Para Adak Olur Mu

Adak Kurban&#;: Gerçekle&#;en Niyete &#;ükür!

Müslüman olan, inanc&#;na ba&#;l&#; olan okurlar&#;m&#;z herhangi bir i&#; veya dile&#;i gerçekle&#;ti&#;i zaman e&#;er bir adak adad&#;ysa adak kurban&#; nedir, ne demek gibi sorular soruyor olabilir. Hassas bir konu oldu&#;u için ve yap&#;lan ibadetten sevap kazanabilmek için adak kurban&#; kimler yiyemez veya kesen ki&#;i taraf&#;ndan adak kurban&#; yenir mi konular&#;nda da çokça ara&#;t&#;rma yap&#;l&#;yor.

Bizler de bu yaz&#;m&#;zda adak kurban&#; hakk&#;nda merak edilen sorular&#; cevapland&#;rd&#;k. Din alimlerinin kaynaklar&#;ndan faydalanarak yazd&#;&#;&#;m&#;z adak kurban&#; yaz&#;s&#;, dileriz ki akl&#;n&#;zdaki soru i&#;aretlerine yan&#;t olur.

Adak Kurban&#; Nedir?

Adak kurban&#; bir &#;eyin gerçek olmas&#; için niyet edilen ve o dile&#;in gerçekle&#;mesinden sonra kesilen bir kurban türüdür. Niyetin gerçekle&#;mesine ba&#;l&#; olarak kesilir. Bu niyet i&#; bulmak, okul kazanmak, ev veya araba sat&#;n almak, kazadan beladan kurtulmak ve herhangi bir durumu gerçekle&#;tirmek için edilebilir.

Arapça’da nezr kelimesinin kar&#;&#;l&#;&#;&#; olan adak; vaad edilen durum anlam&#;na gelir. Bir dile&#;in gerçekle&#;mesi için Allah’a söz verip kurban kesmeyi vaad etmek demektir. Örnek verecek olursak: “&#;u i&#;i bir halledeyim adak kesmeye niyet ettim.” denildi&#;i durumda ki&#;i dilden ada&#;a niyet etmi&#;tir. Er ya da geç istedi&#;i durum gerçek olursa, adak kesmesi dinen gereklidir.

Adak kurban&#; konusunda ki&#;i, dinen mükellef de&#;ildir. Fakat Allah’a söz verdi&#;i için adak kurban&#; kesmesi farz veya vacip olarak kabul edilir. Adak, &#;slam’dan önceki dinlerde de vard&#;. Adak kurban&#;, akika kurban&#;yla kar&#;&#;t&#;r&#;lmaktad&#;r. Adak kurban&#; kesen ki&#;iler bu eti tüketmemelidir. &#;ayet adak etinden faydalanmak isterseniz, etin bedelini yoksul ki&#;ilere verdikten sonra eti yiyebilirsiniz. Adak kurban&#; için böyle bir kural söz konusu iken; akika için bu kural geçerli de&#;ildir.

Akika kurban&#; etini önce yoksullara da&#;&#;tman&#;z önerilir. Ard&#;ndan kendi aileniz için kullanabilirsiniz. Adak kurban&#; ise; mümkünse yoksul ki&#;ilere da&#;&#;t&#;lmal&#;d&#;r. Adak adayan ki&#;i bu etten faydalanmak için yiyece&#;i etin bedelini bir yoksula vermelidir.

Diyanet adak kurban&#; ile ilgili dini yükümlülük ba&#;lam&#;n&#; &#;öyle aç&#;klamaktad&#;r: “Kurban adayan ki&#;inin kurban kesmesi vaciptir.”

Adak Kurban&#;n&#; Kimler Yiyebilir, Kimler Yiyemez?

Adak kurban&#;n&#; kesen ki&#;i yiyebilir mi? Adak kurban&#; etini adak kesen ki&#;i ve ailesi yiyemez. Ailesine uygun görülmedi&#;i gibi; babas&#;, dedesi, torunu ve kendi neslinden gelen ki&#;iler yiyemez. Adak kurban&#; kimler yiyemez sorusunun bir cevab&#; da durumu iyi ki&#;ilerdir. Adak etinin zengin ki&#;ilerin de yemesi dinen uygun de&#;ildir.

Peki, kimler yiyebilir? &#;ükür amac&#; ile kesildi&#;i için adak eti ile ihtiyaç sahiplerinin mutlu edilmesi gerekir; yani ihtiyaç sahipleri adak kurban&#;ndan yiyebilir. E&#;er aile fertlerinden biri adak etinden yerse, o bedeli bir yoksula vermek durumundad&#;r.

