Zaten Destekçiyim
Hücrelerimiz, vücudumuzu meydana getiren mikroskobik organizmalardır. Bilim insanları ortalama bir insan vücudunda yaklaşık trilyon kadar hücre bulunduğunu düşünmektedir. Bu yapıların ''organizma'' diye tanımlanmasının nedeni ise temel canlılık özelliklerini göstermesi ve bir araya gelip özelleşerek dokuları ve organları oluşturmasıdır.
Hücrelerimizin fizyolojisi, yani canlılık özellikleri ve davranışları ile ilgilenen bilim dalına ''sitoloji'' adı verilmektedir. Sitoloji alanında uzmanlaşmış bilim insanlarına ise ''sitolog'' ya da ''hücre biyoloğu'' denmektedir. Sitoloji alanındaki çalışmalar moleküler düzeyde ya da mikroskobik düzeyde olabilmektedir. Yani sitologlar hem hücre içindeki proteinlerin nasıl sentezlendiğini hem de hücresel boyutta davranışların nasıl gerçekleştiğini inceleyebilmektedir.
Kolombiya Üniversitesi Beslenme Eğitimi Bölümünden doktor Priya Khorana'ya göre otofaji, vücudun zarar görmüş hücrelerin yerine sağlıklı ve yeni hücreler koyarak gerçekleştirdiği bir temizleme işlemidir. "Oto" kelimesi "kendi kendine", "faji" kelimesi ise "yeme" anlamına gelmektedir. Otofaji işlemi "kendi kendini yeme" (self-eating) olarak da adlandırılabilir. ''Kendi kendini yeme'' işlemi başta insanın kulağına vücudumuzda gerçekleşmemesi gereken bir işlem olarak gelebilir. Ama bu işlem temelde vücudumuzun sağlıklı kalmasını sağlayan oldukça yararlı bir işlemdir.
Otofaji işlemi, aynı zamanda hücreler açlık yaşadığı zaman gerekli enerjiyi üretmek için de hücreler tarafından uygulanmaktadır. Açlık durumundaki hücreler sitoplazmalarındaki lizozom organelleri sayesinde kendi bünyelerindeki zararlı ya da kullanılmayan proteinleri, maddeleri ve hatta organelleri sindirerek gerekli enerjiyi üretir. Bu konu hakkındaki çalışmaları ile Japon sitolog Yohsinori Ohsumi, yılında Nobel Tıp Ödülü'nü kazanmıştır.
Aslında otofaji işlemi, vücudu fonksiyonunu kaybetmiş hücrelerden temizleyip yerine yeni ve sağlıklı hücreler getiren ya da hücrelerin çalışmayan bölümlerinin tamir edildiği evrimsel bir koruma mekanizmasıdır. Yönetim kurulu sertifikalı uzman kardiyolog Dr. Luiza Petra, otofaji işlemini ''vücudun reset (yeniden başlatma) düğmesine basılması'' olarak tanımlıyor.
Otofaji işleminin en önemli yararı hücresel düzeyde yaşlanma etkilerine karşı çalışmasından kaynaklanmaktadır. Hücresel düzeyde stres arttıkça vücudu korumak için otofaji de artmaktadır. Böylece hücrelerde üretilmiş toksik (zehirli) etki edebilecek proteinler temizlenmiş olur. Ya da disfonksiyona (fonksiyon kaybına) uğramış hücrelerin belirli bir kısmını yeniden oluşturarak hücrelerin yaşam sürelerini uzatmış olur. Otofaji işlemi hücreleri etkisi altına almaya çalışan virüs ve bakterilere karşı da uygulandığından, vücudun bağışıklık sistemine de önemli bir katkı sunmaktadır.
Ayrıca otofaji, bölünme yeteneğine sahip olmayan sinir hücreleri (nöronlar) için hayatlarını devam ettirme konusunda çok önemli bir yere sahiptir. Hatta bu sayede Alzheimer's ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların oluşmasını engelleyebileceği öngörülüyor.
Neden Desteğe İhtiyacımız Var?
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak Daha fazla göster
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Destek Ol
Otofaji işleminin hücrelerin açlık durumunda hızlandığını düşündüğümüzde genel olarak otofajinin beslenmemizle doğrudan ilişkili olduğu sonucuna varabiliriz. Aralıklı oruç (İng: "intermittent fasting") ya da ketojenik diyet gibi beslenme türlerinin otofaji işlemini hızlandırarak sinir sistemi sağlığına yardımcı olduğu düşünülmektedir ve bu yüzden önerilmektedir. Bu konuda daha fazla bilgi almak için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
Kaynaklar ve İleri Okuma
Otofaji (autophagy, "kendini yemek"), yeni ve daha sağlıklı hücreler elde edinmek için vücudun hasarlı hücreleri temizleme yoludur[1].
