Osmanlıda Mehter
kaynağı değiştir]
Yeniçeri ocağının bir parçası Olan Mehterin, hangi tarihte kurulduğu kesin olarak tespit edilememekle birlikte bunun, yüzyılda I. Murat (Hüdavendigar) döneminde Çandarlı Kara Halil Paşa'nın tavsiyesiyle bir ocak halinde kurulduğu söylenebilir[kaynak belirtilmeli]. Bazı kaynaklarda bu kuruluşun yılında olduğu söyleniyorsa da büyük bir ihtimalle bunun yılında olduğudur. Özelikle Orhan Gazi’nin Alevî-Bektaşilikle ilgilendiği bilinmektedir. Orhan Gazi yeniçeri teşkilatı kurulacağı zaman Hacı Bektaş dergahına gelir. Yeni kuracağı yeniçeri ocağı için dua ister. Hacı Bektaş, Pir'i de "Bunların adı yeni asker Yeniçeri olsun" diyerek Cenabı Hak yüreklerini ak, pazılarını kuvvetli, kılıçlarını keskin, oklarını tehlikeli, kendilerini daima galip buyursun diye dua eder. O yüzden yeniçeri ocaklarına Ocak-ı Bektaş-î-yân, kendilerine Taifei Bektaş-î-yân, Güruh Bektaşiye, Zümre-i Bektaşiye gibi isimler vermişlerdir. Osmanlı Devleti, devşirme denilen Hristiyan çocuklarından oluşturduğu orduyu Hacı Bektaş-ı Veli'nin düşüncelerinden yararlanarak eğitti ve şekillendirdi. Yeniçeri Ordusu denilen bu ordunun ve bağlısı Mehteranın başında bulunan ağa da Bektaşî idi. Bu ordu, yılına kadar Osmanlı Devleti'nin birinci gücü olmuştur. yılına kadar Osmanlı Ordusu savaşa gitmeden önce, Yeniçeri ocağından bir müfreze Hacıbektaş'a geliyor, Dergah Avlusu'nda saf tutarak, Hacı Bektaş-ı Veli Evlâdı’ndan postnişi olan zatın da katılması ile:
| "Mü’miniz Kalû-Beli’den beri Hakkın Birliğine eyledik ikrar Bu yolda vermişiz seri Nebimiz vardır Ahmed-i Muhtar La Yezal mestaneleriz Nur-ı ilahide pervaneleriz Sayılmayız parmak ile tükenmeyiz kırmak ile On iki imam Pir-i tarikat cümlesine dedik beli Üçler, beşler, yediler Nur-ı Nebi Kerem-i Ali, Pirimiz üstadımız Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli Demine devranına Hü diyelim Hü!" |
diye gülbang çekiyorlar (dua ediyorlar) ve Pir'den himmet istiyorlardı. O tarihlerde yaşayan kişilerden aktarılan bilgilere göre Yeniçeriler'in gür sesi Hacı Bektaş-ı Veli’ın her tarafından duyuluyordu. Bir yeniçeri gülbengi (duası) daha:
| "Allah Allah İllallah, baş üryan, göğüs kalkan, dide al kan, sine püryan; Bu meydanda nice başlar kesilir hiç olmaz soran; |
Bağlılığı[değiştir kaynağı değiştir]
Dönemin şartlarına uygunsuz kalan yeniçeri ocakları II. Mahmud tarafından şiddetli bir şekilde kapatıldığında (Vaka-i Hayriye) aynı zamanda mehteran bölüğü de kapatılmıştır. Çünkü mehter bölüğü de yeniçeri ocakları gibi eski askeri geleneğin bir temsilcisi olarak görülüyordu. Bu sırada, eski geleneğin timsali olan birçok mehter marşının notası imha edilmiştir.[1] Lakin milliyetçiliğin Osmanlı'da iyice yayılması ve mehter müziklerinin milliyetçilik akımını güçlendireceği fikri, yılında Enver Paşa'nın yeniden mehteri gündeme getirmesine yol açacaktır. Birçok mehter marşı yazan Enver Paşa, yeniden mehter marşlarının ünlenmesine yol açmıştır. Bugün bilinen çoğu mehter marşı yüzyılda yazılıp bestelenmiş olup, gerçek mehter marşları günümüze ulaşamamıştır. Döneminde çalınıp günümüze ulaşabilen marşların bir kısmı Osmanlı Devleti'nin savaştığı devletlerce kayıt edilmiştir.
Batı Müziğine Etkisi[değiştir kaynağı değiştir]
Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven ve Georges Bizet gibi Batılı besteciler, bazı eserlerinde mehter müziğinin etkisinde kalarak alla turca ("Türk tarzı") denilen motifler kullanmıştır. Bunlara Mozart'ın "Türk Marşı"nı, Bizet'nin L'Arlésienne Süiti'ni, Beethoven'ın 9. Senfoni'sinin 4. bölümünün kısımları örnek gösterilebilir. Batı orkestraları, zilleri mehterden almışlardır.