Multisim 14.2 Download

1. SABİT DİRENÇ ALTINDA GERİLİM-AKIM İLİŞKİSİ

1.1. Deneyin Amacı:

Şekil 1. Direnç ölçme Şekil 2. Ohm yasası uyg. devresi

c.) Şekil 2’deki devreyi multisim programında kurunuz. DC gerilim kaynağını 10 V’a
ayarlayarak programı çalıştırınız. Akım ve gerilim değerlerini kaydediniz. R = V/I
bağıntısından direnç değerini hesaplayarak kaydediniz.
d.) Şekil 2’de DC gerilim kaynağını 0-2-4-6-8-10 V kademelerine ayarlayarak her kademedeki
akım ve gerilim değerlerini kaydediniz.
1.4.2. Uygulama
a.) Uygulamada kullanacağınız direnci multimetre ile değerini ölçünüz.
b.) Şekil 2’deki devreyi kurunuz.
c.) DC gerilim kaynağını 10 V’a ayarlayarak akım ve gerilim değerlerini ölçünüz. R = V/I
bağıntısından direnç değerini hesaplayınız.
d.) DC güç kaynağını 0-2-4-6-8-10 V kademelerine ayarlayarak her kademedeki akım ve
gerilim değerlerini ölçünüz.

1.5. Deneyden Elde Edilen Sonuçlar

Deney 2: Ohm Yasası

1.5.2. Bölüm 1.4.1.d ve Bölüm 1.4.2.d’den elde edilen sonuçlar

1.6. Sorular
1. Bölüm 1.5.1’de elde edilen sonuçlara göre ölçülen direnç değeri ile hesaplanan değer arasında
bir fark var mıdır? Fark var ise sebebi nedir? Açıklayınız.
2. Bölüm 1.5.2’de elde edilen sonuçları V gerilimi yatay eksende, I akımı dikey eksende olacak
şekilde milimetrik kağıda çiziniz (Benzetim ve uygulama için farklı renkte kalemler
kullanınız). Multimetre ile ölçülen değer, R = V/I bağıntısından elde edilen değer ve
çizdiğiniz doğrunun eğimini karşılaştırınız.
3. Bu deneyde direncin doğrusal olup olmadığına nasıl karar verebiliriz?
4. Elde ettiğiniz değerlere göre akım ile gerilim arasında nasıl bir bağıntı vardır? Açıklayınız.

1.7. Sonuç ve Öneriler

Deney 2: Ohm Yasası

2. SABİT GERİLİMDE DİRENÇ-AKIM İLİŞKİSİ

2.1. Deneyin Amacı:

a.) Sabit gerilimde direnç ile akım arasındaki ilişkiyi görmek

2.2. Kullanılan Araç ve Gereçler

a.) Doğrusal DC güç kaynağı

2.3. Deneyin Yapılışı

2.3.1. Benzetim

a.) Şekil 3’deki devreyi multisim programında kurunuz. DC gerilim kaynağını 10 V’a
ayarlayarak programı çalıştırınız. Direnç değerini sırasıyla %100- %90 - %80 - %70 - %60 -
%50 kademelerine ayarlayarak akım ve gerilim değerlerini kaydediniz

U2
+ - R3
0.010 A
+ U3
V2 1kΩ V
DC 1e-009Ohm 10.000 DC 10MOhm
10 V Key=A -
100 %

Şekil 3. Sabit gerilim değişken direnç

2.3.2. Uygulama

a.) Şekil 3’teki devreyi Heathkit üzerinde bulunan potansiyometreyi kullanarak kurunuz.
Potansiyometreyi farklı değerlere ayarlayarak her değer için akım ve gerilim değerlerini
kaydediniz. Her kademedeki direnç değerini de multimetre ile ölçünüz.

2.4. Deneyden Elde Edilen Sonuçlar

Deney 2: Ohm Yasası

2.5. Sorular
1. Bölüm 2.4’de elde edilen sonuçları R direnci yatay eksende, I akımı dikey eksende olacak
şekilde milimetrik kağıda çiziniz (Benzetim ve uygulama için farklı renkte kalemler
kullanınız). V = R.I bağıntısından elde edilen değer ve çizdiğiniz doğrunun eğimini
karşılaştırınız?
2. Elde ettiğiniz verilere göre akım ile direnç arasında nasıl bir bağıntı vardır? Açıklayınız.

2.6. Sonuç ve Öneriler

Deney 2: Ohm Yasası

Günümüz global ve entegre ekonomik yaklaşımında artık tarım ve gıda sektörünü ayrı ayrı ele almak uluslararası rekabetçilikten uzaklaşma anlamına gelmektedir. Çünkü tedarik zincirinin ilk halkasından son halkasına kadar olan süreçte, yani ürünün nihai kullanıcıya ulaşana kadar geçen süreçteki tüm faaliyetler ve paydaşlar aslında birbirini direkt ya da dolaylı olarak etkilemektedir. Bir değer zinciri oluşturabilmek yani bir üründe rekabetçi avantaj edinmek için birbiriyle etkileşen tüm faaliyetlerin dikkate alınması gerekmektedir. Ekonomik açıdan çok gerekli olan bu yaklaşım, iklim değişikliği ile mücadele kapsamında karbon salım azaltımlarına yönelik strateji ve politikaların belirlenmesinde de temel gereklilik haline gelmiştir. Özellikle tarımsal bir ürünün arazide yetiştirilmesine yönelik girdilerin (su, gübre, kimyasal ilaç vb.) ortaya çıkardığı karbondioksit emisyon miktarının azaltılması işleme sırasındaki verimliliğinin arttırılması ile sağlanabilirken, telafi (off-set) edilmesinin en önemli yollarından biri ise yakıt-enerji tüketimlerinin karşılanması amacıyla yenilenebilir enerji teknolojilerinin kullanımıdır. Tarım-gıda değer zinciri çerçevesinden bakıldığında, arazide elde edilen tarım ürününün gıda maddesi olarak işlenmesi sürecinde gerekli ısı ve elektrik enerjisinin yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması fırsatları söz konusudur. Bu yöndeki teknolojik seçeneklerin devreye alınması ve yaygınlaştırılması halinde, GAP Bölgesi’nde karbon-nötr temelli bir tarım-gıda sektörü zinciri oluşumunun yolu açılabilecektir. Bu çalışmada tarım-gıda sektörü için sözü edilen karbon salım azaltımı yaklaşımının değer zinciri içerisinde nasıl uygulanacağına yönelik örnek bir yaklaşım geliştirilmiştir. Uygulamanın başarılı olması için değer zincirindeki tüm halkaların ve paydaşların tanımlanması gereklidir. Yaklaşımın uygulanmasına örnek teşkil etmesi amacıyla önce tarımsal ürün olarak seçilen buğday için kapsamlı bir değer zinciri oluşturulmuştur. Bu zincir dikkate alınarak yenilenebilir enerji teknolojilerinin zincirin hangi halkalarında kullanılabileceğine yönelik teknolojik seçimler belirlenmiştir. Söz konusu teknolojilerin kullanımıyla, GAP Bölgesi’nde geleneksel değer zincirine kıyasla sağlanabilecek karbon emisyon azaltım potansiyeli ile yeni ekonomik fırsatlar (yeni istihdam ve yeni iş modelleri) konuları değerlendirilerek, tartışılmıştır.

1 BİLGİSAYAR DESTEKLİ DEVRE TASARIMI NI MULTISIM VE TEMEL DEVRE UYGULAMALARI DERS NOTU ÖĞR. GÖR. ÖZER ŞENYURT 2012

2

3 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları I İÇİNDEKİLER 1. 36

44.3) Title Block Editor Menüleri Title Block Editor Araç Çubukları Elektriksel Kurallar Denetimi ERC Options Sekmesi ERC Kurallar Sekmesi Component s Pins Sekmesi DAHA BÜYÜK TASARIMLARLA ÇALIŞMAK Düz Çoklu Sayfa Tasarımı Çoklu Sayfa İletişim Kutusunu Silme Hiyerarşik Tasarım İç İçe Geçmiş Devreler İç İçe Geçmiş Bir Devrede Bileşen Numaralandırma İç İçe Geçmiş Devrelerde Ağ Numaralandırma Genel Ağlar Bir Hiyerarşik Blok Ekleme Bir Altdevre Ekleme Ana Sayfa Görüntüleme Bileşen Örneklerini Yeniden Adlandırma Referans İşaretleme Önek Kurulum İletişimi Buses Bir Bus Yerleştirme Bus Özellikleri Busları Birleştirme Bir Busu Kablolama Bus Vektör Bağlantısı Değişkenler Değişiklikleri Ayarlama Değişikliklerde Parçalar Yerleştirme... 90

5 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları III 4.6.

6 IV Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı 7.5.

7 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları V 9.9.

8 VI Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Butterworth İkinci Dereceden Yüksek Geçiren Filtre Üçüncü Dereceden Yüksek Geçiren Filtre Geniş Bantlı Band Geçiren Filtre Konuşma Filtresi Dar Band Geçiren Filtre Aktif Band Geçiren Filtre Aktif Çentik (ch) Filtre ÇEŞİTLİ DEVRELER Şönt Geri Besleme Devresi TTL Inverter TTL Gate OR Kapı Devresi Aşırı Sönümleyici Devre Kritik-Sönümleyici Devre Seri RLC Devresi Clapp osilatör Fark Yükselteci Ortak Mod Fark Yükselteci Birim Kazanç Tamponlu LC Osilatör Çentik (ch) Filtre PNP Diferansiyel Çift Çaprazlama Ağ İkinci Dereceden Yüksek Geçiren Chebyshev Filtresi Üçüncü Dereceden Yüksek Geçiren Chebyshev Filtresi Beşinci Dereceden Yüksek Geçiren Filtre

9 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 1 BİLGİSAYAR DESTEKLİ DEVRE TASARIMI - NI MULTISIM VE TEMEL DEVRE UYGULAMALARI Genel Bakış Bu ders notu ile Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı yapabilmek için kullanılan Multisim 10 programının genel kullanımı ve ayrıntılı olarak programa ait pek çok işlev anlatılmıştır. Programı kullanabilme yeterliliğine ulaşan devre tasarımı ile uğraşanlar, çoğu durumda gerçek bir laboratuar gerekmeksizin sanal bir ortamda devre tasarımlarını gerçekleştirebilecektir. Tasarım süresince yapılacak çalışmalarda programın kullanılmasının avantajlarından faydalanarak, yüksek performans, güvenirlik, zaman tasarrufu sağlanmaktadır. Gerçekleştirilen devre tasarımı daha sonra baskılı devre kartı oluşturmak için Ultiboard veya başka bir PCB tasarım programına aktarılabilmekte ve bir devre tasarım süreci tamamlanmaktadır. Bu ders notunun hazırlanmasında üretici firmanın web sayfasında vermiş olduğu program kullanım kılavuzu ve diğer bilgi sayfaları ile ilgili konuyla ilgili forum sitelerinden faydalanılmıştır. Kullanım kılavuzu ve bilgi sayfalarının tercümesi yapılarak hazırlanmış olan bu ders notunda, Multisim programı ile ilgili bazı konulara yer verilmemiştir. NI Multisim temel devreler serileri elektroniğin anlaşılmasındaki gerekli çok sık kullanılan devreleri ve tasarım topolojileri sunar. Bu örnekler, yeni veya gelişmiş kullanıcılar için değişik bileşenlerin, tasarımların ve etkileşimli SPICE simülasyonları ve analizlerinin gücünü sergileyen bir kütüphane devrelerin inşasına faydalı başlama noktası sağlar. RLC, diyot, transistör, amplifikatör, opamp, filtreler ve çeşitli devreler içeren yedi bölüm içine ayrılmış devre gruplarını yükleyerek çalışabilirsiniz. Bu ders notu; Meslek Yükseokulu Elektrik, Elektronik, Otomasyon ve Haberleşme programlarında eğitim gören öğrencilerin Bilgisayar Destekli Tasarım dersinde Multisim programının genel kullanımı bilgileri ile temel devre uygulamalarını gerçekleştirebilecekleri uygulamalar içermektedir. Yapılacak devre uygulamaları ile öğrenci diğer derslerde öğrenmiş olduğu konuları pekiştirmiş, aynı zamanda elektronik devre tasarımları konusunda kendisini geliştirmiş olacaktır. Multisim Programı kullanıcı kılavuzu (Multisim 10 User Guide) programın bilgisayara kurulması ile C:\Program Files (x86)\national Instruments\Circuit Design Suite 10.0\documentation dizini içinde bulunmaktadır. National Instruments tarafından hazırlanmış olan; NI Multisim Fundamental Circuits eğitim notunun tercümesi olarak hazırlanmış olan bu notun, orijinaline ve notla ilgili devrelere aşağıda verilen web sitesi üzerinden ulaşılabilmektedir. Bu ders notunun hazırlanmasında yardım ve desteklerini esirgemeyen öğrencim Buse İclal YILMAZ a teşekkürlerimi sunarım. Özer ŞENYURT Öğretim Görevlisi ŞUBAT Hazır olmayı beklemeyin, beklerseniz hiçbir zaman hazır olamazsınız.

10

11 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 3 Bölüm 1 1. MULTISIM 10 KULLANICI ARAYÜZÜ 1.1. Multisim Arayüzüne Giriş National Instruments devre tasarım ortamının simülasyon uygulamaları ve şema oluşturma, devre tasarım akışındaki esas adımların uygulanmasında yardımcı olan EDA (Electronics Design Automation) araçlarının ortamı Multisim dir. Multisim şema giriş, simülasyon ve PCB tasarımı gibi aşamaları besleme için tasarlanmıştır. Multisim in kullanıcı arayüzü aşağıdaki temel elemanları içerir: Bütün işlevler için komutları bulacağınız yer menülerdir. Standart araç çubukları yaygın olarak tercih edilen işlevler için düğmeler içerir. Simulation araç çubuğu başlatma, durdurma ve diğer simülasyon işlevlerini içerir. Instruments araç çubuğu her bir araç için düğmeler içerir. Component araç çubuğu şeklinizde Multisim veritabanından yerleştirmek için eleman seçmenize imkân veren düğmeler içerir. Devre penceresi (veya çalışma alanı) devre tasarımını yapacağınız yerdir. Design Toolbox, farklı türdeki proje dosyalarının (şekiller, PCB ler, raporlar) arasında dolaşmanıza, şema hiyerarşisinin görünümü ve farklı katmanların gösterilip gizlenmesine imkân verir. Spreadsheet görünümü bacak uçları, referans belirleyici, nitelik ve tasarım sınırları gibi eleman ayrıntıları içeren parametrelerin düzenlenmesi ve gelişmiş görüntülenmesine olanak sağlar. Kullanıcılar bazı veya bütün elemanlar için diğer işlevlerin tercih edilen belli bir sayıda parametrelerini değiştirebilirler Araç Çubukları Multisim de aşağıda listelenmiş araç çubukları kullanılır. Standart araç çubuğu, Main araç çubuğu, Simulation araç çubuğu, View araç çubuğu, Components araç çubuğu, Virtual araç çubuğu, Graphic Annotation araç çubuğu, Instruments araç çubuğu Eğer yukarıdaki araç çubukları görüntülenmiyorsa, View / Toolbar /< araç çubuğu ismi> seçilir.

12 4 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Standart Araç Çubuğu Standart araç çubuğu yaygın olarak tercih edilen işlevleri için düğmeler içerir. Bu düğmeler aşağıda açıklanmıştır. Düğme Açıklama New düğmesi, Yeni devre dosyası oluşturur. Open düğmesi, Mevcut bir devre dosyası açar. Open Sample düğmesi, İçerik örnekleri ve başlarken dosyaları klasörünü açar. Save düğmesi, Etkin devreyi kaydeder. Print Circuit düğmesi, Etkin devreyi yazdırır. Print Preview düğmesi, Yazdırılacak devrenin önizlemesidir. Cut düğmesi, Seçilmiş elemanları kaldırır ve Windows panosuna yerleştirir. Copy düğmesi, Seçilmiş elemanları kopyalar ve Windows panosuna yerleştirir. Paste düğmesi, Windows panosunun içindekini işaretçinin konumuna ekler. Undo düğmesi, Son olarak yapılan eylemi geri alır. Redo düğmesi, Geri alınmış en son eylemi yeniden yapar Main araç çubuğu Main araç çubuğundaki düğmeler aşağıda açıklanmıştır. Düğme Açıklama Toggle Design Toolbox düğmesi, Tasarım araç kutusunu açma kapama anahtarı. Toggle Spreadsheet View düğmesi, Tablo görünümünü açma kapama anahtarı. Database Manager düğmesi, Veritabanı yöneticisi iletişim kutusunu başlatır. Create Component düğmesi, Eleman sihirbazını başlatır. Grapher / Analyses düğmesi, Grafikçiyi görüntüler. Postprocessor düğmesi, Postprocessor iletişim kutusunu görüntüler. Electrical Rules Checking düğmesi, Devreyi takip eden kablolama için kurulmuş elektriki kuralları kontrol eder. Capture Screen Area düğmesi, Ekran alanı yakalar. Back Annotate From Ultiboard düğmesi, Forward Annotate düğmesi, In Use List devredeki etkin elemanların listesini görüntülemek için OK a tıklayın. Help düğmesi,

13 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Simulation Araç Çubuğu Simulation araç çubuğu simülasyon süresince kullanılan düğmeler içerir. Düğme Açıklama Run / Resume Simulation düğmesi, Etkin devrenin simülasyonunu başlatır / yeniden başlatır. Pause Simulaion düğmesi, Simülasyonu duraklatır. Stop Simulation düğmesi, Simülasyonu durdurur. Pause at Next MCU Istruction Boundary düğmesi, Multisim MCU modülü ile kullanmak için. Step Into düğmesi, Multisim MCU modülü ile kullanmak için. Step Over düğmesi, Multisim MCU modülü ile kullanmak için. Step Out düğmesi, Multisim MCU modülü ile kullanmak için. Run to Cursor düğmesi, Multisim MCU modülü ile kullanmak için. Toggle Breakpoint düğmesi, Multisim MCU modülü ile kullanmak için. Remove All Breakpoints düğmesi, Multisim MCU modülü ile kullanmak için View Araç Çubuğu View araç çubuğundaki düğmeler aşağıda açıklanmıştır. Düğme Açıklama Toggle Full Screen düğmesi, Yalnız çalışma alanı görüntülenir. Increase Zoom düğmesi, Etkin devreyi büyütür. Decrease Zoom düğmesi, Aktif devrenin büyütmesini azaltır. Zoom Area düğmesi, Çalışma alanı üzerinde büyütülmüş alanı seçerek işaretçiyi sürükleyin. Zoom Fit to Page düğmesi, Sayfa yakınlaştırmasını ayarlar Components Araç Çubuğu Components araç çubuğu düğmeleri aşağıda açıklanmıştır. Her bir düğme önseçimli düğme üzerinde belirtilmiş grup ile bileşen tarayıcı alanını (Select a Component tarayıcı) başlatacaktır. Düğme Açıklama Source düğmesi, Tarayıcıda kaynak bileşenler grubu seçilir. Basic düğmesi, Tarayıcıdaki temel bileşenler grubu seçilir. Diode düğmesi, Tarayıcıda diyot bileşenleri grubu seçilir. Transistor düğmesi, Tarayıcıda transistör bileşenleri grubu seçilir. Analog düğmesi, Tarayıcıda analog bileşenler grubu seçilir. TTL düğmesi, Tarayıcıda TTL bileşenler grubu seçilir. CMOS düğmesi, Tarayıcıda CMOS bileşenler grubu seçilir. Miscellaneous Digital düğmesi, Tarayıcıda çeşitli sayısal bileşenler grubu seçilir. Mixed düğmesi, Tarayıcıda karışık bileşenler grubu seçilir. Power Components düğmesi, Tarayıcıda güç bileşenleri grubu seçilir. Indicator düğmesi, Tarayıcıda gösterge bileşenleri grubu seçilir. Miscellaneous düğmesi, Tarayıcıda çeşitli bileşenler grubu seçilir. Electromechanical düğmesi, Tarayıcıda elektromekanik bileşenler grubu seçilir. RF düğmesi, Tarayıcıda RF bileşenler grubu seçilir. Place Advanced Peripherals düğmesi, Tarayıcıda gelişmiş çevresel bileşenler grubu seçilir. Place MCU Module düğmesi, Tarayıcıda MCU modül bileşen grubu seçilir.

