Sağlık
Yalnızca Egelilerin Kıymetini Bilebileceği 35 Ot
Ege mutfağının temelini oluşturur otlar. Tadını bilen bilir bir kere yersen vazgeçemezsin. Sırf bu yüzden tatil niyetine İzmir'e gidip de yerleşip kalan çoktur. Hem sağlıklı hem de damak tadınıza takla attıran İzmir otlarını, yaz aylarına adım attığımız şu günlerde burnunuza sokarcasına listeledik;
Yaprak, tohum, meyve, kabuk ve kökler Bitkiler dünyasının keşfedilen bu zenginlikleri, kullanıldığı günden beri mutfaklarımızın vazgeçilmezi oldular. Lezzet, tat, aromanın yanı sıra şifa da dağıttılar. İşte yemekleri lezzet şölenine dönüştüren baharat dünyasında kısa bir gezi
Yemeklere farklı lezzet ve tat katan baharatlar eski çağlardan beri kullanılıyor. Baharat kelimesi, Arapça‘dan dilimize geçmiş çoğul bir kelime. Eskiden Doğu ülkelerinden tüm dünyaya dağılan baharat bu uzun yolculuğa ancak kurutularak dayanabiliyordu. Bu nedenle taze olarak kullanılan bitkilerden çok, bu bitkilerin kurutulmuş hallerine baharat diyoruz. Bitkilerin yaprak, kök, tohum, meyve, gövde ve kabukları baharat olarak kullanılıyor. Örneğin tarçın, Uzakdoğu‘da yetişen bir ağacın kabuğu; anason, kimyon, karabiber, kırmızı biber, kişniş, kakule, vanilya, sumak, yenibahar ait oldukları bitkilerin kurutulup öğütülmüş meyveleri; haşhaş, çörek otu, hardal, susam ve küçük hintcevizi tohumlarıdır. Karanfil, tropik bir ağacın çiçek tomurcukları; safran, çiğdem çiçeği türlerinden birinin dişi organlarının tepeciklerinin kurutulmuşu; zencefil ve zerdeçal, aynı adlı bitkilerin köksaplarıdır. Baharatın iştah açıcı, damak zevkini artırıcı etkilerinden başka yiyeceklerin korunmasında da etkili olduğunu biliyoruz. Örneğin eski çağlarda çabuk bozulan et ve balık gibi ürünler tuzlanıp baharata bulanarak saklanıyordu. Bol baharat kullanılarak yoğrulan çiğ etin güneşte kurutulmasıyla elde edilen sucuk ve pastırma baharatın etkisini gösteren iki önemli örnek.
Adaçayı, dereotu, kereviz, nane, maydanoz gibi bitkileri genellikle taze olarak kullanırız. Bu nedenle gözle kontrol etmek yeterli. Yaprakları solmamış, yeşil rengini kaybetmemiş olması gerekir. Ancak karabiber, kırmızı toz biber ve benzerlerinde sahtecilik yapılmaktadır. Bunun da çaresi var elbette. Bir parça baharatı avuç içine alıp önce koklayın. Koku azalmışsa, baharat etkisini yitirmiş demektir. Bu ürünleri ambalajında alacağınız zaman mutlaka raf ömrüne dikkat edin. Kullanım süresi geçtiğinde baharatın rengi, tadı ve aroması değişir. Lezzet, koku ve tadını korumak için de kuru, serin bir yerde, ışıktan uzak, hava geçirmeyen cam bir kavanozda saklayabilirsiniz. Kullandıktan sonra kavanozun kapağını kapatmayı unutmayın!
Eski çağlardan beri alternatif tıbbın ana maddesi olan baharat, günümüzde de pek çok hastalığa çare olabiliyor. Ancak her bitkinin kendine özgü etkisi olduğu unutulmamalı, bu tür bir tedavi uygulanacaksa kesinlikle bir uzman denetiminde olmalı. Zira tedavide kullanılacak oranlar gerçekten çok önemli. Ufak bir hata, çare bulmak isterken farklı bir rahatsızlığa davetiye çıkarabilir.
