Сурхай III - "падишах Дагестанский"". seafoodplus.info. 3 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs &#;
^Бекович-Черкасский А. // Алиев seafoodplus.info-Наме. Лексикон… С. 48
^Эвлия Челеби. Книга путешествия: (Извлечения из сочинения турецкого путешественника XVII века): Перевод и комментарии. Выпуск 2. Москва. г
^abГусейнов Юсуп Магомедович, КРЫМСКО-ДАГЕСТАНСКИЕ ВЗАИМООТНОШЕНИЯ XV—XVIII вв.
^Голиков И. И. Деяния Петра Великого, мудрого преобразителя России, собранные из достоверных источников. — Изд. 2-е, М.: Типография Н. Степанова,
^Bruce P. H. Memoirs of Peter Henry Bruce, esq., a military officer in the services of Prussia, Russia, and Great Britain: Containing an account of his travels in Germany, Russia, Tartary, Turkey, the West-Indies… London,
^История России с древнейших времен. Том От царствования императрицы Екатерины I Алексеевны до царствования императрицы Анны Иоанновны. — гг ГЛАВА ПЕРВАЯ ОКОНЧАНИЕ ЦАРСТВОВАНИЯ ИМПЕРАТРИЦЫ ЕКАТЕРИНЫ I АЛЕКСЕЕВНЫ В октябре г. генерал-майоры Кропотов и Шереметев ходили опустошать владения шамхала и сожгли двадцать селений, в том числе и Тарки, столицу шамхала, состоявшую из дворов; всего дворов было сожжено Шамхал, имея только войска, не мог сопротивляться превосходному числу русских, у которых одних Козаков и калмыков было человек, не считая регулярных войск, двух полков пехоты и двух кавалерии; Адил-Гирей ушел из Тарков вместе с турецким посланником и разослал грамоты к другим горским владельцам, прося помощи, но получил отказ
^Лит.: История Дагестана, т. 1—2, М., Большая советская энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. —
^"ВОСПОМИНАНИЯ ГРИГОРИЯ ИВАНОВИЧА ФИЛИПСОНА". seafoodplus.info. 8 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs &#;
^Идрисов Ю. М., Абдусаламов М. Б. Кумыкские феодальные владения в контексте развития и краха теократического проекта имама Мансура в — годах // Вестник Адыгейского государственного университета. Серия 1: Регионоведение: философия, история, социология, юриспруденция, политология, культурология. № 4.
^асилий Потто. Кавказская война. Том 2. Ермоловское время. М.: Центрполиграф, г
^Н. И. Покровский Кавказские войны и имамат Шамиля. — Москва: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), — С. —
^Н. И. Покровский Кавказские войны и имамат Шамиля. — Москва: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), — С
^abН. И. Покровский Кавказские войны и имамат Шамиля. — Москва: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), — С
^Н. И. Покровский Кавказские войны и имамат Шамиля. — Москва: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), — С
^"-". seafoodplus.info. 15 Nisan tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs &#;
^abН. И. Покровский Кавказские войны и имамат Шамиля. — Москва: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН),
^ab"-". seafoodplus.info. 18 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs &#;
^Кавказская война. Том 5. Время Паскевича, или Бунт Чечни. Глава XVIII. ЧЕЧНЯ ПОСЛЕ ЕРМОЛОВА
^Блиев М. М. Россия и горцы Большого Кавказа: на пути к цивилизации. — М.: Мысль, — С. — ISBN
^Халилов А. М., Идрисов М. М. Шамиль в истории Северного Кавказа и народной памяти. — Махачкала, — с.
^Халилов А. М. Национально-освободительное движение горцев Северного Кавказа под предводительством Шамиля. — Махачкала: Дагучпедгиз, — с.
^Гаммер М. Шамиль. Мусульманское сопротивление царизму. Завоевание Чечни и Дагестана. — М.: КРОН-ПРЕСС, — с., стр.
