Nötropeni Düşüklüğü

Nötropeni, kanda yeterli miktarda beyaz kan hücresi olmadığı zamandır. Nötrofil adı verilen bu hücreler bakterilerle savaşır. Bakteriler enfeksiyonlara neden olan mikroplardır. Yeterli nötrofil olmadan ciddi enfeksiyonlar meydana gelebilir. Nötropenili çocukların çoğu, herhangi bir enfeksiyon belirtisi varsa hemen tıbbi bakıma ihtiyaç duyar. Yaygın belirtiler arasında ateş, kızarıklık veya titreme bulunur. Hızlı tedavi ile nötropenili çocuklarda enfeksiyonların çoğu iyileşir. 

Nötropeni Belirtileri Nelerdir?

Diğer çocuklarla karşılaştırıldığında, nötropenili bir çocukta enfeksiyonlar olabilir. Bu enfeksiyonlar:

• Daha sık,
• Daha şiddetli olur ve
• Hızla kötüleşir. 
• Semptomlar, çocuğun ne tür bir enfeksiyonu olduğuna bağlıdır (örneğin, kulak enfeksiyonu olan bir çocukta kulak ağrısı).

Nötropeni Neden Olur?

Nötropeni olan birinin kan dolaşımında düşük sayıda nötrofil vardır. Nötropeni şu durumlardan kaynaklanabilir:

• Enfeksiyonlar,
• İlaçlar (kemoterapi gibi),
• Radyasyon tedavisi,
• Genetik (kalıtsal) bir problem,
• Kemik iliği (kan hücrelerini oluşturan kemiklerin içindeki süngerimsi kısım) iyi çalışmıyorsa,
• Nötrofillere saldıran mikropla savaşan bağışıklık sistemi (otoimmün nötropeni denir). 

Nötropeni Nasıl Teşhis Edilir?

Diğer nötropeni formlarında olduğu gibi, ilk tanı testi tam kan sayımı testi olan CBC&#;dir. Mutlak nötrofil sayısı (ANC) tipik olarak mikrolitre başına hücrenin altındadır ve &#;ün altında olabilir. Genellikle hemoglobin ve trombosit sayısı normaldir. Periferik kan yayması, kan hücrelerinin mikroskop altında incelenmesi de yapılabilir. Nötrofil sayısı az olsa da normal bir görünüme sahiptirler. Bir çocuğun neden nötropenisi olduğunu öğrenmek için bir doktorunuz şunları da yapabilir: 

• Çocuğunuzun kanının mikroskop altında incelenmesi, 
• Mikroskop altında incelemek için küçük bir miktar kemik ilik alınması, 
• Enfeksiyon testleri ve
• Genetik testler.

Nötropeni Nasıl Tedavi Edilir?

Nötropeni tedavisi, nedenine ve ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tüm vakaların tedaviye ihtiyacı yoktur. Çocukluk çağı otoimmün nötropenisi için spesifik bir tedavi yoktur. Anti-nötrofil antikorları kendiliğinden kaybolur ve nötrofil sayısı normale döner. Ortalama 20 ay süren nötropeni ile 5 yaşına kadar spontan iyileşme görülür. Nötropeni enfeksiyon riskini arttırdığından, tüm ateşler tıbbi değerlendirme gerektirir. Ateşi çıkarsa, çocuğunuz tipik olarak tam kan sayımı, kan kültürü (bakteri aramak için kanı cam şişelere koyarak) ve en az bir doz antibiyotik alacaktır. ANC hücre/mL&#;den azsa, çocuğunuz muhtemelen gözlem için IV antibiyotik ile hastaneye yatırılacaktır. Çocuğunuz iyi görünüyorsa ve ANC hücre/mL&#;den yüksekse, ayakta tedavi takibi için muhtemelen eve taburcu edileceksiniz.

Enfeksiyonun önlenmesi ve tedavisi

Çocuğunuzun doktoru enfeksiyondan kaçınmaya yardımcı olacak yollar önerebilir. Çocuğunuzun enfeksiyondan kaçınması için şunlar yapılabilir:

Sık el yıkama,

Kalabalıktan kaçınmak ve hasta insanlarla teması sınırlamak,

Önerilen tüm aşıları almak,

Diş etleriyle ilgili sorunları önlemek için iyi diş bakımı ve düzenli diş muayeneleri.

Ateş, bir enfeksiyon belirtisidir ve hemen müdahale edilmesi gerekir. Enfeksiyon kapan bir çocuğun, enfeksiyonunun kontrol altına alındığından emin olana kadar hastanede kalması gerekebilir.

