda mdniyyt problemlri: Kulturoloji msllr //Musiqi dünyas.- № S.
seafoodplus.info, A. Bakdan Bakeçid "Elat" karvan: [Gürcüstann Baçkeçid rayonunda tdbir] //Ekspress.- 28 iyul.- S. 5.
4.lddinqz, N. Bir ömrün snt bioqrafiyas: [.M.bilov adna Mdniyyt Mrkzinin bdii rhbri sgrov Mirhmd haqqnda] //Ss.- 21 iyul.- S.
5.*liolu, R. ölk içind: [.M.bilov adna Mdniyyt Mrkzi nzdindki "Mdniyyt incilri" teatrnda çalan gnc agirdlr smayl lizad v Samerlan sgndrovun Türkiy sfri haqqnda] //Mdniyyt.- 22 iyul.- S. 9.
6.*Hacl, . nnvi tdbir: Balakn v Qaxda mdniyyt obyektlrin bax davam edir //Mdniyyt.- 29 iyul.- S. 4.
7.Hmid, S. Borçal bir günlük keçmi döndü: "Elat mdniyyti günü"n 10 mindn çox insan qatlmd: [Gürcüstanda keçiriln "Borçal türklrinin elat mdniyyti günü" haqqnda] //Mrkz.- 28 iyul.- S. 5.
8.*Hüseynolu, S. "Tariximizin heç bir nöqtsini unutmaq olmaz": llr, xatirlr: [Ulu öndr H.liyevin mdniyyt v incsnt xadimlrin qays haqqnda] //dbiyyat qzeti.- 10 iyul.- S. 3.
9.*Xlilzad, F. Tarixln sslr: [Dövlt Ss Yazlar Arxivi haqqnda] //Azrbaycan.- 16 iyul.- S. 4.
*Qoca, F. llr, xatirlr: [Ulu öndr H.liyevin mdniyyt v incsnt xadimlrin qays haqqnda] //dbiyyat qzeti.- 10 iyul.- S. 3.
Mdniyyt içilri v yazarlar mükafatlandrld: [Milli Mtbuat günü münasibtil] //Olaylar.- 23 iyul-3 avqust.- S.
Mdtov, A. Mdniyyt incsntdn xz ediln qidadr: "Mn hr zaman gözl ss sorandayam": [Yazç dramaturq Arif Mdtovla müsahib] //Ss.- 8 iyul.- S.
*Türkdilli dövltlrin mdniyyt nazirlrinin toplants: Bu il Bakda keçirilck //Olaylar.- 14 iyul.- S.
MDN LAQLR
*Azrbaycan Respublikas v Latviya Respublikas arasnda iqtisadi, elmi-texniki v mdni mkdalq üzr Hökumtlraras Komissiyann Azrbaycan Respublikas trfindn yeni trkibinin tsdiq edilmsi haqqnda: Azrbaycan Respublikas Prezidentinin Srncam, 24 iyul cu il //Azrbaycan.- 25 iyul.- S. 1.
*R.N.vanovun "Dostluq" ordeni il tltif edilmsi haqqnda: Azrbaycan Respublikas Prezidentinin Srncam, 30 iyun cu il //Azrbaycan.- 1 iyul.- S. 2.
___________
*Açqgöz, H. "Azrbaycan mnd çox gözl tssürat oyatd": ["Eurovision" müsabiqsind Türkiy tmsilçisi Hadis Açqgöz il söhbt] //Ekspress.- 14 iyul.- S.
Ayxan. Kazanda Azrbaycan Mdniyyt Günlri keçirilib //Ekspress.- 8 iyul.- S.
Ayxan. Tatarstanda Azrbaycan Mdniyyti Günlri //Ekspress.- 1 iyul.- S.
*Azrbaycanla Avropa urasnn mdni mkdal müzakir olundu //Mdniyyt.- 10 iyul.- S. 3.
*Bakda "Azrbaycan-Avropa uras mdni mkdal: mkanlar v perspektivlr" mövzusunda mrasim keçirilmidir //Azrbaycan.- 9 iyul.- S. 6.
*Bakda "Mdniyytlraras dialoqda gnclrin rolu" mövzusunda beynlxalq seminar keçirilir //Azrbaycan.- 14 iyul.- S.
*Behbudlu, . "Azrbaycan nterneynl" Hafiz Paayev adna mükafata layiq görüldü: [Eyni adl jurnal] //dbiyyat qzeti.- 3 iyul.- S. 1, 2.
*Bikekd Üzeyir Hacbylinin "Korolu" operas: "TÜRKSOY"un tkilatçl il tqdim olunacaq //Olaylar.- 17 iyul.- S.
Elçin fndiyev "Zirvdkilr-" ödülün layiq görülüb: [stanbulda "First Business" drgisinin mükafatnn tqdimat haqqnda] //Olaylar.- iyul.- S.
*Estoniyada "Azrbaycanllar" kitab çap olunmudur //Azrbaycan.- 18 iyul.- S. 1.
*hmdli, S. Smimi hisslrin ünsiyyti: laqlr: Kiyev görülri: [Ukraynann Kiyev hrind faliyyt göstrn Smd Vurunun adn dayan kitabxana haqqnda] //dbiyyat qzeti.- 10 iyul.- S. 4.
lddinqz, N. Azrbaycan-Avropa uras mdni mkdal: imkanlar v perspektivlr: "slam ölklri mdniyyt nazirlrinin 6-c konfrasnda Avropa ölklrinin 10 slahiyytli nümayndsi itirak edck" //Ss.- 9 iyul.- S.
liyev, A. façlq Yeniliklrimiz: [Nyu-York hrind seafoodplus.infovin 90 illik yubileyin hsr olunmu konsert haqqnda] //Musiqi dünyas.- № S.
*liyeva, L. Növbti uurlarla [Rusiya Federasiyas v Tatarstann Kazan hrind Azrbaycan Mdniyyti Günlri qeyd edildi] //Mdniyyt.- 29 iyul.- S.
Farhad Al-Thani bin eyx Mübark: "Azrbaycan muamnn vurunuyam": "Mdni laqlr ölklr arasnda problemlri aradan qaldrr": [Qtrin Azrbaycandak fövqlad v slahiyytli sfiri il söhbt] //Mdniyyt.- 8 iyul.- S. 3.