Yanlış katlanmış veya kümelenmiş proteinlerin yıkımında, hasarlı organellerin temizlenmesinde ve hücre içi patojenlerin ortadan kaldırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla, otofaji genellikle "hayatta kalma mekanizması" olarak düşünülmektedir[2].
Otofaji sürecinde hücreler, organelleri veya makromolekülleri sindirerek enerji ve metabolitler üretir. Böylece, otofaji açlık çeken veya büyüme faktörlerinden yoksun bir hücrenin hayatta kalmasına izin verir. Uzun süre boyunca besinlerden yoksun kalan hücreler ise, mevcut tüm maddeleri sindirerek otofajiye bağlı hücre ölümünden ölmektedir[3].
Hücrede organellerin veya bileşenlerin yıkımı lizozomlar aracılığı ile gerçekleşmektedir[4]. Materyalin parçalanma veya geri dönüşüm için lizozomlara nasıl verildiğine bağlı olarak üç otofaji alt çeşidi tanımlanmıştır. Makrootofajide, kargo çift membranlı bir yapı ("otofagozom") içinde tutulur ve daha sonra lizozomlarla birleşir. Mikrootofajide, kargo lizozomal zarın yayılmasıyla (invajinasyonla) yutulur. Şaperon aracılı otofajide ise maddeler, ısı şoku kognat proteinler tarafından lizozomlara verilir[5]. Otofaji terimi en önemli yolak olan makrootofajiyi öne çıkarmaktadır.
Otofaji diyeti diye bir şeyin aslında olmadığını biliyor musunuz?
Otofaji konusu Nobel ödülleriyle gündeme geldi. Ancak bu durumdan fayda sağlamak isteyenleri de beraberinde getirdi. Otofaji diyeti gibi aslında bir temeli olmayan ve sadece metabolizmayı strese sokarak sadece otofaji değil, metabolizmanın tüm acil durum sistemlerini teşvik eden uydurma diyet tavsiyeleri hızla yayılmaya başladı. İşin aslını sizlerle paylaşıyoruz, böyle bir diyet uzmanlar tarafından tavsiye edilmiyor. Ve bunun yanı sıra unutulmamalı ki otofaji bir hücre içi mekanizma olup, hem iyi hem de daha kötü metabolik olaylarda yer alabilme potansiyeline sahip.
Bu yıl Nobel ödülü Yoshinori Osuminin otofaji konusundaki araştırmasına verildi. Hücre içindeki vaküollerin ve hücrenin kendi içindekileri sindirme mekanizmasını temel alan çalışmada, önemli nokta otofaji ile hücre içi atıkların parçalanıp temizlenmesi ve böylece hücrelerin fonskiyonlarını sağlıklı olarak sürdürmesi. Ancak yaşlılık ile otofaji metabolizması da yavaşlayabiliyor ve hücrelerde istenmeyen protein parçaları birikebiliyor. Bunun yanı sıra otofaji mekanizmasının etkinliğine yönelik ilaç geliştirilmesi de kanser gibi pek çok hastalık içinyeni çözümler sunabilecek potansiyelde.
Otofaji konusu aslında lardan beri çalışılan ve pek çok Nobel ödülü getiren araştırmaların konusu. Yani yeni bir konu değil, sadece yeni popülerleşmiş bir konu.
Ancak, bu popülariteyi farklı değerlendiren bazı yayıncılar, otofajiyi çok farklı anlatmakta, yanlış bilgi vermekte ve hatta bunu bir diyet olarak formüle edip insanların sağlığını riske atmaktalar. Otofaji diyeti ya da otofajik diyet isimleriyle uydurulan bu diyetlerin bir de detoks etkisi olacağından bahsedilmiş. Ancak detoks olarak yaygın bir şekilde yapılan diyetlerin hem sağlıksız hem de yararsız olduğundan Detoks ürünleri, asında psikolojik pehriz mi? başlığı altında daha önce bahsetmiştik.
