"Moşe", "Moses" ve "Hz. Musa" buraya yönlendirilmektedir. Diğer anlamları için Musa (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Musa (İbranice:&#;מֹשֶׁה&#;, ISO Mošeh, Modern:Mōş´eh),[not 1]Hristiyanlık, İslam ve Bahâîlik gibi İbrahimî dinlerde önemli bir peygamber, Yahudilikte ise en büyük peygamber[2][3] kabul edilen İbrani din büyüğüdür. İsrail'in on iki oğlundan biri olan Levi'nin soyundan geldiğine inanılır. Tanah'taki anlatımlara göre İsrailoğulları'nın önderi ve kanun koyucusu olan Musa, Tanah'ın ilk beş kitabının birleşimi olan Tevrat'ın gökten indiricisi olarak atfedilir.[4]
Rabbânî Yahudilik Musa'nın MÖ – aralığında yaşadığını, tarihçi Hieronymus MÖ , James Ussher&#;[en] ise MÖ aralığında yaşadığını iddia etmektedir.[5][not 2] Bilim dünyasının ortak fikir birliği Musa benzeri bir figürün yaşamış olma olasılığı göz önünde bulundururken, daha çok efsanevi bir figür olduğu yönündedir.[6][7][8][9][10]Çıkış Kitabı'na göre Musa, halkının, yani köleleştirilmiş bir azınlık halk olan İsrailoğullarının nüfuslarının arttığı ve bu nedenle Firavun'un, İsrailoğlullarının Mısır'ın düşmanları ile iş birliği kuracağı endişesini duyduğu bir dönemde doğdu.[11] Firavun, İsrailoğullarının nüfusunu azaltmak için tüm yeni doğan İbrani erkek çocuklarının öldürülmesini emrettiğinde, Musa'nın annesi Yohebed onu gizlice sakladı.
Firavun'un kızı Bithia&#;[en]'nın, Nil Nehri'nin yakınlarında bulunurken bebek olan Musa'yı bulması ve onu büyütmek istemesiyle Musa, firavun kraliyet ailesiyle birlikte büyüdü. Bir gün Musa, Mısırlı bir köle efendisinin bir İbrani'yi dövdüğünü gördü ve kimse olmadığını anlayınca yetkilerini kullanarak köle efendisini öldürttürüp kuma gizlettirdi. Ertesi gün iki İbrani'nin kavga ettiğini gördü ve haksız olana, "Niçin kardeşini dövüyorsun?" diye sordu. İbrani, "Kim seni başımıza yönetici ve yargıç atadı? Mısırlıyı öldürttüğün gibi beni de mi öldürtmek istiyorsun?" dedi. Musa korkuya kapılarak, "Bu iş ortaya çıkmış!" diye düşündü ve orada uzaklaşarak Medyen'a gitti.[12] Orada, Horeb Dağı&#;[en]'ında, yanan bir çalının ardında görünen Rab'bin Meleği&#;[en] ile karşılaştı ve onunla konuştu.[13]
YHVH, İsrailoğulları ve Firavun arasında barış yapmak için Musa'yı Mısır'a geri gönderdi. Lisanı daha düzgün olduğunu ve kendisini doğrulamasını sağlaması için[14] Musa'nın ağabeyi Harun'un da Musa'ya eşlik etmesini emretti.[15]On Bela'dan sonra Musa halkını, İsrailoğullarının Mısır'dan Çıktıkları yerin ötesine götürdü. Ardından Musa'nın On Emir'i aldığı Sina Dağı'na yerleştiler. Yaklaşık kırk yıl bu topraklarda yaşadıktan sonra Musa, Nibu Dağı'nda, Vadedilmiş Topraklar üzerinde yaşamını yitirdi.
Adının etimolojisi[değiştir kaynağı değiştir]
İslam'da M´ūsā Alėyhîssalam (موسى عليه السلام) şeklinde anılır, peygamber olarak kabul edilir. Musa Kur'an'da, Muhammed dahil diğer tüm İslami peygamberlerden daha çok kendisinden bahsedilen kişidir.[54][55][56]
Kur'an'da Mūsā, tıpkı Muhammed gibi hem nebî hem de resûl olarak tanımlanır; ikinci tanımlama Mūsā'nın, kavmine ayetler ve kanunlar getiren peygamberlerden biri olduğuna işaret eder.[59]Hadislerden biri veya Muhammed'in yaşamıyla ilgili geleneksel anlatılar&#;Müslümanların5 vakitlik ibadetleri ile sonuçlanan&#;M´ūsā ile Muhammed arasında, cennette gerçekleşen bir karşılaşmayı anlatır.[61]Huston Smith bu buluşmanın, "Muhammed'in hayatındaki en önemli olaylardan biri" olduğunu söylüyor.[62]
Kur'an'da Mūsā'dan isimli veya isimsiz atıflarla kere bahsedilir; bahsi geçen ayetler arasında –61, –60, –93, –04, –97, –66, –14, –46, –30, –55, –31, –25 ve diğerleri bulunur. Kutsal Kitap'ta anlatılan Mūsā'nın yaşamındaki kilit olayların çoğu ve Kutsal Kitap'ta bulunmayan Hızır'la karşılaşma hikâyesi Kur'an'ın farklı Surelerine dağılmış olarak bulunur.
Mūsā'nın Kur'an'daki hikâyelerinde, bebekken bir tekneye konulup Nil'in sularına saklaması ve böylece onun tamamen Allah'nın korumasına terk etmesi, annesine Allah tarafından emredilir.[64] Ancak Kur'an'a göre, Tanah ve Kutsal Kitap'takinin aksine M´ūsā'yı Nil'in sularında yüzerken Firavun'un kızı değil karısı (Rivayetlere göre adı Asiya&#;[en] idi) bulur. Asiye Firavun'u Mūsā'yı oğulları olarak sahiplenmeye ikna eder.[65][66][67]
Kur'an'daki başlıca M´ūsā anlatıları; Firavun'a, Allah'ın varlığını ve ilahi mesajlarını kabul ettirmeye çalışmasını,[68] ve İsrailoğullarının kurtuluşuna giden yolda liderlik misyonu yapmasını vurgulamaktadır.[69] Allah Mūsā ve kardeşi Haruna İsrailoğullarını Mısır'dan çıkartmalarını emreder. Çıkış sonrası Sina dağına ulaşırlar ve Mūsā, Onları Kenan'a girmeye teşvik eder, ancak İsrailliler Kenanlılarla savaşacakları ve bir ihtimal yenilgi yaşayacakları korkusuyla Kenan'a girmek istemezler. Bunun sonrasında İsrailliler için çölde 40 yıllık göçebe yaşamı başlar.[70]
Bazı İslami geleneklerin iddialarına göre M´ūsā, Eriha'daki Makam El-Nabi M´ūsā'ya gömülmüştür.[71]
Suhuf[değiştir
nest...
166626 166627 166628 166629 166630