*Hmid. Gnclrimizin söz sahibi olduu sfr: [Rusiyada Azrbaycan Mdniyyti Günlri haqqnda] //Mdniyyt.- 17 iyul.- S. 3.
*smaylolu, A. Misir Mdniyyt Mrkzind: [Görkmli Misir münnisi Umm Gülsümün v bstkar Mühmmd bdül Vahabn xatirsin hsr olunmu tdbir] //dbiyyat qzeti.- 10 iyul.- S. 6.
Kazanda Azrbaycan Mdniyyti Günlri keçirilib //Yeni Azrbaycan.- 7 iyul.- S. 8.
Krimova, S. Estoniyada "Azrbaycan ili": Srvinaz Krimova: "Eston mktblrind iki aylq Azrbaycan dekorativ ttbiqi snt kurslar tkil olunur": [Tallindki "Turan Eston-Azrbaycan nteqrasiya Mrkzi"nin rhbri Srvinaz Krimova il söhbt] //Palitra.- 15 iyul.- S. 5.
Mehdiyev, M. MDB-y üzv olan dövltlr mdniyytlrin inteqrasiyasna diqqti artrr //Xalq qzeti.- 8 iyul.- S. 7.
Mnsimli, N. Yalovada Türk Boylar Kültür ülni: [Mdniyyt v Turizm Nazirliyinin tkilatçl Sumqayt rqs ansambl Türkiy festivalnda] //Mdniyyt.- 31 iyul.- S.
Mehdiyeva, N. Azrbaycan-Özbkistan dbi-mdni laqlri (XX srin ci illri) //Respublika.- 19 iyul.- S. 3.
*Milli Azrbaycan Tarixi Muzeyinin ekspozisiyas Suriya Prezidentinin marana sbb olmudur: [Suriya Prezidenti Bar l-sdin Azrbaycana sfri çrçivsind] //Azrbaycan.- 9 iyul.- S. 3.
*Moskvada Azrbaycan Mdniyyti günlri baa çatb //Ayna.- 4 iyul.- S.
*Mükrrmolu, M. Los Ancelesd Azrbaycana hsr olunmu srgi: [Amerikal rssam Karen Koblitzin "Torpan ritmlri" adl frdi srgisi haqqnda] //Xalq qzeti.- 4 iyul.- S. 6; Olaylar.- 1 iyul.- S.
Natiq. Almanlar Bak haqda film çkiblr //Azadlq.- 23 iyul.- S.
Ncfi, H. "tkin pay" filmi Azrbaycanda çox sevilir: [Eyni adl filmin iranl rejissoru HsnNcfinin söhbti] //Paritet.- iyul.- S.
"Ouzlar" Türkiydn qaytd: Folklor ansambl Türkiynin Ankara v Yozqart hrlrind konsert verib //Olaylar.- 17 iyul.- S.
*Orden tqdim edildi: [Azrbaycan Prezidenti lham liyevin cu il 30 iyun tarixli srncam il Rudolf Nikolayeviç vanov Azrbaycan Respublikas il Rusiya Federasiyas arasnda mdni laqlrin möhkmlndirilmsind xüsusi xidmtlrin gör "Dostluq" ordeni il tltif edilmidir] //Azrbaycan.- 4 iyul.- S. 4; dbiyyat qzeti.- 3 iyul.- S. 2.
*Rudolf vanov: Mnim iim hqiqti söylmkdir //Azrbaycan.- 4 iyul.- S. 4.
*Rudolf vanovun srlrinin becildliyinin yeni nrinin Heydr liyev Fondunda tqdimat mrasimi keçirilmidir //Azrbaycan.- 4 iyul.- S. 4.
*Rusiyada Azrbaycan Mdniyyti günlri balamdr //Azrbaycan.- 2 iyul.- S. 4; Mdniyyt.- 3 iyul.- S. 3; Ekspress.- 2 iyul.- S. 11; ci qzet.- 2 iyul.- S. 7; dbiyyat qzeti.- 3 iyul.- S. 2; seafoodplus.info, thsil v hyat.- 3 iyul.- S. 8.
Ukraynada Heydr liyev haqqnda film çkilir: Rusiyann birinci kanalnn arxivindn istifad olunub //Olaylar.- 15 iyul.- S.
Zümrüd. Dünya ölklrind Azrbaycan Mdniyyt Günlri: Bu gün Rusiyann Kazan hrind Azrbaycan Mdniyyt günlrin start verilck //Ss.- 3 iyul.- S.
Zümrüd. Mdniyyt günlri Kazanda davam etdirilib: "Qoy bu gün balanm Azrbaycan mdniyyti günlri Tatarstann hyatnda böyük hadis olsun" //Ss.- 7 iyul.- S.
Zümrüd. Moskvada Azrbaycan Mdniyyt Günlrinin açl mrasimi keçirilib //Ss.- 2 iyul.- S.
Bax: ,
HEYDR LYEV FONDU
Gnc Musiqi Texnikumunun müllim v tlblri Heydr liyev Fondunda olmular //seafoodplus.info, thsil v hyat.- 3 iyul.- S. 1.
*Heydr liyev Fondunun dstyi il Bakdak Müqdds Mrym kilssind aparlan yenidnqurma ilri baa çatmdr //Azrbaycan. - 8 iyul.- S. 3.
*Heydr liyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun v SESKO-nun xomraml sfiri, Milli Mclisin deputat Mehriban xanm liyeva yazç-alim Rudolf vanovla görümüdür //Azrbaycan.- 4 iyul.- S. 4.
*Krimov, Q. Xo niyytlr v xeyirxah mllr mbdi //Azrbaycan.- 14 iyul.- S.
*Küveytin "Kuwait Times" qzetind "Heydr liyev Fondu be illiyini qeyd edir" adl mqal drc olunmudur //Azrbaycan. - 7 iyul.- S. 6.
NFORMASYA V REKLAM
Hqiqt. nternet istifadçilrinin say artr: Qiymtlrin endirilmsi hmiyytli canlanma yaradb //Kaspi.- 29 iyul.- S. 9.
*Mehral, L. Azrbaycanda internet: Problemlr, nailiyytlr, perspektivlr //Ekspress.- 28 iyul.- S.
Sfir Lyu Kvanq-Çui: "nformasiya texnologiyalar v nüv enerjisi sahsi üzr ixtisaslam kadrlarn hazrlanmas üçün hr cür rait yaratmaa hazrq": [Cnubi Koreyann Azrbaycandak fövqlad v slahiyyti sfiri il görü bard] //Elm.- 15 iyul.- S. 3.
