eğitim öğretim ile ilgili belgeler>konu anlatımlı dersler >Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar >yazım kuralları ile ilgili konu anlatımlar
ÖZEL İSİMLERE GELEN EKLERİN YAZIMI İLE İLGİLİ YAZIM KURALLARI (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)
Özel adların sonlarına ulanan yapım ekleri bitişik, çekim ekleri ise kesme imiyle ayrılarak yazılır. Ancak bu kuralın özel durumları vardır.
1- Özel adların aldığı yapım ekleri kesme imi ile ayrılmaz.
Özel adların sonlarına gelen yapım ekleri ve bunların yazımı:
Örnekler:
Türkçe, Fransızca, Hintçe, Çince
Fatihçe
Alicik, Muratçık
Türkçü
Avrupalı, Ankaralı, Bakırköylü
Türklük, Müslümanlık, Alevilik
Fıratsız, Diclesiz Anadolu
Alisiz,Rıdvansız
Darvinizm
Türkoloji, Hititoloji
2- Özel adların sonlarına gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
Örnekler:
Ankara'ya gitti.
Minnoş'a ciğer aldı.
Ali Bey'in kardeşidir bu.
Kasım'ın 17'sinde gelecekler.
23 Nisan'da gösteri var.
Haziran'ında oradayız.
Beni arayan Ali'ymiş.
Çalıkuşu'nu severek okudum.
Gemlik'ten (bilgi seafoodplus.info) geliyoruz.
Burak'ın gelmesini bekliyorum.
3- Özel adlardan türeyen sözcüklerin aldığı çekim ekleri ve kurum, kuruluş, bakkal, okul, belediye vb kesme işaretiyle ayrılmaz.
"-li, -lik, -ci, -cik, -siz, -izm" gibi yapım eki almış bir özel adın sonuna çekim eki gelirse bu ek, kesme işaretiyle ayrılmaz.
(BU KURALA DİKKAT EDİN, ÇÜNKÜ ESKİDEN AYRILIRDI. TDK ŞİMDİLİK AYIRMIYOR)
Örnekler:
Aydınlının, Türkçeyi, Aliciğim, Türklüğün
Çocuk Esirgeme Kurumuna bağış yapmalıyız.
Fatih Sultan Mehmet Ortaokulunda okuyorum.
Sultanbeyli Belediyesine başvurdu.
Türkçenin, Rizeliler, Türkçeyi
1. Aşağıda sıralanan özel adlara getirilen iyelik, durum (hâl) ve Haber (bildirme) ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
a) Kişi adları, soyadları ve takma adlar:
Uyarı: (Sadece konuşmada) Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Bosna-Herseği, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Zonguldağı biçiminde son ses (harf) yumuşatılarak söylenir.
Uyarı: Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan öce konur:
Ancak cins isimler için yapılan açıklamalarda yay ayraçtan sonra doğal olarak kesme işaretine gerek yoktur:
Uyarı :Özel adlar yerine kullanılan O zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
Örnek: Bu zafer onun sayesinde kazanıldı.
b. Millet, boy, oymak adları: Türküm, Almansınız, İngilizden, Rusmuş, Oğuzun, Kazaka, Kırgızım, Özbeke, İzmirlinin, Ankaralıya.
c. Devlet adları: Türkiye Cumhuriyetini, Osmanlı Devletindeki, Amerika Birleşik Devletlerine, Azerbaycan Cumhuriyetinden.
ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar: Allahın, Tanrıya, Cebrailden, Zeusu.
d. Kıta, deniz, nehir, göl, dağ, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. coğrafyayla ilgili yer adları:
Uyarı: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: Hisardan, Boğazdan
Uyarı:Sonunda 3. tekil kişi iyelik eki olan özel isme, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz:
e. Gök bilimiyle ilgili adlar: Jüpiterden, Venüsü, Halleyin, Merihe, Büyükayıda, Yedikardeşten, Marsta vb.
f. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları:
g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, müzik vb.) adları:
ğ. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adları:
Uyarı:Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır:
h. Hayvanlara verilen özel adlar: Sarıkızın, Karabaşa, Pamuku, Minnoştan.
Uyarı: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
Uyarı :Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:
2. Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:
Uyarı: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:
Uyarı: Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır:
4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:
5. Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır:
6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur:
Uyarı:Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
NOKTALAMA İŞARETLERİ
Ayrıca bakınız ⇒ Noktalama İşaretleri