14 6 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Virtual Araç Çubuğu Çalışma alanınıza sanal bileşenler eklemek için Virtual araç çubuğunu kullanın Graphic Annotation Araç Çubuğu Graphic Annotation araç çubuğu düğmeleri aşağıda açıklanmıştır. Düğme Açıklama Picture düğmesi, Çalışma alanına bir resim eklemek için bu düğmeyi tıklayın. Polygon düğmesi, Bir çokgen çizmek için bu düğmeyi tıklayın. Arc düğmesi, Bir yay çizmek için bu düğmeyi tıklayın. Ellipse düğmesi, Bir oval çizmek için bu düğmeyi tıklayın. Rectangle düğmesi, Bir dörtgen çizmek için bu düğmeyi tıklayın. Multiline düğmesi, Bir çoklu hat çizmek için bu düğmeyi tıklayın. Line düğmesi, Bir çizgi çizmek için bu düğmeyi tıklayın. Place Text düğmesi, Çalışma alanınıza çeşitli metinleri girebileceğiniz bir metin çerçevesi yerleştirir. Place Comment düğmesi, Çalışma alanına bir yorum alanı eklemek için bu düğmeye tıklayın Instruments Araç Çubuğu Instruments araç çubuğundaki düğmeler aşağıda açıklanmıştır. Her bir durumda, düğme çalışma alanına belirli bir araç yerleştirir. Multisim in bazı sürümlerinde aşağıda belirtilen bütün elemanları içermez. Düğme Açıklama Multimeter düğmesi, Çalışma alanına bir multimetre yerleştirir. Function Generator düğmesi, Çalışma alanı üzerine bir fonksiyon jeneratörü yerleştirir. Wattmeter düğmesi, Çalışma alanına bir wattmetre yerleştirir. Oscilloscope düğmesi, Çalışma alanına bir osiloskop yerleştirir. Four Channel Oscilloscope düğmesi, Çalışma alanına dört kanallı bir osiloskop yerleştirir. Bode Plotter düğmesi, Çalışma alanına bir bode çizici yerleştirir. Frequency Counter düğmesi, Çalışma alanına bir frekans sayıcı yerleştirir. Word Generator düğmesi, Çalışma alanı üzerine bir word jeneratörü yerleştirir. Logic Analyzer düğmesi, Çalışma alanına bir lojik analizör yerleştirir. Logic Converter düğmesi, Çalışma alanına bir lojik dönüştürücü yerleştirir. IV-Analysis düğmesi, Çalışma alanına IV analizör yerleştirir. Distortion Analyzer düğmesi, Çalışma alanına bir distorsiyon analizör yerleştirir. Spectrum Analyzer düğmesi, Çalışma alanına bir spektrum analizör yerleştirir. Network Analyzer düğmesi, Çalışma alanına bir ağ analizörü yerleştirir. Agilent Function Generator düğmesi, Çalışma alanına bir Agilent Fonksiyon Jeneratörü yerleştirir. Agilent Multimeter düğmesi, Çalışma alanına bir Agilent Multimetre yerleştirir. Agilent Oscilloscope düğmesi, Çalışma alanına bir Agilent Osiloskop yerleştirir. Tektronix Oscilloscope düğmesi, Çalışma alanına bir Tektronix Osiloskop yerleştirir. Current Probe düğmesi, Çalışma alanına bir akım probu yerleştirir. LabVIEW Instrument düğmesi, Çalışma alanına bir LabVIEW aracı yerleştirir. Measurement Probe düğmesi, Şeklinizdeki herhangi bir kablo üzerinden akım, gerilim ve frekans ölçülen fare işaretçisi için bir prob ekler. Statik prob simülasyondan önce veya simülasyon süresince dinamik prob yerleştirilebilir. Statik prob yerleştirmek için oku kullanın.

15 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Pop Up Menüler Ekranın üstündeki standart menülere göre (dosya, düzen gibi), içerik duyarlı kullanılabilir açılır menüler de vardır Devre Penceresinden Açılır Pencere, Seçilmiş Eleman Yok Eğer bileşen seçmeden devre penceresi üzerine sağ tıklarsanız, uygun komutların bir açılır menüsü görüntülenir. Bu komutlar: Komut Place Component Place Schematic- Component Place Schematic - Junction Place Schematic - Wire Place Schematic - Bus Place Schematic HB /SC Connector Place Schematic Off-Page Connector Place Schematic Bus HB/SC Connector Place Schematic Bus Off- Page Connector Place Schematic Hierarchical Block From File Place Schematic New Hierarchical Block Place Schematic Replace By Hierarchical Block Place Schematic New Subcircuit Place Schematic Replace By Subcircuit Place Schematic Multi Page Place Schematic Merge Bus Place Schematic Bus Vector Connect Place Graphic Text Place Graphic Line Place Graphic Multiline Place Graphic Rectangle Place Graphic Ellipse Place Graphic Arc Place Graphic Polygon Place Graphic Picture Place Comment Cut Copy Paste Delete Select All Toggle NC Marker Clear ERC Markers Paste as Subcircuit Replace by Hierarchical Block Font Properties Açıklama Bileşen yerleştirmek için veritabanları (Master, Corporate ve User tarayıcısına izin verin. Eleman yerleştirmek için veritabanları (Master, Corporate ve User tarayıcısına izin verin. Bir connector (Konektör) yerleştirir. Çalışma alanı üzerine bir kablo yerleştirmek için kullanın. Tıklatırken oluşturulmuş bölümlerle bir bus yerleştirir. Bir hiyerarşik blok veya alt devrede kullanmak için bir devreye konektör ekler. Çalışma alanınıza kapalı sayfa konektörü yerleştirir. Bir hiyerarşik blok veya alt devrede kullanmak için bir devreye bus konektörü ekler. Çalışma alanınıza yalnız bus ile kullanmak için kapalı sayfa konektör yerleştirir. Hiyerarşik bir blok olarak gömülü olan bir dosyayı açar. Hiyerarşik blok özellikleri iletişim kutusu görüntülenir. Bir hiyerarşik blok seçimini yeniden yerleştirir. Çalışma alanına yeni bir alt devre yerleştirir. Bir alt devre seçimini yeniden yerleştirir. Yeni düz bir sayfa açar. Seçilmiş busları birleştirir. Bir busa entegre gibi çok uçlu bir aygıttan sayısız bağlantılar yerleştirmek için kullanın. Devreye bir metin yerleştirmeye izin verir. Çalışma alanınıza düz bir çizgi yerleştirir. Çalışma alanına çoklu bir hat yerleştirir. Çalışma alanınıza bir dörtgen yerleştirir. Çalışma alanınıza bir oval yerleştirir. Çalışma alanınıza bir yay yerleştirir. Çalışma alanınıza bir çokgen yerleştirir. Çalışma alanınıza bir resim yerleştirir. Çalışma alanına veya doğrudan bir elemana bir yorum ucu eklemek için kullanılır. Bir devreden seçilmiş bir parçayı kaldırır ve panoya yerleştirir. Devreden seçilmiş bir parçayı panoya kopyalar. Devrenize panonun geçerli içeriğini yapıştırır. Çalışma alanından seçimi siler. Çalışma alanına bütün elemanları seçer. Elemanın ucuna bağlı olmayan (NC) bir işareteyici yerleştirir. Çalışma alanından mevcut ERC işaretleyicileri temizler. Bir alt devre gibi çalışma alanına panonun içeriğini yapıştırır. Seçtiğiniz bir alt devre elemanını yeniden yerleştirir. Devreniz için önbilgi ayarlarının bulunduğu bir iletişim kutusu görünür Tablo özellikleri iletişim kutusu görüntülenir. Çalışma alanı üzerinde seçili bir eleman olmadığından emin olun veya yerine elemanın özellikleri görüntülenecektir.

16 8 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Seçilmiş Bir Eleman Veya Araçtan Açılır Menü Seçilmiş bir eleman veya araç üzerinde eğer sağ tıklarsanız, uygun komutların açılır menüsü görüntülenir. Bu komutlar: Komut Açıklama Cut Seçilmiş elemanları, devreleri veya metinleri kaldırır ve panoya yerleştirir. Copy Seçilmiş elemanları, devreleri veya metinleri kaldırır ve panoya kopyalar. Çalışma alanına panonun içeriğini yerleştirir. İşaretçi yapıştırılmış Paste parçanın hayali görüntüsünü gösterir. Yapıştırılmış olan parçanın yeri gösterdiğinde tıklayın. Delete Seçimi çalışma alanından siler. Flip Horizontal Seçimi yatay olarak döndürür. Flip Vertical Seçimi düşey olarak döndürür. 90 Clockwise Seçimi saat yönünde 90 derece döndürür. 90 CounterCW Seçimi saat ibresinin tersine 90 derece döndürür. Bus Vector connect Bus vektör bağlantı iletişim kutusu görüntülenir. Replace by Hierarchical block Hiyerarşik blok ile seçtiğiniz elemanları yeniden yerleştirir. Replace by Subcircuit Bir alt devre ile seçtiğiniz elemanı yeniden yerleştirir. Replace Components Yeni bir eleman seçebileceğiniz bir eleman tarayıcı seçmek için çağırır. Edit Symbol / Title Block Seçilmiş parçaya bağlı olarak sembol düzenleyici veya başlık bloğu düzenleyiciyi başlatır. Change Color Seçilmiş elemanların çizgilerinin rengini değiştirebileceğiniz renk paletini görüntüler. Font Çalışma alanındaki farklı elemanların varsayılan değerlerinden yazı tiplerini değiştirir. Reverse Probe Direction Seçilmiş ölçüm probu veya akım probunun polaritesini tersler. Properties Eğer bir eleman seçilmiş ise elemanın özellikleri iletişim kutusu görüntülenir. Eğer bir araç seçilmiş ise araç yüzünü açar.

17 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Seçilmiş Bir Kablodan Açılır Menü Devre penceresinde seçilmiş bir kablo üzerinde sağ tıklarsanız, uygun komutların açılır menüsü görüntülenir. Bu komutlar: Komut Delete Change Color Segment Color Font Properties Açıklama Çalışma alanından seçilmiş kabloyu siler. Seçilmiş kablonun varsayılan değerden rengini değiştirir. Seçilmiş kablonun bölümünün varsayılan değerden rengini değiştirir. Çalışma alanı üzerinde farklı elemanların varsayılan yazı tipini değiştirir. Ağ iletişim kutusunu görüntüler Seçilmiş Metin Bloğu veya Grafikten Açılır Menü Devre penceresinde seçilmiş bir metin bloğu veya grafik üzerinde sağ tıklarsanız, uygun komutların açılır menüsü görüntülenir. Bu komutlar: Komut Açıklama Delete Seçilen parçayı siler. Flip Horizontal Seçimi yatay olarak döndürür. Flip Vertical Seçimi dikey olarak döndürür. 90 Clockwise Seçimi saat yönünde 90 derece döndürür. 90 CounterCW Seçimi saat ibresi tersine 90 derece döndürür. Pen Color Seçilen parçan rengin varsayılan değerden değiştirir. Pen Style Seçilmiş grafik için kalemin türünü değiştirir. Eğer metin seçilmiş ise kapalıdır. Fill Color Seçilmiş dörtgen, oval ve çokgen için dolgu rengini değiştirir. Eğer herhangi bir grafik elemanı veya metin seçiliyse kapalıdır. Fill Type Seçilmiş dörtgen, oval ve çokgen için dolgunun görünüm değiştirir. Eğer herhangi bir grafik elemanı veya metin seçiliyse kapalıdır. Arrow Seçilmiş çizgi ve çoklu hatlar üzerine ok yerleştirir. Herhangi bir grafik elemanı veya metin seçilmiş ise kapalıdır. Order Seçilmiş elemanı geriye göndermek veya öne getirmek için kullanın. Assign to Layer Seçilmiş katman üzerine seçilmiş elemanı yerleştirir. Belirtilen katmandan bir elemanı kaldırmak için seçimi iptal eder. Font Bir yazıtipi, yazı türü ve seçilmiş bir metin için boyut seçmenize izin verir. Properties Bir metin bloğu veya grafikler için etkindir Bir Başlık Bloğundan Açılır Menü Devre penceresinde seçilmiş bir başlık bloğuna sağ tıklarsanız uygun komutların açılır menüsü görüntülenir. Bu komutlar: Komut Delete Change Color Edit Symbol / Title Block Move to Bottom Left Move to Bottom Right Move to Top Left Move to Top Right Properties Açıklama Seçilmiş başlık bloğunu siler. Seçimin rengini değiştirebileceğiniz paleti görüntüler. Başlık blok düzenleyicisini başlatır. Belgenin sol alt köşesinde seçilmiş başlık bloğu yerleştirir. Belgenin sağ alt köşesinde seçilmiş başlık bloğu yerleştirir. Belgenin sol üst köşesinde seçilmiş başlık bloğu yerleştirir. Belgenin sağ alt köşesinde seçilmiş başlık bloğu yerleştirir. Başlık bloğunda gördüğünüz bilgiyi değiştirmenize izin verir.

18 10 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Yorum veya Ölçüm Probu Açılır Menüsü Seçilmiş yorum veya ölçüm probu üzerine sağ tıklarsanız, uygun komutların açılır menüsü görüntülenir. Bu komutlar: Komut Cut Copy Paste Delete Show Comment / Probe Edit Comment Reverse Probe Direction Font Properties Açıklama Seçilmiş parçayı kaldırır ve panoya yerleştirir. Seçilmiş parçayı kopyalar ve panoya yerleştirir. Çalışma alanına panonun içeriğini yerleştirir. İşaretçi yapıştırılacak olan parçanın hayali resmini gösterir. Seçilmiş parça çalışma alanından silinir. Yorumun içeriğini veya yerleştirilmiş probu görüntüler. Seçilmiş bir yorum için yalnızca aktiftir. Yorumun içine metin girmek için kullanın. Seçilmiş bir prob için yalnızca aktiftir. Probun polaritesini tersler. Çalışma alanı üzerinde farklı elemanların yazıtipini varsayılandan farklı değiştirir. Seçilmiş elemana bağlı olarak yorum özellikleri veya prob özellikleri iletişim kutusu görüntülenir Şema Çizim Tercihlerinin Ayarları Multisim tercihlerinin görünümünü fiili olarak devrenizde kullandığınız renkler, sayfa boyutu, yakınlaştırma seviyesi, otomatik yedekleme aralığı, sembol ayarı (ANSI veya DIN) ve yazıcı ayarları dâhil özelleştirebilirsiniz. Özelleştirme ayarlarınız kullandığınız her bir devre dosyası ile bireysel olarak kaydedilir. Örneğin bir devre için bir şema rengi ve diğer farklı bir devre için başka bir renk gibi. Bireysel durumlar için (örneğin belirli bir elemanı kırmızıdan turuncuya) veya bütün devre için ayarları geçersiz yapabilirsiniz. Özelleştirme şu şekilde yapılır: Preferences iletişim kutusu genel tercihleri ayarlamak için kullanın. Bu tercihler bilgisayardan bilgisayara değişebilir. Sheet Properties iletişim kutusu etkin tablo için tercihleri ayarlamada kullanın. Bu tercihler devre dosyaları ile saklanır. Başka bir bilgisayarda eğer devre açılırsa aynı ayarlar kullanılacaktır Tercihler İletişim Kutusunun Kullanılması Bu bölüm tercih ayarları için genel süreçleri açıklar. Takip eden bölümlerde özel işlem ayarlarının ayrıntıları açıklanacaktır. Kullanıcı tercihlerinizi ayarlamak için: 1. Options / Global Preferences seçin. Preferences iletişim kutusu görüntülenir, aşağıdaki sekmeler bulunur: Paths veritabanları ve diğer parçalar için dosya yollarını değiştirebileceğiniz yerdir. Save otomatik yedekleme zamanlamasını ayarlayacağınız ve araçlar ile simülasyon verileri kaydetmek isteyip istemediğiniz yerdir. Parts eleman yerleştirme durum ve sembol standartlarını ayarlayacağınız yerdir. Faz kaydırma yönü ve dijital simülasyon ayarlarını yapabileceğiniz yerdir. General dörtgen seçim davranışını, fare tekeri davranışını, bus kablolama ve otomatik kablolama davranışını ayarlayacağınız yerdir. 2. İstediğiniz sekmeyi seçiniz. 3. İstediğiniz özelleştirme seçeneklerini ayarlayın. Özel seçenekler ve sekmelerdeki elde edilebilir ayarlar bu bölümün takip eden kısımlarında açıklanmıştır. 4. Değişiklikleri kaydetmek için OK (tamam) tıklayın Preferences Paths sekmesi Multisim kurulumu özel konumlara özel dosyaları koyar. Eğer gerekirse yeni bir konumu örneğin veritabanı dosyasını bulmak için Multisim e yolu gösterebilirsiniz. Bütün seçenekler için, bireysel tercihlerinizi içeren özel kullanıcı ayarları dosyalarını oluşturmak için bu iletişim kutusunu kullanabilirisiniz. Dosya konumlarını ayarlamak için: 1. Options / Global Preferences seçin. Preferences iletişim kutusu görüntülenir. 2. Paths sekmesini seçin ve farklı elemanlar için uygun konumlara ulaşın.

