Pandemi Ücretsiz Izin Parası

Salgın döneminin en çok etkilediği gruplardan biri de ücretli çalışanlar. İş yerlerinin faaliyetlerine ara vermesi, piyasanın ne zaman normale döneceğinin belirsiz olması işverenleri kaygılandırırken, işçiler de işten çıkarılma korkusu yaşıyor. sayılı Torba Kanunla gelen işveren feshi yasağı bu duruma bir nebze çözüm olsa da, tek taraflı ücretsiz izin uygulaması işçilerin gelir kaybı endişesini artırdı. Bu noktada devletin ücret desteği devreye girdi. Fakat tutarın yeterli olmayacağı tartışması sürüyor. Her şeye rağmen ücretsiz izin ücret desteğinin detayları merakla bekleniyordu.

Pandemi nedeniyle ilan edilen fesih yasağı süresince ücretsiz izne gönderilen işçilere ve işsizlik ödeneğine hak kazanamamış kişilere ödenecek ücret desteğinin uygulamasına yönelik esaslar yayımlandı.

Ücret Desteğinden Kimler Yararlanabilir?

Ücretsiz izin desteği, kısa çalışmadan yararlanamayan, işsizlik ödeneği alamamış, herhangi bir yerden geliri olmayan işsiz veya ücretsiz izindeki birçok kişiyi kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.

Destekten yararlanacak kişiler:

• Kısa çalışma başvurusu yapılan firmada çalışıp, şartları taşımadığı için kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayanlar,
• 15 Mart tarihinden sonra işten çıkartılmış ve başvuruda bulunmasına rağmen işsizlik ödeneğinden yararlanamamış kişiler,
• 15 Mart tarihinden sonra işten çıkarılmış fakat işsizlik ödeneğine başvurmamış kişiler,
• 17 Nisan tarihinden sonra işveren tarafından ücretsiz izne gönderilmiş olanlar.

Destekten yararlanamayacak kişiler:

• Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alanlar,
• İşsizlik ödeneği almaya devam edenler,
• Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlar,
• İşten kendi isteğiyle ayrılmış olanlar,
• Pandemi dışındaki nedenlerle ücretsiz izne ayrılmış ve bu şekilde Kuruma bildirilmiş olanlar.

Destek Hangi Tarihler İçin Verilecek? Tutar Nasıl Hesaplanacak?

Ücret desteği, işveren feshi yasağı süresince 3 ay boyunca işçilere ödenecek. Desteğin başlangıç tarihi sayılı Torba Yasanın yürürlük tarihi olan 17 Nisan , bitiş tarihi de mevcut şartlarda 3 ay sonrası yani 17 Temmuz ’dir. 17 Nisan’dan önce işçiye verilmiş ücretsiz izinler için destek söz konusu değildir.

Yani ücret desteği tarihleri arasında ücretsiz izinli olunan süreler için ödenecek. Cumhurbaşkanının yetkisi ile fesih yasağı süresinin uzaması halinde ücret desteği süresi de uzatılacak. Cumhurbaşkanı fesih yasağını 6 aya kadar uzatabilme yetkisine sahip.

Destek tutarı günlük 39,24 TL olup, 30 gün üzerinden işçilere ödenecek. Ücret desteğinin 30 günlük brüt tutarı ise ,20TL. Bu tutar üzerinden sadece damga vergisi kesilecek. Damga vergisi kesildikten sonra işçinin hesabına yatacak net tutar bir ay için ,27 olacak.

Ücretsiz izinde olması sebebiyle ücret desteğinden yararlanacaklar için, ay içinde bazı günlerde çalışıp bazı günlerde ücretsiz izne çıkartılmış olmaları durumunda, ücret destesi sadece ücretsiz izinde gösterildiği günler için ödenecek.

Ücretsiz İzne Gönderilen İşçiler İçin İşveren Kuruma Ayrıca Bildirimde Bulunacak mı?