Otofaji mekanizması belirtildiği gibi sağlıklı bir metabolizma için olmazsa olmaz mekanizmalardan. Otofaji kısaca aşağıdaki konularda bizler için fayda sağlıyor:
Ancak bu faydaların 3 günlük oruç, 3 günlük otofaji diyeti gibi tamamen safsata olan yaklaşımlarla ortaya çıkması beklenmemeli. Çünkü otofaji hücre içi bir mekanizma ve bu mekanizmasının etkin çalışması için gereken sinyal yolakları çok değişik olabiliyor. Ayrıca otofajik diyetle başıklık sisteminin güçlendirildiğine dair yanlış bir diğer yaklaşım daha bulunuyor. Ancak otofaji ve hücrenin mikroorganizmalara karşı korunması bambaşka mekanizmalarla gerçekleşmekte. Yukarıda dikkat çeken bir nokta var:
Otofaji hem tümörleri baskılayabiliyor, hem de tümör hücrelerinin de uzun ömürlü olmasını sağlayabiliyor.
Yani otofaji bir biyokimyasal mekanizma -kısaca hücre içi bir araç- bunun doğru çalışması için insan vücudunun gereksinimi olan dengeli beslenme ve düzenli egzersizden başka fazladan bir şey şu anda yapmanız gerekmiyor. Hastalık durumlarında tedavi amaçlı olarak bu aracın kullanılması için henüz onaylanmış ilaçlar da piyasaya çıkmadığı için sadece otofaji isimini kullanan otofaji diyeti gibi uydurma ve kulaktan dolma bilgilerden uzak durmanız önemli.
Bu sebeple, uzmanların tavsiye etmediği, otofaji diyeti gibi uydurma yaklaşımlardan kendinizi koruyunuz.
Aslında Otofaji: Nobel ödülleriyle dolu bir geçmiş!
Valente, EM; Abou-sleiman, PM; Caputo, V; et al. (). Hereditary early-onset Parkinsons disease caused by mutations in PINK1. Science. (): –
Tavassoly, I; Parmar, J; Shajahan-Haq, An; Clarke, R; Baumann, Wt; Tyson, Jj (). Dynamic Modeling of the Interaction Between Autophagy and Apoptosis in Mammalian Cells. CPT: Pharmacometrics & Systems Pharmacology. 4 (4): –
Yang, ZJ; Chee, CE; Huang, S; Sinicrope, FA (). The role of autophagy in cancer: therapeutic implications. Mol Cancer Ther. 10: –
Qu X, Yu J, Bhagat G, Furuya N, Hibshoosh H, Troxel A, et al. (). Promotion of tumorigenesis by heterozygous disruption of the beclin 1 autophagy gene. J Clin Invest. (12): –
Carames, B; Taniguchi, N; Seino, D; Blanco, FJ; D’Lima, D; Lotz, M (). Mechanical injury suppresses autophagy regulators and pharmacologic activation of autophagy results in chondroprotection. Arthritis Rheum. 64 (4): –
Grumati P, Coletto L, Schiavinato A, et al. (December ). Physical exercise stimulates autophagy in normal skeletal muscles but is detrimental for collagen VI-deficient muscles. Autophagy. 7 (12): –
Morselli E, Maiuri MC, Markaki M, et al. (). Caloric restriction and resveratrol promote longevity through the Sirtuindependent induction of autophagy. Cell Death Dis. 1 (1): e10
Tsujimoto Y, Shimizu S (November ). Another way to die: autophagic programmed cell death. Cell Death Differ. 12 (Suppl 2): –
Cuervo AM, Bergamini E, Brunk UT, Dröge W, Ffrench M, Terman A (). Autophagy and aging: the importance of maintaining clean cells. Autophagy. 1 (3): –
Thurston TL, Wandel MP, von Muhlinen N, Foeglein A, Randow F (February ). Galectin 8 targets damaged vesicles for autophagy to defend cells against bacterial invasion. Nature. (): –8.
Deretic V, Delgado M, Vergne I, Master S, De Haro S, Ponpuak M, Singh S (). Autophagy in immunity against mycobacterium tuberculosis: a model system to dissect immunological roles of autophagy. Curr. Top. Microbiol. Immunol. Current Topics in Microbiology and Immunology. : –
Mizushima N, Yamamoto A, Matsui M, Yoshimori T, Ohsumi Y (March ). In vivo analysis of autophagy in response to nutrient starvation using transgenic mice expressing a fluorescent autophagosome marker. Mol. Biol. Cell. 15 (3): –