19 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 11 İsterseniz dosyanın yeni konumlarına ulaşmak için ( ) düğmesini tıklayın. En önemli ayar, kaydedildiğinde manüel olarak yeni bir konuma ulaşmadıkça bütün yeni dosyaların saklandığı yer, Circuit Default Path yoludur. User Button Images Path kullanıcının oluşturduğu düğme grafiklerinin depolandığı yerdir. 3. Farklı görünüm dosyalarını kullanmak için uygun kullanıcı ayarlar dosyasına ulaşın. 4. Yeni kullanıcı görünüm dosyası oluşturmak için New User Configuration File From Template tıklayın. Bir şablon olarak kullanılacak görünüm dosyası seçmek istediğinizde yeni görünüm dosyası için bir isim girin. 5. Language iletişim kutusunda elde edilebilir dili seçin Preferences Save Sekmesi Bu sekmedeki seçenekler otomatik yedekleme zamanlamasını ayarlamamıza ve araçlar ile simülasyon verisi kaydetmeyi isteyip istemediğinizi ayarlamanıza izin verir. Kaydet tercihlerini ayarlamak için: 1. Options / Global Preferences i seçin ve Preferences iletişim kutusunda görüntülenen Save sekmesini tıklayın. 2. İstediğiniz gibi aşağıdakileri ayarlayın. Create a Security Copy bir kaydetme yaptığınızda bir güvenlik kopyası kaydetmek için yetkilendirir. Auto-Backup Auto-Backup Interval alanında belirtilen aralıkta kaydedilen bir kurtarma dosyası oluşturma için yetkilendirir. Save Simulation Data with Instruments devre dosyaları ile araçlar üzerinde görüntülenen verileri kaydetmek için yetkilendirir. Maximum Size alanında simülasyon verilerinin en büyük boyutunu girin. Save.TXT files as plain text (not Unicode) rapordan tek kodlu metin dosyası biçiminde değil, düz metin dosya biçiminde olacak metin dosyaları kaydeder Preferences Parts Sekmesi Bu sekmedeki seçenekler varsayılan eleman yerleştirme durumu, sembol standartı (ANSI veya DIN), faz kayma yönü ve dijital simülasyon ayarlarının ayarlandığı yeri belirler. Parçalar tercihlerini ayarlamak için: 1. Options / Global Preferences i seçin ve Preferences iletişim kutusunda görüntülenen Parts sekmesini tıklayın. 2. Place Component Mode kutusunda, birini seçin: Place Single Component seçilmiş bir elemanı bir kerede yerleştirmeye izin verir. Continuous Placement for Multisection Part Only çok bölümlü bir bileşenin çoklu bölümlerini yerleştirmeye izin verir. Örneğin 7400N dört NAND kapısı vardır. Bu yüzden bu seçeneği kullanarak bir 7400N yi yerleştirirken aynı zamanda farklı bir NAND kapısını yerleştireceğiniz anlamına gelir.

20 12 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Continuous Placement her bir eleman yerleştirildikten sonra çalışma alanına tıklayarak sürekli olarak aynı türde birkaç eleman yerleştirmenize izin verir. ESC düğmesine basarak sürekli yerleştirmeyi sonlandırabilirsiniz. Tercihen, çalışma alanına bir eleman yerleştirdikten sonra Select a Component iletişim kutusunu görüntülemek için Return to Component Browser After Placement onay kutusunu etkinleştirin. Bu çok parçalı yerleştirme yaptığınızda faydalıdır. (Parça yerleştirme tamamlandığında ESC düğmesini tıklayın). 3. Symbol Standart kutusunda: Bileşenler için kullanılan (ANSI veya DIN) simge ayarlarını seçin. Grafik seçilmiş simge ayarını göstermek için değişir. 4. Positive Phase Shift Direction kutusunda: Pozitif faz kayma için istediğiniz yönü seçin. (Bu ayar yalnızca AC kaynaklar faz parametrelerinde geçerli olacaktır). 5. Digital Simulation Settings kutusunda: Sayısal bileşenlerin simülasyonu yapıldığında çıkışın gerçekçiliği ayarlanır Preferences General Sekmesi Bu sekmede dörtgen seçimi, farenin davranışı, otomatik kablolama davranışını ayarlayın. Parçalar tercihini ayarlamak için: 1. Options / Global Preferences i seçin ve Preferences iletişim kutusunda görünen General sekmesine tıklayın. 2. Selection Rectangle kutusunda Intersecting veya Fully Enclosed dan birini seçin. 3. Mouse Wheel Behavior kutusunda birini seçin: Zoom Workspace fare tekeri çalışma alanında yakınlaştırma ve uzaklaştırmaya izin verir. Scroll Workspace fare tekeri sayfayı yukarı ve aşağı kaydırmanıza izin verir. 4. Show Line To Component When Moving İts Text ve Show Line To Location When Moving Parts onay kutularından istediğinizi etkinleştirin. 5. Wiring kutusunda kablolamada kullanılan otomasyon derecesini denetlemede istediğiniz seçenekleri seçin. 6. Delete Associate Wires When Deleting Component bileşen silindiğinde bağlı olan kabloları silmek isterseniz etkinleştirin; eğer onay kutusunu etkinleştirmezseniz bileşen silinince kalacaktır Sheet Properties İletişim Kutusunun Kullanılması Sheet properties iletişim kutusu her tablo için tercihleri ayarlamakta kullanılır. Bu tercihler devre başka bir bilgisayarda açıldığında aynı ayarları kullanacağı için devre dosyası ile kaydedilir. Tablo tercihlerini ayarlamak için: 1. Options / Sheet Properties seçin veya Çalışma alanının boş bir yerinde sağ tıklayın ve Properties görüntülenen açılır menüden seçiniz. Çalışma alanı üzerinde herhangi bir elemanı (örneğin bileşen, kablo) seçmeyin veya seçilmiş eleman için iletişim kutusu özellikleri yerine görüntülenecektir. Sheet Properties iletişim kutusu görüntülenir, aşağıdaki sekmeler görünür: Circuit renk düzeni ve çalışma alanı metnin özellikleri görüntülerini ayarladığınız yerdir. Workspace tablo boyutu ve özelliklerini ayarladığınız yerdir. Wiring kablo ve bus seçeneklerini ayarladığınız yerdir. Font devre üzerindeki metin elemanları için yazıtipi, yazıtipi boyutu ve türü seçtiğiniz yerdir. PCB baskılı devre kartınız için seçenekleri ayarladığınız yerdir. Visibility özel açıklama katmanının aktif veya pasif yaptığınız yerdir. 2. İstediğiniz sekmeyi seçiniz. 3. İstediğiniz özelleştirme seçeneğini ayarlayın. Sekmede elde edilebilir belirli seçenekler ve ayarlar Bu bölümün takip eden bölümlerinde açıklanmaktadır. 4. Save as Default onay kutusu normal olarak etkindir. Eğer ayarları varsayılan olarak kaydetmek istemiyorsanız onay kutusunu etkisizleştirin. File / New oluşturduğunuzda bu varsayılan ayarlar kullanılır. 5. Değişikliklerinizi kaydetmek için OK tıklayın. Eğer değişiklikleri iletişim kutusunu kapatmadan uygulamak istiyorsanız Apply tıklayın Sheet Properties Circuit Sekmesi Bu sekmedeki seçenekler devre tarzını denetler ve çalışma alanı ve görünen ayrıntıların seviyesi üzerinde o bileşenler görüntülenir. Multisim devre penceresi arka plan rengi, kablo rengi ve bileşen rengini etkileyen birkaç farklı renk düzeni ile gelir. Bireysel ihtiyaçlarınızı karşılamak için kendi renk düzeninizi geliştirebilirsiniz. 1. Component kutusunda, çalışma alanı üzerinde görüntülemek istediğiniz bu parçaları etkinleştirin. Etkinleştirdiğiniz bu seçeneklerin sonuçları öngörünüm alanında görüntülenir. Simge ve uç ayakizi isimleri için:

21 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 13 Symbol Pin Names onay kutusu tam onaylandığında bütün simgelerin uç isimlerini gösterir; onaylanmadığında simgelerin uç isimleri görüntülenmez; gri onaylandığında varsayılan davranışlarını göstermede bu bileşenlerin simge uç isimlerini gösterir. Footprint Pin Names onay kutusu tam olarak onaylandığında, bütün ayakizi uç isimlerini görüntüler; onaylanmadığında ayakizi uç isimlerini görüntülemez; gir onaylandığında, varsayılan davranışlarını göstermede bu bileşenlerin ayakizi uç isimlerini gösterir. Uç isimleri ve sayıları Design Toolbox etkin olmayan Visibility sekmesinde onaylama ve onaylamama yukarıda detaylandırıldığı gibi görüntülenerek yapılır. 2. Net Names kutusunda, ağ isimlerinin nasıl gösterileceği seçilir: Show All çalışma alanı üzerinde bütün ağ isimlerini görüntülemek için onaylayın. Use Net- Specific Setting Net iletişim kutusunda ayarlar gibi ağ isimlerini göstermek için onaylayın. Hide All çalışma alanı üzerinde bütün ağ isimlerini gizlemek için onaylayın. 3. Bus Entry kutusunda, eğer bus hatları isimlerini görüntülemek istiyorsanız Show Labels onay kutusunu etkinleştirin. 4. Color kutusunda: Yerleşik renk düzenlerinden birini kullanmak için: Aşağı açılır listeden düzeni seçiniz. Düzenin ayarlarının bir görüntüsü listenin altında ön görünüm kutusunda görüntülenir. Özel renk düzeni oluşturmak için: Aşağı açılır listeden Custom seçin. Herhangi bir parçaya bitişik renk düğmesine tıklayın. Bir Color seçici iletişim kutusu görüntülenir. Bu parça için kullanmak istediğiniz renk üzerine tıklayın ve OK tıklayın. Sheet Properties iletişim kutusuna geri dönersiniz. Seçtiğiniz sonuç öngörünüm kutusunda görünür. Bütün renk ayarlarını yapana kadar tekrarlayın Sheet Properties Workspace Sekmesi Bu sekmedeki seçenekler devre penceresinin görünümünü ve davranışını belirler. Multisim devre oluşturma için kullanabileceğiniz standart sayfa boyutları ile gelir. Özel sayfanızı yapmak için bu boyutların ayarlarını düzenleyebilirsiniz. 1. Show kutusunda istediğiniz gibi Show Grid, Show Page Bounds ve Show Border onay kutularını etkinleştirin. Sonuçlar öngörünüm alanında gösterilecektir. 2. Sheet Size kutusunda açılır listeden istenilen boyutu seçin. 3. Orientation kutusunda Portrait veya Landspace seçin. 4. Custom Size kutusunda istediğiniz gibi genişlik ve yüksekliği ayarlayabilirsiniz Sheet Properties Wiring Sekmesi Bu sekmedeki seçenekler kablo genişliğini, bus genişliğini ve bu kablolama durum seçeneklerini denetler. 1. Drawing Option kutusunda Wire Width ve Bus Width akım veya sonraki kablolar ve buslar için istendiği gibi değiştirilir. 2. Bus Wiring Mode kutusunda net veya busline seçilir Sheet Properties Font Sekmesi Bu sekme metin içeren çalışma alanındaki elemanlarının hepsinin veya bir kısmının yazıtipi parametrelerini ayarlamada kullanılır. Uyarı Çok büyük yazıtipleri değişimi etiketlerin sınırları aşmasına veya çakışmaya sebep olabilir. Devrenin herhangi bir metin elemanı için yazıtipini değiştirmek için: 1. Font, Font Style ve Size istenilen eleman için seçin. Multisim Kiril ve Asya yazıtiplerini kullanmanıza izin veren Unicode karakterler destekler. Bu yüzden Unicode uyumlu olan yazıtipi seçmek istediğinizden emin olun veya istediğiniz karakter bir dörtgen gibi görüntülenecektir. 2. Sekmenin Change All kısmında aşağıdaki seçeneklerden değiştirmek istediğiniz elemanları seçin. Component RefDes bileşenlerin tek tanımlayıcıdır, örneğin R22. Component Values and Labels bileşenlerin özellikleri iletişim kutusunun Value sekmesinde tanımlanmış ve bileşen tarafından kullanılan değerdir.

22 14 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Component Attributes bileşen nitelikleri iletişim kutusunu kullanarak bileşenleri belirlemede açıklayıcı bilgiler ekleyin. Footprint Pin Names PCB ortamına aktarıldığında bir uca isim atanır. Symbol Pin Names örneğin GND (toprak için) bir uca isim atanır. Net Names bir ağı devrenize yerleştirdiğinizde ağa otomatik olarak isim atanır. Schematic Texts Place / Text komutu kullanarak devrenize not ekleyin. Comments and Probes Place / Comment komutundan devrenize eklenen yorumlarda metin bulunur. Busline Name bir bus hattına atadığınız isimdir. Apply to kutusunda, Entire Circuit, Change All kutusunda seçilmiş elemanların bütün örnekleri için yazıtipini değiştirir. Belirli bölümler için yazıtipini değiştirmek için istediğiniz elemana sağ tıklayın ve açılır listeden Font seçin veya önce Sheet Properties iletişim kutusu açmadan seçin, sonra Font sekmesinde Selection düğmesini etkinleştirin Sheet Properties PCB sekmesi Bu sekme PCB ortamı için veri gönderildiğinde kullanılan seçenekleri ayarlamada kullanılır. 1. Ground Option kutusunda, PCB ortam paketine aktarıldığında sayısal ve analog topraklar aynı olmasını istiyorsanız Connect Digital Ground To Analog Ground u seçin. 2. Export Settings kutusunda PCB ortamına gönderme süresinde kullanılan Units i seçin. 3. Number of Copper Layers e istediğiniz girin. Bu değer arttıkça bakır katmanların (iç) sayısı artar ve Number of Copper Layers ın açılır listede yansıtılır. Bu ayarlar varsayılan kart ayarını belirlemek için Ultiboard tarafından kullanılır Sheet Properties Visibility Sekmesi Bu sekme Multisim de elde edilebilen özel açıklama katmanları eklemenize izin verir. 1. Custom Layers kutusunda şemaya özel açıklama katmanları eklemek için Add tıklayın. 2. Design Toolbox daki, Visibility sekmesinden bu katmanları gösterir veya gizleyebilirsiniz Design Toolbox Şemada değişik elemanları yönetmek için Design Toolbox kullanılır Visibility Sekmesi Design Toolbox daki Visibility sekmesi çalışma alanı üzerinde aktif sayfada görüntülenen katmanları seçmenize izin verir. Schematic Capture katmanlar aşağıdakilerden oluşur: RefDes Bu katman çalışma alanı üzerinde bütün elemanlar için referans belirleyici içerir. Örneğin R1, U2A gibi. Label ve Value bu katman bileşenlerin özellikleri iletişim kutusunda Label sekmesinde Label alanında etiket girmeyi kapsar. Örneğin 1k luk bileşen değerini gösterir. Attribute ve Variant bu katman Label sekmesinde Attributes alanında bileşenlerin özellikleri iletişim kutusunda girilmiş nitelik bilgilerini içerir. Bir de değişken durumları kapsar. Net Name bu katman ağ isimleri içerir. Symbol Pin Name bu katman simge uç isimlerini kapsar. Footprint Pin Name bu katman ayakizi uç isimlerini kapsar. Bus entry label bu katman örneğin Ln1 bir busa bir kablo girildiği noktada görünen etiketleri gösterir. Fixed Annotations katmanları aşağıdakilerden oluşur: ERC Error Mark bu katman ERC hata noktalarını işareti olan şekil üzerinde işaretlenen etiketleri içerir. Static Probe bu katman şekil üzerinde yerleştirilebilen statik ölçüm probları içerir. Comment bu katman çalışma alanında herhangi bir uç yorumu içerir. Text / Graphic bu katman çalışma alanına yerleştirdiğiniz herhangi bir grafik elemanı içerir. Custom Annotations katmanlar Sheet Properties iletişim kutusundan eklenebilir. Bir katmanı gizlemek için katmanlar onay kutusunu etkisizleştirin. Gizlenmiş bir katmanı göstermek için katmanlar onay kutusunu etkinleştirin.

23 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Hierarchy Sekmesi Design Toolbox sekmesi açtığınızda tasarımdaki dosyaları gösteren bir ağaç içerir. Değişkenler Multisim in bütün sürümlerinde elde edilemez. Pop-Up Menüler Hierarchy sekmesinde Kaynak duyarlılığı menüleri görüntülemek için: 1. Parça üzerine sağ tıklayın. Parçaya bağlı olarak farklı kaynak duyarlılığı menüleri görüntülenir. 2. Tasarım temelinden seçebilirsiniz: Close bütün tasarımları kapatmada Save tasarımı kaydetmede 3. Tasarım kökünden dallanan etken veya edilgen değişkenden seçebilirsiniz: Set Variant Active etken değişkeni ayarlamak içindir. Etken değişkenin yanında mavi kutu görüntülenir. Variant Manager Variant Manager iletişim kutusunu görüntülemek içindir. 4. Çoklu sayfa tasarımının bir sayfasından seçebilirsiniz: Open Windows çalışma alanı üzerinde sayfa açmak için. Close Window sayfa kapama için. Rename Page çoklu sayfa isimlerini değiştirmek için. 5. Bir alt devreden seçebilirsiniz: Open Window çalışma alanı üzerinde bir alt devre açar. Close window altdevreyi kapatır. Rename Subcircuit bir alt devrenin ismini değiştirir. 6. Bir hiyerarşik blok eklemek için seçebilirsiniz: Open Window çalışma alanı üzerinde Hiyerarşik bloğu açar. Close Window bir hiyerarşik bloğu kapatır. Map Variants) hiyerarşik blokların özellikleri değişken durumların atanabildiği iletişim kutusunu görüntülemek içindir. 7. Hiyerarşik bloktan dallanan bir değişkenden seçebilirsiniz: Variant Manager Variant Manager iletişim kutusunu görüntülemek için. Exclude from Active Variant etken değişkenden bir değişkeni çıkarmak içindir. Eğer istenirse hiyerarşik bloktaki bütün değişkenler etken değişkenden çıkarılabilir. Include in Active Variant bir etken değişkene bir değişkeni dâhil etmek için. Dâhil edilen değişkenin yanında bir mavi üçgen görüntülenir. Etken değişken aynı zamanda yalnız bir değişken içerebilir Arayüzün Özelleştirilmesi Multisim kullanıcı ara yüzü çok fazla özelleştirilebilir. Sayfanın farklı bir türü etken olduğu zaman ayrı özelleştirmeler uygulanabilir. Örneğin araç çubukları ve yerleştirilen pencereler bir devre sayfasından açıklama sayfasına taşınması gibi yeniden düzenlenebilir. Araç çubukları farklı konumlara ve yönlerde yerleştirilebilir. Araç çubuklarının içerikleri özelleştirilebilir. Yeni araç çubukları oluşturulabilir. Menü sistemi tam olarak özelleştirilebilir, değişken nesne türleri bütün açılan menülere alınabilir. Klavye kısayol sistemi özelleştirilebilir. Bir düğmeye, bir menüye veya bir araç çubuğuna yerleştirilen herhangi bir komutu atamak için düğme bileşimlerine izin verir.