^Шамиль в истории Северного Кавказа и народной памяти — Арслан Магомедсолтанович Халилов, Мурад Магомедович Идрисов- — С. 80
^Фурман Д. Е. — Чечня и Россия: общества и государства — Polinform-Talburi, — С
^abВасилий Потто — Кавказская война. Том 2. Ермоловское время. С
^Н. И. Покровский Кавказские войны и имамат Шамиля. — Москва: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), — С
^Война на Восточном Кавказе с по г. в связи с мюридизмом // Кавказский сборник, Том
^Гаджиев М. М. Казанище. Страницы истории. — Махачкала: ИД «Эпоха», — С.
^Дадаев, Юсуп Усманович (). Наибы и мудиры Шамиля /
^Идрисов Юсуп — Вероучители эпохи Кавказской, статья
^seafoodplus.info Имам Шамиль: пророк, властитель, воин — С
^А. У. Мальсагов. Ингуши Издательский центр «Эль-Фа», — С
^Газимухаммед и начальный этап антифеодальной и антиколониальной борьбы народов Дагестана и Чечни. материалы Международной научной конференции, октября , редакция В. Гаджиева, Российская академия наук. Дагестанский научный центр,
^abШамхалы Тарковские. С//Сборник сведений о кавказских горцах
^История Дагестана с древнейших времен до наших дней. Т. I. История Дагестана с древнейших времен до XX века / отв. ред. А. И. Османов. М., с
^abС. М. Броневский Новейшие географические и исторические известия о Кавказе. — М. — Часть Вторая, стр. —
^Бирюков А. В. Российско-чеченские отношения в XVII — середине XIX вв. // Вопросы истории. — — № 2
^Покровский Н. И. Кавказские войны и имамат Шамиля / Предисл. Н. Н. Покровского, введ. и прим. В. Г. Гаджиева. — М.: РОССПЭН, — С. — ISBN X.
^З. Х. Ибрагимова ЧЕЧЕНЦЫ В ЗЕРКАЛЕ ЦАРСКОЙ СТАТИСТИКИ (—) Монография Москва «ПРОБЕЛ»
^Первые русские крепости в междуречье Терека и Сунжи в вв., Т. С. Магомадова
^Брагунские ханы, кто они? Камиль Алиев
Уместным будет здесь отметить, что ныне брагунские кумыки проживают в селениях Брагуны (кум.- Борагъан), Исти-су (Дарбанхи) и Баммат-бек-юрт (Чечня)
^abИз стенограммы выступления члена Государственной думы второго созыва от Терской области Т. Э. Эльдорханова З мая г.
^Алиева В. Ф., Гимбатов Ш. М., Эльдаров Э. М., Эфендиев И. И., Современные миграционные процессы в Дагестане // Региональные аспекты социальной политики. Вып Махачкала.
^Sakinat Shixamedovna Gadjieva. (). Kumyki: istoriko-etografik isko. 5. Izd-vo Akademii nauk SSSR. p. 40
^Aliyev S. Kumuk Turkleri'nin Unutulmaz Sairi Ummu Kamal // "Yesevi". Istanbul, Agustos № S.
^Osmanlı devlet erkânı, İsmail Hâmi Danişmend, Türkiye Yayınevi, - sayfa, s. 22
^Mustafa Müftüoğlu. Yalan söyleyen tarih utansın! — Çile Yayınevi, — с.