Baharat konusunda önemli unsurlardan biri de yemeklere ne zaman ilave edilmeleri gerektiği. Bitkinin toprak üstü kısmından elde edilen baharat, kısık ateşte daha çabuk etki gösterdiğinden bu tür baharatı pişme süresinin sonunda kullanın. Örneğin taze nane, fesleğen gibi narin yapraklı otları salata ve yemeklere servis aşamasında ekleyin. Defne gibi yaprak olanlar ise uzun süreli pişirmeye ve turşularda kullanmaya uygundur.
Tıbbi ot bahçesi; görüntü, tat ve hoş kokudan daha fazlasını sunuyor.
Pelin (Artemisia annua)
Bu aromalı antibakteryal ot, ateş düşürücüdür ve kanamaları durdurur.
Kara pelin(Artemisia abrotanum)
Bu aromalı acı ot, hazmı ve ciğerin fonksiyonunu artırarak kasılmaları engeller ve parazitleri yok eder. Ayrıca güçlü bir sivrisinek kovucudur ve gül bahçenizin etrafını çitle çevrelerseniz gül yapraklarını yiyen kara ve sarı böcekleri uzaklaştıracaktır.
Acı pelin (Artemisia afra)
Bu doğal artemis; öksürük, soğuk algınlığı, ateş, iştah kaybı, kolik, baş ağrıları ve kulak ağrısı gibi çeşitli rahatsızlıkların iyileştirilmesinde ve barsak kurtlarıyla sıtma parazitlerinin imha edilmesinde kullanılır. Tıkalı burunları açmak için taze yapraklarını burun deliklerine koyunuz. Ayak terlemesini önlemesi için yaprakları çoraplarınıza yerleştirebilirsiniz.
Apsent pelin (Artemisia absinthium)
Safra kesesi şikayetlerinde dahilen kullanılır, sindirimi iyileştirir, iştahsızlığı giderir ve kurtların bünye dışına atılmasına yardımcı olur. Haricen ısırıklara ve morluklara da uygulanabilir. Hamile ya da emziren kadınlara verilmemesi tavsiye edilir.
Tarhun otu(Artemisia dracunculus)
Yaprakları yemeklerde çeşni olarak kullanılır, özellikle yumurtalı tariflere, soslara, salatalara ve hardala lezzet katar. Sindirimi hızlandırır, çocuklardaki barsak kurtlarını düşürür. Haricen ise, romatizma ve diş ağrılarında kullanılır. Hamile ve emziren kadınlara verilmemelidir.
Papatya(Matricaria recutita)
Dahilen, sinirsel kaynaklı sindirim sistemi bozuklukları, uykusuzluk, yolculuklarda baş gösteren çeşitli rahatsızlıklar, çocuklarda diş çıkarma, kolik ve boncuk rahatsızlıklarında (bebeklerde şiddetli kasılmalar) kullanılır. Haricen ise, yaralar, güneş yanıkları, hemoroit, meme iltihapları ve bacak ülserlerinde yararlanılır. Kozmetik olarak yumuşatıcı ve antialerjik bir ajan olarak kullanılır, harika bir saç kremi ve nemlendiricidir, ayrıca saç rengini de açar.
Krizantem(Tanacetum parthenium)
Bu bitkinin yaprakları doğal bir ateş düşürücüdür. Migreni ve eklem ağrılarını önler.
Karakafes otu(Symphytum officinale)
Kalsiyum ve B12 bakımında son derece zengin olan karakafes otu, aynı zamanda yapraklarında ve köklerinde salyangoz kabuğu diye de bilinen allantoin de içerir; bu sayede kremlerin içine karıştırılarak cilde uygulandığında hücre yenilenmesine faydalı olur. Morluklar ve yaralarda, kas ve doku hasarlarında kullanıldığında kemikleri ve bağ dokularını neredeyse yeniler. Şişme ve morarmaları da önlemeye yardımcı olur.
Köpek otu(Marrubium vulgare)
Köpek otu, güçlü bir ekspektoran içerir. Bronşit, astım, balgam, göğüsten gelen öksürükler ve soğuk algınlıkları, boğmaca öksürükleri, böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları, tifo ateşi ve hafakanlara iyi gelir.