İşveren, salgın döneminde işçisini ücretsiz izne göndermişse, öncelikle ay içinde ücretsiz izinde olunan günleri Kuruma eksik gün olarak bildirmelidir. Ücretsiz izne gönderilen çalışanların eksik günleri APHB ve MuhSGK üzerinden “Pandemi Ücretsiz İzin ( Geç. Md)” veya “Pandemi Ücretsiz İzin ( Geç. Md) Ve Diğer” eksik gün nedenleri seçilerek bildirilecek.

Ücret desteği kapsamında ücretsiz izne gönderilen işçilerin bildirimleri, işverenler tarafından seafoodplus.info internet adresi üzerinden, ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar yapılacak. Bildirimde, ücretsiz izin gün sayısı, işçinin TC’si, IBAN numarası ve cep telefonu bilgileri iletilecek.

Kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanlar, APHB/MuhSGK’da “Kısa Çalışma Ödeneği” kodu ile kuruma bildirilmiş olsalar bile, ilgili ayı takip eden ayın sonuna kadar eksik gün nedenleri işveren tarafından “Pandemi Ücretsiz İzin ( Geç. Md)” veya “Pandemi Ücretsiz İzin ( Geç. Md) Ve Diğer” kodlarından biri ile güncellenerek ücret desteğine hak kazanabilecek.

Ücretsiz izinle ilgili başvuru ve güncellemelerin, ücretsiz iznin verildiği tarihi takip eden ayın sonuna kadar Kuruma bildirilmesi gerekiyor.

İşsiz Olanlar Ücret Desteğinden Nasıl Yararlanacak?

15 Mart tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen, işsizlik ödeneğine başvurduğu halde hak kazanamamış kişilerin ücret desteği herhangi bir başvuruya gerek olmadan İŞKUR tarafından re’sen gerçekleştirilir.

15 Mart tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen fakat işsizlik ödeneğine başvurmamış işsizlerin, ücret desteği alabilmesi için seafoodplus.info internet adresinden ya da e-devlet üzerinden işsizlik ödeneğine başvurması gerekmektedir.

tarihinde Türkiye İş Kurumu tarafından yayımlanan “ Sayılı İşsizlik Kanununun Geçici Maddesi Kapsamında Yapılacak Nakdi Ücret Desteği Uygulamasına İlişkin Usul ve Esasların” detaylarına ulaşmak için tıklayınız.

İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için son üç yılda en az gün prim bulunması ve son gün hizmet akdi ile çalışmak gerekiyor. Son üç yılda gün primi olanlara 6 ay, gün primi olanlara 8 ay, gün primi olanlara da 10 ay işsizlik ödeneği bağlanıyor. Bunlara ilaveten işsizlik ödeneği alabilmek için işçinin kendi kastı ve kusuru ile işsiz kalmaması gerekiyor.

Türkiye İtalya ve Portekiz ile birlikte Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) üyesi ülkeler içinde işsizlik maaşına erişimin en zor olduğu üç ülke arasında yer alıyor. İşsizlik ödeneğinin süresi ve miktarı bakımından da OECD ortalamasının oldukça altında bulunuyor.

İşsizlik ödeneğine erişim pandemi öncesinde zaten zordu. Pandemi döneminde kimi işçiler bir yılı aşkın süre ücretsiz izne çıkartıldılar. Bu işçiler açısından işsizlik ödeneğine erişim şimdi daha da zorlaştı. Ücretsiz izinde geçen süreler için prim yatırılmadığından son üç yılda en az gün prim koşulunu yerine getiremeyenler işsizlik ödeneğinden yararlanamıyorlar.

İŞSİZLİK MAAŞI İÇİN BAŞVURAN KİŞİDEN 39’U ÖDENEK ALABİLDİ

Türkiye İş Kurumu’nca (İŞKUR) yayımlanan verilere göre, pandemi etkisinin olmadığı yılının ilk 8 aylık döneminde 1 milyon bin kişi işsizlik ödeneği başvurusunda bulundu. Bunlardan bin kişiye ödenek bağlandı. Başvuruda bulunan her kişiden 53’ü ödenek aldı.