KLUB V STRAHT PARKLARI
*Azrbaycan Prezidenti lham liyev Baknn Fvvarlr meydannda yenidnqurma v Nizami küçsindki tarixi binalarda aparlan brpa ilri il tan olmudur //Azrbaycan.- 30 iyul.- S. 1.
*Baa baxarsan, ba olar Buzovna Bldiyy parknda gördüklrimiz //Mdniyyt.- 22 iyul.- S. 8.
*Rasimolu, A. stiraht yeri, yoxsa soyunçuluq mkan: Dnizknar Milli Parkda v paytaxtn digr istiraht-ylnc mrkzlrind qiymtlrin hdsiz iirdilmsi buraya glnlri naraz salr //Azrbaycan.- 23 iyul.- S. 7, 8.
*Sabutay. Ba hvalat: [Gncnin mhur Xan ba haqqnda] //Mdniyyt.- 1 iyul.- S. 8.
KTABXANA
Я Ч
А 37 seafoodplus.infov adnaAzrbaycan Milli Kitabxanas. Ekologiya v kitabxanalarn qarsnda duran vziflr.- B., 55 s.
__________
*"Asiyada slam Tibbi lyazmalarnn vziyyti" mövzusunda regional seminar balanmdr: [seafoodplus.infov adna Milli Kitabxanada] //Azrbaycan.- 14 iyul.- S.
Cbraylov, A. Ulu öndr Heydr liyevin irsinin öyrnilmsi v tbliin yeni bir töhf: [Prezident Kitabxanasnda "Heydr liyev il Azrbaycan urunda" multimedia diskinin tqdimat mrasimi keçirilmidir] //Respublika.- 14 iyul.- S. 6.
Cfrli, R. Azrbaycan islam mdniyytinin paytaxtdr: [seafoodplus.infov adna Milli Kitabxanada SESKO-nun "Dünyada islam tibbi lyazmasnn vziyyti" adl regional seminar keçirilmidir] //Respublika.- 16 iyul.- S. 4.
*Etibar. Ümumrespublika müavirsi keçirildi: [seafoodplus.infov adna Milli Kitabxanada nriyyat v poliqrafiya müssislri rhbrlrinin itirak il tdbir] //dalt.- 2 iyul.- S. 4.
Günay. Dünya Yadda Proqramna daxil edilmi lyazmadan 3-ü Azrbaycana aiddir: "Dünyada slam tibbi lyazamasnn vziyyti" mövzusunda regional seminar keçirildi: [seafoodplus.infov adna Milli Kitabxanada] //Paritet.- iyul.- S.
Heydr liyev rsini Aradrma Mrkzi: ["Heydr liyev irsi" Beynlxalq Elektron Kitabxanasnn Heydr liyev srlrini dünya oxucularna çatdrmas haqqnda] //Xalq qzeti.- 10 iyul.- S. 4.
*Hüseynolu, S. Respublika nairlri bir araya gldi: [Nriyyat v poliqrafiya müssislri rhbrlrinin respublika müavirsi haqqnda] //dbiyyat qzeti.- 3 iyul.- S. 6.
*Xlfov, A. Azrbaycan mdniyytinin qzl fondu: [Azrbaycan kitabxanalarnn vziyyti haqqnda] //Azrbaycan.- 1 iyul.- S. 7.
*Xilli, A. Hyatn davam: [Görkmli dramaturq Cfr Cabbarlnn illiyi münasibtil adn dad kitabxanada keçiriln tdbir haqqnda] //dbiyyat qzeti.- 10 iyul.- S. 6.
*Qazaxstan Milli Akademik Kitabxanasnda "Azrbaycan dbiyyat gu"si yaradlmdr //Azrbaycan.- 16 iyul.- S. 2; Mdniyyt. 17 iyul.- S. 1; Olaylar.- 16 iyul.- S.
Mükrrmolu, M. qtisadi mkdalq Tkilat (ECO) Mdniyyt nstitutunun Kitabxanas Azrbaycan haqqnda kitablarla znginldirilmidir //Xalq qzeti.- 8 iyul.- S. 7.
*Sabutay. Nriyyat ii yeni mrhld: [seafoodplus.infov adna Milli Kitabxanada keçiriln tdbird Mdniyyt v Turizm Nazirinin müavini dalt Vliyevin sdrliyi il nriyyat v poliqrafiya müssislrinin rhbrlrinin müavirsi keçirildi] //Mdniyyt.- 3 iyul.- S.
Salatn, . Smimi hisslrin ünsiyyti: [Kiyevd yerln Smd Vurun adna kitabxana haqqnda] //rq.- 17 iyul.- S.
*Tahirov, K. Kitabxana mnviyyat, bilik, zka mnbyidir: [seafoodplus.infov adna Milli Kitabxanann direktoru Krim Tahirov il söhbt] //ki sahil.- iyul.- S. 8.
*Zrbliyev, L. Heydr liyev v Mdniyyt: [Salyan rayon Mrkzldirilmi Kitabxana Sisteminin oxu zalnda ümummilli liderimiz Heydr liyevin hakimiyyt gliinin 40 illiyin hsr olunmu konfrans keçirilib] //Mdniyyt.- 15 iyul.- S. 2.
MUZEY
Hafizova, S. Üzeyir irsinin etibarl qoruyucusu: [Muzeyd ba mühafiz vzifsind çalan Tamilla Xudaverdiyeva haqqnda] //Kaspi.- 23 iyul.- S.
Heydrova, . "Mn öz vtnimi - Azrbaycan sevirm": Muzeylrd [Maestro seafoodplus.infopoviçin Bak hyat haqqnda] //Musiqi dünyas.- № S.
Heydrova, . L. v seafoodplus.infopoviçlrin ev muzeyinin 10 illik tarixin bir nzr!: Yeniliklrimiz //Musiqi dünyas.- № S.
*smaylova, X. Milli-mnvi srvtlrimizin saxlanc yeri: [C.Mmmdquluzad adna Naxçvan MR dbiyyat muzeyi haqqnda] //dbiyyat qzeti.- 17 iyul.- S. 2.
*srafilov, . Muzey v müasirlik //Mdniyyt.- 3 iyul.- S. 9; 8 iyul. - S.