24 16 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Arayüzü özelleştirmek için: 1. Options / Customize User Interface i seçin. 2. Aşağıdaki bölümlerde ayrıntılandırıldığı gibi değişiklikleri yapın. Commands sekmesi Toolbars sekmesi Keyboard sekmesi Menu sekmesi Options sekmesi Customization Pop-Up Menus Commands Sekmesi Customize iletişim kutusunda Commands sekmesi menüler ve araç çubukları komutları eklemekte kullanılır. Bir menü veya araç çubuğu komutu eklemek için: 1. Commands listesinden istenilen menü veya araç çubuklarına sürüklenir. Bir komut Command listesinde seçildiğinde bunun açıklamaları Description alanında görüntülenir. 2. Eğer ihtiyaç olan komutu görmüyorsanız daha çok komut görüntülemek için Categories listesinde diğer bölümler üzerinde tıklanır. 3. Özelleştirme tamamlandığında Close tıklanır. Bir menü veya araç çubuğundan bir komutu kaldırmak için onun üzerinde sağ tıklayın ve görüntülenen açılır listeden Delete i seçin. Bir menü veya araç çubuğunda olan bir komutun konumunu değiştirmek için yeni bölgesine onu sürükleyin. Customize iletişim kutusu bunu yaptığınızda açılabilir Toolbars Sekmesi Customize iletişim kutusunda Toolbars araç çubuklarını göstermede veya gizlemede ve yeni özel araç çubuğu eklemede kullanılır. Bu sekmedeki özellikleri kullanmak için: 1. Bir araç çubuğunu görüntülemek için Toolbars listesinde istenilen araç çubuğunun yanında onay kutusunu değiştirin. 2. Bir araç çubuğunu gizlemek için onay kutusunu kapatın. Menu çubuğunu kapatamazsınız. 3. Aşağıdaki düğmeleri ve onay kutularını istendiği gibi kullanın: Reset All şu halde seçilmiş araç çubukları veya bütün araç çubuklarını sıfırlamak isteyip istemediğinizi seçtiğiniz yer olan Reset Toolbars iletişim kutusu görüntülenir. Örneğin default.ewcfg kullanmak istiyorsanız düzenleme dosyasını seçmek için yönlendirebilirsiniz. New yeni bir araç çubuğu için isim girdiğiniz Toolbar Name iletişim kutusu görüntülenir. OK i tıkladığınızda girdiğiniz isimle yeni bir araç çubuğu oluşur. Rename keni oluşturduğunuz bir araç çubuğunu yeniden isimlendirmede kullanın. Multisim de varsayılan olarak (örneğin components, menu çubukları) bulunan araç çubuklarını değiştiremezsiniz. Show Text Labels araç çubuğundaki komutların simgesi ile birlikte metin etiketlerini (örneğin save ) göstermek için bu onay kutusunu seçin. 4. Özelleştirme tamamlandığında Close seçin Keyboard Sekmesi Keyboard sekmesi klavye kısayollarını ayarlamada kullanılır. Klavye kısayolu ayarlamak için: 1. Category aşağı açılır listesinden bir tür ve Commands açılır listesinden istenilen komut seçilir. Eğer bir kısayol çoktan atanmışsa Current Keys alanında kısayol görüntülenir. 2. Press New Shortcut Key alanında yeni kısayolu girin. 3. Özelleştirme tamamlandığında Close tıklayın Menu Sekmesi Menu sekmesi Multisim de çeşitli yerlerden sağ tıkladığınızda görüntülenen çeşitli kaynak duyarlı menüleri düzenlemede kullanılır.

25 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 17 İstenen menüleri görüntülemek için: 1. Select Context Menu açılır listesinden istenilen menü ayarını seçin. 2. Görüntülenen menü üzerinde sağ tıklayın ve istediğinizi düzenleyin. 3. Menu Animations açılır listesinden istenen menu etkilerini ve Menu Shadows onay kutusunu kullanmayı seçin Options Sekmesi Customize iletişim kutusunda Options sekmesi araç çubukları ve menü seçeneklerini ayarlamada kullanılır. Menü ve araç çubukları seçeneklerini ayarlamak için onay kutularını istediğiniz gibi açık veya kapalıya çevirin Customization Açılır Menüsü Araç çubuklarının ve menü parçalarının görünümünü özelleştirmek için Customize iletişim kutusu açıldığında bir açılır menü elde edilebilir. Yukarıdaki açılır menüyü görüntülemek için: 1. Customize iletişim kutusunu açtığınızdan emin olun. 2. Bir menü parçasına veya araç çubuğuna sağ tıklayın ve istediğiniz seçeneği seçin. 3. Button Appearance seçtiğinizde seçilmiş araç düğmesinin görünümünü değiştirebileceğiniz Button Appearance iletişim kutusu görüntülenir.

26

27 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 19 Bölüm 2 2. ŞEKİL ÇİZİM TEMELLERİ Bu bölüm devre penceresinde bir devre oluşturmayı içeren temel işlevleri açıklar. Devre oluşturmada temel adımları açıklar, ancak devre tasarımının tüm potansiyel yönlerini açıklamak için uygun değildir. Örneğin, bileşen veritabanı ayrıntıları ve düzenli bileşenler üzerindeki bilgiler için diğer bölümlere bakmalısınız. Bu bölümde açıklanan özelliklerin bazıları Multisim in sürümünüzde kullanılmayabilir. Bu bölümde aşağıdakiler açıklanmaktadır Şekil Çizimine Giriş Devre geliştirmede ilk aşama şekil çizmedir. Bu aşamada kullanmak istediğiniz bileşenleri seçiniz, istediğiniz konum ve yönde devre penceresine yerleştiriniz, onları diğerleri ile kablolayın ve başka deyişle tasarımınıza ön hazırlık yapın. Multisim bileşen özelliklerini düzenlemenize izin verir. Bir ızgara üzerinde devrenizi yönlendirmenize, metin ve başlık blokları eklemenize, alt devre ve buslar eklemenize ve devre penceresinin arka planının, bileşenlerin ve kabloların renklerini kontrol etmenize izin verir Çoklu Devre Pencereleri İle Çalışma Aynı zamanda istediğiniz kadar çok devre açabilirsiniz. Her bir devre, devre pencerenizde görüntülenir. Etken devre penceresi diğer Windows uygulamalarındaki gibi başlık çubuğu vurgulanmıştır. Devre penceresinden devre penceresine geçiş yapabilirsiniz veya sadece görmek istediğiniz devre için çalışma sayfasının altındaki sekme üzerinde tıklayabilirsiniz. Her pencere farklıdır ve kendi tercih ayarlarınız, bileşenlerin ayarlanması vb olabilir. Bir devre penceresinden bir diğerine araç ve bileşen taşıyamaz, ama kopyalayabilirsiniz Veritabanından Bileşenleri Seçmek Şekil oluşturmada ilk adım devre pencerenize ayrılan bileşenlerin yerleştirilmesidir. Veritabanında bir bileşeni yerleştirmek için aşağıdaki yöntemleri kullanabilirsiniz. Bütün bileşen grupları arasında tarama için Components araç çubuğunu kullanabilirsiniz. Veritabanında belirli bir bileşen grup içinde arayabilirsiniz. Normalde bu seçimlerin ilki kullanılır. Components araç çubuğu üzerindeki her bir düğme benzer işlevselliği olan bileşenlerin grubuna karşılık gelir. Bu düğmelerden birini tıklayarak bu düğmenin grup görüntülerinin içeriği ile yerleşik elemna tarayıcı açılır (Bu Select a Component bir eleman seçim iletişim kutusudur). Multisim sanal elemanların tek bir durumunu sağlar. Sanal elemanlar bir simge ve bir model vardır ama ayakizi yoktur ve bundan dolayı satın alınamaz olan bir anlamda gerçek değildir. bunlar simülasyon için esneklik içerir. Sanal eleman Select a Component iletişim kutusunda yeşil renkle kodlanmış bir ailedir Bileşenlerin Yerleştirilmesi Eleman tarayıcısı bir devre üzerinde bileşen veritabanından parçaları seçmede ve onları yerleştirmede kullanılır. Parçalar veritabanı, gruplar ve eleman ailesi (örneğin ana veritabanı, sayısal grup, TTL eleman ailesi) tarafından düzenlenir. Filtreler uygulanabilir değer aralığı ve toleranslara dayalı listeleri daraltmaya uygunluk sağlar. Tür - aradığınız bileşene geçmek için birkaç karakteri yazmanıza izin verir. Arama özellikleri bütün veritabanı boyunca yaygın kullanılan joker parçaları bulmanıza izin verir Alan Bileşen Tarayıcısının Kullanılması Çoğu bileşenlerin yerleştirilmesi için bu bölümde açıklanan süreçler kullanılır. Bir bileşen yerleştirmek için: 1. Components araç çubuğunda istenilen grup örneğin Transistor tıklanır. Select a Component seçilmiş bileşen grubu ile görüntülenen iletişim kutusu görüntülenir. Farklı olarak Place / Component seçilerek Select a Component iletişim kutusunu görüntüleyebilirsiniz ve Group açılır listesinden istenilen grup seçilir veya çalışma alanında sağ tıklayın ve görüntülenen açılır listeden Place Component seçilir. Select a Component tarayıcısı eleman yerleştirme tarayıcısı olarak ta adlandırılır. 2. Master Database tarayıcıda görüntülenen varsayılan veritabanıdır. Eğer bir bileşen seçmek istiyorsanız Corporate Database veya User Database her ikisinden birini bir bileşen seçmeden önce

28 20 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Database açılır listesinden veritabanını seçmelisiniz. Bir kez değişince sıradaki parçayı yerleştirmek için seçilmiş olarak veritabanı kalacaktır. 3. Family listesinde istenen bileşen ailesi tıklanır. 4. Component listesinde istenen bileşen tıklanır. Püf noktası Component listesinde en hızlı arama yapmak için Component alanında bileşenin isminin birkaç karakterini önce yazın. Yazdığınız gibi eşleşenler Component listesinin en üstünde görüntülenir. Eğer bir yanlış yaparsanız aynı zamanda bir karakteri kaldırmak için BACKSPACE tuşunu kullanabilirsiniz veya yazılan karakterilerin tamamını kaldırmak için DELETE tuşunu kullanabilirsiniz. Function alanında Component listesinde eleman seçme hakkında herhangi bir elde edilebilir bilgiyi gösterir. 5. Model Manuf. / ID alanında istenilen model ve model üreticisi seçilir. 6. Footprint Manuf. / Type listesinde istenilen ayakizi seçilir. Bazı sanal bileşenlerin (örneğin güç kaynakları) kullanılabilir ayakizi yoktur. Hyperlink alanı bileşen üreticisi için internet adresi içerecek şekilde tasarlanmıştır. Bu alanın içeriği Database Manager, Components alanında düzenlenebilir. Eğer bağlantıya gitmek istiyorsanız işaretçiyi bağlantı etrafında CTRL tuşunu basılı tutun ve fareyi tıklayın. 7. Yerleştirmek istediğiniz bileşeni onaylamak için OK i tıklayın. Tarayıcı kapanır ve devre penceresi üzerinde işaretçi bileşenin hayal bir resmi ile değişir. Bu bileşeni yerleştirmek üzere hazır olduğunu işaret eder. Dörtlü 2 girişli NAND kapısı gibi çok seçimli bileşenlerin bir parçası olan bir bileşen yerleştiriyorsanız yerleştirmek istediğiniz seçimi belirlediğiniz yerde bir iletişim kutusu görüntülenir. 8. Bileşeni yerleştirmek istediğiniz konuma işaretçiyi taşıyın. Eğer işaretçiyi köşeye taşırsanız çalışma alanı otomatik olarak kaydırılır. 9. Bileşeni yerleştirmek istediğiniz yerde devre penceresine tıklayın. Bileşenlerin simgesi ve etiketler bir sayı ve harfle oluşturulan tek bir referans belirleyici görüntülenir. Harfler elemanın türünü ifade eder ve sayı aslında yerleştirilen sıradaki bileşeni işaret eden ardışık bir numaradır. Eğer Preferences iletişim kutusunun Parts sekmesinde Return to Component Browser After Placement seçili ise Select a Component tarayıcısı görüntülenir. Eğer yerleşen bileşen sanal bir bileşen ise gerçek bileşenden farklı bir renkte görüntülenir. Bu renk Sheet Properties iletişim kutusunda ayarlanır Direnç, Bobin veya Kondansatör Yerleştirme Direnç, bobin ve kondansatör yerleştirmek için kullanılan süreç elemanların diğer türlerini yerleştirmede kullanılan sürece oldukça benzerdir. Bununla birlikte bazı farklılıklar vardır. Bu bileşenleden herhangi biri yerleştirildiğinde bileşenin değeri (örneğin direnç), türü (örneğin karbon film) toleransı, ayakizi ve üretici bileşimlerinden herhangi birini seçebilirsiniz. Uyarı Eğer PCB ortamına son olarak gönderilecek bileşen yerleştirdiyseniz ve malzemelerin listesini bir parça halinde alacaksanız Select a Component iletişim kutusunda gerçek dünyada elde edilebilir satılabilir bileşenin seçilen değerlerinin belirlenmesinde dikkatli olmalısınız. R, L veya C bileşenlerini yerleştirmek için: 1. Components araç çubuğunda Basic grubu üzerine tıklayın. Select a Component iletişim kutusu Basic bileşen grubu görüntülenerek görünür.

29 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 21 Alternatif olarak Select a Component iletişim kutusunu Place / Component seçerek görüntüleyebilir ve Group açılır listesinden Basic grubu seçebilirsiniz veya çalışma alanında sağ tıklayarak ve görüntülenen açılan listeden Place Component i seçin. Select a Component tarayıcısı eleman yerleştirme tarayıcısı olarak isimlendirilir. 2. Eğer çoktan onu seçmediyseniz Database açılır listesinden Master Database seçin. Multisim in Component Wizard kullanarak direnç, bobin veya kondansatör oluşturabilirsiniz, ancak R, L, ve C bileşenleri yalnızca temel simülasyon model bilgisi içerecek şekilde oluşturulacaktır. Bu süreçte ifade edildiği gibi Master Database yerleştirilmiş olan yerleştirilmiş bileşenlerin iletişim kutusunda Value sekmesinden görülebilen ek SPICE simülasyon parametreleri vardır. Component Wizard kullanarak oluşturduğunuz bir bileşeni yerleştirdiğinizde Corporate Database veya User Database in birinden seçmelisiniz. 3. Family listesinde istediğiniz bileşen ailesini, örneğin direnci tıklayın. 4. Component listesinin üstündeki alanda yerleştirmek istediğiniz bileşenin değerini yazın. Değerin şekil üzerine yerleştirilmiş olan listede görüntülenmesi gerekmez. 5. Tercihen Save Unique Component on Placement onay kutusunu etkinleştirin. Bu etkinleştirildiğinde Select a Component iletişim kutusunun değişken alanında değerlerin benzersiz bileşimi ile herhangi bir bileşen Master Database içinde saklanacaktır. Master database (ana veritabanı) içine kaydedilebilen R, L ve C bileşenleri yalnızca bir tanedir ve bu onay kutusunun seçimi ile yalnızca kaydedilebilir. 6. İstenilen Component Type seçilir. Eğer yalnızca simülasyon için bir parça yerleştiriyorsanız <no type> seçin. Eğer listede istediğiniz türü görmüyorsanız onu elle yazabilirsiniz. 7. İstenilen tolerans seçilir. Eğer istenilen toleransı listede görmüyorsanız onu elle yazabilirsiniz. Bu liste potansiyometre, değişken bobin veya değişken kondansatör için görüntülenmez. 8. Footprint Manuf. / Type listesinde istenilen ayakizi seçilir. Eğer yalnızca simülasyon için bir parça yerleştiriyorsanız, <no footprint> seçin. Eğer PCB ortamına şekil göndermeyi istiyorsanız, bu listeden bir değer seçin. Hyperlink alanı örneğin bileşen üreticisi için internet adresi içermesinde istenir. Bu alanın içerikleri Database Manager in Components sekmesinde düzenlenebilir. Eğer bağlantıya gitmek istiyorsanız onun üzerinde işaretçinizi getirin CTRL tuşuna basılı tutun ve farenize tıklayın. 9. Yerleştirmek istediğiniz bileşeni onaylamak için OK i tıklayın. Tarayıcı kapanır ve devre penceresinde işaretçi yerleştirmek istediğiniz bileşenin bir hayali resmine dönüşür. Bu bileşenin yerleştirilmeye hazır olduğunu gösterir. 10. Bileşeni yerleştirmek istediğiniz konuma işaretçiyi taşıyın. Eğer işaretçiyi kenarlara hareket ettirirseniz çalışma alanı otomatik olarak kaydırılacaktır. 11. Elemanı yerleştirmek istediğiniz yerde devre penceresi üzerinde tıklayın. Preferences iletişim kutusunun Parts sekmesinde Return to Component After Placement seçerseniz Select a Component tarayıcısı görüntülenir. Yerleştirilmiş R, L veya C bileşenlerini düzenlemek için bileşen üzerine çift tıklayın ve Value sekmesini tıklayın Çok bölümlü bileşenler Belirli sanal olmayan parçalar bir ayakizi ile birebir karşılık değildir. Daha doğrusu bazı bileşen simgeleri tek bir fiziksel pakete karşılık gelebilir. Dörtlü 2 giriş NAND kapısı Texas Instruments 74LS00D gibi bir örnektir. Bu özel aygıt için bir şematik diyagram üzerinde en fazla dört bileşen simgesi PCB ortamında desteklediği tek bir parçaya karşılık gelir. Çok bölümlü bir parça yerleştirmek için bileşen tarayıcıdan tek bir parça (bir NAND kapısı) seçin. Hemen önce bileşeni yerleştirerek serbest bölüm liste parçası olan bir bölüm seçici açılır veya yeni bir parça yerleştirmeye başlamanıza izin verir. Yerleştirme için bu bölümlerin birini seçmelisiniz. Bir kez yerleştirilen iyileştirilmiş özellikler bir yonga içerisinde verimli paketlenmiş olan çok bölümlü parçaları

30 22 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı etkinleştirmeyi sağlamaktadır ve devrede çok bölümlü parçalar üzerinde kullanılmaz kısımları göstermede yedek kapı raporu elde edilebilir. Yukarıda açıklandığı gibi ayrı bölümleri ile bileşenlerde elde edilmesinin yanı sıra bazı çok bölümlü TTL ve CMOS bileşenler aygıtların tamamını içeren tek ayakizli biçimde elde edilebilir. Bu bileşenlerin parça aileleri yerleşik bileşen tarayıcısında bulunmaktadır ve 74LSIC parça ailesindeki gibi IC eklemektedir. 74LS00D kapıları 74LS bileşen ailesinden tek bileşen gibi yerleştirilir. Bu dört kapı devre PCB ortamına aktarıldığında tek bir bileşen paketi içerecektir. Bir tek ayakizi 74LS00D IC dört NAND kapısı içermektedir. Bu 74LSIC bileşeninden yerleştirilmiştir. Tek bir ayakizi ile çok bölümlü bir parça yerleştirmek için: 1. Place / Component seçin ve istediğiniz Group, Family ve Component dolaşın. 2. Çalışma alanı üzerinde IC yerleştirmek için tıklayın. Tek IC bileşenler bütün çok bölümlü bileşenlerden için geçerli değildir. Çok bölümlü bir parçanın bir aygıtını yerleştirmek için: 1. Place / Component seçin ve istediğiniz Group, Family ve Component dolaşın. 2. OK i tıklayın. Eğer bu devre üzerine yerleştirecek olduğunuz bu türdeki (örneğin 7LS00D) ilk çok bölümlü bileşen ise, aşağıdaki gibi bir iletişim kutusu görüntülenir: Bileşenin A kısmını yerleştirmek için A ya tıklayın. Eğer çok bölümlü diğer bileşen çoktan yerleştirildiyse iletişim kutusu aşağıdakine benzer olur. Yerleştirmede koyu metin elde edilebilir kısımları işaret eder. Çoktan yerleştirilmiş bölümü silik gri metin işaret eder. Aynı türdeki çok bölümlü yeni bir aygıta geçmeden önce çok bölümlü aygıtın bütün bölümlerini yerleştirmek iyi bir fikirdir. Aynı bileşen türünün tek örnekleri yerleştirme için elde edilebilir gibi gösterilir. Yukarıdaki örnekte U1 ve New dörtlü 2 girişli 74LS00D IC nin her ikisi de vardır. Eğer diğer dörtlü 2 girişli NAND aygıtı devrede varsa, örneğin 74LS01N, onlar görüntülenmeyecektir. 3. Herhangi bir elde edilebilir bölüme tıklayın. İletişim kutusu kapanır ve işaretçinize aygıtın hayali bir resmi eklenir. 4. İstediğiniz yerde aygıt yerleştirmek için tıklayın. 5. Eğer Preferences iletişim kutusunun Parts sekmesinde Continuous Placement for Multi Section Part Only veya Continuous Placement her ikisinden biri seçildiyse iletişim kutusu yeniden görüntülenir.