^ГАДЖИЕВ Э.Н. КУМЫКСКАЯ ДИАСПОРА В ТУРЦИИ: ИСТОРИЯ И СОВРЕМЕННОСТЬ. —
^Ömer Karata Mehmed Said Arbatl. KUMUK TÜRKLERİNİN KAFKASYA’DAN ANADOLU’YA GÖÇÜ,
^"TÜRK DİLİ BELLETEN Seri: II Sayı&#;: &#;» Karadeniz Sahaf". Karadeniz Sahaf. 18 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs &#;
^"Eski Başkanlar - Biga Belediyesi". seafoodplus.info. 4 Eylül tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs &#;
^"Усуми: история рода и семьи". Ёлдаш (Rusça). 5 Temmuz tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs &#;
^seafoodplus.info
^seafoodplus.info
^"Мухаджиры". Радио Свобода (Rusça). 28 Aralık tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs &#;
^"Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs &#;
^"Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs &#;
^"Nasreddin Murat-Khan". Google Arts & Culture. 22 Mayıs tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs &#;
^Дагестан // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона&#;: в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., —
^""Алфавитный список народов, обитающих в Российской Империи"". seafoodplus.info. 17 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran &#;
^"Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей". seafoodplus.info. 10 Şubat tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran &#;
^
kaynağı değiştir]
'de Kafkas Tatarı, yani Kumyk öğretmeni Timofey Nikitich Makarov, bölgede uluslararası Kumyk olan Kuzey Kafkas dillerinden biri için Rusça'daki ilk dilbilgisini yazdı. T. Makarov yazdı:[]
&#; &#; Tatar dilini konuşan kabileler arasında hem dilin kesinliği ve doğruluğu hem de Avrupa medeniyetine yakınlık açısından en çok Kumukları sevdim, ama en önemlisi, Kafkasya'nın Sol Kanatında yaşadıklarını kastettim. Askeri harekâtlarımızın olduğu ve kendi dilleri dışında tüm aşiretlerin de Kumukca konuştuğu Hat.
Dilbilimci-Türkolog A.N. Kononov ayrıca Kumuk'un Kuzey Kafkasya'daki Türk dillerinin en eskisi olduğunu ve “Kuzey Kafkasya için ve ayrıca Transkafkasya için Azerbaycan dilinin bir tür Lingua franca olduğunu” kaydetti.[] Derlugyan George, Kumuk dilinin rolü hakkında yazıyor:[]
&#; &#; Bozkır halkları arasında egemen olan Türk dilleri Kumyk ve Tatar, Doğu Afrika'da Swahili veya Avrupa aristokrasileri arasında Fransızca gibi, çok uluslu Kuzey Kafkasya'da ortak bir lingua franca olarak hizmet etti. Jeopolitik değişimler nedeniyle, Avrasya'nın Büyük Bozkırı bir sınır bölgesi olmaktan çıkınca, etnik gruplar arası iletişim dili olarak Türk lehçelerinin yerini Rusça almıştır.
yüzyılda Vembery, Kumyk'in rolünü şu sözlerle tanımladı:
&#; &#; Kumukların kültürel ilişkilerine gelince, yol boyunca fark ettiğimiz gibi, birçok Kafkas halkı onların etkisi altında kalmış ve Kumuk dilini benimsemiş ve Kumuklardan dini konuları öğrenmiştir. Kumuk dili, Balkar, Bezengi, Chegem, Khulama ve Urusbia dağlarının Kabardey sakinleri tarafından anlaşılır ve kısmen de konuşulur. Ayrıca, Çeçenler ve Lezginlerin bir kısmı bu dili anlıyor ve bugün Ruslar bu Türk lehçesinin henüz anlamını kaybetmediğine şaşırıyorsa, o zaman Rusların kendileri buraya yeni gelirken, İslam'a dönüşen Kumyks zaten bir oyun oynadı. Ortaçağın başlarındaki pagan sakinleri arasında kültürel tüccarlar, Müslüman misyonerler arasındaki rol.