Adak Kurban&#; Ba&#;&#;&#;&#;: Kime Verilir? Nas&#;l Da&#;&#;t&#;l&#;r?

Adak kurban&#; ba&#;&#;&#; ko&#;ullar&#; incelendi&#;inde öncelikli amaç ihtiyaç sahiplerini sevindirmek ve doyurmakt&#;r. Aile d&#;&#;&#;ndaki tan&#;d&#;klara ve kom&#;ulara verilebilir.

Kime Verilir?

• Adak kurban&#; ba&#;&#;&#;&#; yap&#;laca&#;&#; zaman yoksul kesim öncelikli olacak &#;ekilde, aile d&#;&#;&#;ndaki herkese verilebilir.
• Dileyen eti pay ederek ihtiyaç sahiplerini memnun eder, dileyen ise adak etinden yemek yapt&#;r&#;p o yeme&#;i de kalabal&#;k bir kesime ikram edebilir.

Nas&#;l Da&#;&#;t&#;l&#;r?

• Adak etinin da&#;&#;t&#;lmas&#; konusunda herhangi bir kesin kural yoktur.
• Niyet önemlidir.
• Ne kadar çok ki&#;iye da&#;&#;t&#;l&#;rsa o kadar sevab&#; büyüktür.
• Adak kurban&#; nas&#;l da&#;&#;t&#;l&#;r, nas&#;l pay edilir sorular&#;nda k&#;s&#;tlama yoktur.
• 7 veya 10 ki&#;i ile s&#;n&#;rl&#; de&#;ildir.
• Önemli olan memnun etti&#;iniz ki&#;i say&#;s&#;d&#;r.
• Küçükba&#; ve büyükba&#; adaklar&#;n miktar&#;nca da&#;&#;t&#;lmas&#; gereklidir.

&#;lginizi çekebilir: Kurban Kavurmas&#; Nas&#;l Yumu&#;ak Olur? 5 Nefis Püf Noktas&#;

Adak Kurban&#; &#;artlar&#; Nelerdir?

Adak kurban&#; &#;artlar&#; ba&#;&#;nda öncelikle ada&#;&#;n niyet edilmesi gelmektedir. Ki&#;i e&#;er bu ada&#;&#; kesece&#;ine dair niyet edip Allah’a söz vermi&#;se ilk &#;art yerine gelmi&#;tir. Sözlü &#;ekilde bu niyetini ifade etmesi gerekir. Hanefi ve Maliki mezhebine göre ada&#;&#;n kesin olarak kesilmesi gereklidir.

&#;afi mezhebine göre ise adak niyet edildiyse e&#;er bir bask&#; sonucunda dile geldiyse kesilme &#;art&#; yoktur. Adak kurban&#; için; kurban denmeden ifade edilirse y&#;l içinde herhangi bir günde adak kesilmelidir. Ada&#;&#;n insan veya bir e&#;ya için kesilmesi kabul edilmez. Allah’a, verilenler için &#;ükür amaçl&#; kesilmelidir. E&#;ya ve insan bir arac&#; olarak kabul edilmektedir.

Adak kurban&#;n&#; kesen ki&#;inin Müslüman olmas&#; gereklidir. Bir ki&#;i önce adak aday&#;p sonra Müslümanl&#;&#;a geçerse, bu adak kabul edilmez. Ayr&#;ca ak&#;l sa&#;l&#;&#;&#; yerinde olan ve ergenlik dönemini geçmi&#; ki&#;ilerin adaklar&#; kabul edilir.

&#;lginizi çekebilir: Kurban Bayram&#; Nedir, Nas&#;l Ortaya Ç&#;kt&#;? Anlam&#;, Önemi

Adak Kurban&#;n&#;n Özellikleri Nelerdir?

Adak kurban&#; özellikleri di&#;er kurbanl&#;klar ile ayn&#; &#;ekildedir. Deve, s&#;&#;&#;r ve küçükba&#; hayvanlar&#;n sa&#;l&#;kl&#; olanlar&#; adak kurban&#; olarak kesilir.

Horoz veya tavuk gibi kümes hayvanlar&#;, adak olarak kesilmez ve kabul görmez. E&#;er adak için niyet edildi&#;inde hayvan&#;n cinsi ifade edilmezse, o ki&#;i bir küçükba&#; hayvan&#; kurban edebilir.