31 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 23 Bu iletişimden parçalar yerleştirmeye devam eder. Tamamlandığında çıkmak için ESC ye basın. 6. Eğer Preferences iletişim kutusunun Parts sekmesinde Place Single Component seçtiyseniz, iletişim kutusu bir bileşen yerleştirildikten sonra yeniden görüntülenmez. Preferences iletişim kutusunun Parts sekmesinde çoklu aygıtlar ile bileşenleri yerleştirme için ayarlar bulunmaktadır Bir Parçayı Yerleştirme Süresince Döndürme ve Çevirme Bir parçayı yerleştirme süresince döndürme veya çevirmek için: 1. Bir parçayı seçin. 2. Yerleşecek parçanın hayali resmini sürüklerken aşağıdaki tuş bileşenine basın: CTRL R CTRL SHIFT R ALT X ALT Y Bileşeni 90 derece saat yönünde döndürür. Bileşeni 90 derece saat ibresi tersi yönünde döndürür. Bileşeni yatay olarak çevirir. Bileşeni dikey olarak çevirir Diğer Düğmeler Search Component iletişim kutusun görüntülemek için, Search düğmesine tıklayın. Component Detail Report iletişim kutusunu görüntülemek için, Detail Report düğmesini tıklayın. Model Data Report iletişim kutusunu görüntülemek için, Model düğmesini tıklayın Sanal Bileşenleri Yerleştirme Virtual araç çubuğunu çalışma alanınıza sanal bileşen yerleştirmede kullanın. Sanal bileşen yerleştirme için: 1. Virtual araç çubuğunda istenen düğmeye tıklayın. Düğme Açıklama Show Power Source Components düğmesi, Farklı sanal güç kaynağı bileşenleri yerleştirmenize izin veren düğmeler içeren Power Source Components araç çubuğu görüntülenir Show Signal Source Components düğmesi, Sanal farklı sanal sinyal kaynak bileşenleri yerleştirmenize izin veren düğmeleri içeren Signal Source Components araç çubuğu görüntülenir. Show Basic Components düğmesi, Farklı sanal temel bileşenleri yerleştirmenize olanak sağlayan düğmeleri içeren Basic Components araç çubuğu görüntülenir. Show Diode Components düğmesi, Farklı sanal diyotları yerleştirmenize imkân sağlayan düğmeleri içeren Diodes Components araç çubuğu görüntülenir. Show Transistor Components düğmesi, Farklı sanal transistörleri yerleştirmenize izin veren düğmeleri içeren Transistor Components araç çubuğu görüntülenir. Show Analog Components Bar düğmesi, Farklı sanal analog bileşenleri yerleştirmenize izin veren düğmeleri içeren Analog Components araç çubuğu görüntülenir. Show Miscellaneous Components Bar düğmesi, Çeşitli sanal bileşenler yerleştirmenize izin veren düğmeleri içeren Miscellaneous Components araç çubuğu görüntülenir. Show Measurement Components Bar düğmesi, Farklı sanal ölçüm bileşenlerini yerleştirmenize izin veren Measurement Components araç çubuğu görüntülenir. Show Rated Virtual Components Bar düğmesi, Oranlı sanal bileşen grubunda bulunan farklı sanal bileşenleri yerleştirmenize izin veren düğmeleri içeren Rated Virtual Components araç çubuğu görüntülenir. Bu bileşen grubu devre simülasyonu yapılırken eğer ön ayar toleransı aşılırsa darbe için oranlanmış olan sanal bileşenlerin bir miktarını içerir. Bu toleranslar bileşenlerin özellikleri penceresinin Values sekmesinde ayarlanır. Multisim in bütün sürümlerinde bu özellik elde edilemez. Show 3D Components Bar düğmesi, Farklı sanal 3D bileşenleri yerleştirmenize izin veren düğmeleri içeren 3D Components araç çubuğu görüntülenir. Devre simülasyonu yapılırken bu bileşenler normalde işlev görür, ama devre şeması üzerinde gerçek bileşen gibi görüntülenir. Bu özellik Multisim in bütün sürümlerinde elde edilemez.

32 24 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı 2. Görüntülenen araç çubuklarından istenen sanal bileşene tıklayın. İşaretçi yerleştirmek istediğiniz bileşenin hayali bir resmine dönüşür. İpucu Düğme için kullanılabilir bileşenleri görüntülemede herhangi bir düğmenin yanındaki aşağı ok üzerine tıklayabilirsiniz ve görüntülenen aşağı açılır listeden doğrudan istediğiniz bileşeni seçebilirsiniz. 3. Sanal bileşeni yerleştirmek istediğiniz konumda çalışma alanı üzerinde tıklayın Virtual Component Araç Çubukları Bu bölüm Virtual araç çubuğu üzerinde karşılık gelen düğmeye basılarak geçilen değişik sanal bileşen araç çubuğundan yerleştirilebilen sanal bileşenleri açıklamaktadır. Power Source Components Araç Çubuğu Bu düğmeler (soldan sağa doğru) Power Source Components ndeki düğmeler şu sanal bileşenleri yerleştirir: AC Güç Kaynağı, DC Güç Kaynağı, Dijital Toprak, Toprak, 3 fazlı Gerilim Kaynağı Üçgen, 3 Fazlı gerilim Kaynağı Yıldız, VCC Kaynağı, VDD Kaynağı, VEE Kaynağı, VSS Kaynağı. Signal Source Components Araç Çubuğu Bu düğmeler (soldan sağa doğru) Signal Source Components araç çubuğu şu sanal bileşenleri yerleştirir. AC Akım Kaynağı, AC Gerilim Kaynağı, AM Genlik Modülasyon Kaynağı, Saat Akım Kaynağı, Saat Gerilim Kaynağı, DC Akım Kaynağı, Üstel Akım Kaynağı, Üstel Gerilim Kaynağı, FM Frekans Modülasyon Akım Kaynağı, PWL Parçalı Lineer Akım, PWL Parçalı Lineer Gerilim, Darbe Akım Kaynağı, Darbe Gerilim Kaynağı, Parazit Kaynağı. Basic components Araç Çubuğu Basic araç çubuğundaki düğmeler şu sanal bileşenleri yerleştirir: kondansatör, nüvesiz bobin, endüktans, manyetik nüveli bobin, lineer olmayan transformatör, potansiyometre, normalde açık röle, normalde kapalı röle, bileşik röle, direnç, ses transformatörü, çeşitli transformatörler, güç transformatörü, transformatör, değişken kondansatör, değişken endüktans, yukarı çekmeli direnç, gerilim kontrollü direnç. Diodes Araç Çubuğu Bu düğmeler (soldan sağa) Diodes araç çubuğundaki şu bileşenleri yerleştirir: diyot, zener diyot. Transistor Components Araç Çubuğu Bu düğmeler (soldan sağa) Transistor Components araç çubuğundaki şu bileşenler yerleştirir: BJT NPN 4T, BJT NPN, BJT PNP 4T, BJT PNP, GaASFET N, GaASFET P, JFET N, JFET P, birkaç zenginleştirilmiş ve fakirleştirilmiş durumlu NMOSFETler ve PMOSFETler. Analog Components Araç Çubuğu Bu düğmeler (soldan sağa) Analog Components araç çubuğundaki şu sanal bileşenler yerleştirilir. Comparator (Karşılaştırıcı), 3 bağlantılı OPAMP, 5 bağlantılı OPAMP.

33 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 25 Miscellaneous Components Araç Çubuğu Bu düğmeler (soldan sağa) Miscellaneous Components araç çubuğunda şu sanal bileşenleri yerleştirir: 555 zamanlayıcı, analog anahtar, kristal, DCD Hex, Akım oranlı sigorta, lamba, monostable, motor, optokuplör, PLL, 7 parçalı display ortak anotlu, 7 parçalı display ortak katotlu. Measurement Components Araç Çubuğu Bu düğmeler (soldan sağa) Measurement Components araç çubuğundan şu sanal bileşenleri yerleştirir: ampermetre (4 görünümde), sayısal prob (5 renk), voltmetre (4 görünümde) In Use List Kullanımı In use list içine eklenen bir bileşeni her zaman yerleştirirsiniz. Herhangi bir yerleştirilmiş elemanın başka bir örneğini yerleştirmek için listeden onu seçin ve istediğiniz konuma yerleştirmek için tıklayın İki Uçlu Pasif Bileşenler Bir devreyi kablolama yaparken, bir kablo üzerine doğrudan direnç gibi iki uçlu pasif bileşenleri sürükleyebilirsiniz Yerleştirilmiş Bileşenlerin Seçimi Çalışma alanı üzerine yerleştirilmiş olan bir bileşeni fare ile sürükleyerek bir seçim yapabilir veya üzerine tıklayarak seçebilirsiniz. Fareyi kullanarak bir bileşeni seçmek için, bileşenin merkezine sol tıklayın. İpucu Bileşenin etiketini veya başka bir metni seçmek istiyorsanız, ama bütün bileşeni değil, bileşenin merkezine tıklamayın, doğrudan metnin üzerine tıklayın.

34 26 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Fare ile sürükleyerek bir bileşeni seçmek için: 1. Seçilecek olan bileşeni içeren çalışma alanı üzerinde bir dörtgen seçim biçimi için sol fare düğmesini tıklayın, tutun işaretçinizi sürükleyin. Seçim dörtgeninde bileşenin tamamını veya parçasını çevreleyip çevrelemediğinizi ayarlayabilirsiniz. 2. Fareyi kurtarın. Seçili bileşen kısa çizgili işaretlenir. İpucu Bir bileşende RefDes, etiket ve benzeri tek bir eleman seçebilirsiniz. Bileşenin başka elemana seçimi taşımak için TAB tuşunu kullanın. Seçim Seçenekleri Çekme Ayarları Preferences iletişim kutusunun General sekmesinde Selection Rectangle kutusunu fare sürükleme fonksiyonları ile parça seçiminin ayarlanmasında kullanabilirsiniz. Eğer seçiyorsanız: Intersecting Sürükleme dörtgeni parçanın bir kısmını içerdiğinde parça seçilir. Fully Enclosed bütün parça bütün metinler, etiketler gibi seçilecek parçalar için dörtgen sürüklenmelidir. İpucu Intersecting ve Fully Enclosed durumları arasında geçiş için fareyi sürüklemeden önce Z tuşuna basın Yerleştirilmiş Bir Elemanı Taşıma Aşağıdakilerden birini yaparak yerleştirilmiş bir bileşeni başka bir konuma taşıyabilirsiniz: Bileşeni sürükleyerek Bileşeni seçin ve yukarı, aşağı taşıma veya her iki tarafa bir ızgara alanının artışları için klavyenizde OK tuşlarına basın. Autowire on Move seçeneğini kapatmadıkça uygun yapılandırma için taşırken otomatik olarak kablolamayı ayarlar. Sürükleyerek bir bileşeni taşımak için: 1. İstediğiniz bileşenin üzerine farenin sol düğmesini tutun ve basın. Bileşen kesik bir çizgi ile seçilir.

35 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 27 Bir bileşenin simgesi ve etiketleri bağımsız veya birlikte taşınabilir eğer bileşeni taşımayı planlıyorsanız sadece etiketi değil bileşenin bütününü seçtiğinizden emin olun. Simge Etiketler 2. İstenilen konuma bileşeni sürükleyin. Fareyi sürükleyerek seçilen parçanın hayali bir resmi işaretçiye eklenerek görüntülenir, seçilen bileşenin orijinal konumuna kesikli bir çizgi ile bağlanır. 3. Hayali resim istediğiniz konumdayken fare düğmesini bırakın. Bileşenin etiketini taşımak için: 1. İstediğiniz etiket üzerinde fare sol düğmesini tutun ve tıklayın. Etiket aşağıda gösterildiği gibi seçilir. Seçilmiş etiket 2. İstenilen konuma bileşeni sürükleyin. 3. Hayali resim istenilen konumdayken fare düğmesini bırakın. Fareyi sürüklerken seçilmiş etiketin hayali bir resmi işaretçiye eklenmiş olarak görüntülenir. Seçilmiş etiketin orijinal konumuna hayali resim bir kesikli çizgi ile bağlıdır. Bir düz çizgi uygun olan yerde bileşene hayali resmi düz bir çizgi ile bağlıdır. Bu bileşenlerin çok sayıda oldukları devrelerde bu çok faydalıdır. Yeni konumda seçilmiş etiket Taşıma çizgilerini gösterme veya gizleme Orijinal konum ve taşınacak olan parçalar veya metinler arasında bir çizgi göstermek için Preferences iletişim kutusunun General sekmesinde bu onay kutularını kullanın. İstediğiniz seçeneği seçin Yerleştirilmiş Bileşenin Kopyalanması Bir yerleştirilmiş bileşeni kopyalamak için: 1. İstenen bileşeni seçin ve Edit / Copy seçin veya istenen bileşn üzerinde sağ tıklayın ve görünen açılır menüden Copy seçin. 2. Edit / Paste seçin veya çalışma alanı üzerinde sağ tıklayın, görüntülenen açılır menüden Paste seçin. 3. Kopyalanmış bileşenin hayali görüntüsü işaretçide görünür. Kopyalanmış bileşeni yerleştirmek istediğiniz yerde tıklayın.

36 28 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Kesmek için (CTRL-X), kopyalamak için (CTRL-C) ve yapıştırmak için (CTRL-V) Windows kontrol tuşlarını kullanarak bir bileşeni kopyalayabilirsiniz Yerleştirilmiş Bir Bileşenin Yeniden Yerleştirilmesi Bileşenlerin iletişim kutusunda Replace düğmesini kullanarak yerleştirilmiş bir bileşeni kolaylıkla yeniden yerleştirebilirsiniz. Sanal bir bileşen ile devreye başlamak istediğinizde bu özellik yaygın olarak kullanılır ve gerçek bileşen en yakını ile yeniden yerleştirilir. Yerleştirilmiş bir bileşeni yeniden yerleştirmek için: 1. Yeniden yerleştirmek istediğiniz bileşenin üzerine çift tıklayın. Bileşenlerin özellikler iletişim kutusu görüntülenir. 2. Replace tıklayın. Select a Component tarayıcısı görüntülenir. 3. Yeni bir bileşen seçin ve OK i tıklayın. Yeni bileşen devre penceresi üzerinde öncekinin yerinde görüntülenir. Belirli bir parçanın aynı sayısı ile çok seçimli parçaları yeniden yerleştirmek isterseniz, Tools / Replace Components seçin Bileşen Renginin Denetimi Bir bileşen ve devre penceresinin arka plan rengi için kullanılan varsayılan renk Sheet Properties iletişim kutusunda denetlenir. Yerleştirilmiş bir bileşenin rengini değiştirmek için bileşen üzerinde sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Change Color tıklayın. Renk paleti ile tanımlayabilirsiniz. Bir renk seçin ve seçilmiş parçaya uygulamak için OK e tıklayın Bileşenleri Kablolama Parçaların simge uçlarının herhangi biri üzerine tıklayarak temel bir kablo oluşturulabilir. Bu bir simge ucundan diğerine veya diğer bir kabloya yönlendirilmiş olan bir kablo oluşturur. Eğer bir kabloya yönlendiriliyorsa farklı iki kablo arasında bir bağlantı noktası otomatik olarak oluşturulduğunda bir kabloya yönlendirilir ve iki kablo bağlanır. Kablolamayı devre üzerinde herhangi bir yerde çift tıklayarak başlatılabilir. Bu o konumda bir bağlantı noktası oluşturur ve bu noktadan bir kablolama başlar. Eğer bir simgenin ucu bir kablo üzerine düşürülürse veya diğer bir uca bağlantı otomatik olarak yapılacaktır. Her zaman bir kablo yerleştirilince yeni bir Net oluşturulur veya mevcutlardan biri ile ilişkilendirilir. Bir Net ortak elektrik potansiyeli tanımlanan kabloların bağlantılarıdır. Ağ devresi benzer şekilde PCB ortamı açıklandığı durumda ifade edilecektir. Bu durum SPICE temelli devre simülasyonunda söz edilen bir Node durumuna eştir. Ağlara tipik olarak artan küçük sayı değeri atanır. Eğer iki ağ birlikte kablolanarak birleştirilirse, yeni ağa atanacak iki ismin hangisine karar verilmesinde bir kural vardır. Bundan dolayı genelde en küçük numaralı ağ ismi alır. Bir ağa isim atamasını elle yapabilirsiniz. Bir devrenin bir sayfasında bir ağ, aynı sayfada diğeri ile aynı isimle elle yeniden isimlendirilebilir. Bu durumda iki ağda birlikte birleştirilir. Bu sanal kablolama olarak adlandırılır ve devrenin karmaşıklığını azaltmada kullanılabilir. Belirli saklanmış ağların dışında sanal kablolama bir diğer sayfada veya hiyerarşik seviyelerde kullanılamaz. İsimlendirilmiş ağlar bütün tasarımda genel düşünülür. Hiyerarşide herhangi bir seviyede bir ağ her zaman veya herhangi bir sayfa üzerinde bu saklı ağların birinin yeniden isimlendirilmesinde, bu ağ ilişkilidir denir. Bu saklı ağlar 0, GND, VCC, VDD, VEE ve VSS dir. 0 numaralı ağ analog toprağa karşılık gelir ve simülsayon süresince bütün gerilimler için referanstır. GND sayısal bir topraktır (bu iki toprak ağı yalıtılmak istenen PCB ortamı için ortaktır). Bu saklı ağlar saklanmış simge uçları ile birlikte çok sık kullanılır. Onlar ve beraberindeki kablolar şemayı çok fazla karıştırdığından şema üzerinde gösterilmeyen uçlar vardır, ama yinede simülasyon ve düzen için bağlıdır. Örneğin bir TTL sayısal AND kapısında GND ve VCC gizli uçları tamamen bağlıdır.