Nergiz(Calendula officinalis)
Çiçekleri kremlere katılarak pişik, egzama, konjunktivit, pamukçuk enfeksiyonları, herpes ve diş eti iltihapları, ayak mantarları ve genel olarak tüm cilt problemlerinde kullanılır. Dahilen, gastrit ve on iki parmak bağırsağı ülserleri, kolik, divertikülit iltihapları, hepatit, bezeler ve menstrual problemlerde yararlanılır. Bütün bir bitki olarak da yenilebilir, pirinçle karıştırılan çiçekler yemeklere renk katar. Hamilelikte kullanılması sakıncalıdır.
Melissa(Melissa officinalis)
Strese karşı etkisiyle bilinen bu bitkinin, insanlarda sakinleştirici etkisi mevcuttur. Endişe ve huzursuzluklara neden olan bir çok rahatsızlık için kullanılmasında sakınca yoktur. Yaprakları salatalara kullanıldığında limonvari bir lezzet katar.
Çay ağacı(Melaleuca alternifolia)
Çay ağacı, antiseptik bir bitki olup öksürük söktürücüdür ve bağışıklık sistemini harekete geçirdiği için enfeksiyonlar karşısında etkilidir. Yaprakları kaynayan suya atılır, soğuduktan sonra vajinal enfeksiyonlardan ayak kokularına, mantardan siğil ve nasırlara kadar her türlü rahatsızlıkta haricen kullanılır. Mantar enfeksiyonu olan bitkilere soğutulmuş solüsyon olarak püskürtülmesi çok faydalıdır.
Bulbinella - Hasır otu(Bulbine frutescans)
Yapraklarından çıkarılan suyu; sinek ısırıkları ve böcek sokmalarında, yara-bereler, yanıklar ve haşlanmalarda kullanılır. Güneş yanığına karşı da mükemmel bir koruyucudur.
Sarı kantoron(Hypericum perfoliatum)
Endişeleri, sinirsel gerilimleri, menopoza bağlı rahatsızlıkları gidermede etkilidir. Premenstrüel sendrom, zona, siyatik ve fibrosis için dahilen kullanımı başarılı sonuçlar verir. Haricen ise, yanıklarda, cilt kabartıları, morarmalar ve benzer incinmelerde (özellikle derin ve çok acı veren yaralarda) kullanılır. Asla alopatik antidepresanlarla birlikte alınmamalıdır.
Itır (Pelargonium graveolens)
Çay olarak içildiğinde, premenstrüel ve menopoz kaynaklı problemlerde mükemmel sonuç verir. Tadı gülü andıran bu çay, bulantı, tonsilit ve dolaşım bozukluklarında da kullanılır. Haricen ise; akne, hemoroit, egzema, morarmalar ve mantarların tedavisinde yararlanılır. Yapraklarını kaynar suya atın ve bu güzel kokulu suyu kremalarınızı, limonatalarınızı ve şuruplarınızı lezzetlendirmekte kullanın veya yaprakları kek kalıbının altına döşeyerek hamurunuza nefis bir lezzet vermesine şahit olun. Elmalı pastanıza katacağınız bir iki yaprak da hafif bir gülsuyu lezzeti katacaktır.
Asrlardr halk arasnda pek çok sofrada kullanlan bitkisel ot çeitleri, geleneksel ve modern tpta türlü hastalklara ifa olmas için de kullanlr. Doann iyiletirici gücünün örenilmesi için bitkileri doru kullanmak ve doru zamanda tüketmek önemlidir.
ifal bitki çeitleri bizim geleneklerimiz ve tarihimizde de önemli bir yere sahiptir. Öyle ki ifal bitki çeitleri ve isimleri ile ilgili arklar bile yaplmtr.
Bitki çeitlilii açsndan zengin olan ülkemizde bulunan otlar, köylerden ehre göç arttkça deerini ve bilinirliini yitirdii için geleneksel kullanmlarnn devam ettirilmesi ve gelecek nesle aktarma anlamnda deerlidir.