Kurban Bayram&#; için geçerli olan hayvan &#;artlar&#;, adak kurban&#; için de geçerlidir. Bu nedenle 2 ya&#;&#;n&#; tamamlayan danalar, 5 ya&#;&#;n&#; dolduran develer, 1 ya&#;&#;n&#; dolduran koyun veya keçi adak kurban&#; olarak kabul edilir ve kesilmeye uygundur.

&#;lginizi çekebilir: Kurban Eti Nas&#;l Da&#;&#;t&#;l&#;r? Kimlere Verilir, Verilmez?

Adak Kurban&#; Ne Zaman Kesilir?

Adak kurban&#; kesim süresi niyet edilen duruma ba&#;l&#;d&#;r. E&#;er sohbet esnas&#;nda “Benim de ölmeden bir adak niyetim var.” gibi bir ifade geçerse y&#;l&#;n herhangi bir döneminde adak kesilebilir. Bayramlarda da uygundur. Ama araba al&#;rsam, ev al&#;rsam, okulu kazan&#;rsam gibi ifadelerle niyet edilen adaklar&#;n dile&#;in gerçekle&#;mesinden k&#;sa bir süre sonra kesilmesi gereklidir. Adak ne kadar erken kesilirse, fazileti o kadar büyüktür.

Adak kurban&#; ak&#;am kesilir mi sorusu cevab&#; için Diyanetin “Adak kurban&#; ne zaman kesilmelidir?” Sorusuna verdi&#;i cevab&#;n &#;u bölümüne bakmak yararl&#; olabilir:

Adak kurban&#; ne zaman kesilmelidir?

Bir &#;arta ba&#;l&#; olarak kurban kesmeyi adayan ki&#;i, &#;art gerçekle&#;mesi halinde ada&#;&#;n&#; ilk f&#;rsatta yerine getirmelidir. &#;arta ba&#;l&#; olmayan adaklar ise herhangi bir vakitte yerine getirilebilir (&#;bn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, ). Ancak uygun olan&#;, ilk f&#;rsatta yerine getirilmesidir (Kâsânî, Bedâi‘, V, 94).

E&#;er udhiyye yani kurban bayram&#; günlerinde kesilmesi gereken kurban adanm&#;&#;sa bunun kurban bayram&#; günlerinde; hedy yani harem bölgesinde kesilecek bir kurban adanm&#;&#;sa bunun da harem bölgesinde kesilmesi gerekir. (Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, V, ).

Bunlar&#;n d&#;&#;&#;ndaki adak kurbanlar&#;n&#;n herhangi bir yer ve zamanda kesilmesi caizdir. Dolay&#;s&#;yla adak kurbanlar&#;n&#;n mutlaka kurban bayram&#; günlerinde kesilmesi &#;art de&#;ildir. Bu yöndeki kanaatler, dinî bir temele dayanmamaktad&#;r.

Din &#;&#;leri Yüksek Kurulu

Adak Kurban&#; Duas&#;

Ayr&#;ca adak kurban&#; kesildikten sonra iki rekat adak kurban&#; namaz&#; k&#;l&#;nmas&#;n&#;n da sevab&#; büyüktür. Adak kurban&#; duas&#; okunaca&#;&#; zaman &#;u dua okunmal&#;d&#;r:

Duas&#;: 

“Bismillahirrahmanirrahim”

“Allahümme minke ve leke salati nusuki ve mahyaye ve memati lillahi Rabbil-Alemine la &#;erike lehu ve bizalike Umirtu ve ene mine’l-müslimin.”

Anlam&#;:

“Ey Rabbim bu senden ve yine sanad&#;r. Namaz&#;m, kullu&#;um, kurban&#;m, ölümüm ve dirimim e&#;i benzeri olmayan alemlerin Rabbi Allah içindir. Ben bununla emrolundum ve teslim olanlardan&#;m.”

&#;lginizi çekebilir: Kurban Ba&#;&#;&#;&#; Nas&#;l Yap&#;l&#;r? Güvenilir 9 Vak&#;f

Adak Kurban&#; Hakk&#;nda S&#;kça Sorulan Sorular

Adak kurban&#; Diyanet taraf&#;ndan sunulan aç&#;klamada da yer almaktad&#;r. Fakat yine de pek çok ki&#;inin akl&#;n&#; kar&#;&#;t&#;ran birkaç soruyu bu sayfada da aç&#;klamakta fayda olacakt&#;r. &#;&#;te adakl&#;k kurban hakk&#;nda s&#;kça sorulan sorular:

Adak Kurban&#; Yerine Para Verilir Mi?

