ÃocuÄu tek baÅına düÅünmek mümkün deÄildir, çocuk ailesi ile bir bütündür. Aileler çocukların ilk öÄretmenleridir ve okula baÅlayana kadar çocuklarının geliÅim ve eÄitimlerinden birinci derecede sorumludurlar. Ãocuklar okula baÅladıÄında bu sorumlulukları sona ermez, sadece bunları okulla öÄretmenlerle paylaÅırlar.
EÄitimciler olarak baÅarılı bir eÄitim amaçlıyorsak, içine anne â babayı da alan, aile katılımını hedefleyen, planlamalar yapmak ve etkinlikler oluÅturmak zorundayız. Ailelerin çocuklarının eÄitimi konusunda sahip oldukları sorumluluk ve güç, planlı aile katılımı etkinlikleriyle sürekli ve etkin hale getirilebilir.
Aile katılımı neden gerekli? Acaba doÄru zamanda ve doÄru yöntemlerle mi ilerliyorsunuz? Herkes tarafından önemi bilinmekle birlikte uygulamaya geçirmekte zaman zaman zorlanıldıÄı da bilinmektedir. Size çalıÅmalarınızda yol gösterici olması açısından Åimdi bu konuyu detayları ile inceliyor olacaÄız.
Aile katılımı; çocuÄun geliÅimi, öÄrenmesi, okuldaki ve hayattaki baÅarısı için vazgeçilmez bir güçtür. Uzun yıllar aile katılımına yönelik yapılan araÅtırmalar bize Åunu tekrar tekrar göstermiÅtir: 'Katılan ailelerin' çocuklarının; saÄlıklı, bilgili, sorumluluk sahibi bireyler olma Åansları daha yüksektir. Ãnemi, etkileri ispatlanmıŠolsa da bizde ve pek çok baÅka ülkede uygulamaya geçirilmesinde zorluklar yaÅanmaktadır.
Aileler çocuklarının ilk öÄretmenleri olarak, onlar okula başlayana kadar gelişimlerinden ve eÄitimlerinden birinci derecede sorumludur. Ebeveynlerin bu sorumlulukları çocukları okula başladıgÌında sona ermez, sadece bunları öÄretmenlerle paylaÅmaya baÅlarlar. Ailelerin çocuklarının eÄitimleri konusunda, yaÅam boyu sorumlulukları ve imkanları olduÄunu belirten araÅtırmacılar (Mc Bride ve Rane, ; Eliason ve Jenkins, ; Morrison, ) birçok ailenin sahip oldukları bu önemli ve etkin rollerinin farkında olmadıklarını belirtmektedir.
Okullar ise, egÌitim öÄretim görevlerini yerine getirirlerken aile ortamının çocuk üzerindeki etkisini kabul etmek ve bundan yola çıkarak hareket etmek zorundadır. Bu zorunluluk aynı zamanda ailelerin katılımının önemini vurgulamaktadır.
"Aile katılımının yaygın kabul edilen, kesin bir tanımının olmayıÅı ise bu kavramın çok boyutlu olmasından kaynaklanmaktadır. EÄitimciler arasında bu kavrama iliÅkin ortak bir anlayıŠyoktur" (Whitmarsh, ).
Â
Farklı boyutları içeren birkaç tanıma bakalım:
Aile katılımı;
yönelik sistematik bir yaklaÅımdır.
"Aile katılımı; anne- babaların ve digÌer aile üyelerinin, çocukların eÄitimi ve geliÅimine katkıda bulunmaları için eÄitim programına katıldıkları bir süreçtir" (Morrison, ).
Â
Aile katılımında amaç; okul ile ev arasındaki koordinasyonu saÄlayarak çocukların geliÅimlerinde ve eÄitimlerinde birlikte hareket etmeyi sagÌlamak ve bu sayede bu süreci desteklemektir.
Esasında her okul kendi aile katılımı tanımını yapmaktadır. Ãocukların geliÅimleri, içinde yaÅadıkları koÅullar, ailenin ve okulun beklentileri, ebeveynlere, öÄrencilere ve öÄretmenlere biçilen roller, kültürel bakıŠaçıları, aile katılımına yönelik yönetmelikler bir okulun 'aile katılımı' tanımını etkileyecektir. Bu tanım; aile katılımına yönelik belirleyecekleri çerçeveyi, planı, etkinlikleri ve deÄerlendirmeleri etkileyecektir, temel oluÅturacaktır.
Â
AraÅtırma sonuçlarına bakarak, aile katılımının çocuk, aile, öÄretmen ve kurum açısından yararları Åöyle özetlenebilir:
Ãocuklar Açısından Yararları
Ä°Åte bazı önemli sonuçlar:
Aile Açısından Yararları
Aile katılımı, çocuklara önemli katkılar sagÌladıgÌı gibi aileler açısından da önemli katkılar saÄlamaktadır. Ãncelikle aile katılımı, ebeveynlere eÄitim ve ögÌretim rollerini geliştirmelerini saÄlayarak, onların çocuklarının eÄitimlerini daha iyi anlamalarına ve destek vermelerine imkan verir (Decker ve Decker, ). Aile çocuÄunun eÄitim süreçlerine ne kadar erken katılırsa, etkileri o kadar güçlü olur.
ÃgÌretmenler Açısından Yararları
Kurum Açısından Yararları
Kaynak: seafoodplus.info
Çocukların ilk öğretmenleri aileler iken, çocuğun okula başlamasıyla öğretmenler de çocuğun daha sonraki beceri, tutum, duygu, düşünce ve öğrenmelerinde etkili olmaktadır. Öğretmenin çocuğun yaşantısına katılmasıyla birlikte ailenin görevi bitmiş değildir. Ailenin çocukların eğitimindeki sorumlulukları devam etmektedir. Okula başlayan çocuğun eğitim sorumluluğu ne tamamen öğretmenin ne de tamamen ailenindir. Aileler ve öğretmenlerin, çocukların eğitimi için bir takım çalışması yürütmesi, çocukların gelişimlerini olumlu yönde etkilemektedir.
Okul aile işbirliğinin sağlanması için yapılabilecek aile eğitim modellerinden biri de okul öncesi dönemdeaile katılımı çalışmalarıdır. Aile Katılımı; Erken çocukluk programındaki çocukların gelişimini en üst düzeyde gerçekleştirebilmek için aileler ve aile üyelerinin yeteneklerinden faydalanma sürecidir.
Aileler için destek programları çocuğun okul öncesi eğitim programındaki eğitimle birlikte uygulandığında söz konusu kapsamlı eğitimin daha kalıcı etkileri olduğu görülebilir. Ailelerle birlikte ele alınan kapsamlı programların sadece anne baba eğitimi ya da çocuğun ev ortamından soyutlanmasıyla yapılan eğitimden daha başarılı olduğu görülmektedir.
Okul öncesi eğitim kurumlarında okul aile işbirliği, öğretmenin aileyi ve çocuğu daha iyi tanımasına yardım ettiği gibi ailenin de okulu daha yakından tanımasını sağlamaktadır. Öğretmenin aileyi yakından tanıması, çocuğu daha kolaylıkla tanımasında önemli rol oynamaktadır. Ailedeki disiplin, bireyler arası iletişim, anne-babanın çocuğa karşı tutum ve davranışlarının bilinmesi, öğretmenin çocuğu değerlendirmesinde yardımcı olması açısından önemlidir.
Yapılan araştırmalar ve çalışmalar, özellikle de okul öncesi dönemde çocukların eğitimine ailenin aktif olarak katılmasının çocuğun çok yönlü gelişimini destekleyen bilgi ve becerileri edinmesine, evdeki öğrenme ortamının olumlu yönde değişmesine, bilişsel gelişimini desteklemeye ve okula hazırlanmasına, okul başarısının artmasına katkı sağladığını göstermektedir. Özellikle düşük gelirli, küçük yaşta anne baba olmuş, evlat edinmiş vb. ailelerden gelen çocuklar aile katılımından büyük yararlar sağlamaktadırlar. Bu nedenle öğretmenler, çocukların kurum dışındaki yaşantılarını öğrenmek için kurumun dışına çıkmalı, anne babalar da çocuklarının kurum içindeki yaşamlarını öğrenmek için kurumun içine girmelidirler.
Aile katılımında öğretmenin rolü son derece önemlidir. Öğretmenler anne babalarla doğrudan iletişime geçen kişiler olarak aile katılımının başlaması, sürekli hale gelmesi ve başarıya ulaşmasında en önemli etkendir. Bu nedenle öğretmenler aile katılımına yönelik olumlu tutum ve davranışlar sergilemelidirler. Öğretmen, aile katılımının sağlanması ile ilgili bilgi ve beceriye sahip olmalıdır.
Aile katılımının amacına uygun olarak planlanması ve uygulanması büyük önem taşımaktadır. En başarılı aile katılımı çalışmaları iyi organize edilmiş ve değişik roller sunan programlardır. Planlama sürecinde öğretmenler anne babalardan nasıl yararlanacaklarını belirlemek zorundadırlar. Ayrıca eğitim programını destekleyecek tüm konular aile katılımı gerektirdiğinden hangi konunun aile katılımına uygun olduğunun belirlenmesi gerekmektedir.
Esra Turan