37 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Bileşenleri Otomatik Olarak Kablolama İki bileşeni birlikte otomatik kablolamak için: 1. İlk bileşenden bağlantıya başlamak için bir uca tıklanır (işaretçiniz çapraz biçime döner) ve fare hareket ettirilir. İşaretçinize eklenmiş olan bir kablo görüntülenir. 2. Bağlantıyı tamamlamak için ikinci bileşenin bir ucuna tıklayın. Multisim otomatik olarak düzenlemeye ait bir şekilde başlayan bir kablo yerleştirir. Bu kablo bir ağ gibi numaralandırılır. Sonra işaretçi iki uçlar arasında normal durumda bir kablo bağlar ve sonraki komut için hazır bekler. Sistemde oluşturulmuş bir ağ İpucu Eğer bir bağlantı başarılı olmazsa, diğer çevrelenmiş bileşene çok yakın bir kablo yerleştirmeyi deneyebilirsiniz. Farklı küçük bir konumda bağlantı yapmayı deneyin veya elle kablolamayı kullanın. Çok seçimli bir bileşen kablolandığında bileşenin diğer kısımdaki bağlanmış ortak ucu X olarak işaretlenir. Aşağıdaki örnekte, Akım Kontrollü İşlemsel Geçiş İletkenli Yükselteç U5A ve U5B bir çiftin kısımlarıdır. Bu iki kısım IC üzerinde ortak bir uç paylaşır (uç 11, VB). U5A bileşeninden Q1 e uç 11 bağlanmıştır. U5B nin uç11 i X olarak etiketlenmiştir. Bu U5 in diğer kısmında bağlı uç 11 i işaretler. Bir kabloyu silmek için onun üzerine tıklayın ve klavyenizde DELETE basın veya sağ tıklayarak görüntülenen açılır menüden Delete i seçin Dokunulan uçların otomatik bağlanması Eğer bir bileşen ucu bir kablodan diğer uca veya bir bağlantıya dokunursa otomatik kablolama yapma seçeneğiniz vardır. Bu seçeneği etkinleştirme veya etkisizleştirmek için Preferences iletişim kutusunun General sekmesinde Autowire When Pins are Touching onay kutusunu seçin veya seçimi iptal edin. Bir kabloya bir bağlantıyı otomatik olarak yapmak için aşağıdaki örnekteki adımları tercih edin.

38 30 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Adım 1 Mevcut bileşen Adım 2 Çalışma alanına bir bileşen ekleyin. Adım 3 Bir kablo ile bağlantıya bileşeni taşıyın. Adım 4 Bileşeni yeni bir konuma sürükleyin. Adım 5 Bileşenin kabloya bağlı kaldığına dikkat edin. Benzer şekilde iki bileşeni bağlamak için aşağıdaki örnekteki adımları takip edin. Adım 1 Mevcut bileşen Adım 2 Bir bağlantıdan bir diğerine bir bileşeni taşıyın ve bağlantı otomatik olarak yerleştirilir. Adım 3 Yeni bir konuma bileşeni sürükleyin. Adım 4 İki bileşenin bağlı kaldığına dikkat edin.

39 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Bileşenleri elle kablolama Şekil üzerinde bulunacak bir kabloya kesin bir yol seçmek istediğinizde bu bölümde yazılan süreci kullanın. İki bileşeni birlikte elle kablolama için: 1. Bağlantıya başlamak için ilk bileşenden bir uca tıklayın (işaretçiniz artı şekline döner) ve fareyi hareket ettirin. İşaretçinize eklenmiş bir kablo görüntülenir. 2. Fareyi hareket ettirdiğiniz noktaya tıklayarak kablonun çizim yönünü kontrol edebilirsiniz. Her tıklama o noktada kabloyu sabitler. Örneğin: Farenin düğmesine bu konumda tıklanmıştır. Varsayılan olarak Multisim bağlanmamış bileşenin üzerinden atlar. Örneğin: Kablo bu bileşenden atlar. Ara bileşenler arasından geçmek için, ara bileşen yanında istenen konumda kablo konumlandırılır ve kablo sürüklenirken klavyenizden SHIFT e basın. Örneğin: Bu bileşen arasından kablo geçer. 3. Bağlantıyı sonlandırmak için ikinci bileşenin istenilen ucuna tıklayın. Herhangi bir zamanda kablolama sürecini durdurmak için klavyenizde ESC ye tıklayın. Bir kabloyu silmek için üzerine tıklayın ve klavyenizde DELETE ye tıklayın veya kablo üzerine sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden DELETE seçin Otomatik Birleştirme ve Manüel Kablolama Tek bir kablo yerleştirdiğinde kablolamayı iki yöntemle birleştirebilirsiniz. Otomatik kablolama durumunda Multisim bir noktada kablonun yerleştirileceği yere tıklanıncaya kadar her zaman otomatik kablolama tercih etmek istediğinizi varsayar. Bağlantıyı tamamlamak için kabloya veya yerleştirilen kablo üzerinde geçici noktada veya hedef uca bir kez daha tıklayıncaya kadar Multisim otomatik kablolama ile devam eder. Bu yöntem daha fazla bağlantı için otomatik kablolama kullanmanıza ve zor, kritik veya hassas yollar için yalnızca manüel kablolama kullanmanıza izin verir Bağlantı Olmayan Uçları Etiketleme Bu uçları yanlışlıkla kablolamayı önlemek için seçilmiş bileşenlerin bacağında NC (bağlantı yok) işaretleri yerleştirebilirsiniz. NC işaretleyici ile bir uca bir kablo bağlamaya girişirseniz, bağlantı önlenir ve NC gibi bir işaretlenmiş uca bağlantı yapamayacağınızı belirten bir ileti görüntülenir. Bir bileşenin ucuna NC işaretleyici yerleştirmek için: 1. Tools / Toggle NC Marker seçin. İşaretçi aşağıda gösterildiği gibi bir artıya dönüşür.

40 32 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı işaretçi 2. NC işaretleyici yerleştirmek için istediğiniz uç üzerine tıklayın. NC işaretleyici NC işaretleyici yerleştirme durumundan çıkmak için: 1. Tools / Toggle NC Marker seçin veya Klavyenizden ESC ye basın. İmleciniz üzerindeki artı işaretleyiciye yeniden yerleşir. Bileşen iletişim kutusunda bir bileşenin uç geçişi üzerinde NC işaretleyici yerleştirmek için: 1. Bileşen üzerine çift tıklayın ve Pins sekmesini tıklayın. 2. İstediğiniz uç için NC sütunundaki alanda tıklayın. Görüntülenen açılır listeden Yes seçin ve iletişim kutusunu kapatmak için OK tıklayın. NC işaretleyici şekil üzerinde seçilmiş uca eklenir. NC işaretleyici Çalışma Alanı Üzerine Doğrudan Kablo Yerleştirme Kablolama süresince daha çok esneklik için, bir bileşen eklemeksizin veya öncelikli yerleştirilmiş bir bağlantı noktasından başlamaksızın boşta bir kablo başlayabilir ve sonlandırabilirsiniz. Menüyü kullanarak bir kablo yerleştirmek için: 1. Place / Wire seçin veya Çalışma alanı üzerinde sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Place Schematic / Wire seçin. 2. Çalışma alanı üzerinde bir bağlantı noktası yerleştirmek için tıklayın ve istediğiniz gibi kabloyu yönlendirmek için fareyi hareket ettirin. 3. Çalışma alanı üzerinde belirli bir noktaya kabloyu kilitlemek için istediğiniz gibi tıklayın. 4. Havada bir bağlantı noktası eklemek için çift tıklayın ve yerleştirmeyi sonlandırın veya mevcut bir kabloya veya bileşen ucuna bir kablo eklemek için tıklayın. Çalışma alanı üzerinde bir bağlantı noktası eklemek için çift tıklayabilirsiniz ve yukarıdaki açıklananlar gibi kablolamayı başlatabilirsiniz Kablolama Tercihleri Ayarı Aşağıdaki süreçleri takip ederek otomatik kablolamayı Multisim in nasıl kontrol edeceği tercihlerinizi ayarlayabilirsiniz. Kablolama tercihlerinizi ayarlamak için: 1. Options / Global Preferences seçin ve General sekmesini seçin. 2. Wiring kutusunda aşağıdaki seçeneklerden birini veya hepsini etkinleştirin: Autowire When Pins are Touching bir bileşenin ucuna, başka bir uca veya bir bağlantı noktasına bir kablo dokunduğunda otomatik bağlantı yapar.

41 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 33 Autowire on Connection seçilmiş bileşenleri birlikte kablolamanın en verimli yolunu seçin. Devre dışı bu seçenek imlecinizin kesin yolunu Multisim in takip etmesi gibi bir kablo yolu üzerinde daha çok kontrol sağlar. Autowire on Move bir kablolanmış bileşeni hareket ettirdiğinizde Multisim en verimli yolla kabloyu yeniden çizer. Bu onay kutusu seçildiğinde for components with less than the following number of connections alanı etkinleşir. Bu alanda varsayılan değeri bırakabilir veya istediğiniz gibi değiştirebilirisiniz. Autowire on Move onay kutusu devredışı olması kablolanmış bileşen hareket ettirildiği yön ve şekilde kesinlikle taşınacak kablo anlamına gelir. 3. Delete associated wires when deleting onay kutusu etkinleştirin veya devre dışı bırakın. Etkinleştirince, bir bileşene eklenmiş kablolar bileşen silindiğinde silinecektir. 4. OK tıklayın Kablo Yolunu Düzenleme Bir kez yerleştirilen bir kablonun konumunu değiştirmek için: 1. Kablo üzerine tıklayın. Kablo üzerinde sürükleme noktasının bir sayısı görüntülenir. Sürükleme noktaları 2. Bunun herhangi bir yerine tıklayın ve şekli düzenlemek için sürükleyin veya daha yaygın olarak imlecinizi kablo üzerinde herhangi bir yerde taşıyın. İmleciniz çift ok işaretine dönüştüğünde tıklayın ve şekli düzenlemek için okların yönünde sürükleyin. Kablo üzerinde daha fazla kontrol sağlamak için sürükleme noktasını kaldırabilir veya ekleyebilirsiniz. Sürükleme noktası eklemek veya kaldırmak için klavyeniz üzerinde CTRL ye basın ve sürükleme noktası ekleme veya kaldırmak istediğiniz konumda kablo üzerinde tıklayın Kablo Renk Kontrolü Kablolar için varsayılan renk Sheet Properties ile kontrol edilir. Yerleştirilmiş bir kablonun veya bir kablo bölümünün rengini varsayılan değerden değiştirmek için kablo üzerine sağ tıklayın ve görüntülenen açılan menüden Change Color veya Segment Color seçin. Renk paleti ile tanımlayabilirsiniz. Bir renk seçin ve seçilmiş parçayı uygulamak için OK tıklayın Bir Kabloyu Taşıma Şeklinizde başka bir konuma kabloyu taşımak ve kabloyu kesmek için: 1. Kesmek istediğniiz kablo noktasında imlecinizi yerleştirin. İmleç aşağıda görüldüğü gibi iki paralel çizgili X işaretine dönüşür. İmleç 2. Bir kez tıklayın. İşaretçi artıya dönüşür. 3. Kabloyu yeniden bağlamak istediğiniz yerdeki uca imleci taşıyın ve bir kez tıklayın. Kablo yeni konuma şimdi bağlanmıştır Sanal Kablolama Bir devrenin bir sayfası içinde bir ağ aynı sayfada diğeri gibi aynı isimle elle yeniden isimlendirilebilir. Bu durumda iki ağ birlikte birleştirilir. Bu sanal kablolama olarak isimlendirilir ve devrelerin karmaşıklığını azaltmada kullanılır. Belirli saklı ağlar dışında (örneğin VCC) sanal kablolama hiyerarşide karşı seviyelerde veya karşı sayfalarda kullanılmamalıdır. Bileşenler arasında sanal bağlantı yapmak için bileşenlerin ağ isimlerini aşağıda açıklandığı gibi düzenleyin: 1. Kablo üzerinde çift tıklayın. Net iletişim kutusu görüntülenir. Şekil üzerinde görüntülenen ağ ismi Net Name alanında gösterilir.

42 34 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı 2. Sanal bağlantı yapmak istediğiniz ağa eşlemek için Net Name değiştirin. Örneğin eğer 21 numaralı ağa seçilmiş ağı bağlamak istiyorsanız, Net Name alanında 21 girin. 3. Ayarlarınızı onaylamak için OK tıklayın. İptal etmek için Cancel tıklayın. Simülasyon veya PCB ortamı tarafından anlaşılan devrenin bağlantıları kritik olduğu için ağ isimlerini değiştirirken dikkatli olmalısınız. Multisim bu kopyalamayı istediğinizi onaylamanızı ister. Yes tıklayın. Multisim aynı ağ numaralı uçlar arasında sanal bir bağlantı oluşturur Manüel Olarak Bir Bağlantı Noktası Ekleme Multisim kesişmiş ama bağlanmamış kablolardan farklı olan bir kabloyu diğer kabloya bağladığınızda otomatik olarak bağlantı noktası ekler. İstediğiniz gibi çalışma alanı üzerinde bağlantı noktasını manüel olarak yerleştirebilirsiniz. Bir bağlantı noktasını manüel olarak eklemek için: 1. Place / Junction seçin veya çalışma alanı üzerinde sağ tıklayın ve açılır menüden Place Schematic / Junction seçin. İmleciniz yerleşmeye hazı bir bağlantı noktasını işaret edecek şekilde değişir. 2. Bağlantı noktası yerleştirmek istediğiniz konumda tıklayın. Seçilmiş konumda bir bağlantı noktası görüntülenir. Çalışma alanı üzerine herhangi bir devre elemanı eklemeksizin ve doğrudan bileşen ucunun sonuna kablo üzerine bir bağlantı noktası yerleştirebilirsiniz. Eğer kesişen iki kablo üzerinde bir bağlantı noktası yerleştirirseniz onlar elektriksel olarak bağlanacaktır. Toprak kablolandığında bağlantı noktası otomatik olarak yerleştirilmiştir. Çalışma alanı üzerinde bağlı olmayan direk bağlantı noktası yerleştirilmiş Elektriksel bağlı biçimde kesişen iki kabloya bağlantı noktası yerleştirilmiş Bir bileşen ucunun sonuna bağlantı noktası yerleştirilmiş Yerleştirilmiş bağlantı noktasından bir bağlantı yapmak için: 1. İmleç artı simgesine değişene kadar imlecinizi yakın bağlantı noktasına taşıyın. 2. Tıklayın ve istediğiniz konuma bir bağlantı noktasından kabloyu sürükleyin ve yerleştirmek için tıklayın Yerleştirilmiş Bileşenlerin Döndürülmesi ve Çevrilmesi Açılır menü veya seçilen bileşenler ve Edit menüsünde kullanılan komutlar ile bir yerleştirilmiş bileşen döndürülebilir veya çevrilebilir. Aşağıdaki talimatlar açılır menü yöntemi yalnızca açıklar, ama Edit menüsünde bulunan komutlar yerleştirilmiş bileşenlerin döndürülmesi veya birleştirilmesi için komutlar aynıdır. Bir bileşeni döndürmek için: 1. Bileşen üzerine sağ tıklayın.

43 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Görüntülenen açılır menüden 90 derece saat yönünde bileşeni döndürmek için 90 Clockwise seçin veya 90 derece saat ibresi tersi yönünde bileşeni döndürmek için 90 CounterCW seçin. Örneğin: Döndürülmemiş 90 derece saat yönünde döndürülmüş 90 derece saat ibresi tersi yönünde döndürülmüş Bileşenle metni birleştirmek, etiket, model ve değer bilgileri gibi, eylemin bir sonucu olarak döndürülür ve yeniden konumlandırılacaktır. Uç numaraları birleşmiş uç boyunca yönlendirilecektir. Bileşene bağlı herhangi bazı kablolar lastik bant kullanarak bağlantıları korumak için otomatik olarak yeniden yönlendirilir. Bu olanları istemiyorsanız onu Preferences iletişim kutusunun Wiring sekmesinde kontrol edilebilir. Bir bileşeni çevirmek için: 1. Bileşen üzerinde sağ tıklayın. 2. Görüntülenen açılır menüden bileşeni yatay çevirmek için Flip Horizontal seçin veya bileşeni dikey olarak çevirmek için Flip Vertical seçin. Bileşenle metin birleştirmek model bilgisi ve değerleri yeniden konumlandırılabilir ama çevrilmez. Bileşene bağlı herhangi bir kablo otomatik olarak yeniden yönlendirilir. Örneğin: Çevrilmemiş Yatay çevrilmiş Dikey çevrilmiş 2.8. Devrenizde Bileşenlerin Bulunması Bir bileşen veya ağın kolaylıkla yerini tespit etmek istediğiniz çok büyük şematik diyagramlar için Find Component iletişim kutusunu kullanabilirisiniz. Çalışma alanında bir bileşen veya bir ağı kolaylıkla bulmak için: 1. Edit / Find seçin. Find Component iletişim kutusu görüntülenir. 2. Aşağıda açıklandığı gibi Reference Designator RefDes veya Net Name bir parçası veya tamamını ifade eden What Find alanında bir metin girin. Jokerlere izin verilir. Örneğin: V1 yalnızca tam V1 metnini bulur. *1, herhangi 1 ile sonlanan metni bulur. V* herhangi V ile başlayan metni bulur. *V* herhangi V içeren metni bulur. Metinde herhangi bir yerde bir? tam bir karaktere uyacaktır. Örneğin R? R1 e uyacaktır, ama R12 ye değil. 3. Search for kutusunda aşağıdaki düğmelerden birini seçin: All girilen metin için bütün elemanları arar. Parts girilen metin için bütün parçaları arar. Nets girilen metin için bütün ağları arar. Off-page connectors girilen metin için bütün kapalı sayfa konektörleri arar. HB / SC Connectors girilen metin için bütün HB / SC konektörleri arar. 4. Search Options kutusunda Search from aşağı listeden aşağıdakilerden birini seçin: Current Sheet yalnızca geçerli sayfanın içeriğinde arama yapılacaktır. Current Design yalnızca geçerli tasarımın içeriği üzerinde arama yapılacaktır. All Open Sheets bütün açık tasarımların içeriği üzerinde arama yapılacaktır. 5. İsteğe bağlı olarak Search Options kutusunda aşağıdaki onay kutularından bir veya ikisini seçin: Match Case eğer arama durumu hassasiyetini yapmak istediğinizde seçin.