Vücudumuzda kemik iliği adını verdiğimiz, bazı kemiklerin içerisinde bulunan bölümlerde beyaz kan hücreleri (lökosit), kırmızı kan hücreleri (eritrosit) ve kan pulcukları (trombosit) üretilir. Bazı kemoterapi ilaçları kemik iliğine etki ederek bu hücrelerin yapımını engeller ve sayılarının azalmasına neden olabilir. Bu duruma kemik iliği baskılanması adı verilir.

 Bu durumun tesbiti için tam kan sayımı (TKS, CBC (complete blood count), hemogram) yapılması gerekir. Kemik iliği baskılanmasının en önemli sonucları anemi, trombositopeni ve lökopenidir. TKS’da, eritrositte düşme varsa anemi, trombosit sayısındaki azalmaya trombositopeni, lökosit olması gerekenden az ise lökopeni denir.

Normalde beyaz kan hücreleri vücudumuzu enfeksiyonlardan korur ve beyaz kan hücrelerinin sayısı azaldığı zaman enfeksiyona daha yatkın hale geliriz. Beyaz kan hücrelerinin birkaç tipi vardır, bunlardan biri nötrofildir. Nötrofil sayısının düşmesine nötropeni denir. Nötropeni, kemoterapinin hemotolojik yan etkilerinden en sık görülenidir. Tam kan sayımında beyaz kan hücrelerinin (BKH) adı lökosit, BKH, white blood cell ( WBC), akyuvar olarak da geçebilir ve sayıları mm³  de ila arasındadır. Nötrofiller, beyaz kan hücrelerinin alt grubudur ve TKS’da değeri –/mm³’tür. Nötropeni, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre mutlak nötrofil sayısının /mm³’ün altında olmasıdır. Başka bir tanıma göre nötropeni; mutlak nötrofil sayısının /mm³’ün altında olması veya mutlak nötrofil sayısının –/mm’ün arasında olup takip eden 24–48 saat icinde /mm³’ün altına düşmesi ihtimali olmasıdır.

Nötropeni genel olarak periferik kanda mutlak nötrofil sayısının azalması olarak tanımlanmaktadır. Febril nötropeni ise nötropeniye ateşin eşlik etmesi durumudur.
 

Nedenleri Nelerdir?

Nötropeninin pek çok nedeni vardır. Nötropeni, kemoterapi ilaçlarının yan etkisi olabileceği gibi, lösemi, lenfoma ya da kanserin kemik iliğine yayılması nedeniyle hastalığın kendisi kemik iliğini etkileyebilir, ya da kemik iliğini etkileyen rayoterapi alması nedeniyle nötropeni oluşabilir. Bu yazı kemoterapiye bağlı nötropeniye özel olarak hazırlanmıştır. 70 yaş üzeri kişilerde, AIDS, böbrek nakli gibi bağışıklık sistemi baskılayan hastalıklarda nötropeni için risk daha fazladır. Şiddetli ve uzun süreli nötropenisi olan kişilerin enfeksiyon riski daha fazladır.
 

Nasıl Tanı Konulur?

Nötropeni tanısı yapılan kan testi ile konur. Nötropeni, kemoterapi ilaçlarının yaygın görülen yan etkisi olduğu için doktorunuz ne zaman kan testi yaptıracağınız konusunda size bilgi verecektir. Bazen nötropeni nedenini tespit etmek için başka testlerin de yapılması gerekebilir.
 

N&#;tropeni Varsa Neler Yapmalıyız?

Beyaz küreler, kemoterapi uygulamasından gün sonra düşmeye başlar, en düşük düzeye 2. haftada ulaşır ve 3. haftada normale dönerler. Bir sonraki kemoterapiniz nötrofil hücrelerimiz normale döndüğünde başlar, eğer hala düşük seviyede ise doz azaltılabilir ya da o kür geciktirilebilir.

Doktorunuz nötropeninin ağırlığına, süresine ve enfeksiyon varlığına göre antibiyotik önerebilir. Kemoterapiye bağlı nötropeniye ateş eşlik ediyorsa, doktorunuz Koloni Uyarıcı Faktör adını verdiğimiz ilacı önerebilir. Bu ilaç vücudumuzun beyaz kan hücresi ve diğer lökosit tiplerini yapmasına yardımcı olur. Tüm kemoterapi alan hastalar bu ilacı kullanmak zorunda değildir.

Kaynak: Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Kanser ile Mücadele.Nötropeni Nedir.