Doada ot çeitleri isimleri yöresel olarak deimekle birlikte kullanmlar hemen hemen ayndr. Vereceimiz ifal otlar listesi içinde ksa bilgilere kolayca eriebilirsiniz. Salkl yaamak için binlerce çeit olarak insanla hediye edilmi olan en önemli ot çeitleri ve faydalar ksaca öyledir:
Ege bölgesinde özellikle de Alaçat ot çeitleri, oldukça mehurdur. ifal ot yetitiricilii de bu bölgede yaygndr. Ege’ye misafir olarak gelenlerin mutlaka denedikleri 20 bitki çeidi ve faydalar öyledir:
Ülkemiz topraklarnda yetien ve pek çounun bihaber olduu yabanc ot çeitleri sayca fazladr. Bitkilerin kullanmnn fayda vermesi için çi mi, piirilerek mi, demlenerek mi yoksa bekletilerek mi tüketilmesi gerektiinin bilinmesi mühimdir. Ot çeitleri ve faydalar ile ilgili ksa ksa bilgiler edinmek istiyorsanz yazmzn bu bölümü tam size göre!
Pek çok hastala ifa olan en önemli ot listesi:
Doann salad imkânlarn doru kullanlmas için faydalar bilinen yöresel otlarn takip edilmesi ve asla bilmediim otu yemem diyen kiilere de sofralarda severek tüketilen etli yemek, yourtlu salata veya gözleme olarak yedirilmesi oldukça önemlidir. Pek çok hastala ifa veren otlar ile yaplan yemekler hem daha aromatik hem de daha faydal olabilir.
Isrgan otunun mucizevi faydalar ile yaplan pratik bir çorba ile güne balayarak daha zinde ve daha salkl hissedebilirsiniz. Isrgan Otu Çorbas
Ormanda tamamen doal ekilde yetien kaldirik bitkisi ile yaplan kavurma hem pratik hem de salkl bir menü sunmanz salar. Kaldirik Kavurmas
Yeryüzünde bulunan binlerce ot çeidinden biri olan evketi bostan ile yaplan yemek kiinin mide ve barsak sistemine fayda salamakla kalmaz ayn zamanda damak tadna da hitap eder. evketi Bostan Yemei
ifal bitki grubunda özellikle yer alan deniz börülcesi salatasn mutlaka deneyin. Deniz Börülcesi Salatas
Etle piirilen arapsaç yemei, anason kokusu yayan sakinletirici etkisi ile deiik bir yemektir. Etli Arapsaç
Pek çok börek çeidine göre içerdii zengin bitki malzemesi ile yemesi keyif ve ifa veren börei yapmak oldukça kolay. Kazaya, Isrgan ve Ispanakl Börek
çerdii zengin vitamin ve mineral kayna ile hem doal hem de yabani bir bitki olan radika ile diyet listeleri deitirilebilir. Yourtlu Radika Salatas
çerdii yüksek mineral deerleri ile tam bir depo olan ebegümeci ile yaplan yemekleri tüketerek doal yoldan salkl kalmay baarabilirsiniz. Ebegümeci Yemei
Ar giderici özellii ile kaya koruu turu yaplarak evlerde sürekli olarak bulundurulabilir. Kaya Koruu Turusu
Çok geni bir mutfak kültürüne sahip olan Osmanl sofralar bitki çeitlerine geni yer verir. Siz de sofralarda bu doal ifay hâlâ yaatabilirsiniz. Kekik (Zahter) Salatas
Doadan gelen bitkileri lezzetli bir hale getirerek sevdiklerinize daha salkl öünler sunabilirsiniz. Sirken Otlu Gözleme
Her türlü bitkiden yaplan deiik lezzetlere yenisini katan cibez daha çok Ege ve Akdeniz sofralarnda marul salatas gibi salata yaplarak tüketilir. Cibez Salatas
Kekik Faydalar Nelerdir?
Kaldirik Otu Nedir? Faydalar Nelerdir?
Ebegümeci Otu Nedir? Faydalar Nelerdir?
Isrgan Otunun Faydalar: Çaynn, Suyunun ve Yann Faydalar
Adaçaynn Faydalar: Hiç Duymadnz Bilgiler, Uzman Görüler