Pandeminin etkisinin görüldüğü yılının ilk 8 aylık döneminde ise bin kişi işsizlik ödeneği başvurusunda bulundu. Bunlardan bin kişiye ödenek bağlandı. Ödenek bağlananların başvuranlara oranı ilk 7 ay yüzde 25 ile 36 arasında değişti. Ağustos ayında ise bu oran yüzde 77’ye ulaştı. Böylece sekiz aylık dönemin ortalaması yükseldi ancak yine de pandemi öncesinin çok altında kaldı. Ağustos ayındaki yüksek artışa rağmen ilk 8 aylık dönemde işsizlik ödeneği başvurusunda bulunan her kişiden sadece 39’u ödenek alabildi.

Tabii başvuru yapanlar, ödenek alabileceğini düşünen kişilerden oluşuyor. Koşulları yerine getiremediğini bilenler hiç başvuru yapamıyor. Sigortasız çalışırken işsiz kalanları da dikkate aldığımızda, tutarı ve süresi az da olsa işsizlik ödeneği alabilenler şanslı azınlığı oluşturuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, temmuz ayında toplam işsiz sayısı 3 milyon bin kişi. Aynı ay işsizlik ödeneği almakta olanların sayısı (önceki aylardan almaya başlamış olanlar ile birlikte) toplam binde kaldı. O ayki her 11 işsizden sadece 1’i işsizlik ödeneği alabildi.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALMIŞ OLANLARIN BİR KISMI İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALABİLECEK

Kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) almış olanlar bu dönemde gerek kendi kasıt ve kusurlarıyla işsiz kalmaları, gerekse işverence işten çıkartılmaları halinde işsizlik ödeneği alabilecekler. Ancak, bu haktan hepsi yararlanamayacak.

Hatırlanacağı gibi, pandemide daha çok işçinin kısa çalışma ödeneği alabilmesi için koşullar esnetilmişti. Normalde kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için son üç yılda prim günü ve son gün hizmet akdi ile çalışma koşulu aranırken, pandemi döneminde son üç yılda prim günü ve son 60 gün hizmet akdi ile çalışanlar da kısa çalışma ödeneği aldı.

Kısa çalışma ödeneği almış olanlardan son 3 yılda gün primi bulunan ve son gün iş akdi ile çalışanlar, şimdi işsizlik ödeneğinden de yararlanabilecekler.

Kısa çalışma ödeneği süreleri işçinin hakkı olan işsizlik ödeneği süresinden indirilmekle birlikte geçen yıl haziran ayında çıkartılan cumhurbaşkanı kararı uyarınca bu dönem mahsup edilmeyecek. Böylece ilk KÇÖ almaya başladığı tarih itibarıyla kaç ay işsizlik ödeneği alma hakları varsa, o kadar süre ödenek alabilecekler.

Kısa çalışma ödeneği almış olanlar için işsizlik ödeneği alma hakkı, ilk KÇÖ almaya başladıkları tarihten başlamak üzere 3 yıllık dönemde prim gününü doldurarak yeniden işsizlik ödeneği almaya hak kazandıkları tarihe kadar devam edecek.

’DEKİ ÜCRETLERİ ÜZERİNDEN ÖDENEK ALABİLECEKLER

İşsizlik ödeneği, son dört aylık ortalama ücretin yüzde 40’ı oranında bağlanıyor. Ödenek tutarı, ücret ne olursa olsun brüt asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor.

Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği almış kişilerin işsizlik ödeneği, ilk KÇÖ almaya başladıkları tarihten önceki son 4 aylık ücretleri üzerinden hesaplanacak. Örneğin ilk defa geçen yıl nisan ayında KÇÖ almaya başlamış işçinin işsizlik ödeneği, aralık ayı ile ocak – mart aylarındaki ücretinin ortalaması üzerinden hesaplanacak. Örneğin, asgari ücretle çalışan bir işçi normalde bin TL işsizlik ödeneği alabilir. Ancak, asgari ücretli işçi geçen yıl nisan ayında KÇÖ almaya başlamışsa işsizlik ödeneği TL’de kalacak. Damga vergisi kesintisinden sonra TL ödenecek.

