Orkoz Nedir

Özellikle İstanbul Boğazı'nda görülen, doğal olarak, kuzeyden güneye doğru olan akıntının, lodos nedeniyle güneyden kuzeye doğru yönelmesi sonucu oluşan akıntı olarak bilinen orkoz, gemi trafiğinin durmasına neden oldu. Orkoz nedeniyle, Boğaz, akşam saatlerinden itibaren çift yönlü olarak bir süreliğine büyük gemi ve tankerlerin geçişine kapatıldı.

Vapur ve tekne seferlerinde herhangi bir aksama yaşanmazken, Boğaz ve çevresinde ilerleyen saatlerde fırtına beklendiği bildirildi.

ORKOZ NEDİR?

İstanbul Boğazı denizciler için en zorlu rotalardan biridir. Orkoz ya da orkos, İstanbul Boğazı'nda görülen, güçlü bir ters akıntı türüdür. Orkozlar, başta lodos olmak üzere güneyden kuvvetli rüzgarların Marmara Denizi'nin sularını kuzeye yığmasından ötürü oluşur.

Bu zamanlarda Boğaz'ın Marmara girişinde sular yarım metreye kadar yükselir. Bu olağandışı yükselme Boğaz'ın akıntı rejimini de değiştirir ve yüzeyde orkoz adı verilen ters akıntılar oluşur. Bu akıntının hızı zaman zaman knota kadar çıkar ve Karadeniz'den Marmara'ya olan yüzey akıntısının hızına erişir. Orkozlar, yıl içinde birkaç kez görülür ve şehir hatları vapurlarının seferlerini iptal ettirecek kadar kuvvetli olabilirler.

İstanbul Boğazı, orkoz nedeniyle iki yönlü olarak bir süreliğine gemi geçişlerine kapatıldı. Bu haberlerin ardında orkoz nedir, etkileri nelerdir? sorularını sizler için derledik. Peki orkoz gerçekten teklikeli mi?Orkoz neden meydana gelir?

Orkoz ya da orkos, İstanbul Boğazı'nda görülen, güçlü bir ters akıntı türüdür. Orkozlar, başta lodos olmak üzere güneyden kuvvetli rüzgârların Marmara Denizi'nin sularını kuzeye yığmasından ötürü oluşur. Bu zamanlarda Boğaz'ın Marmara girişinde sular yarım metreye kadar yükselir. Bu olağandışı yükselme Boğaz'ın akıntı rejimini de değiştirir ve yüzeyde orkoz adı verilen ters akıntılar oluşur. Bu akıntının hızı zaman zaman knota kadar çıkar ve Karadeniz'den Marmara'ya olan yüzey akıntısının hızına erişir. Orkozlar, yıl içinde birkaç kez görülür ve şehir hatları vapurlarının seferlerini iptal ettirecek kadar kuvvetli olabilirler.

Orkozun etkileri nelerdir?

İstanbul Boğazı'nda oluşan üst akıntılar orkoz ve kuvvetli rüzgârların neden olduğu ters akıntılar dışında genelde kuzeyden güneye doğrudur. Boğaz'ın keskin dönüşler gerektiren kıvrımlı yapısı da bu akıntılara eklenince gemiler için İstanbul Boğazı en zorlu rotalardan biri hâline gelir. Manevra yaparken Boğaz'ın karşı trafik şeridine savrulmak, arkadan gemiyi iten güçlü akıntı nedeniyle hızını alamayıp karaya oturmak Boğaz'daki en yaygın kazalardandır. İstanbul Boğazı'nda kazaya uğrayan gemilerin çoğunlukla Karadeniz yönünden gelenler olmasının nedeni işte bu akıntılardır. Akıntılara karşı zamanında ve yerinde müdahalede bulunulmaması durumunda yer yer kıyıda bile derinliği 10 metre olabilen İstanbul Boğazı'nda gemilerin evlerin içlerine kadar girerek karaya oturması olayları yaşanmaktadır.

İstanbul Boğazı'nda kışın orkoz görüldüğü dönemlerde Boğaz sularında yaşayan canlılar da etkilenir. Akıntı ve ani sıcaklık değişiminden dolayı özellikle yüzeye yakın yaşayan balık türleri dengelerini yitirerek su yüzüne vururlar. Bu dönemde ayrıca Boğaz suyunun rengi de değişir. Köpüklenmeden dolayı yeşilimtırak renkteki su ağarır.

Havaların bozması ile birlikte iptal edilen seferlerle adını sıkça duyduğumuz, bir denizcilik terimi olan orkoz nedir? Yıl içinde birkaç kez görülebilen orkoz İstanbul Boğazı &#;nda meydana gelen bir akıntı türüdür. Oldukça sert ve güçlü etkilere sahip olan bu akıntı ters yönde meydana gelir ve boğaz suyu ile boğaz üzerinde gerçekleşen hareketleri geçici bir süre de olsa olumsuz etkiler.

Orkoz Nasıl Oluşur?

İstanbul Boğazı &#;nda rüzgar çoğunlukla kuzeyden güneye doğru hakim olur. Kuzeyden poyraz, güneyden ise lodos hakimdir. Karadeniz &#; Marmara yönünde meydana gelen üst akıntılar, poyrazın etkili olduğu günlerde rüzgar ile beslenir. Deniz seferlerinin aksamasına, hatta çoğu zaman tamamen durmasına sebep olan bu akıntılarda, seferlerin yapılabilmesi için mutlaka kılavuz kaptanlara ihtiyaç vardır.

Poyrazın tam tersi olacak şekilde güneyden kuzeye doğru oluşan rüzgar hakimiyetlerinde ise yüzey akıntısı değişir ve orkoz meydana gelir. Şiddetli rüzgar Marmara denizinin sularını kuzeye doğru iter. Orkoz meydana geldiği dönemlerde İstanbul Boğazı &#;nın suları, özellikle Marmara girişi, yarım metreye kadar yükselme gösterebilir. Boğazın akım rejimini değiştiren bu deniz olayı, deniz yüzeyinde ters akıntıların, yani orkozun oluşmasına sebep olur. Hızı 6 -7 knota kadar çıkabilen orkoz olayları, yıl içinde birkaç gez gözlenebilir.

Orkozun Etkileri Nelerdir?

Orkoz ciddi ve şiddetli bir akıntı türüdür. Orkoz meydana geldiği dönemlerde şehir hatları vapur seferleri iptal edilebilir. Kuzeyden güneye doğru olan ve kuvvetli rüzgarların meydana getirdiği ters akıntılar İstanbul Boğazı &#;nı bu dönemlerde gemiler için epey zorlu bir rota haline getirir. Orkozun oluştuğu dönemlerde manevra yapmak güçleşir, manevranın güçleşmesi  Boğaz&#;ın karşı trafik şeridine savrulmaya sebep olabilir. Orkoz ayrıca güçlü akıntının gemileri arkadan itmesi yüzünden hızlarını alamayıp karaya oturmalarına da yol açabilir. İstanbul Boğazı &#;nda meydana gelen kazaların Karadeniz yönünden gelenler yüzünden olmasının en büyük sebebi orkozdur.

Orkozun olumsuz etkilerinden boğazda yaşayan canlılar da etkilenir. Özellikle meydana gelen ani su sıcaklığı değişimleri ve akıntılar, deniz yüzeyine yakın yaşayan canlıların hayatını kaybederek su yüzüne vurmasına sebep olur. Orkoz ayrıca, meydana geldiği dönemlerde boğaz suyunun renginde de değişikliklere yol açar. Boğazın yeşilimtırak su rengi köpüklenmelerden dolayı değişerek ağarmaya başlar.