*Mmmdov, X. "Muzey xalqmzn çoxsrlik tarixini özünd ks etdirn maddi-mnvi xzindir //Xalq qzeti.- 26 iyul.- S. 7.
*Sara. Alim v yazç Mehdixan Vkilovun xsi sndlri dbiyyat v ncsnt Arxivin verilib //ci qzet.- 3 iyul.- S. 7.
Bax: 38
TARX V MDNYYT ABDLR
*Abdulla, H. Heyrt douran Bibiheybt //Yeni Müsavat.- 22 iyul.- S.
*Abdullayeva, F. "Atgah" üzrind qay i //Mdniyyt.- 3 iyul.- S. 2.
*Abdullayeva, F. Gdby dfinlri: [Gdbyin tarixi abidlri haqqnda] //Mdniyyt.- 24 iyul.- S. 8.
Babayeva, S. Tnha mzar banda: [amax istiqamtind Türk Zabitin mzar] //Mdniyyt.- 29 iyul.- S. 9.
*Hamamn içind [XVIII srd ina ediln Aa Mikayl hamam haqqnda] //Mdniyyt.- 22 iyul.- S.
*Xlil, A. Tzpir mscid-kompleksi açld //Ekspress.- 7 iyul.- S. 2.
çrihrin içri hri: irvanahlar saray: Azrbaycan hr mdniyytinin bünövrsidir //Mdniyyt.- 17 iyul.- S.
*sayev, . Göygölün qdim abidlri //Azrbaycan.- 4 iyul.- S. 6.
smaylolu, A. Tarixi abidy ehtiram: [Xrdalan hrind mambax hamam kimi tannan tarixi abid istifady verilmidir] //Respublika.- 18 iyul.- S. 6; dbiyyat qzeti.- 17 iyul.- S
*Qalibolu, E. Yüzlrl abidlrimiz dadlb: Bir çoxlar is cidd-chdl "ermnildirilib" //Xalq cbhsi.- 2 iyul.- S.
Qüdrtqz, S. Tzpir mscidinin yeni hyat //Pensiyaç. - 23 iyul.- S. 4.
*Mehpar. bdi alov mbdi: [Atgah mbdi haqqnda] //Mdniyyt.- 8 iyul.- S.
*Mehpar. Bir srlik Tzpir //Mdniyyt.- 10 iyul.- S. 5.
*Mehpar. çrihr thlükli abidlr siyahsndan çxarld: Qdim hrin sakinlri qaydr //Mdniyyt.- 1 iyul.- S. 6.
*Mehpar. Qobustan tarixin da shiflri: [Qobustan Milli-Bdii Qoruu haqqnda] //Mdniyyt.- 3 iyul.- S.
Müslman alminin n böyük rsdxanas: amax Astrofizika Rsdxanas yenidn qurulur //Ekran-efir.- 31 iyul.- S. 2.
Ncfova, K. XIX sr bir saatlq syaht: [Qdim abid olan Qz Qalas haqqnda] //Mdniyyt.- 17 iyul.- S. 4.
*Nrgizavada kfiyyat baa çatd: [Asu rayonundak eyni adl abid haqqnda] //Ekspress.- iyul.- S.
*Nsibli, E. Atgah mbdi //Azrbaycan.- 7 iyul.- S. 7.
Orucov, H. "Qanunsuz mscid tikmk haramdr": [Dini Qurumlarla üzr Dövlt Komitsinin sdri Hidayt Orucovun müsahibsi] //Ekspress.- 24 iyul.- S. 3; 9.
Sultanova, M. Tariximizin da yadda bard nlri bilirik?: Qobustan: Qayaüstü rsmlr daim insann hyat, miti il baldr //Ekran-efir.- 3 iyul.- S. 5.
*ahbazov, E. Qaranlq mkan v ya tarixi eramzdan vvl tsadüf edn hr: [Dvçi rayonunun razisind yerln Çraqqala v abran tarixi razilri haqqnda] //Mdniyyt.- 17 iyul.- S. 6.
Tarixin yol yolda: [Azrbaycann simvolu olan Qz Qalas haqqnda] //Mdniyyt.- 10 iyul.- S.
*Tikdim ki izim qala ["Ramana qalas" haqqnda] //Mdniyyt.- 24 iyul.- S.
*Yanar da: [Yanarda Dövlt Tarix-Mdniyyt v Tbit Qoruu haqqnda] //Mdniyyt.- 29 iyul.- S.
TURZM
*cu il fevraln da Havana hrind imzalanm "Azrbaycan Respublikasnn Mdniyyt v Turizm Nazirliyi v Kuba Respublikasnn Turizm Nazirliyi arasnda turizm sahsind mkdalq haqqnda Sazi"in tsdiq edilmsi bard: Azrbaycan Respublikas Prezidentinin Srncam, 24 iyun cu il //Azrbaycan.- 5 iyul.- S. 1.
__________
*Abdullayeva, F. Hotellrin faliyytini nec tnzimlmli: Aarhim liyev: "Bu sahy tsirin güclndirilmsin çalram": [Azrbaycan Hotel Komplekslri Assosiasiyasnn prezidenti Aarhim liyevin söyldiklri] //Mdniyyt.- 22 iyul.- S. 7.
*Abdullayeva, F. kinin geni turizm imkanlar var: Kulinariya gününd bölgy toplaan insanlar bunun bir daha ahidi oldular: [Mdniyyt v Turizm Nazirliyi v Azrbaycan Milli Kulinariya Mrkzinin birg tkilatçl il kid "Milli kulinariya günü" keçirildi] //Mdniyyt.- 1 iyul.- S. 7.
*Abdullayeva, F. Uzunömürlülr diyarnda: Lerik turistlr n vd edir //Mdniyyt.- 10 iyul.- S. 8.
mehmanxanann faliyyti dayandrlb: -dn art is lisenziya alb: [Respublikadak mehmanxanalarn durumu haqqnda nazirin mlumat] //Olaylar.- 9 iyul.- S.
*Cavadov, S. Yay istirahti: Lnkrandak turist obyektlrind bunun üçün hr cür rait var //Azrbaycan.- 17 iyul.- S. 6.
*Göygölün füsunkar tbiti turistlri clb edir //Azrbaycan.- 16 iyul.- S. 3.
Hacyev, A. Turizmin inkiaf diqqt mrkzinddir //Respublika.- 4 iyul.- S. 7.