44 36 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Match Whole Word Only girilen metine uyan yalnızca bütün kelimeleri bulmak istediğinizde tıklayın. Eğer seçilmezse, herhangi bir yerde girilen metin için arama olacaktır. Örneğin eğer 1 girilirse V1, R1, C1 gibi arama sağlanacaktır. 6. Find düğmesine tıklayın. Aramanızın sonuçları Spreadsheet View in Results sekmesinde görüntülenir. İstenilen sonuç üzerine çift tıklayın. 7. Results sekmesinde istenilen parça üzerinde çift tıklayın. Eleman çalışma alanı üzerinde aşağıdaki örnekteki gibi seçilir. Ekrandan gölgeyi temizlemek için çalışma alanı üzerine tıklayın. İstenilen sonuç üzerinde sağ tıklayabilirsiniz ve görüntülenen açılır menüden Go to seçin Etiketleme Bileşen Etiketleri ve Niteliklerini Düzenleme Yerleştirilmiş bileşenin Reference Designator değiştirme veya bir etiket atama için: 1. Bileşen üzerinde çift tıklayın. Bileşenin özellikleri iletişim kutusu görüntülenir. 2. Label sekmesine tıklayın. 3. Label veya RefDes (belirli karakter veya boşluklar içermeyen yalnız sayılar veya belgelerin oluşturulduğu) düzenleyin veya girin. 4. Bileşen Attributes (herhangi bir isim veya değeri vermek için tercih edilebilen) düzenleyin veya girin. Örneğin yeni direnç veya 15 Mayısta düzenlendi gibi anlamlı bir isim veya üretici ismi verebilirsiniz. 5. Show sütununda tıklanarak görüntülemek için bileşen niteliklerini seçin. Nitelikler bileşen ile görüntülenecektir. Eğer aynı RefDes birden fazla bileşene atarsanız Multisim bunun olanaksız olduğunu bildirir. Bütün RefDes lerin tek olması için RefDes i değiştirmelisiniz veya ilerlemeden önce Cancel seçin. 6. Değişikliklerinizi iptal etmek için, Cancel e tıklayın. Değişikliklerinizi saklamak için OK tıklayın Ağ İsimlerini Düzenlenmesi Multisim otomatik olarak devrede her bir düğüme bir ağ ismi atar. İstenirse devre tasarımına anlamlı bir ağ ismi düzenleyebilirsiniz. Örneğin çıkış olarak bir ağ ismini değiştirmek isteyebilirsiniz. Eğer VCC ve GND gibi saklı genel ağları belirlemek için ağ ismini düzenlemeyi planlıyorsanız, uygulanacak bazı hususlar vardır. Bir ağ ismini düzenlemek için: 1. Bir kablonun üzerine çift tıklayın. Net iletişim kutusu görüntülenir. 2. Ağ ismini istediğiniz gibi değiştirin. 3. Ayarlarınızı uygulamak için OK tıklayın. İptal etmek için Cancel tıklayın.

45 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 37 PCB ortamı ve simülasyon tarafından anlaşıldığı gibi devrenizin bağlantısında kritik olan ağ ismi değiştirildiğinde dikkat etmelisiniz. Toprağa herhangi bir kablonun bağlantısı için bir ağ ismini değiştirmeye izin vermeyin. Bunun için ağ ismi kalıcı olarak 0 ayarlıdır. Ancak Label alanında girilen bir isim ve toprak eklenmiş herhangi bir kabloya çift tıklayarak ağ için etiketi değiştirebilirsiniz. Bir kablo taşındığında taşınmayacak olan bir konumda bir ağ ismini kilitlemek için ağ ismi üzerinde çift tıklayın ve yönlendirildiğinde Yes tıklayın. Ağ ismi üzerine sağ tıklayabilirsiniz ve Lock seçin. Kilit yerleştirilmiş bir ağ isminden kiliti kaldırmak için ağ ismi üzerine çift tıklayın ve yönlendirildiğinde Yes tıklayın. Ağ ismi üzerine sağ tıklayabilirsiniz ve Unlock seçebilirsiniz Bir Başlık Bloğu Ekleme Faydalı başlık bloğu düzenleyici özelleştirilmiş başlık bloğu oluşturmanıza izin verir. İstenirse bir başlık bloğu tasarımınızın her sayfasına dâhil edilebilir. Başlık bloğunda değişik alanlar çeşitli belge özellikleri ve içeriğe bağlı olarak otomatik olarak tamamlanır. Başlık bloğu tasarlandığında önceden tanımlanmış alanları seçebilirsiniz veya kendiniz oluşturabilirsiniz. Başlık blokları metin, çizgi, çember, bezier eğrisi, dörtgen, oval, resimler gibi elemanlar içerir. Devrenize bir başlık bloğu eklemek için: 1. Place / Title Block seçin. Standart Aç iletişim kutusu görüntülenir. Eğer gerekliyse, Title Blocks klasörüne bakın. 2. İstediğiniz başlık bloğu şablonunu seçin ve Open tıklayın. Seçilmiş başlık bloğu imlecinize eklenmiş olarak görüntülenir. İstediğiniz konumda tipik olarak sayfanın sol alt köşesine onu sürükleyin ve bırakın. 3. Sağ tıklayarak bunlardan birini seçin ve yerleştirilmiş başlık bloğunu taşıyabilirsiniz: Move to / Bottom Left çalışma alanının sol alt köşesine başlık bloğunu yerleştirir. Move to / Bottom Right çalışma alanının sağ alt köşesine başlık bloğunu yerleştirir. Move to / Top Left çalışma alanının sol üst köşesine başlık bloğunu yerleştirir. Move to / Top Right çalışma alanının sağ üst köşesine başlık bloğunu yerleştirir Başlık Bloğu İçeriğinin Girilmesi Başlık bloğunun içeriğini düzenlemek için: 1. Başlık bloğu üzerine sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Properties seçin veya başlık bloğu üzerine çift tıklayın. Title Block iletişim kutusu görüntülenir. 2. Görüntü bilgileri bu adımda açıklanmaktadır. İstediğiniz gibi düzenleyin ve OK tıklayın. Eğer Title Block bir alan bilgi içeriyorsa ve bu bilgi başlığınızda görüntülenmiyorsa başlık bloğunda yerleştirilmemiş bilgi içeren bir alan olduğu içindir. Eğer bu olursa, başlık bloğuna sağ tıklayın. Title Block Editor seçin ve başlık bloğunda gerekli alanı yerleştirin. Title devrenizin başlığı. Devrenin dosya ismi varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #TITLE alanına karşılık gelir. Description projeniz için bir açıklama. Project1 varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DSCRPT alanına karşılık gelir. Designed by tasarımcının ismi. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DESIGNED alanına karşılık gelir. Document No. belge numarası varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DOCN alanına karşılık gelir. Revision devrenin gözden geçirme numarası. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #REV alanına karşılık gelir. Checked by devre kontrol personelinin ismi. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CHECKED alanına karşılık gelir. Date devrenin oluşturulduğu tarih varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DATE alanına karşılık gelir. Size sayfanın boyutu, örneğin A. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #FMT alanına karşılık gelir. Approved by devreyi onaylayan kişini ismi. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #APPROVED alanına karşılık gelir.

46 38 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Sheet sayfaların toplam sayısı ve geçerli sayfanın numarası. Örneğin sayfa 3 ün 2 si. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #SN ve #TSN alanlarına karşılık gelir. Custom Field 1 buraya girilen bilgi Custom Field 1 e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM1 alanına karşılık gelir. Custom Field 2 buraya girilen bilgi Custom Field 2 e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM2 alanına karşılık gelir. Custom Field 3 buraya girilen bilgi Custom Field 3 e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM3 alanına karşılık gelir. Custom Field 4 buraya girilen bilgi Custom Field 4 e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM4 alanına karşılık gelir. Custom Field 5 buraya girilen bilgi Custom Field 5 e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM5 alanına karşılık gelir. Title Block Editor görüntülenen alanın büyüklüğü başlık bloğu alanına yerleştirilen gerçek metinle aynı değildir. Başlık blok metni metnin miktarı kadar geniş olacaktır. Bu yazı tipi boyutuna bağlıdır. Eğer iki alan yerleştirilirse biri diğerini kapatabilir. Title Block iletişim kutusunda aşağıdaki belirli simgeleri yerleştirebilirsiniz. Çalışma alanına geri döndüğünüzde simge aşağıda açıklandığı gibi metin olarak yerleştirilecektir: &p sayfa numarası. &P toplam sayfa sayısı. &d tarih. &t zaman. &s sayfa ismi. &j proje ismi. && &işareti Çeşitli Metinler Ekleme Multisim devreye örneğin devrenin belirli bir parçasını etiketlemek için metin eklemenize izin verir. Metin eklemek için: 1. Place / Text seçin veya çalışma alanı üzerinde sağ tıklayın ve açınla menüden Place Graphic / Text yerleştirin. 2. Metni yerleştirmek istediğiniz konumda tıklayın. Yanıp sönen imleç ile bir metin kutusu görüntülenir. 3. Metni yazın. Yazımı tamamlandığınızda ve çalışma alanında herhangi bir yere tıkladığınızda doğrudan metin kutusu boyutlandırılır. İkinci adımda tıkladığınız yerde metin görüntülenir. 4. Metin eklemeyi durdurmak için devre penceresi üzerinde herhangi bir yere tıklayın. Metni silmek için metin kutusu üzerine sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Delete seçin veya metni seçin ve klavyenizde DELETE tuşuna basın. Metnin rengini değiştirmek için, metin kutusu üzerinde sağ tıklayın açılan menüden Pen Color seçin ve istediğiniz rengi seçin. Metin için yazı tipi seçeneklerini değiştirmek için metin kutusu üzerinde sağ tıklayın açılan menüden Font seçin ve istediğiniz yazı tipi seçeneğini seçin Açıklama Ekleme Takım üyeleri arasında işbirliği çalışmalarını kolaylaştırmak için veya bir tasarıma eklenecek olan arka plan bilgilerine izin vermek için teknik değişiklik tercihlerinin kullanılabildiği vurgulu bir yorum eklemeye izin verir. Çalışma alanına veya bir bileşene doğrudan bir yorum ucu ekleyebilirsiniz. Eklenmiş yorumlu bir bileşeni hareket ettirdiğinizde yorum da taşınır. Çalışma alanına veya bir bileşene açıklama ucu eklemek için: 1. Place / Comment seçin. 2. İstediğiniz konuma imleci taşıyın ve açıklamayı yerleştirmek için tıklayın.

47 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 39 Bileşene yorum eklenmiş. Eğer bileşen taşınırsa yorum da onunla taşınır. Çalışma alanına bir yorum eklenmiş Yerleştirilmiş bir yoruma metin girmek için: 1. Yerleştirilmiş yoruma çift tıklayın. Comment Properties iletişim kutusu görüntülenir. Açıklama katmanına Drawing Layer listesinde görüntülenecektir. Eğer istenirse bu değiştirilir. 2. İletişimin altındaki alanda istediğiniz metni yazın. Eğer uyarının içeriğini göstermek istiyorsanız Show Popup Window onay kutusunu etkinleştirin. 3. İsteğe bağlı olarak Color kutusunda Background ve Text renklerini ayarlayın. Eğer araç düğmesi üstünde bulunuyorsa araç ipucu imlece eklenen görüntülenen metne başvurur. 4. Size kutusunda Width ve Height girin veya Auto Resize bütün içeriği göstermek için otomatik olarak yeniden boyutlandırılan bilgi kutusu olması için etkinleştirin. 5. Tercihen açıklamanın yazı tipini değiştirmede Font sekmesini tıklayın. 6. OK tıklayın. Display sekmesinde Show Popup Window onaylarsanız açıklama görüntülenir. Başka bir deyişle Comment simgesi görüntülenir. Göster onay kutusu etkinleştirildiğinde açıklama. Göster onay kutusu etkin değilken açıklama Comment Properties iletişim kutusunu kullanmaksızın metin girmek için yerleştirlmiş açıklama üzerine sağ tıklayın, açılır menüden Edit Comment seçin ve istediğiniz metni yazın. Gizlenmiş bir açıklamayı görüntülemek için istenilen Comment simgesi üzerinde sağ tıklayın ve görünen açılır menüden Show Comment / Probe seçin. Gizlenmiş bir açıklama içeriğini görmek için yorum üzerine imleci getirin. İmleç hareketlendiğinde açıklama görünmez. Görüntülenen bir açıklamanın boyutunu değiştirmek için: 1. Metin kutusunu vurgulanır. 2. Görünen kollar sürüklenir. Metin boyutu kollarını sürükleyin Grafik Açıklaması Çalışma alanınıza aşağıdaki grafik elemanlarını eklemek için Graphic Annotation kullanın. Çizgi, çoklu çizgi, dörtgen, oval, yay, çokgen, resim, açıklama. Bir grafik elemanı eklemek için:

48 40 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı 1. Eğer Graphic Annotation araç çubuğu gösterilmiyorsa, View / Toolbars / Graphic Annotation seçin veya menü alanında sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Graphic Annotation seçin. 2. İstediğiniz grafik elemanı için Graphic Annotation araç çubuuğndaki düğmeye tıklayın ve aşağıdaki tablodan yönlendirmeleri takip edin. Düğme Açıklama Çalışma alanı üzerinde bir metin yerleştirmek için bu düğmeye tıklayın. Sonra metni yerleştirmek istediğiniz yerdeki konuma çalışma alanı üzerinde tıklayın ve istediğiniz metni yazın. Tamamlandığında çalışma alanında herhangi bir yere tıklayın. Metin kutusu otomatik olarak metninizi görüntülemek için boyutlandırılır. Çizgi çizmek için bu düğmeye tıklayın. İmleç bir artı işaretine dönüşür. Çizgiyi başlatmak istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun. Çizgiyi sonlandırmak istediğiniz yerde artıyı sürükleyin ve farenin düğmesini bırakın. (bir ok eklemek için, yerleştirilen çizgi üzerine sağ tıklayın ve açılır menüden ok seçin). Çoklu bağlanmış çizgi parçaları oluşan çoklu çizgi çizmek için bu düğmeye tıklanır. İmleç artıya dönüşür. Çoklu çizgiye başlamak istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesine bir kez tıklayın. Çoklu çizginin geçerli kısmını sonlandırmak istediğiniz yerde artıyı taşıyın ve düğmeyi bir kez tıklayın. Çoklu çizginin bütün parçaları çizilene kadar yineleyin. Çoklu çizginin son parçası çizildiğinde farenin düğmesine çift tıklayın. (bir ok eklemek için, yerleştirilen çizgi üzerine sağ tıklayın ve açılır menüden ok seçin). Bir dörtgen çizmek için bu düğmesi tıklayın. İmleç artıya dönüşür. Dörtgenin başlamak istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun. Dörtgeni sonlandırmak istediğiniz yerde artıyı tıklayın. Bir ovali çizmek için bu düğmeye basın. İmleç artıya dönüşür. Ovalin merkezini yerleştirmek istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun. Ovali sonlandırmak istediğiniz yere artıyı sürükleyin ve farenin düğmesini bırakın. Bir yay çizmek için bu düğmeye tıklayın. İmleç artıya dönüşür. Yayın merkezini yerleştirmek istediğiniz yere artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun. Yayı sonlandırmak istediğiniz yere artıyı sürükleyin ve farenin düğmesini bırakın. Yay çizilirken bir oval gibi görüntülenecektir. Ama bırakıldığında ovalin yalnızca sağ kenarı görüntülenecektir. Böylece yay olacaktır. Çokgen çizmek için bu düğmeye tıklayın. İmleç artıya dönüşür. Çokgen başlatmak istediğiniz yere artıyı yerleştirin ve farenin düğmesine bir kez tıklayın. Çokgenin geçerli parçasını sonlandırmak için artıyı taşıyın ve butona bir kez tıklayın. Çokgenin bütün parçaları çizilene kadar yineleyin. Çokgenin son parçası çizildiğinde farenin düğmesine çift tıklayın. Çalışma alanı üzerinde bir resim yerleştirmek için bu düğmeye tıklayın. İstenilen Bitmap görüntüsü seçebileceğiniz iletişim açılır. Ya.bmp ya da.dib dosyası yerleştirebilirsiniz. Çalışma alanı üzerine bir açıklama yerleştirmek için bu düğmeye tıklayın. Yerleştirilmiş grafik bileşenlerinin boyutunu değiştirmek için bileşeni seçin ve tıklayın ve görüntülenen sürükleme noktasından sürükleyin. Sürükleme noktası Yerleşik grafikler açılır menü kullanarak üzerinde oynama yapılabilir Ekran Yakalama Alanı Ekran alanı yakalayabilirsiniz ve sonra sistem panosunda herhangi diğer ekran yakalama içeriği gibi resimle oynayabilirsiniz. Örneğin Circuit Description Box içine yapıştırabilirsiniz. Panoya ekranın bir kısmını kopyalamak için: 1. Tools / Capture Screen Area seçin. Bir seçim çerçevesi çalışma alanınızda görüntülenir.

49 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 41 Copy (kopyala) tıklandığında seçim çerçevesi içindeki alan panoya kopyalanacaktır. 2. Farklı konuma çerçeveyi taşımak için: Çerçevenin kenarına imlecinizi taşıyın. Bir artı imlece eklenecektir. Seçim çerçevesini taşımak için boyutlandırma kollarını seçmeyin. Bir artı imlece eklenir, seçim çerçevesini belirleyen farklı bir konuma taşınabilir. İstenen konuma seçim çerçevesini sürükleyin. 3. Seçim çerçevesini yeniden boyutlandırmak için Boyutlandırma kollarından birini imlece taşıyın. İmleç ok doğrultusunda değiştirir. Boyutlandırma kolları Seçim çerçevesini yeniden boyutlandırmak için imleci sürükleyin. 4. Seçim çerçevesinin sol köşesi üstünde Copy düğmesine tıklayın. Seçim çerçevesinin içindeki resim sistem panosuna kopyalanır. 5. Kapamak için seçim çerçevesinin sağ üst köşesindeki X tıklayın Circuit Description Kutusu Buna ek olarak devrenin belirli bir kısmına metin eklemek için Circuit Description Box kullanarak devrenize genel açıklamalar ekleyebilirsiniz. Circuit Description Box içinde bitmaps, ses ve video yerleştirebilirsiniz. Circuit Description Box içeriği Circuit Description Box penceresinin (View / Circuit Description Box seçin) üst panosunda görüntülenir. Circuit Description Box içeriğini düzenlemek için Tools / Description Box Editor seçin. Circuit Description Box üst panosu Multisim in Forms işlevselliğini kullanarak girilen belirli sorular içerir.