Kumyk, Rus İmparatorluğu yönetimi ile ilişkilerde Kuzeydoğu Kafkasya'nın resmi diliydi.[] Dağıstan'da, yalnızca Kumyk ile ilgili olarak, linguonem "Müslüman dili" (busurman til) de kullanılmaktadır[].[]
Sovyet döneminde, Kumyk'ın rolü, DASSR'de devlet ilan edildiğinde 29 Haziran 'te konsolide edildi, çünkü “yerli Dağıstan nüfusunun çoğu Türk-Kumyk dilini konuşuyor ve anlıyor Dağlık Dağıstan okullarında Türk dili öğretiminde yapılan deneyim parlak sonuçlar verdi not edildi "Türk-Kumyk" dilinin Dağıstan yerlileri arasındaki tek iletişim dili olduğu kaydedildi".[]
Dağ göçü[değiştir
Osmanlı Rus Harbi'nden Sonra Erzurum'a Göç Eden Ahıskalı Türkler
Çalışmada ile yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nin Florida Eyaleti’nin Jacksonville şehrine göç eden Ahıska Türklerinin kimliklerini oluşturan unsurlar, göç süreci içerisinde ele alınmıştır. Araştırmanın amacı, Ahıska Türklerinin Amerika’ya göç etme nedenlerinin, yaşadıkları sorunların ve göç sürecinin Ahıska kimliği üzerindeki yansımalarının ortaya konulmasıdır. Araştırmanın verileri, yılının Ocak-Mart ayları süresince Jacksonville’de yaşayan Ahıska Türklerinden elde edilmiştir. Ahıska Türklerinin sosyal gerçekliklerini onların bakış açılarından anlamak önemli olduğu için çalışmada 9 Ahıska Türkü ile derinlemesine görüşme yapılmış ve gündelik hayatlarını geçirdikleri mekânlarda katılımlı gözlem gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Ahıska Türklerinin ABD’ye göç etmeden önce maruz kaldıkları ayrımcılık, en önemli sorun olarak ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra Ahıska Türklerinin ABD’ye zorunlu olarak ve akrabalarıyla birlikte göç ettikleri ve göç ettikten sonra da Ahıska kimliğinin temel unsurlarını korudukları gözlenmiştir. Ahıska Türklerinin kimliğini belirleyen temel unsurlar ise Türklük, Türkçe ve Müslümanlık olarak saptanmıştır. In this study, elements constituting identities of Ahiska Turks who migrated to Jacksonville, Florida, between and was tackled in terms of migration process. The objective of this study is to present the reasons why the Ahiska Turks migrated to United States, the problems they faced before migration, and the effects of migration process on their identities. Data are obtained during January-March, from Ahiska Turks who live in Jacksonville, Florida. In-depth interviews with 9 Ahiska Turks and the participant observation was conducted in spaces where they spend their daily lives by forming an interaction in order to comprehend their social realities from their own point of view. The study revealed that discrimination toward Ahiska Turks before their migration to the United States was the most important problem they had. Further, It was observed that the Ahiska Turks involuntarily migrated to the United States with their families and they preserved the fundamental elements of their identities after their migration. Moreover, the basic elements determining the identity of Ahiska Turks are found to be Turkishness, Turkish, and Islam.
kaynağı değiştir]
Şair Ümmü Kemal'in edebiyatının ilk örneklerine yüzyılda rastlanır.[] yüzyılın sözlük ve dil normlarını belirleyen en ünlü şairi Irchi Kazak'tır. yüzyılın başında Dağıstan'daki ilk tiyatronun oluşumuna da katılan Temibulat Biybulatov, modern edebiyatın reformcusu olarak kabul edilir.
Klasik Kumuk müzik folkloru "Kazak yırlar" ile temsil edilir.[]
Kumuk edebiyatı Dağıstan edebiyatı içinde özel bir yerdedir. Kumuk yıravları arasında Amanhor (), Miskin Halimat (XVIII. yüzyıl) ile Kakaşuralı Abdurahman (XVIII. yüzyılın sonu- ) Kumuk edebiyatının öncüleri olarak sayılmaktadır. Yırçı Kazak () ise Modern Kumuk edebiyatının babası sayılır. Abusupiyan Akayev, İbrahim Kerimov, Mahammat Atabayev, Badrattun Mahammatov, Şeyit Hanım Alişeva, Orazayev gibi sayısız yazar ve şair yetiştirmiş olan Kumuklar geçmişten beri dil ve kültür alanlarında ileri bir halktır.
Yoldaş adlı haftalık bir gazeteleri, Tangçolpan, Dağıstanlı Kadın ve Karçıga (çocuk dergisi) adlarında aylık yayımlanan üç dergileri; çeşitli rayonlarda yayımlanan aylık veya haftalık bölgesel gazete ve dergileri bulunmaktadır.