*stiraht mrkzlri azdr: Buna gör d, ölk daxlnd istiraht Antalyadan baha baa glir //Ayna.- 18 iyul.- S. 8.
Kamalqz, R. Yeni Dövlt Proqram turizmin inkiafn sürtlndirck: Hazrda Azrbaycanda daha 35 mehmanxana binas ina edilmkddir //Ss.- 29 iyul.- S. 7.
Qafar, T. Azrbaycana turist axn artr //ki sahil.- 9 iyul.- S. 8.
Qnir. "Palmali" Bodrumda Azrbaycan bayra loqosuyla VP otel açd //Ekspress.- 24 iyul.- S. 7.
Mmmdov, C. Ölkmizd turizmin potensial böyükdür //Ss.- 23 iyul.- S.
*Rüstmov, . "Min bir gec" nin bir gündüzü: [x çimrliyinin "Min bir gec" istiraht v ylnc mrkzi haqqnda] //Xalq qzeti.- 24 iyul.- S. 5.
*Tahirli, G. Azrbaycanda turizmin inkiafnda yeni mrhl //Xalq qzeti.- 4 iyul.- S. 5.
*Turistlrin sevimli mkan: [smayll rayonu haqqnda] //Mdniyyt.- 15 iyul.- S. 8.
NCSNT
Abdullayeva, S. Azrbaycan çal altlri ansambllar tsviri sntd //Qobustan.- № S.
Allahverdiyev, E. "stedad düsturu": [mkdar incsnt xadimi, rejissor, ssenarist Teymur Bkirzad haqqnda] //Ekran-efir.- 24 iyul.- S. 7.
*smayl. "Azrbaycan incsnti dünya muzeylrind": AMEA Memarlq v ncsnt nstitutu bu adda toplu nr etdirib: [Akademik Rasim fndi v Torul fndiyev trfindn nr ediln eyni adl toplu haqqnda] //Ayna.- 4 iyul.- S.
*Mehdixan Vkilovun xsi arxivi mühafizy thvil verildi: dbiyyat v ncsnt Arxivind onun ayrca fondu yaradlacaq: [Yazç, tarixçi alim M.Vkilovun zngin arxivi bard] //Ayna.- 18 iyul.- S.
Rssamlarn "Kontakt" qrupu stanbuldan qaytd: Türkiyd rngkarlq, ttbiqi snt nümunlrimiz srgilnib //Olaylar.- 3 iyul.- S.
RNGKARLIQ
Aayeva, N. Dünyaya qlbinin gözü il baxan rssam: [Adil sd haqqnda] //ci qzet.- 16 iyul.- S. 7.
Ayxan. Tahir Salahov Fransada mükafatlandrld: Rssam bu ölknin "ncsnt v dbiyyat" ordeninin "Zabit" drcsin layiq görüldü //Ekspress.- 3 iyul.- S.
Azrbaycan incsntinin layiqli tmsilçisi: [Rssam Tran Mmmdova haqqnda] //seafoodplus.info, thsil v hyat.- 24 iyul.- S. 8.
*Babayev, E. Onun çiçklrinin tri bizim evdn skik olmur: Sttar Bhlulzad //dalt.- 25 iyul.- S. 4.
Cfrli, Z. bdiln ömür: [mkdar rssam, görkmli ti ustas Münvvr Rzayevann 80 illik yubileyi ncsnt Muzeyind qeyd edilmidir] //Respublika.- 4 iyul.- S. 7.
liyev, . Parisd Tahir Salahova Fransann mükafat tqdim edilmidir //Azrbaycan: Xalq qzeti.- 3 iyul.- S. 6; dbiyyat qzeti.- 3 iyul.- S. 2.
*liyev, Z. Frça ustasnn Kipr tssüratlar: [Azrbaycan Dövlt Rssamlq Akademiyasnn ba müllimi Azr liyev haqqnda] //Mdniyyt.- 24 iyul.- S. 9.
*liyev, Z. Yax improvizlrinin romantikas: Rssam bülfz Frcolunun yaradcl barsind qeydlr //Mdniyyt.- 3 iyul.- S. 9.
liyeva, M. Rngarng snt dünyas //Respublika.- 10 iyul.- S. 7.
"Hüseyn liyev" adl miniatür kitablar iq üzü görüb: [Xalq rssamna hsr olunan kitablar haqqnda] //Yeni Azrbaycan.- 7 iyul.- S. 8.
*Krimli, K. Hmid Qafarovun ömür dastan bitmyib: [Rssam Hmid Qafarov haqqnda] //dalt.- 18 iyul.- S. 8.
Qalibolu, E. "Mövzu daxili dünyamda illrl yol glir": Rssam Tran Mmmdovann ksr srlrind gözl bir nallama var //Xalq cbhsi.- 18 iyul.- S.
*Qalibolu, E. Dörd mindn artq sri olan rssam: Cabbar Quliyev Mehdi Hüseynzadnin qhrmanlnn ahididir: [Rssamn xatirlri] //Xalq cbhsi.- 8 iyul.- S.
Qalibolu, E. Minlrl fotorobot çkmi rssam: Amma hmin killri srgilmk rssam Yusif Hüseynova qismt olmayacaq //Xalq cbhsi.- 23 iyul.- S.
Qarayev, . "Emalatxanamda hr eyi unuduram": "Qiymtlr durmadan artr, rssamlarn vziyyti is ard": [mkdar rssam .Qarayevl müsahib] //Olaylar.- 9 iyul.- S.
Minlrl sri olan rssam: [Cabbar Quliyev haqqnda] //seafoodplus.info, thsil v hyat.- 10 iyul.- S. 8.
Mirseyid, A. Rssamn balqlar, anapipiklri, özü v mn: [Rssam Mhmmd linin yaradcl haqqnda] //Ekspress.- 4 - 6 iyul.- S.
Mirz, H. Lnkranda bir snt mbdi var -rssamlq mktbi: Bu, yaltd faliyyt göstrn yegan rssamlq mktbidir //Olaylar.- 7 iyul.- S.
*Mirzbyli, . Zamann ssini rng çevirn sntkar Kirman Abdin //Xalq qzeti.- 29 iyul.- S. 6.
Mirzzad, B. Bir gözün i: Rssam Böyükaa Mirzzad il son v gecikmi müsahib //Ekspress.- 8 iyul.- S.
Musayeva, E. Asf Cfrovun yaradclnda görkmli xsiyytlrin portretlri: Kulturoloji msllr //Musiqi dünyas.- № S.