Adak kurban&#; yerine para verilmesi uygun de&#;ildir. Çünkü dileyen ki&#;i adak kurban&#; kesece&#;ine dair söz vermi&#;tir. E&#;er adak kurban&#; kesmeyip ihtiyaç sahiplerine bir miktar para verirse bu adak de&#;il sadaka olarak kabul edilir. Adak borcu yine kalacakt&#;r.

Adak Kurban&#; Ortak Kesilir Mi?

Adak kurban&#; da t&#;pk&#; di&#;er kurbanlar gibi ortakl&#;k ile kesilebilir. Önemli olan kurban kesmenin niyetidir. Ayn&#; niyetlere sahip olmas&#; gerekmez. Bir ki&#;i adak, di&#;er ki&#;i akika kurban&#; da kesebilir. Adak kurban&#;nda ortakl&#;&#;&#;n dinen sak&#;ncas&#; yoktur.

Adak Kurban&#; Hay&#;r Kurumlar&#;na Verilebilir Mi?

Adak kurban&#; hay&#;r kurumlar&#;na verilebilir. Adak kurban&#;ndaki amaç kurbanl&#;k et ile nice gönülleri sevindirmek ve ihtiyaç sahiplerini doyurarak sevap kazanmakt&#;r. Hay&#;r kurumlar&#;na verilen adak etleri de pek çok ki&#;iyi sevindirece&#;i için verilmesinde sak&#;nca görülmez.

Adak kurban&#; ba&#;&#;&#;&#; yapmak için kesimi bir kuruma da yapt&#;rabilirsiniz yani; adak kurban&#; vekaleti de mümkündür. Kurban ba&#;&#;&#;&#; kabul eden kurumlara vekalet verilerek adak kurban&#; kesilebilir. K&#;z&#;lay adak kurban&#; vekaleti alan kurumlar aras&#;ndad&#;r.

Adak Kurban&#; Gecikirse Ne Olur?

Adak kurban&#; gecikirse herhangi bir günah&#; yoktur. Fakat niyet edildi&#;i için en k&#;sa sürede kesilmesi dinen daha faziletli kabul edilir.

Kurban Kesmek Farz m&#; Vacip mi? Kime Dü&#;er?

Kurban Kesme Duas&#; Nas&#;l Yap&#;l&#;r? Ayeti, Türkçesi

Kurban Bayram&#; Hakk&#;nda En Çok Merak Edilen 20 Bilgi

Kurban Bayram&#; Nedir, Nas&#;l Ortaya Ç&#;kt&#;? Anlam&#;, Önemi

Kurban Nas&#;l Kesilir? &#;slami Kurallara Uygun Kurban Kesimi

“Kurban” kelimesi; yakın, yakın olmak, yakınlaşmak anlamına gelen “kurb” kelime kökünden türemekte ve İslami literatürde “Allah’a yakınlaşmak için kesilen küçük ve büyükbaş hayvan” anlamına gelmektedir.

Hanefi mezhebine göre imkânı olan kişinin Kurban Bayramı’nda küçük yahut büyükbaş hayvan keserek kurban ibadetini gerine getirmesi vaciptir. Kurban Bayramı dışında kişinin kendi isteği ile sünnet, vacip yahut sadaka olarak yerine getirdiği adak, akika, şükür ve nafile kurbanları da dinimizde Allah’a yakınlaşmanın yollarından biridir.

Kişinin Allah’tan bir istekte bulunması ve bu isteğin gerçekleşmesi sonucunda Allah’a kurban adayacağını ikrar etmesi ile vacip hale gelen kurbana adak kurbanı denilir. Kurban ibadetinin özündeki Allah’a yakınlaşmak ve teslimiyet gayesi ile Müslümanlar, isteklerinin gerçekleşmesi ile adak kurbanı keserler.

Adak Kurbanı, kişinin Allah’a bir teşekkürü ve isteğinin gerçekleşmesinden kaynaklanan sevinç ve mutluluğunu dağıtacağı kurban etleri ile insanlarla paylaşmasını ihtiva eder. Allah’a yakınlaşmak ve insanları sevindirmenin mutluluğu adak kurbanı ile gerçekleşir.

Adak Kurbanı Şartları Nelerdir?

Adak kurbanının ve kurbanı kesecek kişinin sahip olması gereken şartlar şunlardır:

• Allah’tan istekte bulunan kişinin, isteği gerçekleşirse kurban keseceğini ikrar ile niyette bulunması.
• Adak adayan kişinin ergenlik çağına ulaşmış ve aklı yerinde olması.
• Kişinin maddi imkânlarının kurban kesecek derecede yeterli olması.
• Adak adanan konu, kişinin normal şartlarda yapmakla yükümlü olduğu farz yahut vacip olan ibadetler olmamalı.
• Haram yahut günah olan istekler için adak adanmamalı.
• Kurban edilecek hayvanın kurbanlık şartlarına uygun olması.