Tüm dünyayı etkisi altına alan Corona virüs sebebiyle Türkiye’de de hükümet birbiri ardına yardım paketleri ve ekonomik destek programları açıklıyor. İşçilerin işini kaybetmemesi işverenlerin işlerinden olmaması ve vatandaşların gelir kaybına uğramaması için çıkartılan destek paketlerinde karşılıksız yardımlar, düşük faizli 6 ay ödemesiz destek kredileri, esnaf ve KOBİ’lere krediler, vergi ve prim erteleme gibi birçok imkân bulunuyor. Geliri düşük olanlara ödenen liralık destekte 4,4 milyon aileye ulaşılırken şimdi üçüncü faz başvuruları da alınmaya başlandı.

Bunun yanında torba yasa ile çıkartılan ve ücretsiz izne ayrılanlar ile 15 Mart tarihinden sonra işten çıkartılıp işsizlik maaşı alamayanlar için verilecek ödeneklerle ilgili detaylar belli oldu. Bu konuda SGK da bir duyuru ile ayrıntıları belirledi. Gelin bu imkândan yararlanmanın yollarına birlikte bakalım.

Kimler ödenekten yararlanacak?

*17/04/ tarihi itibarıyla iş sözleşmesinin bulunduğu işveren tarafından sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi uyarınca ücretsiz izne ayrılmak,
*Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmamak,
*Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak,
*SGK’ya 01, 04, 05, 06, 12, 14, 20, 29, 32, 35, 39, 52, 53, 54 veya 55 No’lu belge türlerinden bildirilmiş olmak koşullarını birlikte taşımaları ve işverenleri tarafından gerekli bildirimin yapılması hâlinde, sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrıldıkları süre kadar nakdi ücret desteğine hak kazanırlar.
*İşverenleri tarafından kısa çalışma başvurusunda bulunulan ve başvurunun kabul edilmesine karşın gerekli prim şartlarını sağlamadığı gerekçesiyle kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanlar, işverenleri tarafından ilgili dönem için eksik gün gerekçelerinin sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi kapsamında verilen ücretsiz izin olarak güncellenmesi hâlinde, ücretsiz izne ayrıldıkları süre kadar nakdi ücret desteğine hak kazanırlar.
*15/03/ tarihinden sonra sayılı Kanunun 51’inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve yine aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamaları kaydıyla, sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, işsiz kaldıkları süre kadar nakdi ücret desteğine hak kazanırlar.
* sayılı Kanunun 50’nci maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesi doğrultusunda daha önce hak ettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar işsizlik ödeneği tekrar başlatılanlar, sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, ödemenin bittiği tarihten itibaren nakdi ücret desteğine hak kazanırlar.

Başvuru nasıl yapılacak?

*Nakdi ücret desteğinden yararlanılabilmesi için ücretsiz izne ayrılan işçilere ilişkin aylık bildirimler, “seafoodplus.info” internet adresinden ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar işverenlerce yapılır. Bu şekilde bildirimi yapılan işçiler için ilgili aya ait Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde eksik gün nedeninin, “Pandemi Ücretsiz İzin” olarak seçilmesi gerekir. sayılı Kanunun Ek-9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde ay içerisinde 10 günden fazla sigortalı çalıştıranlar ise bu durum değişikliğini, ücretsiz iznin verildiği ayın sonuna kadar aynı eksik gün koduyla Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine/Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirirler.

* sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi kapsamında verilen ücretsiz izin bilgilerine ilişkin işverenler tarafından yapılan başvuru ve güncelleme işlemleri, ücretsiz iznin uygulandığı ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK’ya bildirilir. Ancak bu şekilde uygulamanın yürürlükte olduğu sürenin tamamlanmasından sonra izleyen ay sonuna kadar yapılan ve hak doğurucu nitelikteki başvurular en fazla bir önceki ay için yapılır.

*Kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanlar için Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde bildirilmiş olan “Kısa Çalışma Ödeneği” gerekçesinin ikinci fıkradaki süreler içerisinde “Pandemi Ücretsiz İzin” olarak güncellenmesi ve işverenler tarafından birinci fıkrada belirtilen esaslar çerçevesinde ücretsiz izin başvurusunda bulunulması gerekir. Ayrıca 17/4/ tarihinden sonra ücretsiz izne ayrılmasına rağmen, Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde “Pandemi Ücretsiz İzin” eksik gün nedeni yerine yanlışlıkla başka bir koddan bildirim yapanların, eksik gün kodunun değiştirilmesi için SGK’nın ilgili il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezine başvurmaları gerekir.

*İşveren, Nakdi Ücret Desteğinin uygulama süresi kapsamında, ilgili ayda işçinin ücretsiz izne ayrıldığı gün sayısını, işçinin TC Kimlik Numarasını, işçinin IBAN numarasını ve cep telefonu bilgilerini SGK başvuru ekranı üzerinden bildirir.

İşsizlik ödeneği alamayan işçiler nasıl başvurur?

*15/03/ tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusuna rağmen bu ödeneğe hak kazanamayan işsizlerin nakdi ücret desteği ödemeleri, ayrıca başvuru yapmalarına gerek bulunmaksızın İŞKUR tarafından re’sen gerçekleştirilir.

*15/03/ tarihinden sonra sayılı Kanunun 51’inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmayan işsizlerin nakdi ücret desteği ödemeleri, “seafoodplus.info” internet adresinden veya e-Devletten işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmaları üzerine İŞKUR tarafından gerçekleştirilir.

Ödemelerin süresi nasıl belirlenir?

Nakdi ücret desteğinin süresi, sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrılanlar için, 17/4//7/ tarihleri arasında ücretsiz izinli olunan süreleri kapsar. Cumhurbaşkanı tarafından sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak sürenin uzatılması hâlinde, nakdi ücret desteği de aynı süre için uzatılacaktır.

*15/3/ tarihinden sonra sayılı Kanunun 51’inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve yine aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler için nakdi ücret desteğinin süresi, 17/4//7/ tarihleri arasında işsiz olarak geçen süreleri kapsar. Cumhurbaşkanı tarafından sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak sürenin uzatılması hâlinde, nakdi ücret desteği de aynı süre için uzatılacaktır 

Kaç lira ödenecek?

* Nakdi ücret desteğini hak eden her bir kişi için yapılacak ödeme, 39,24 Türk Lirası olarak belirlenen bir günlük tutardan damga vergisi düşüldükten sonra hesaplanan tutar ile ödemeye hak kazanılan gün sayısı çarpımı sonucu elde edilen tutara tekabül eder.
*Hesaplanan ödeme tutarından damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.
*Nakdi ücret desteği, bir ay içerisinde en çok 30 gün olmak üzere ödeme kanalları yoluyla işçinin kendisine ödenir.
*Birden fazla işyerinde çalışırken, bu işyerlerinden sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrılanlar adına işverenler tarafından bildirilen prim ödeme gün sayıları toplanır. Bu kişiler adına 30 günden eksik kalan gün sayısı kadar nakdi ücret desteği ödenir. İlgili ayda toplamda 30 gün ve üzeri prim bildirimi yapılması durumunda, bu kişiler nakdi ücret desteğine hak kazanamaz.

Hangi tarihte ödenecek?

*SGK, nakdi ücret desteği kapsamında işverenler tarafından yapılan beyana bağlı bilgileri aylık olarak bildirilen ücretsiz iznin yapıldığı ayı takip eden ayın 5’ine kadar İŞKUR’a bildirir. İŞKUR, bu verileri esas alarak nakdi ücret desteklerini her ayın 8’inde ödemeye başlar. Belirlenen günlerin hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine denk gelmesi hâlinde takip eden ilk iş günü işlemler gerçekleştirilir. Söz konusu günlerde değişiklik yapmaya Bakan yetkilidir.

Faruk Erdem