*Mükrrmolu, M. Azrbaycan rssam Beynlxalq festivalda mükafat almdr: [Moskvada "nn v müasirlik" adl III Beynlxalq ncsnt festivalnda mkdar rssam Frman Qulamovun mükafat almas haqqnda] //Xalq qzeti.- 2 iyul.- S. 7.
*Nrimanbyov, T. Azrbaycann güclü auras var [Rssam Torul Nrimanbyov il söhbt] //Ekspress.- 7 iyul.- S.
*Nrimanbyov, T. "uaya qonaq kimi deyil, orann sahibi kimi gedcym: [Dünya öhrtli rssamn fikirlri] //Azad Azrbaycan.- 7 iyul.- S. 4; ci qzet.- 7 iyul.- S. 7; Bizim yol.- 7 iyul.- S.
*Nrimanqz, N. Sadliyin rng yozumu: [Rssam Kirman Abidin haqqnda] //Mdniyyt.- 8 iyul.- S. 9.
Nzirov, S. Küly köklnmi palitra: [Rssam Tofiq Cavadov haqqnda] //Qobustan.- № S.
*O, gözlliyi görür v tsvir edirdi: [Azrbaycann Xalq rssam Hüseyn lirza olu liyev hsr olunmu iki miniatür kitab nr edilmidir] //Azrbaycan.- 5 iyul.- S. 5.
*Sabutay. Sumqayt rssamlarnn srgisi açld: [Srgi Qalereyasnda] //Mdniyyt.- 1 iyul.- S. 2.
Sadqov, S. Tokay Mmmdovun yaradclq irsind musiqiçi portretlri: Kulturoloji msllr //Musiqi dünyas.- № S.
Salmanov, H. Rngkarlqla poeziyann vhdti: [Sttar Bhlulzad haqqnda] //Respublika.- 21 iyul.- S. 5.
*Sara. Sumqayt sntkarlar "Xzrin rnglri"ni tqdim edir //ci qzet.- 2 iyul.- S. 7.
*Sara. Tahir Salahov Fransada nüfuzlu mükafatla tltif edilib //ci qzet.- 9 iyul.- S. 7.
*Slimli, N. Rssamlarmzn Xzri //Mdniyyt.- 17 iyul.- S. 8.
Tahir Salahov Fransada mükafat alb: [Fransa Mdniyyt v Kommunikasiya naziri trfindn frça ustas Tahir Salahov "ncsnt v dbiyyat" ordeni il tltif olunub] //Hft içi.- 4 - 6 iyul.- S. 7.
*Ucatay, V. "Azrbaycan üçün ölürm": [.zimzad adna Rssamlq Kollecinin müllimi, rssam Vaqif Ucatay il söhbt] //Ekspress.- 23 iyul.- S.
Ucatay, V. "Keçiriln hr bir srgi hadisy çevrilmlidir": Vaqif Ucatay: "Bzn, beynimin düündüyünü lim çkib çatdra bilmir" //Paritet.- iyul.- S.
*Yunus, N. Drin qatlarn çalar: [Rssam lham smaylov haqqnda] //Mdniyyt.- 8 iyul.- S. 9.
DEKORATV-TTBQ NCSNT
*Azrbaycan xalçasnn YUNESKO-nun "Qeyri-Maddi Mdni irs üzr reprezentativ siyahs"na daxil edilmsin dair "dyirmi masa" keçirilmidir //Azrbaycan.- 14 iyul.- S.
smaylov, S. "Xalça evimd IX-XIII srlr aid olan Qaraba xalçalar srgilnir": Sid smaylov: "Xalça hr bir zaman sülh niyytini ifad edib": [Fransada yerln diaspor tkilatlarndan biri olan "Azrbaycan evi"nin rhbri Sid smaylovun söhbti] //Paritet.- iyul.- S.
Quliyev, V. Azrbaycan xalçasnn vurunu: [Xalq rssam Ltif Krimov haqqnda] //Xalq qzeti.- 17 iyul.- S. 7.
"Leyli v Mcnun" iyul aynn xalças elan olunub //Olaylar.- 7 iyul.- S.
*Mehpar. Xalçalarmz bütün dünya tanyacaq: [Mdniyyt v Turizm Nazirliyinin dstyi il Ltif Krimov adna Azrbaycan Xalças v Xalq Ttbiqi Snti Dövlt Muzeyi trfindn keçiriln dyirmi masa] //Mdniyyt.- 15 iyul.- S. 3.
*Mhbbtolu, Q. "srlrim Lnkrann tbliin xidmt edir": [Lnkran Uaq Rssamlq Mktbinin müllimi Trlan Sadqovun I Ümumrespublika Dekorativ-Ttbiqi Snt Festivalnda söyldiklri] //Zaman.- iyul.- S. 7.
Muradov, V. Xalçaçlq xalqmzn zngin irs malik olduunun göstricisidir: ["Azrilm"nin direktoru Vidadi Muradov il söhbt] //ki sahil.- 25 iyul.- S. 8.
Sara. "Leyli v Mcnun" iyul aynn xalças seçilib //ci qzet.- 3 iyul.- S. 7.
Bax:
QRAFKA
Babayeva, O. Milli karikatura v onun uurlar //seafoodplus.info, thsil v hyat.- 3 iyul.- S. 4.
*Ncfxanl, . Sumqaytn 60 illiyin hsr edilmi poçt markas buraxlb //Xalq qzeti.- 15 iyul.- S. 8.
BD FOTOQRAFYA
Gnclr tkilatlarnn srgisi keçirilib: [Gncd] //Olaylar.- 10 iyul.- S.
Qalibolu, E. "Fotoqraf yaradc insan olmaldr": Tannm fotoqraf Rasim Sadqov //Xalq cbhsi.- 15 iyul.- S.
*Nzirova, S. Qrmz iqda doulanlar: [Foto sntinin mahir ustas Snan lsgrov haqqnda] //ci qzet.- 25 iyul.- S.
Sabutay. Hyatmzn bir an: [Foto haqqnda //Mdniyyt.- 22 iyul.- S. 6.
Sadqov, R. Fotokil çkmk pekarlq tlb edir: [Fotoqraf Rasim Sadqovn söhbti] //seafoodplus.info, thsil v hyat.- 17 iyul.- S. 8.
*Sadqova, R. Xocal soyqrm fotolarn dili il //Azrbaycan.- 17 iyul.- S. 5.
