Matbaayı Kim İcat Etti? Matbaayı Kim Buldu, İlk Nerede, Hangi Tarihte ve Ne Zaman İcat Edildi?
Günümüzde, yeni çıkan bir makaleyi okumak, bir kitabı satın alıp okumak, bir kütüphanedeki eseri dijital olarak görüntülemek ve onu akademik çalışmalarda kullanmak o kadar basit ve pratik ki. Tek yapmanız gereken arama motoruna bilgi edinmek istediğiniz şeyi yazmak. Fakat tarihte bilgiye ulaşmak şimdiye göre çok zor ve meşakkatliydi. Matbaa icat edilene kadar bilginin aktarılması çoğunlukla ticaret ile ya da gezginlik ile mümkündü. Ya da savaş yoluyla bir etkileşim olur ve bu şekilde bilgi dünyaya dağılırdı. Fakat matbaanın icadı ile bu durum kökten değişecektir.
Matbaayı Kim Buldu ve İcat Etti?
Johan Gutenberg, modern matbaayı ilk defa bulan ve icat eden kişi olarak tarihe adını altın harflerle yazdırmıştır desek, abartmış olmayız herhalde. Tek tek metal harfler ile beraber baskı tekniğini oluşturan Gutenberg, matbaanın ilk çalışma prensibini de böylelikle bulmuş oldu. Gutenberg matbaayı bulduktan sonra bu kıymetli buluş yerinde saymamış, gelişerek tarih içerisinde önemini arttırmıştır.
Matbaa Osmanlı İmparatorluğu'na geç bir zamanda gelmiş olduğu için onu ilk defa 'li yıllarda keşfedilmiş zannedebiliriz fakat matbaanın icadı çok daha eski bir tarihtir. Matbaa, M.S. senesinde bulunmuştur. Günümüzde () matbaa bulunalı tam yıl olmuştur. Johan Gutenberg'in 'de modern sayılabilecek matbaası bulunalı ise sene olmuştur.
İlk Matbaa Nerede ve Kaç Yılında Kuruldu?
Tarihteki aslında ilk matbaa Gutenberg'in meydana getirmiş olduğu matbaa değildi. tarihinden çok daha önce Çinliler tarafından oluşturulan bir matbaa mevcuttu fakat çok ilkel bir matbaaydı bu ve günümüzdeki ile arasında pek fazla benzerlik yoktu. Bu nedenle "günümüzde" kullanılan ve bizim bildiğimiz anlamıyla matbaa, Johan Gutenberg tarafından yılında icat edilmiştir.
Metal harfleri tek tek baskı şekline sokan Gutenberg bu teknik ile modern matbaanın temelini atmıştır. Gutenberg matbaayı bulduktan sonra tüm dünyada matbaa hızla yayılmış ve kullanıma hazır hale gelmiştir.
Matbaanın tarihinden bahsedecek olursak; matbaayı ilk zamanlar Çinliler bir ile ikinci yüzyıllar arasında ilkel biçimde oymalar aracılığıyla kullanıyorlardı. Bu matbaa, tüm Asya ülkelerinde hemen hemen bilinir ve kullanılırdı. Matbaanın bu hali ile M.S 'lü yıllarda Pekin şehrinde (Çin) ilk basılı gazete bile üretilmiştir. Uzakdoğu'dan batıya doğru yayılan matbaa, Batı medeniyetinin de katkılarıyla çok daha üst noktalara ulaşmıştır.
'li yıllara dek matbaa ilkel haliyle kullanıma devam ediyordu. Bu haliyle çok verimsizdi ve az bir kullanımı mevcuttu. Almanya'da tek tek metal harfler ile birlikte ilerlettiği teknikle, modern matbaayı Gutenberg icat etti. Gutenberg bu matbaada ilk olarak bir İncil basmıştır, daha sonra Avrupa için Hollanda, bir matbaa merkezi halini almıştır. Bu teknikler geliştirilerek basımlarda kullanılmış ve dünya teknoloji tarihi bu şekilde hareketlenmiştir.
Osmanlı'ya Matbaayı Kim Getirdi?
Matbaa, Osmanlıya biraz geç bir tarihte, senesinin 16 Aralık tarihinde gelmiştir. Bu matbaada ilk defa basılan Türkçe kitap, senesinde basılan kitap Vankuu Mehmet Paşa'nın "Vankulu Lügati" adlı eseridir. İlk defa Osmanlı'ya matbaayı getiren ve kuran kişi İbrahim Müteferrika'dır.
Matbaa'nın Osmanlı'ya geç gelmesi birçok tarihçi tarafından farklı şekillerde yorumlanır. Kimi tarihçi o dönem hattatlarının, müelliflerinin buna karşı olduğunu, ekmekleri elinden alınmasın diye matbaayı istemediklerini de söyler. Fakat daha çok kabul edilen görüş, Osmanlı'da matbaaya uzun yıllar ihtiyaç duyulmamasıdır.
Osmanlı o dönemler hem bilim anlamında hem de eserlere ulaşabilme anlamında diğer ülkelerden üstün bir konumdaydı. Aynı zamanda Osmanlı'da geçmiş göçebe Türklerden gelen ve coğrafi olarak Ortadoğu bölgesinden gelen bir sözlü anlatım geleneği vardı. Sözlü anlatım ile bilgiler, hikayeler ve haberler dilden dile yayılır ve hafızalara kazınırdı. Bugün bir türkünün her yörede farklı farklı şekillerde söylenmesi bile bu sözlü edebiyatın günümüzdeki bir yansımasıdır.
kaynağı değiştir]
Film çıkışları alındıktan sonra alüminyum plakalar (kalıp) üzerine tasarımın görüntüsü çıkarılır. Kalıp çekme denilen bu işlem iki aşamada gerçekleşir: Film kullanarak kontakt baskı yani pozlandırma ve banyo. Günümüzde tasarımlar bilgisayardan direkt kalıba alınabilmekte, CTP adıyla anılan bu sistem ile film ve montaj işlemleri ortadan kalkmaktadır. Kalıp çekildikten sonra baskıya geçilir.
