CÜMLENİN ÖGELERİ BULUNURKEN;
Cümlenin öğeleri; arasöz, yardımcı ve temel öğeler olmak üzere üç alt gruba ayrılmaktadır. Temel öğeler, anlam belirten her cümlede yüklem ve özne halinde yer alırlar. Yardımcı öğeler ise; nesne, yer tamlayıcısı, zarf tamlayıcısı ve edat tümleci olarak belirtilebilir.
Cümlenin Öğelerini Bulmak İçin Hangi Sorular Sorulur Nedir
Özneyi bulmak için yükleme yöneltilen bazı sorular vardır. Bu soruları yükleme sorarak özneye kolayca ulaşabilirsiniz. Özneyi bulmak için yükleme ne ve kim? sorularını sormak yeterlidir.
Cümlede yaklaşma, bulunma, uzaklaşma bildiren, yüklemi yer anlamıyla tamamlayan öğedir. Yer tamlayıcısı “-e, -de, -den” ekleriyle oluşan sözcük veya sözcük gruplarıdır. Dolaylı tümleç, yükleme sorulan “kime, kimde, kimden; nereye, nerede, nereden; neye, neyde, neyden?” gibi sorularla bulunur.
Türkçede asıl öğe en sonda bulunduğu, yardımcı öğeler daha önce geldiği için Türkçe söz dizimine göre yüklem cümlenin en sonundadır. Bütün öğeler sıralanır, sonra bunlarla hazırlanan haber veya yargı yükleme yüklenir. Gökyüzünün başka rengi de varmış. Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı.
Türkçe cümle yapısında öğe dizilişi şöyledir: Özne + tümleçler + yüklem. Yüklem sonda bulunur; ama meselâ şiirde yüklem cümlenin herhangi bir yerinde olabilir. Diğer öğelerin yeri önem sırasına göre değişebilir.
Dolaylı tümleç; yüklemin anlamını yer, bulunma ve yönelme açısından tamamlayan ögedir. Genellikle -e, -de ve -den eklerinden birini alır ve yükleme sorulan "nereye, nerede, nereden; kime, kimde, kimden; neye, neyde ve neden" sorularının yanıtlarıdır.
Özne ve belirtisiz nesne “ne, kim”, belirtili nesne “neyi, kimi”, dolaylı tümleç “nereye, nerede, nereden; kime, kimde, kimden; neye, neyde, neyden …”, zarf tümleci ise “nasıl, niçin, neden, ne zaman, ne kadar, neyle, ne şekilde, ne biçim, ne gibi, kimle, neyle …” soruları sorularak bulunur.
» Dolaylı tümleç, yükleme sorulan “nereye?, nerede?, nereden?, kime?, kimde?, kimden?, neye?, nede?, neden?” sorularının cevabıdır.
MERHABA!! ⇆ kimin sorusu cümlenin ögeleri konusunda kullanılmaz! CÜMLENİN ÖGELERİ, cümlenin ögeleri; yüklem, özne, nesne ( belirtisiz nesne, belirtili nesne ) , dolaylı tümleç, zarf tümleci olarak ayrılır.
Belirtili nesnenin cümle içinde belirli bir yeri yoktur. Kullanıldığı yere göre cümleye değişik anlamlar katar. » Belirtisiz nesne daima yüklemden hemen önce gelir. Yüklemle belirtisiz nesne arasına “de, dahi, bile” edatlarından başka bir kelime giremez.
Bu kelime ya da kelime öbeği genellikle belirtme -i hal ekini almış olur. Yani belirtme -i hal eki alan her kelime bize belirtili nesne öğesini vermektedir. Belirtisiz nesne ise belirtme hal ekini (-i) almayan sözcüklerdir. Belirtisiz nesnede kelime cümle içinde yine bir eylemi belli eder ve işten etkilenen konumdadır.
Özneyi de bu sorularla bulduğumuz için, şuna dikkat etmek gerekir. “Ne / kim?” soruları, cümlede “işi yapan kişiyi” mi gösteriyor; yoksa “işten etkilenen varlığı / kişiyi” mi gösteriyor? Eğer işi yapanı bulduruyorsa, bu öznedir. İşten etkilenen ise “belirtisiz nesne” kabul edilir.
Cümlenin Öğeleri: Yüklem, Özne, Nesne, Dolaylı Tümleç, Zarf Tümleci, İlgeç Tümleci.
Temel öğeler yüklem ve öznedir. Cümlenin yardımcı öğeleri ise cümlenin kuruluşu için mutlaka gerekli olmayan fakat yargıyı türlü yönleri ile tamamlayan, geliştiren ve açıklayan öğelerdir. Cümlenin yardımcı öğeleri ise şunlardır: nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci ve edat (ilgeç) tümlecidir.