Zümrüd. Bak Beynlxalq Fotomüsabiqsi keçirilir //Ss.- 2 iyul.- S. 12; Olaylar.- 10 iyul.- S.
HEYKLTRALIQ
Aslan, Q. Belarusda Hzi Aslanovun zmtli abidsi ucaldlmdr //Respublika.- 15 iyul.- S. 6.
Günay. Görkmli heykltra Münvvr Rzayeva anld: [Azrbaycan Dövlt ncsnt Muzeyind] //Paritet.- iyul.- S.
*smayl, S. Münvvr Rzayevann heykllr v büstlr dünyasndan trixlr: Onlarn hamsnda gözlrin ifadliliyi obrazdan obraza n qdr frqliymi //Ayna.- 11 iyul.- S.
*smtqz, H. ncsnt Muzeyind heykltra Münvvr Rzayeva yad edilib //ci qzet.- 4 iyul.- S.
MODA V DZAYN
*Ayxan. Fxriyy Xlfova tir istehsalna balad: Lakin bu i onu modadan ayrmayacaq //Ekspress.- 9 iyul.- S.
*Bakda "Milli geyimlr v müasir modada ümumilik" mövzusunda beynlxalq simpozium keçirilmidir //Azrbaycan.- 5 iyul.- S. 2; Mdniyyt.- 8 iyul.- S. 7.
Mmmdova, A. "Milli geyimlr v müasir modada ümumilik" mövzusunda beynlxalq simpozium keçirildi: [Azrbaycan Tarixi Muzeyind keçiriln eyni adl simpozium bard] //Elm.- 15 iyul.- S. 3.
"Milli geyimlr v müasir modada ümumilik" mövzusunda beynlxalq simpoziumun itirakçlar Heydr liyev Fondunda olmular //Azrbaycan.- 4 iyul.- S. 4.
KNO
*Azrbaycan Respublikasnn kino içilrin fxri adlarn verilmsi haqqnda: Azrbaycan Respublikas Prezidentinin Srncam, 30 iyul ci il //Azrbaycan.- 31 iyul.- S. 1.
__________
Ayxan. Bikekd Azrbaycan filmlri nümayi olunub //Ekspress.- 15 iyul.- S.
*Ayxan. Filmfonda qiymtli sndlr daxil olub //Ekspress.- 17 iyul.- S.
Ayxan. Mlik Dadaovun xsi arxivi Dövlt Film Fonduna verilib //Ekspress.- 10 iyul.- S.
Ayxan. "Türksoy" "Dd Qorqud"u ekranladrr: Eposla bal sndli film çkilir //Ekspress.- 24 iyul.- S.
*"Azrbaycan diplomatiyasnn tarixi" filmi çkilmidir //Azrbaycan.- 7 iyul.- S. 8.
Azrbaycan kinosunda senzura qalmaqal //Azadlq.- 3 iyul.- S.
Behbudqz, S. Shnmiz v cmiyytimiz veriln Barat: Bu il Barat kinskayann 95 illik yubileyidir //Hft içi.- 31 iyul.- S. 7.
*"Cavad xan" filminin premyeras Milli Kino Gününd keçirilck //Olaylar.- 14 iyul.- S.
Cfrli, Z. Tarixi yaadanlar [Kinorejissor Niyazi Bdlov haqqnda] //Respublika.- 26 iyul.- S. 7.
*Elsevr, S. Uçub getdi qrib durna: [Kinorejissor Niyazi Bdlov haqqnda] //Mdniyyt.- 29 iyul.- S.
*Elsevr, S. Uçub getdi qrib durna: Sndli kinomuzun ilk rejissorlarndan olan Niyazi Bdlovun bu gün illik yubileyidir //Ekspress.- 10 iyul.- S.
lddinqz, N. Ulu öndr Heydr liyev siyasti teatr v kino sahsind: "Azrbaycan Respublikasnn Prezidenti Heydr liyev" filmi MDB ölklrinin prezidentlri haqqnda yaradlan ilk filmdir //Ss.- 14 iyul.- S.
liyev, O. Çox armlardan keçmidi Axrnc arm keç bilmdi: [SSR xalq artisti dil sgndrov haqqnda] //Ekran-efir.- 17 iyul.- S.
liyev, T. "Studiyalar eyni mövzulu filmlr çkirlr": "Bizd sndli film rejissorlar çox güclüdür": [Rejissor Tahir liyevl müsahib] //Olaylar.- 1 iyul.- S.
*liyeva, R. Qrimli insanlar ["Azrbaycanfilm" kinostudiyasnda qrim rssam ilyn Rna liyeva haqqnda] //Mdniyyt.- 24 iyul.- S.
liyeva, Y. "rqd doan gün": [Azrbaycan Televiziya v Radio Verililri Qapal Shmdar Cmiyyti trfindn çkiln Naxçvann keçdiyi inkiaf yolu haqqnda eyni adl film] //ki sahil.- 22 iyul.- S. 8.
Fehruz, . Bizim "smimiyytli kinomuz": [Azrbaycan filmlri haqqnda] //Mdniyyt.- 31 iyul.- S. 7.
Film Fonduna yeni sndlr daxil edilib: [Moskva arxivindn göndriln, Azrbaycan filmlri haqqnda olan sndlr] //Olaylar.- 16 iyul.- S.
*Gürcüstanda "Amirani" festival: Azrbaycanl rejissorun filmi xüsusi mükafatla tltif olunub: [Rejissor Günel Ncfzadnin "Dovann ölümü" adl filmi] //Olaylar.- iyul.- S.
*Hacl, . Rasim smaylovun gündliyindn: [Kinooperator v kinorejissor] //Mdniyyt.- 1 iyul.- S.
Himov, X. "c qap" dünyann diqqtind: [Eyni adl filmin prodüseri Xaqani Himovun söhbti] //Mrkz.- 21 iyul.- S.
*Hüseynov, . "Kinomuzun yenilmy ehtiyac var" //ci qzet.- 1 iyul.- S. 7.
Karlov Var Kinofestivalnn qaliblri: Festivalda Azrbaycan filmi d itirak edib: ["Qrxnc qap" filmi] //Ekran-efir.- 24 iyul.- S.
*Kazmzad, A. 46 ild illik Azrbaycan kino tarixi: [Aydn Kazmzad il söhbt] //Mdniyyt.- 17 iyul.- S.