Baskı sonrası[değiştir kaynağı değiştir]
Avrupa da ağaç oyma kumaş baskısını İslam dünyasından alarak başlamıştır. Özellikle yüzyılda Avrupa’da matbaacılığın üssü olan Hollanda'da basım tekniği çok gelişmiştir. O dönemde hattatlarca yazılan ve hakkaklarca kazılan tahta kalıpların yanı sıra Harlem kentinde ilk kez tek tek harflerle baskı denemelerini yılında Lourens Janszoon Coster’in yaptığı sanılmaktadır.
Nihayet 'de Johannes Gutenberg, ortağı Fust ile birlikte Almanya'nın Mainz şehrinde metal harflerle basım tekniğini bulmuş ve matbaaya uygulamıştır. Gutenberg'in üretimi, özellikle de 'te bastığı ve Gutenberg Kutsal Kitabı olarak bilinen Kutsal Kitap, yüksek kalitesi ve ucuz fiyatıyla kısa sürede başarılı olmuş, yeni buluş Avrupa'dan başlayarak tüm dünyada yaygınlaşmıştır. Daha sonra tipo baskı olarak adlandırdığımız bu matbaa tekniği sanayi devrimiyle doğan modern baskı makinalarının ve matbaacılık endüstrisinin temeli olmuş ve yüzyıl sonlarına kadar gelmiştir.
Matbaa İngiltere'ye, kıta Avrupası'ndan daha geç, 'da ulaşmıştır. 'e gelindiğinde henüz yalnızca 5 matbaası bulunmaktadır. 'a kadar yazı malzemesini, 'a kadar ise kağıtları Avrupa'dan ithal etmeye devam etmiştir. Kral 3. Richard yerli üretimi desteklemek için yabancıların İngiltere'de kitap ticaretiyle uğraşmalarını kısıtlamıştır. Öncelikle Kral 6. Henry bu yasağı kaldırıp bazı tüccarlara özel serbest ticaret hakkı tanımış, daha sonra Kral 7. Henry yasakları tamamen kaldırmıştır. İngiltere kitap ticareti açısından kârlı bir ülke olmuş, 'lu yıllarda ülkede kitap ticaretiyle uğraşanların üçte ikisini yabancılar oluşturmuştur.[6]
Osmanlı Döneminde matbaacılığın doğuşu[değiştir
Osmanlı'ya Matbaanın Gelişi Hakkında Bilinen Klasik Yorumlar Gerçekleri Eksik Yansıtıyor!
Haberler
Genel Kültür
Osmanlı'ya Matbaanın Gelişi Hakkında Bilinen Klasik Yorumlar Gerçekleri Eksik Yansıtıyor!
Osmanlı'nın, matbaayı Avrupa'ya oranla çok daha geç olarak uygulamaya koyması, gerileme dönemini açıklamak için yıllardan beri süre gelen klasik bir anlatımdır. Oysa konunun bu kadar basit şekilde açıklanamayacağı, hadiselere etraflıca bakınca ortaya çıkmaktadır.
Gutenberg'in 'li yıllarda uygulamaya koyduğu matbaanın ilk örneği yeni bir devir açmaktaydı.
Osmanlı veya daha genel bir ifadeyle doğuda ise kitaplar yeniden elle yazılmak suretiyle çoğaltılırdı.
asrın sonları ve asır Osmanlı siyasi tarihi dikkate alınırsa, matbaanın ilgi çekmemesinin sebepleri daha iyi anlaşılacaktır.
Osmanlı, Avrupa'daki bu gelişmeleri etraflıca takip edecek imkana Lale Devri ile erişti.
Pasarofça Antlaşması ile girilen barış ortamı içerisinde, savaşların bir süre askıya alınmasıyla oluşan zeminde yenileşme fırsatı bulundu. Padişah III. Ahmed ve Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın büyük kütüphaneler kurdurmaları, bu arayışların en iyi örneklerindendir.
İlk Türk matbaası ve ünlü matbaacı İbrahim Müteferrika'nın ön plana çıkışı da tam bu süreç içerisindedir. Bir devşirme olarak Osmanlı'ya gelen İbrahim Müteferrika, gençliğinden itibaren matbaanın örneklerini tecrübe etme fırsatı bulmuştu. Yunanca, Latince ve Macarca bilmesi onun için büyük bir ayrıcalıktı.
Tam olarak Osmanlı hizmetine girdiği tarih bilinmese de kabaca 'lar tahmin olunmaktadır.
seafoodplus.info
'lerden itibaren matbaa kurmak fikrine sahip olduğu anlaşılan İbrahim Müteferrika, Mehmed Said Efendi ile birlikte bu teşebbüs için padişah III. Ahmed'den izin aldı.
Matbaaya karşı çıkan kesimin de kendilerine göre haklı sebepleri vardı.
İbrahim Müteferrika'nın matbaasında basılan ve satılan kitap sayıları ise esas sebebi ortaya koymaktadır.