Yön zarfları ek almadan kullanılır ve fiile sorulan "nereye" sorusuna cevap verir. * Çoğu “–eri” ekiyle yapılmıştır. “ileri, geri, beri, doğru, içeri, dışarı, aşağı, yukarı.”
Yüklem; cümlede özne tarafından gerçekleştirilen eylemi, oluşu, hareketi veya bir olguyu ya da yargıyı bildiren sözcük veya sözcük grubu. Özne ile birlikte cümlenin ana öğelerinden biridir. Yüklemler fiil veya isim soylu olabilir: Öğretmen sınav kâğıtlarını dağıttı.
Cümleler, anlamına, yapısına, yüklemin türüne ve yerine göre dörde ayrılır. Yapısına göre cümleler de basit, sıralı, bağlı ve birleşik olmak üzere dört ana başlıkta toplanır. Basit cümlelerde bir fiil yer alırken, bir fiil ve bir fiilimsiden oluşan tümcelere birleşik cümle denir.
Öğe sayısı bir varlığın topluluğu oluşturan küçük parçaların sayısı yani adeti (tanesidir).
Cevap: Özneyi bulabilmek için Yükleme kim ve ne soruları sorulur. Özne; Cümlede yüklemin bildirdiği işi, hareketi yapan ya da oluş içinde bulunan öğedir. Özne, cümlenin temel öğesidir; ancak her cümlede bulunmak zorunda değildir.
Nesne, cümlede öznenin yaptığı iş ve eylemden doğrudan etkilenen ögedir. Düz tümleç olarak da bilinir. Yüklemi geçişli bir fiil olan cümlelerde bulunur. Yükleme "ne", "neyi" ve "kimi" soruları sorularak bulunur.
Şayet bu öğeler yoksa o kelime grubu cümle değildir. Bu sebeple edilgen çatılı cümlelerde "Cam kırıldı." örneğinde olduğu gibi "cam" nesne (eylemden etkilenen varlık) olduğu halde cümlenin temel öğelerinden özne bulunmadığı için özne kabul edilir ve bu tip özneler "sözde özne" olarak nitelendirilir.
Edat yani ilgeç, kendi başlarına herhangi bir anlam taşımayan fakat farklı kelimelerle birlikte kullanıldığı zaman ayrı bir anlam kazanan sözcük türleridir. Cümlelerde bir edat söz öbekleri ile beraber kullanılırsa bu söz öbeklerine edat tümleci adı verilir.
Zarf tümleci cümlede yüklem ile bildirilen iş, oluş veya yargının zamanını, durumunu, miktarını, yönünü, koşulunu vs. bildiren öğedir. Yükleme yöneltilen ne zaman, nasıl, ne kadar, nereye, hangi takdirde vb. soruların yanıtı niteliğindedir: "Ablamlar haftaya yola çıkacaklarmış." (eylemin zamanını belirtir)
» Zarf tümlecini bulmak için yükleme “nasıl?, ne zaman?, ne kadar?, nereye?” ve “kiminle?, neyle?, niçin?, neden?, niye?”soruları sorulur.
] Zarf tümlecini bulmak için yükleme "nasıl?, ne zaman?, ne kadar?, nereye?" ve "kiminle?, neyle?, niçin?, neden?, niye? "soruları sorulur.
Cümlede dolaylı tümleci bulmak için özneyle birlikte yükleme "nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, neye, nede, neden" soruları sorulur: Şu çiçekleri eve bırakır mısın? (Nereye bırakır mısın?) Bugün hastaneye gideceğim.
Cansız olan varlıkların hepsini nesne olarak isimlendiriyoruz. Araba, bilgisayar, bardak, çatal bunların hepsi birer nesnedir.
Mütemmim ve Meful adıyla da bilinen tümleçler, belirtili / belirtisiz nesne, zarf tümleci ve dolaylı tümleç olmak üzere dörde ayrılır.
Dilbilimsel tipolojide özne-nesne-fiil (subject-object–verb veya SOV), öznenin birinci, nesneninin ikinci ve fiilin üçüncü çıktığı bir cümle yapısıdır.
Özne ya da fâil, bir cümlede yüklem ile bildirilen işi, eylemi ya da oluşu yerine getiren veya yüklem vasıtasıyla hakkında bilgi verilen öğe. Özne yükleme sorulan "kim" ve "ne" soruları ile tespit edilir.
Maybe you are interested in:
terimler toplamı nasıl bulunur?
Related searches
Dolaylı tümleç; yüklemin anlamını yer, bulunma ve yönelme açısından tamamlayan ögedir. Genellikle -e, -de ve -den eklerinden birini alır ve yükleme sorulan "nereye, nerede, nereden; kime, kimde, kimden; neye, neyde ve neden" sorularının yanıtlarıdır. Örnekler: