Okun Ucundan Türü

27 Mart ’da Kahire’de doğdu, 13 Aralık ’te Ankara’da öldü. Yazar, diplomat, politikacı. Karaosmanoğulları&#;ndan Abdülkadir Bey ile İkbal Hanım&#;ın oğlu. Yazar Burhan Asaf Belge&#;nin eniştesi. Yazar Murat Belge&#;nin eniştesi. İlköğrenimine ailesiyle birlikte 6 yaşındayken gittiği Manisa’da başladı. ’te İzmir İdadisi’ne girdi. Ömer Seyfettin, Şahabeddin Süleyman ve Baha Tevfik ile burada tanıştı. Babasının ölümünden sonra &#;te annesiyle birlikte Mısır’a gitti. Öğrenimini İskenderiye’deki bir Fransız okulunda tamamladı. 2&#;nci Meşrutiyet&#;in ilanından kısa bir süre önce İstanbul&#;da geldi. ’de başladığı İstanbul Hukuk Mektebi’ni bitirmedi. ’da Şehabettin Süleyman aracılığıyla Fecr-i Âti topluluğuna katıldı. Muhit, Şiir ve Tefekkür, Servet-i Fünun, Rübab, Türk Yurdu, Peyam-ı Edebi, Yeni Mecmua, İkdam gibi dergi ve gazetelerde yazıları yayınlandı. ’da tedavi olmak için gittiği İsviçre’de üç yıl kaldı. Mütareke yıllarında İkdam gazetesindeki yazılarıyla Kurtuluş Savaşı’nı destekledi. ’de Ankara’ya çağrıldı. &#;Tetkik-i Mezalim&#; komisyonundaki görevi nedeniyle Kütahya, Simav, Gediz, Sakarya yörelerini ddlaştı. Cumhuriyet&#;in ilanından sonra ’te Mardin, ’de Manisa milletvekili oldu. Burhan Asaf Belge&#;nin kızkardaşi Leman Hanım&#;la evlendi. ’de Vedat Nedim Tör, Şevket Süreyya Aydemir, Burhan Asaf Belge ve İsmail Hüsrev Tökin ile birlikte &#;Kadro&#; dergisini kurdu. ’te dergi kapatıldı. Tiran elçiliğine atandı. ’te Prag, ’da La Hay, ’de Bern, ’da Tahran ve ’de yine Bern elçiliklerine getirildi. 27 Mayıs ’tan sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi. Siyasal hayatının son görevi arasındaki Manisa milletvekilliği oldu. Ulus gazetesinin başyazarlığını yaptı. Anadolu Ajansı&#;nın Yönetim Kurulu Başkanı&#;ydı. Ölümünden sonra Beşiktaş&#;ta Yahya Efendi Mezarlığı&#;nda toprağa verildi.

Çocukluktan başlayarak babasının zengin kütüphanesinden yararlanıp okuma zevki edindi. Mısır&#;daki günlerinde bu zevki geliştirdi. Yazarlığa Ümit, Servet-i Fünun, Resimli Kitap gibi dergilerde başladı. Fecr-i Âticiler’in &#;sanat kişiseldir&#; görüşünü paylaştığı ve &#;sanat için sanat&#; yaptığı bu ilk döneminde &#;Nirvana&#; adlı bir oyun, makaleler, denemeler, şiirler ve öyküler yazdı. Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında ülkenin içinde bulunduğu zor koşullar, sanat anlayışını değiştirmesine yol açtı. Sanatın toplumsal işlevine de ağırlık vermeye başladı. Bu ikinci dönem eserlerinde önce Ömer Seyfettin ve arkadaşlarının dilde yenileşme çabalarına karşı çıktı. Sonra Ziya Gökalp&#;in de etkisiyle Yeni Lisan ve Milli Edebiyat akımını benimsedi. Daha çok romancı yönüyle ön plana çıktı. Bu türün edebiyatımızdaki önemli temsilcilerinden biri oldu. Yazarlık yaşamı boyunca Batı edebiyatı özelliklerine de sıkı sıkıya bağlı kaldı. Balzac, Flaubert ve Zola&#;dan etkilendi. Eserlerinde belli tarihsel dönemleri ele aldı. Kiralık Konak I. Dünya Savaşı öncesinin, Hüküm Gecesi II. Meşrutiyet’in, Sodom ve Gomore Mütareke döneminin, Yaban Kurtuluş Savaşı yıllarının, Ankara Cumhuriyet’in ilk on yılının, Bir Sürgün 2&#;nci Abdülhamid döneminin işlendiği romanlardır. Panorama yıllarını kapsar. ’ten sonra da anıları dışında kitap yazmadı. Romanları arasında en ünlüleri Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban’dır. İlk romanı Nur Baba, ’de kitap olarak basılmadan önce gazetede yayınlandı.

ESERLERİNDEN BAZILARININ ÖZETLERİ:

 KİRALIK KONAK 

Naim Efendi, bir Osmanlı beyefendisidir. Kızı Sakine Hanım, damadı Servet, torunları Seniha ve Cemile&#;yle aynı konakta yaşamaktadır. Damat Servet, Batılı yaşam özentisine kapılmıştır. Seniha da aynı anlayıştadır. Konağa gelen Hakkı Celis, Seniha&#;ya ilgi duyar ve bu ikilinin arasında yasak bir aşk başlar. Seniha daha sonra kardeşinin arkadaşı kumarbaz Faik&#;e de yönelir. Bu çalkantılar sonucu Seniha Avrupa&#;ya kaçar. Servet konaktan taşınır. Hakkı Celis, Kurtuluş Savaşı&#;na katılır ve şehit düşer. Naim Efendi konakta bir başına kalır.

Yapıtın Özellikleri ve Önemi

Yakup Kadri&#;nin ilk romanı olma özelliği taşıyan eser, realist bir yaklaşımla kaleme alınmıştır. Roman; Tanzimat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemi kuşaklarının farklılıklarını, çatışmalarını, özelliklerini yan­sıtması açısından önemlidir.

YABAN

Savaş gazisi Ahmet Celal, İstanbul&#;un işgali üzerine emir eri Mehmet Ali&#;nin Porsuk Çayı kenarındaki köyüne gider. Ahmet Celal, tek kolunu savaşta kaybetmiştir. Ahaliyi aydınlatmaya çalışır; fakat halk Sa­lih Ağa&#;ya inanır, Ahmet Celal&#;i &#;yaban&#; olarak niteler. Yunanlılar bir gün köyü kuşatır. Köylü mücadele etme yerine kaçmayı tercih eder. Ahmet Celal, köylü Emine&#;yle kaçarken Emine yaralanır. Ahmet Celal Emine&#;nin eline anı defterini sıkıştırır ve ortadan kaybolur. Sakarya Savaşı&#;ndan sonra bölgeye gelenler bu anı kitabını bulur.

Yapıtın Özellikleri ve Önemi

Kurtuluş Savaşı&#;nı ele alan eser, anı biçiminde yazılmıştır. Roman, aydın-köylüçatışmasını ele alması açısından önemlidir. Tezli bir romandır.

ESERLERİ

ROMAN:

• Kiralık Konak ()
• Nur Baba ()
• Hüküm Gecesi ()
• Sodom ve Gomore ()
• Yaban ()
• Ankara ()
• Bir Sürgün ()
• Panaroma (2 cilt, )
• Hep O Şarkı ()

ÖYKÜ:

• Bir Serencam ()
• Rahmet ()
• Milli Savaş Hikâyeleri ()

ŞİİR:

• Erenlerin Bağından ()
• Okun Ucundan ()

OYUN:

ANI:

• Zoraki Diplomat ()
• Anamın Kitabı ()
• Vatan Yolunda ()
• Politikada 45 Yıl ()
• Gençlik ve Edebiyat Hatıraları ()

MONOGRAFİ:

• Ahmet Haşim ()
• Atatürk ()

MAKALE:

• İzmir’den Bursa’ya (, Halide Edip, Falih Rıfkı Atay ve Mehmet Asım Us ile birlikte)
• Kadınlık ve Kadınlarımız ()
• Seçme Yazılar ()
• Ergenekon (iki cilt, )
• Alp Dağları’ndan ve Miss Chalfrin’in Albümünden ()

Yazar ve siyasetçi Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun vefatının üzerinden 48 sene geçti.

Roman, öykü ve makalelerinde Türk toplumundaki değişiklikleri ele alan, eski Anadolu Ajansı (AA) Yönetim Kurulu Başkanı Karaosmanoğlu, 27 Mart 'da Kahire'de dünyaya geldi.

Mısır'ın ardından okul hayatına Manisa ve İzmir'de devam eden Karaosmanoğlu, daha sonra İstanbul'da hukuk eğitimi aldı.

İsviçre'de arasında tüberküloz tedavisi gören yazar, İstanbul'a döndüğünde İkdam gazetesi yazarı olarak Milli Mücadele'yi destekleyen yazılar kaleme almaya başladı.

Mardin ve Manisa milletvekilliği yaptı

Karaosmanoğlu, 'de Ankara hükümetinin çağrısıyla Anadolu'ya geçti ve savaştan sonra Tetkik-i Mezalim Heyeti'nde görevli olarak Kütahya, Simav, Gediz, Eskişehir, Sakarya civarını dolaştı, Mardin ve Manisa milletvekilliği yaptı.

