Neden Koku Ve Tat Alamıyorum

Koku ve tat alma duyusunun kaybı, basit bir rahatsızlık olarak görülmemelidir. Çünkü kişinin tat ve koku alma duyusunun altında yatan sebeplere bağlı olarak ciddi hastalık belirtileri ile karşılaşması mümkün olabilir. Soğuk algınlığı ve kronik rinit ile bağlantılı olmadan aniden ortaya çıkan koku ve tatalma bozukluğu halinde mutlaka en kısa sürede doktora muayene olmak gerekir. Son dönemde ortaya çıkan koronavirüsün de temel belirtilerinden olan koku ve tat alma kaybı üzerinde durulması gereken bir sağlık sorunudur.

Koku ve Tat Alma Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Koku ve tat alma bozukluğu sebepleri bazı durumlarda doğuştan meydana gelebileceği gibi bazı durumlarda ise sonradan oluşabilir. Kişide doğuştan gelen koku ve tat bozukluğu varsa hasta tek bir kokuyu veya bazı kokuları duyamaz. Spesifik anozmi adı verilen doğuştan meydana gelen koku ve tat alma bozuklukları dışında sonradan meydana gelen koku ve tat kaybının sebepleri şunlardır:

• Vitamin eksikliği
• Ağız kuruluğu
• Demans ve Alzheimer hastalığı
• Beyin sarsıntısı veya kafa travması
• Tükürük bezi hastalığı
• Nazal polipler
• Sinüs enfeksiyonu
• Soğuk algınlığı ve gripler
• Yaşlanma
• Uyuşturucu ve ilaç kullanımı
• Baş bölgesine radyasyon tedavisi uygulanması
• Yüz felci
• Yoğun sigara tüketimi
• Travmalar
• Parkinson hastalığı
• Kimyasal kokulara maruz kalma

Koku ve Tat Alma Bozukluğu Muayenesi Nasıl Yapılır?

Koku ve tat alma bozukluğu muayene edilirken temelde koku testi yapılır. Bu test sırasında objektif ve subjektif olarak farklı makineler ile koku incelemesi gerçekleştirilir. Günümüzde koku ve tat alma bozukluğu ile ilgili 8’li test ve 40’lı test olarak adlandırılan iki farklı muayene türü vardır. Bu testler dışında doktor koku ve tat kaybı olan kişiden bilgisayarlı tomografi veya MR gibi testler de isteyebilir.

Koku ve Tat Alma Bozukluğu Nasıl Geçer?

Koku ve tat alma sorunu arkasında yatan sebebe bağlı olarak kısa bir süre içinde geçebilir. Genellikle bu soruna yol açan hastalıkların tedavi edilmesinden sonra koku ve tat duyusu yeniden gelir. Burun etinin alınması gibi ameliyat gerektiren tedavi yöntemleri uygulayarak da koku ve tat alma sorunu ortadan kalkabilir. Viral bir enfeksiyon sonucu kayıp yaşanmışsa koku ve tat alma duyusu geri kazanılabilir.

Koku ve Tat Alma Bozukluğu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Koku ve tat alma bozukluğu tedavi sürecinde başarılı sonuç alınabilmesi için hastanın burun deliklerinin havalandırılması gerekebilir. İlaçlı tedavi yöntemleri dışında koku alma egzersizleri yaparak da tat ve koku kaybı ortadan kalkabilir. Genellikle koku ve tat alma bozukluğunda uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır:

• Alerji gideren ilaçların kullanılması
• Burundaki polip ve tümörlerin temizlenmesi
• Ağız kuruluğu tedavisi
• Uyuşturucu ve sigara alışkanlığının bırakılması
• Hastalıklı dişlerin tedavisi

Covid ile enfekte hastaların % 34-98' inde diğer bulgularla beraber veya tek başına koku-tat bozukluğu ortaya çıktığı bildirilmiştir. Konunun iyi anlaşılabilmesi için bazı bilgilere ihtiyaç vardır. 

Acı, ekşi, tuzlu gibi tatlar dilin üzerindeki tat cisimcikleri tarafından algılanır. Kahve, kavun, muz gibi özgül tatlar ise aslında kokudur. Gıdanın çiğnenmesi sırasında ortaya çıkan koku tanecikleri genizden buruna ulaşır, burnun en üst kısmındaki koku hücreleri tarafından algılanır ve beyne iletilir. İşte koku alma eksikliğine bağlı olan tat bozukluklarının temelinde burundaki problemler yatar. 

Koku alma bozukluğu başlıca:

• Burnun üst kısmında hava geçişini engelleyen patolojilerde (tümör, burun polipi, yoğun sinüzit akıntısı gibi),
• Koku bölgesini tutan virütik hastalıkların (nezle, covid ve diğer enfeksiyonlar) bu bölgedeki sinir hücrelerini tahrip etmesine bağlı olarak, 
• Merkezi veya periferik sinir sistemini tutan bazı hastalıklarda görülebilir. 

Bir çalışmada, covid hastalarının koku alma duyularını kaybetme ihtimalinin, diğer üst solunum yolu viral enfeksiyonlarına göre 27 kat daha fazla olduğunu ortaya konmuştur. Koku bozukluğu ani, hızlı ve tam veya tama yakın olmasıyla karakterizdir. Mekanizması ile ilgili değişik teoriler mevcuttur. Bazen kokuyu farklı ve kötü algılama (parozmi) şeklinde de görülebilir. 

Hastaların çok büyük bir kısmında tam olarak düzelir. Düzelme süresi ortalama 7-10 gün arasındadır. 

Düzelmeyen hastalarda sistemik ve/veya topikal (burun spreyi şeklinde)  kortikosteroid tedavisi yapılabilir. Bazı çalışmalarda A vitamini ihtiva eden spreylerin de faydalı olabileceği bildirilmiştir. Tedavilerle veya kendiliğinden geçmiyorsa koku egzersizi verilebilir. Her gün okaliptüs, karanfil veya limon gibi uçucu yağ şişelerinden birkaç defa koklanması tavsiye edilir.