Çınar Vakası Nedir

Vaka-i Vakvakiye ya da Çınar Vakası, Osmanlı Devleti'nde yüzyılda IV. Mehmet‘in saltanatı sırasında 4 Mart - 8 Mart tarihleri arasında İstanbul’da çıkan askeri bir ayaklanmadır.

’da sadrazam olan Süleyman Paşa, sürüp giden para darlığı nedeniyle askerin aylığını, ayarı bozuk akçeyle ödemişti. Askerler de bu akçeler ile alışveriş yapmak isteyince esnaf ile aralarında anlaşmazlık ve kavgalar çıktı. Ayrıca Girit’ten dönen birkaç yüz yeniçeri de dokuz ay ulufelerini alamadıkları için hoşnutsuzdu.

Bunu üzerine Hasan Ağa, Şamlı Mehmed Ağa ile Galata voyvodalarından Karakuş Mehmed Ağa’nın da kışkırtmalarıyla yılın da yeniçeri ve sipahiler, ulufelerinin ödenmemesi yüzünden isyan ettiler.

Olay üzerine toplanan ayak divanında Mihter Hasan Ağa söz alarak, henüz genç yaştaki IV. Mehmed'e kendisine karşı olmadıklarını bildiren bir duadan sonra i30 kadar devlet adamının idamlarını talep ettiklerini söyleyerek kişilerin adları yazılı bir defteri padişaha verdi.

Padişah listede olanların canlarının bağışlanmasını istediyse de isyancılar direndiler. Padişah Ayaklanmanın kolaylıkla bastırılamayacağı anlaşılınca, Alay Köşkü’nde isyancıların isteklerini kabul etti; öldürülmelerini istedikleri 30 kişiden bazıları öldürüldü ve cesetleri Atmeydanı’ndaki büyük çınar ağacına asıldı.

Söylentiye göre, üstünde cesetler olan bu ağacın , İslam inancında adı geçen, Cehennem'de bulunan ve meyveleri insan kafası olan Vakvak ağacına benzetilmesi sebebiyle Vaka-i Vakvakiye olarak adlandırılmıştır.

Başka bir görüşe göre de  ;Bu ayaklanma sonunda, isyancılar tarafından ölüme mahkûm edilen kişiler Atmeydanı'nda bulunan büyük bir çınar ağacının dallarına asılmış oldukları için bu ayaklanmaya Çınar Vakası da denmiştir.

Ayaklananlar ise , 8 Mart günü, öteki kaçakların bulunup idam edilmeleri koşuluyla dağıldıseafoodplus.infonmacı elebaşılar bu olaydan sonra meydan ağaları olarak ün salıp büyük etki kazandılarsa da 8 Mayıs ’da, Sadrazam Boynuyaralı Mehmet Paşa’yı sarayda toplantı bahanesiyle divana çağrılıp öldürüldüler. Ayaklanmanın öteki ileri gelenleri de kent kapıları iki gün kapatılıp ele geçirilerek öldürüldüler.

Çınar Vakası nedir? Vaka-i Vakvakiye nedir? Vaka-i Vakvakiye ne demektir?

Vaka-i Vakvakiye (Çınar Vakası);  Osmanlı Devleti'nde isyancıların çınar ağacına asılarak teşhir edildiği olaylardır.  En ünlüsü yüzyılda IV. Mehmet‘in saltanatı sırasında 4 Mart - 8 Mart tarihleri arasında İstanbul’da çıkan Yeniçeri ayaklanmasının bastırılmasılmasında sonrası isyancıların asıldığı olaydır.

Tarih kaynaklara göre, yılında Girit'ten dönen Yeniçeriler paralarını alamadıkları için isyan edince, Padişah IV. Mehmet isyancıların idamını istediği Kızlar Ağası ve Kapı Ağası ile müsahibini boğdurtur. Cesetleri isyancılara verilir. İsyancılar cesetlerden kestikleri başları, At Meydanı’ndaki bir çınar ağacının dallarına asarlar. İstanbullular, dalları insan kafasıyla dolu ağaca Vakvak Ağacı (Şecere-i Vakvak)  derler.

Osmanlı Tarihçileri olayı “bir memlekette bir acayip ağaç varmış, meyveleri insan şekil ve suretinde imiş, 'vak vak' diye de ses verirmiş, bundan o çınar ağacına “Vakvak Ağacı” adı verildi ifadeleri ile kaydederler. Din bilginleri ise bu çınarı telmih sanatı ile “cehennemin meyveleri insan başı olan ünlü vakvak ağacına” benzetirler.

İkinci Vaka-i Vakvakiye , II. Mahmud’un yılında Yeniçeri Ocağını kapatması (Vakayı Hayriye) sırasında çıkan isyanlar sonrası yaşanmıştır. İsyan eden Yeniçerilerden yakalananlar idam edilir, cesetleri Yeniçerilerin daha önce devlet adamlarının cesetlerini astıkları çınara asılır. Ağaç insan şeklinde meyve verdiğine inanılan cehennem ağacı Şecere-i Vakvak'a (Vakvak Ağacı) benzetildiği için bu olaya da Vaka-i Vakvakiye (Vakvak Olayı) adı verilir.

Keçecizade İzzet Molla, bu manzarayı şu mısraları ile ölümsüzleştirir:

“Bir zaman ehl-i fitne Cami-i Han Ahmed'de Bi-günah asmıştı kullarını Hallâk’ın
Şimdi erbâb-ı şeka’nın dökülüp kelleleri Meyva vaktine yetiştik Şecer-i Vakvak'ın”

Bakınız: Vakvak Ağacı: Şecere-i Vakvak