Kazmzad, A. Eyneteyn mktbinin yetirmsi: [Kinorejissor Niyazi Bdlov haqqnda] //Mdniyyt.- 22 iyul.- S.
*Könül, Ü. "Mn ou-biznes adl cngllikd yaamaq çox çtindir": "Hyat hr zaman biz n is dikt edir": [Rejissor Ü.Könüll müsahib] //Ayna.- 18 iyul.- S.
*Qrzstanda qsametrajl Azrbaycan filmlri nümayi olunub //Olaylar.- 15 iyul.- S.
Qiyas, . "Komsomol" poemasndan "Yeddi oul istrm" dün iq //Ekran-efir.- 10 iyul.- S.
Qolts, T. Xocalya hsr olunmu sndli film çkilck: Amerikal "azrbaycanl" Tomas Qolts: "Heydr liyev dahi insan idi" //Ekran-efir.- 24 iyul.- S. 4.
Quliyev, C. Kinomuzun durumu Cmil Quliyev: "Texniki problemlrimiz aradan qalxr": [Dövlt Film Fondunun direktoru Cmil Quliyevl söhbt] //Mdniyyt.- 31 iyul.- S. 3.
*Quliyeva, X. ndi ana rollarn oynaman vaxtdr: [Aktrisa Xalid Quliyevann fikirlri] //Yeni Azrbaycan.- 4 iyul.- S. 8.
Mehdixanl N. Cavad xan: "Ya vtn, ya kfn": [Xalq artistlri Nurddin Mehdixanl, v Ramiz Novruzovla rejissor Rövn Almuradlnn quruluunda hazrlad eyni adl film haqqnda söhbt] //Mdniyyt.- 31 iyul.- S.
Mehdixanl, T. nsan ucal, snt zirvsi: [Xalq artisti dil sgndrov haqqnda] //Tzadlar.- iyul.- S.
Mirmmmd, G. Kadr arxasnda ss: [Kinoda musiqi srlrinin sslndirilmsi haqqnda] //Mdniyyt.- 31 iyul.- S.
*Mürvtqz, S. Günel Ncfzadnin filmi "Amirani" Festivalnda bynilib: Gnc rejissorun n mühüm arzularndan biri Qaraba problemil bal yüksk sviyyli film çkilmsidir //ci qzet.- 4 iyul.- S.
Ncfi, H. "tkin pay" filmi Azrbaycanda çox sevilir: [Eyni adl filmin iranl rejissoru Hsn Ncfinin söhbti] //Paritet.- iyul.- S.
Ncfzad, . "Qala" Amerika Festivalnda: [AB-da keçirilck cü Montreal Dünya Film Festivalnda Azrbaycan tmsil edck eyni adl filmin rejissoru amil Ncfzadnin söhbti] //Mrkz.- 25 iyul.- S.
*Operator Xan Babayevin 90 illiyi: Film Fondu qeyd edck //Olaylar.- 14 iyul.- S.
Ömrova, H. "Sntd bxtim çox gtirib" "Rejissor demidi ki, bu qzdan aktrisa olmaz": [Xalq artisti il müsahib] //Azadlq.- iyul.- S.
*Rüstm, Z. Aktyorlarn yaradcl elektron layihd ksini tapacaq: Hmid Ömrova bel bir sayt yaradr //Ayna.- 4 iyul.- S.
Saryeva, . Azrbaycan kinosunun dünni v bu günü: Mütxssislr müstqil kinomuzun artq inkiafa qdm qoyduunu deyir //Bak xbr.- iyul.- S.
Slimqz, C. Kino üçün doulan pekar: Rasim Ocaqovsuz 3 il //Mrkz.- 11 iyul.- S.
• Kurucu Göçerlik Ve Anadolu Mayasının Temeli Olarak Yesevîlik • Kaygıları Ve Soru(N)Ları Müzakereye Açmak • . Nakşîlik Yesevîliğin İslam Öncesi Tasavvurlarını İslamîleştirmiş Midir? • Yusuf El-Hemedânî’nin Gördüğü Bir Rüya Üzerine Hanefîlikten Şafiiliğe Geçtiği İddiası • . Yesevîlik, Nakşîbendîlik Üzerinden Yenilenmiş Midir? İslam öncesi (Kök/Tek Tanrı (Tengirizm) ve onun yansımaları olan Şamanist ve animist geleneklere dair inanç ile Hz. Muhammed’in (sav) getirdiği sisteme teslim olup barışçıl bir din dili oluşturan Yesevî'nin cehrî zikir (erre) yapması, hocası Yusuf Hemedânî'nin gizli zikri tavsiye etmesi, Hemedânî'nin Ene'l-Hak ifadesini kesinlikle tutarlı görmemesine rağmen Yesevî'nin sistemini önemli oranda bu terim ve açıklaması üzerine kurması, Yesevî'nin Arslan Bab'tan çokça bahsetmesi, fakat Hemedânî'ye (açık bir şekilde) yer vermemesinin yöntem farklılığından öte metafizik tasavvurunun epistemik temellendirilmesindeki farklılığa işaret ettiği kanaatindeyiz. Yesevî’nin fıkhî, kelamî ve ahlakî hareket noktaları, ortaya koyduğu metafizik sistemi, İslam öncesi (Tengrici mümin) dönem ile İslam sonrası (müslim) dönem arasındaki geçişi sağlaması ve itidalli, bireysel ve barışçıl özgürlükçü bir dil oluşturmasına rağmen Nakşîlik üzerinden dönüştürülmesi, hatta Yesevîliğin bu tarikat içinde devam ettiği ileri sürülerek yok sayılması üzerinde ayrıntılı çalışmalar yapılmalıdır. Eğer ekonomi ve politik alanda çalışmalar yapan İktisat, Kamu Yönetimi ve Uluslararası İlişkiler disiplinleriyle birlikte hareket edilirse, günümüz Türkiye’sinde her biri ekonomi-politik bir birim haline dönüşen tarikatlar (cemaatler) bazında sûfî düşüncenin geldiği nokta daha net anlaşılabilir. Özellikle Şiî ve Selefî zihniyetlere karşı tavır alıp sûfî olduklarını iddia eden birimlerin Türk Düşüncesine ve felsefeye karşı olmalarının gerekçelerinin ortaya çıkması açısından bu tür disiplinler arası mukayeseli çalışmalar yapılması elzemdir