50 42 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Bir açıklama eklemek veya düzenlemek için: 1. Tools / Description Box Editor seçin. Edit Description penceresi görüntülenir. 2. Pencere içine doğrudan yazarak metni girin veya bir Bitmap gibi yerleştirmek için Insert / Object seçin. Edit Description penceresinde yapılan değişiklikler Circuit Description Box içinde (View / Circuit Description ile seçilmiş) Edit Description penceresinden çıkana kadar yansıtılmaz. 3. Description Edit Bar ihtiyaç olan Circuit Description Box içeriğini düzenlemek için kullanılır. 4. Girilen metni tamamladığınızda File / Close seçin. Edit Description penceresi kapanır ve Multisim ana çalışma alanına döner. Açıklamanızı yazdırmak için Edit Description penceresinden Print düğmesini tıklayın Circuit Description Kutusunun Biçimlendirilmesi Aşağıdaki listedeki gibi Circuit Description Box biçimlendirebilirsiniz: Pragraph Dialog Box paragraf biçimlendirme bilgisini girmek için kullanın. Tabs Dialog Box sekme ayarlarını girmek için kullanın. Date and Time Dialog Box biçimlendirilmiş bir tarih ve zaman yerleştirmek için kullanın. Options Dialog Box ölçüm birimlerini ve metin paketleme ayarlarını ayarlamak için kullanın. Insert Object Dialog Box ekleme için nesnenin türünü seçmede kullanın Circuit Description Kutusu Metin Biçimlendirmesi Description Edit Bar üzerinden aşağıdaki komutları kullanarak Circuit Description Box içinde geçerli seçilmiş metni biçimlendirebilirsiniz: Font düğmesi istediğiniz yazı tipi ismi, boyutu gibi özellikleri seçmek için tıklayın. Bold düğmesi seçimi kalın yapmak için tıklayın. Italic düğmesi seçimi eğikleştirmek için tıklayın. Underline düğmesi seçimi altı çizmek için tıklayın. Yukarıdaki komutlar Format / Font seçilerek elde edilebilir. Color düğmesi metin için bir renk seçeceğiniz bir paleti görüntülemek için tıklayın. Bu palet Format / Font Color seçerseniz görüntülenecektir. Left Justification düğmesi seçili sayfanın sol kenarı boyunca hizalamak için tıklayın. Bu komutu uygulamak için Format / Align Left seçebilirsiniz. Center Justification düğmesi seçilmiş paragrafı merkeze hizalama için tıklayın. Bu komutu uygulamak için Format / Align Center seçebilirsiniz. Right Justification düğmesi seçilmiş paragrafın sağ kenarı boyunca hizalamak için tıklayın. Bu komutu uygulamak için Format / Align Right seçebilirsiniz. Insert Bullet düğmesi seçili paragrafın başlangıcında bir ilan eklemek için tıklayın. Bu komutu uygulamak için Format / Insert a Bullet seçebilirsiniz Paragraph İletişim Kutusu Circuit Description Box için paragraf biçimlendirme bilgisini girmek için Paragraph iletişim kutusunu kullanın. Circuit Description Box için paragraf biçimlendirme bilgisi girmek için: 1. Edit Description penceresini açın. 2. Paragraph iletişim kutusunu görüntülemek için Format / Paragraph seçin. 3. Indentation kutusunda istediğiniz gibi aşağıdaki alanlardaki ölçümleri girin: Left sol kenardan paragrafın sol kenar mesafesine olan girintidir. Right sağ kenardan paragrafın sağ kenar mesafesine olan girintidir. First Line sol kenardan paragrafın ilk çizgi mesafesine olan girintidir. 4. Alignment aşağı açılır listede sol, sağ veya merkeze hizalanıp hizalanmadığını seçin. 5. İletişim kutusunu kapatmak için OK tıklayın Tabs İletişim Kutusu Circuit Description Box için sekme ayarlarını girmede Tabs iletişim kutusunu kullanın.

51 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 43 Circuit Description Box sekme ayarlarını girmek için: 1. Edit Description penceresini açın. 2. Tabs iletişim kutusunu görüntülemek için Format / Tab seçin. 3. Tab Stop Position alanında sekmenin istediğiniz konumunu girin ve Set tıklayın. Bir sekme yerleştirmek için üstteki cetvel çubuğunu tıklayabilirsiniz. Sekme ayarlarını kaldırmak için: 1. İstediğiniz sekme ayarını vurgulayın ve Clear tıklayın. 2. Bütün sekmeleri temizlemek için Clear All seçin Date and Time İletişim Kutusu Circuit Description Box içinde biçimlendirilmiş tarih ve zaman girmek için Date and Time iletişim kutusunu kullanın. Circuit Description Box içinde bir tarih ve zaman girmek için: 1. Edit Description penceresini açın. 2. Tarih ve zaman eklemek istediğiniz konuma tıklayın. 3. Date and Time iletişim kutusunu görüntülemek için Insert / Date and Time seçin. 4. Available Formats listesinden istediğiniz tarih / zaman biçimini seçin ve seçim yerleştirmek için OK tıklayın Options İletişim Kutusu Circuit Description Box içinde kullanılan Ölçüm birimleri ve metin sarma ayarlarını seçmek için Options iletişim kutusunu kullanın. Ölçüm birimleri ve metin sarma ayarlarını ayarlamak için: 1. Edit Description penceresini açın. 2. Options iletişim kutusunu görüntülemek için Options / Rich Edit Options seçin ve Options sekmesini tıklayın. 3. Measurement Units kutusunda Inches, Centimeters, Points, Picas seçeneklerinden birini seçin. 4. İsteğe bağlı olarak imleci sürüklediğiniz zamanda bir kelime seçmek için Automatic Word Selection etkinleştirin. Bir kerede bir karakter seçmek istiyorsanız bu onay kutusunu temizleyin. 5. Rich Text sekmesini tıklayın ve bunlardan birin seçin: No wrap yazılan metin ENTER tuşuna basana kadar bir satırda olacaktır. Wrap to window yazılan metin pencerenin sonuna ulaşıldığında bir sonraki satıra gidecektir. Wrap to ruler yazılan metin sayfa sınırlarına ulaşıldığında yeni satıra gidecektir. 6. OK tıklayarak iletişim kutusunu kapatın Insert Object İletişim Kutusu Circuit Description Box eklemek için bitmap veya bir grafik gibi bir nesne seçmek için Insert Object iletişim kutusunu kullanın. Bir nesne eklemek için: 1. Edit Description penceresini açın. 2. Insert object iletişim kutusunu görüntülemek için Insert / Object seçin. 3. Yeni bir nesne oluşturmak için Create New düğmesini etkinleştirin (bu ayarlar varsayılandır). 4. Object Type listesinden istediğiniz nesneyi seçin. 5. İsteğe bağlı olarak dosya tanımlama simgesini görüntülemek için Display as Icon etkinleştirin. 6. OK tıklayın. Mevcut dosyadan bir nesne oluşturmak için: 1. Create from File düğmesini etkinleştirin. 2. File alanında istediğiniz dosya yolu ve adını girin veya Browse seçin ve Browse iletişim kutusundan görüntülenen istediğiniz dosyaya ulaşın. 3. İsteğe bağlı olarak orijinal dosyaya nesne bağlantısı için Link etkinleştirin. Orijinal dosya güncelleştirmeleri nesnede yansıtılır.

52 44 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı Simülasyonu Süresince Olayların Kaydırılması Açıklayıcı metin ve grafikler ile birlikte Circuit Description Box simülasyonda olaylar ile video, grafik ve metnin görüntü ve kaydırılma zamanlamasına izin verir. Metin, grafikler veya videonun görüntülemesi ve kaydırılmasının zamanlaması ile olan olaylarla prob özellikleri ayar ve tasarımında ölçüm probunu yerleştirerek yapın Simülasyon Süresince Metin Kaydırılması Bir simülasyon süresince otomatik olarak metni kaydırma yapmak için: 1. Circuit Description Box içinde istediğiniz gibi metni girin: 2. Simulate / Instruments / Measurement Probe seçin ve Aşağıdaki örnekteki gibi istenilen bir noktada bir prob yerleştirmek için tıklayın. Simülasyon bu noktada çalıştırılmamalıdır. Bu istenilen olayın meydana geldiği noktadır. Örneğin gerilim 5Volt a eşit olduğunda. Yerleştirilmiş prob devre simülasyonu yokken verinin olmadığının görüntülendiğine dikkat edin. 3. Probe Properties iletişim kutusunu görüntülemek için yerleştirilmiş proba çift tıklayın ve Description Box sekmesine tıklayın. 4. New tıklayın. Yanıp sönen metin imleci Condition(s) alanına taşır. 5. Condition(s) alanının sağındaki düğmeyi tıklayın ve görüntülenen açılır menüden eşiti yapın. Bu durumda şartı V=5 girdiğimizde, probtaki gerilim 5Volt a eşit olduğunda metin kaydırmaya gereken koşul elde edilecektir. 6. Action açılır listesinden Start Scrolling seçin. 7. Parameter alanında kaydırma hızını yazın. Örneğin 100 (Bu 10 saniye başına 100 pixel oranında kaydırmaya eşittir). 8. Apply tıklayın. Aşağıdakine benzer bir şeyle sonlandırın. 9. İletişim kutusunu kapamak için OK tıklayın. Simülasyon çalıştırıldığında probtaki gerilim 5Volta eşit olduğunda metin kaydırılacaktır. Bir tetikleme kapatıldığında, Description Box Triggers alanında vurgulayın ve Enabled onay kutusunu seçimini iptal edin.

53 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları Simulation araç çubuğunda Run / Resume Simulation tıklayın. Probe Properties iletişim kutusunda karşılaşılan Description Box sekmesinde şartlar ayarlandığında Circuit Description Box içinde metin kaydırılacaktır. Simulate tıkladığınızda Circuit Description Box açık bırakmayı unutmayın Bir Video Klip Oynatma Simülasyon süresince bir video klip oynatmak için: 1. Tools / Description Box Editor seçerek Edit Description penceresini açın. 2. Video klip yerleştirmek istediğiniz noktaya tıklayın. 3. Insert / Object seçin ve Create from File seçin. 4. Multisim de yansıtılan orijinal dosyayı değiştirmek istiyorsanız Link etkinleştirin. 5. Browse seçin ve istediğiniz video klipe gidin. 6. Klipi yerleştirmek için OK tıklayın. 7. Klip üzerine bir kez tıklayarak onu seçin ve Insert / Label seçin. Görüntülenen Description Label iletişiminin Label Name alanında etiketin ismini girin ve OK tıklayın. Klipin dosya ismi (bu durumda Filmclip.mpg ) aşağıda gösterildiği gibi görüntülenir. 8. Simulate / Instruments / Measurement Probe seçin ve aşağıdaki örnekteki gibi istediğiniz noktada bir prob yerleştirmek için tıklayın. Simülasyon bu noktada çalıştırılmamalıdır. Bu nokta istenilen şartın oluşacağı noktadır. Örneğin gerilim 5Volt a eşit olur. Yerleştirilmiş prob devre simülasyonu yokken verinin olmadığının görüntülendiğine dikkat edin. 9. Probe Properties iletişim kutusunu görüntülemek için yerleştirilmiş proba çift tıklayın ve Description Box sekmesine tıklayın. 10. New tıklayın. Yanıp sönen metin imleci Condition(s) alanına taşır. 11. Condition(s) alanının sağına düğmeye tıklayın ve görüntülenen açılır menüden eşiti yapın. Bu durumda şart V=5 yaptığımızda klipi çalıştırmak için gereken şartın probtaki gerilim 5 Volt olduğunda elde edileceği anlamındadır. 12. Action açılır listeden Play Media Clip seçin. 13. Parameter alanında Circuit Description Box içinde video klip etrafına yerleştirilen etiketin ismini girin. 14. Accept tıklayın. Aşağıdakine benzer bir şey ile sonlandırın.

54 46 Bilgisayar Destekli Devre Tasarımı 15. İletişim kutusunu kapamak için OK tıklayın. Devre çalıştırıldığında probtaki gerilim 5Volt a eşit iken video klip oynayacaktır. 16. Simulation araç çubuğunda Run / Resume Simulation tıklayın. Probe Properties iletişim kutusunun Description Box sekmesinde parametre ayarları ile karşılaşıldığında Video klip çalıştırılacaktır. Simulate tıkladığınızda Circuit Description Box açık bırakmayı unutmayın. Yukarıdaki süreci kullanarak simülasyon süresince audio kliplerini de çalıştırabilirsiniz Açıklama Etiketi İletişim Kutusu Simülasyon süresince oluşan belirli eylemlerin işaret noktası olan Circuit Description Box etiketler ekleyebilirsiniz. Örneğin devredeki belirli düğümlerde gerilim ön ayar değerlerinin altına düştüğünde metinde belirli bir noktaya atlamak isteyebilirsiniz veya diğer parametre ile karşılaşıldığında video klip çalıştırmak isteyebilirsiniz. Metindeki ve film klipindeki belirli noktada etiketle işaretlenir. Circuit Description Box içine eklemek için bir etiket oluşturmada Description Label iletişim kutusunu kullanın. Bir etiket eklemek için: 1. Edit Description penceresini açın. 2. İstediğiniz etiket nesnesini veya metin bloğunu seçin. (Bu etiketin içeriği olacaktır). 3. Insert Label iletişim kutusunu görüntülemek için Format / Insert Label seçin. 4. Label Name alanında etiket için bir isim girin. 5. Etiketin içeriğini Circuit Description Box içinde görüntülemek istiyorsanız Show Content in Description Bar onay kutusunu etkinleştirin. İkinci adımda seçtiğiniz nesne veya metin etiketin içeriğidir. 6. İletişim kutusunu kapamak ve seçiminizi onaylamak için OK tıklayın. Etiket aşağıdaki gibi görüntülenir. Alt ve üst raylar etiketi gösterir Etiket içeriği Etiketleri Düzenle İletişim Kutusu Circuit Description Box içinde mevcut etiketleri düzenlemek için: 1. Edit Description penceresini açın. 2. Edit Lables iletişim kutusunu görüntülemek için Edit / Labels seçin. Circuit Description Box içinde etiketlerin içeriğini göstermek veya gizlemek için istediğiniz gibi onay kutularını etkinleştirin veya iptal edin.

55 NI Multisim ve Temel Devre Uygulamaları 47 Bir etiketi silmek için istediğniiz etiketi vurgulayın ve remove tıklayın Diğer Eylemler Probe Properties iletişim kutusunun Description Box sekmesinde aşağıdaki eylemleri ayarlayabilirsiniz: Jump to Label Condition(s) alanında girilen şartlarla karşılaşıldığında Circuit Description Box içindeki metin Parameter alanında girilen etikete atlayacaktır. Pause Simulation Condition(s) alanında girilen şartlarla karşılaşıldığında simülasyon Parameter alanında girilen zaman miktarı (saniyede) kadar duraksatılacaktır. Stop Scrolling Condition(s) alanında girilen şartlarla karşılaşıldığında Circuit Description Box içindeki metnin kaydırılması durdurulacaktır Description Edit Çubuğu Açıklama düzenleme çubuğu aşağıdaki tabloda açıklanan düğmeleri içerir. Düğme Açıklama Add Question Link düğmesi, Geçerli imleç konumunda bir soru bağlantısı ekler. Insert Date and Time düğmesi, Tarih ve zaman için biçim seçeceğiniz Date and Time iletişim kutusunu görüntüler. View and Select Options düğmesi, Metin paketleme ve ölçüm birimlerini ayarlarını seçeceğiniz Options iletişim kutusunu görüntüler. Insert Embedded Object düğmesi, Ekleme için nesnenin türünü seçeceğiniz Insert Object iletişim kutusunu görüntüler. Create New Label düğmesi, Eklenecek olan yeni etiketin ismini gireceğiniz Description Label iletişim kutusunu görüntüler. Edit Labels düğmesi, Edit Labels iletişim kutusu görüntülenir. Bold düğmesi, Seçimi koyu yapar. Italic düğmesi, Seçimi italik yapar. Underline düğmesi, Seçimin altını çizer. Left Justification düğmesi, Sol kenar boyunca seçilmiş paragrafı hizalar. Center Justification düğmesi, Seçilmiş paragrafı merkeze hizalar. Right Justification düğmesi, Sağ kenar boyunca seçilmiş paragrafı hizalar. Font düğmesi, Seçilmiş metnin yazı tipi, boyutu ve rengini değiştirir. Color düğmesi, Seçilmiş metin için bir renk seçeceğiniz bir renk paleti görüntüler. Paragraph Format düğmesi, Paragraf biçim bilgisini gireceğiniz Paragraph iletişim kutusu görüntülenir. Insert Bullet düğmesi, Seçilmiş paragrafın başlangıcında bir maddeleme ekler. Insert Tabs düğmesi, Seçme biçim bilgisini gireceğiniz Tabs iletişim kutusunu görüntüler Bir Devreye Bir Şekil Bağlama Bir tasarım gereği üzerine herhangi bir geri besleme veya tasarım öngörünümleri, onaylama için devreleri gördermeye Multisim in şekil işlevselliğini kullanabilirsiniz. Şekil bir kez tamamlandığında tamamlanmış şekli içeren devre dosyası üreten kişye e postayı geri döndürülebilir. Eğitim sürümü kullanıcıları uzaktan tamalanan öğrencilere vermede sınavlar ve ödevler için faydalı kısımları bulacaklardır. Bir kez sorular cevaplandırıldığında tamamlanmış şekli içeren devre dosyası düğmeye tıklanarak eğitimciye eposta olarak gönderilir. Bir şekil soruların aşağıdaki türlerinin herhangi birini içerebilir. Multiple Choice doğru cevap iki veya daha fazla mümkün cevaptan seçilmiştir. True / False şekil üzerinde bir açıklama yapılır ve True veya False cevap seçilir. Data Entry sınırlandırılmış veri girişi için bir alan sağlar. Free Form çok geniş veri girişi için bir alan sağlar. Çift tıklandığında bağlantılı bir soruya doğrudan şekil doldurarak alacak olan Circuit Description Box içinde bağlantı ekleyebilirsiniz. Bu şekle koymak istediğiniz daha çok metin gerektirebilen belirli soruların daha fazla tanımlanmasında veya açıklandığında faydalıdır.

56