Hakimiyet-i Milliye, Cumhuriyet ve Milliyet gazeteleri ile imtiyaz sahipliğini yaptığı Kadro dergisine edebi ve siyasi yazılar yazan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, arasında Tiran, Prag, Lahey, Bern ve Tahran'da elçilik görevlerine getirildi.

Emekli olarak ülkeye dönen Karaosmanoğlu, 'de CHP Manisa Milletvekili seçildi ve bir yıl sonra partisinden ayrılarak siyasi hayata veda etti. Karaosmanoğlu'nun son resmi görevi 'da başlayarak vefatına kadar sürdürdüğü AA Yönetim Kurulu Başkanlığı oldu.

Eserlerinde tarihi olayları ve sosyal değişimleri ele aldı

Yayımlanan ilk eseri "Nirvana" adlı piyes olan Karaosmanoğlu'nun yazıları, Çığır, Dergah, Genç Kalemler, Güzel Sanatlar Mecmuası, Hayat, İctihad, İnci, Jale, Meydan, Muhit, Musavver Muhit, Musavver Eşref, Musavver Hale, Peyam-ı Edebi, Nevsal-i Milli, Resimli İstanbul, Rübab, Servet-i Fünun, Şebab, Şiir ve Tefekkür, Tercüman, Tercüman-ı Hakikat, Türk Yurdu, Varlık, Yeni İstanbul, Yeni Mecmua, Yeni Nesil'in de arasında bulunduğu gazete ve dergilerde yer aldı.

Edebi hayatının başlarında, "ferdiyetçi" sanat anlayışını, işgal yıllarından sonra ise bağımsız sanat davası yerine, toplumun ve milletin malı olan sanatı benimseyen Karaosmanoğlu, romanlarında Sultan Abdülmecid devrinden 'lere kadarki süreçteki tarihi olayları ve sosyal değişmeleri anlattı.

Usta yazarın eserlerinde, tasavvufi hikmetler, Kitab-ı Mukaddes'ten kıssalar, Yunus Emre, Fuzuli, Karacaoğlan gibi yerli şairlerin yanı sıra Ibsen, Maeterlinck, Proust, Nietzsche, Bergson gibi Batılı yazar ve filozoflar da etkili oldu.

Şiir, deneme ve romanları yayımlandı

Çok yönlü bir şair olan Karaosmanoğlu, "Erenlerin Bağından" ve "Okun Ucundan" kitaplarında, mensur şiir türü örneklerini, "Alp Dağlarından ve Miss Chalfrin'in Albümünden" eserinde de denemelerini bir araya getirdi.

Usta edebiyatçının "Bir Sürgün", "Hep O Şarkı", "Kiralık Konak", "Sodom ve Gomore", "Nur Baba", "Hüküm Gecesi", "Yaban", "Ankara" ve "Panorama" adlı romanları arasında okuyucuyla buluştu.

Hikayeciliğinin ilk döneminde kaleme aldığı "Bir Serencam" ve "Rahmet"te, Edebiyat-ı Cedide anlayışını yansıtarak ferdi ve ailevi konuları işleyen Karaosmanoğlu, ikinci dönemde hikayelerinin konularını değiştirerek toplum meselelerine yöneldi.

"Milli Savaş Hikayeleri" ve "İzmir'den Bursa'ya" adlı eserlerinde öyküleri yayımlanan yazarın, kitaplarına girmeyen 20 hikayesi ise 'te Niyazi Akı tarafından "Hikayeler" adıyla kitaplaştırıldı.

Karaosmanoğlu, "Nirvana", "Veda", "Sağanak" ve "Mağara" adlı piyesler ile "Anamın Kitabı", "Gençlik ve Edebiyat Hatıraları", "Vatan Yolunda", "Politikada 45 Yıl" ve "Zoraki Diplomat" isimli 5 hatırat kaleme aldı.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 13 Aralık 'te tedavi edilmekte olduğu Ankara'daki Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde vefat etti.

Arkasında birçok edebiyat eseri bırakan AA Yönetim Kurulu Başkanı Karaosmanoğlu'nun vefatı, AA bülteninde ilk haber olarak yer aldı.

Karaosmanoğlu'nun cenazesi 14 Aralık 'te TBMM'de ve AA'nın o dönemde Hanımeli Sokak'ta bulunan genel müdürlük binasında düzenlenen törenlerin ve Şişli Camii'nde kılınan namazın ardından Yahya Efendi Mezarlığı'na toprağa verildi.

Son Dakika›Güncel›PORTRE- Türk edebiyatına birçok türde eser kazandıran usta kalem: Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Son Dakika