Adak Kurbanı Ne Zaman Kesilir?

Adak kurbanının, kurban ibadeti gibi belirli tarihler arasında kesilme şartı yoktur. Fakat kişinin Allah’tan isteği hâsıl olduktan, şartlar oluştuktan sonra imkân bulduğu ilk anda adağını kesmesi gerekmektedir. Şarta bağlı olmayan adaklarda ise böyle bir zorunluluk yoktur, kişi istediği zaman adağını yerine getirebilir.

Kurban Bayramı’nda Adak Kesilir Mi?

Kurban Bayramı’nda adak kesilebilir fakat kesilen adak, vacip olan kurban ibadetinin yerine geçmez. Adak adayan kişinin adağı ile birlikte vacip olan kurbanını da kesmesi lazımdır. Bu durumda tavsiye edilen ise adak kurbanının, Kurban Bayramı öncesi yahut sonrası kesilmesidir.

Adak Kurbanı Kimlerle Paylaşılabilir?

Adak kurbanı, paylaşım hususunda kurban ibadetinden farklılık gösterir. Öncelikle şunu söylemek gerekir ki adak adayan kişi, kurban edilen hayvanın etinden yiyemez; anne-babası, dede-ninesi, çocuklar ve torunları da adak kurbanının etinden yiyemezler. Bununla birlikte zengin kişilere de adak etinden verilmez.

Adak kurbanının eti ancak kendisine zekât verilen kişilere dağıtılabilir. Bu kategorideki kişilerden yakın-uzak akrabalar, fakirler, yetimler, mazlum coğrafyadaki ihtiyaç sahipleri ile adak eti paylaşılabilir.

Adak Kurbanı Yerine Para Verilir Mi?

Bir isteğinin gerçekleşmesi sonucunda Allah’a kurban adayacağına niyetlenen kişi için gerçekleşen isteği sonrasında kurban kesmek vacip olur. Kişinin kurban kesmeyip yahut kestirmeyip kurban miktarınca para ile sadaka vermesi, adak borcunu ödediği anlamına gelmez. Adakta bulunan kişi ya kendisi kurban kesmeli ya da Adak kurbanı bağışında bulunarak kurban kestirmelidir.

Nasıl Adak Kurbanı Bağışında Bulunabilirim?

Adak Kurbanı çalışmalarımıza bağışta bulunmak için Genel Merkezimizi ziyaret edebilir yahut anlaşmalı olduğumuz bankalardan herhangi bir ücret ödemeden bağışınızı yapabilirsiniz. Online olarak bağışta bulunmak isterseniz sitemizin Bağış Yap sekmesini kullanabilirsiniz. 28 80 numaralı hattımızı arayarak Vuslat Derneği iletişim merkezimize ulaşabilir, bağışlarınızı bu hattımız üzerinden de gerçekleştirebilirsiniz.

Detaylı BilgiBağış Yap

Adak nedir, ne için adanır? Adak ne olabilir? İslam’da adak adamanın hükmü ve şartları.

Arapça’da nezir (nezr) diye ifade edilen adak fıkıh dilinde, “bir kimsenin dinen yükümlü olmadığı ibadet cinsinden bir şeyi kendisi için vâcip kılması”nı ifade eder.

ADAĞIN MÂHİYETİ

Adak; Allah Teâlâ’ya ibadet amacıyla, mükellef olmadığı halde mübah olan bir işi yapmayı kararlaştırmak, böyle bir işi kendisine vacip kılmak ve bu konuda Allah’a söz vermek demektir. Arapça’da adağın karşılığı “nezir” olup, çoğulu “nüzür” dür.

Allah rızası için ibadet sayılan bazı şeyleri adamak sevaba vesiledir. “Adağım olsun ki Allah rızası için yarın oruç tutayım” veya “yoksullara şu kadar para vereyim” denilmesi gibi.

Dünyaya ait bir amaç için yapılacak adaklar makbul değildir. “Filan işim yoluna girerse üç gün oruç tutayım” veya “yoksullara şu kadar para vereyim” denilmesi gibi.

Bu şekilde dünyevî bir gaye için yapılacak bir ibadet ve taat yüce bir maksada değil dünyalık isteğine dayanmış olur. Bu ise ibadetlerde bulunması gereken ihlâsla bağdaşmaz. Zaten böyle bir adak kaderi değiştiremez. Kaderde yazılı olan ne ise o meydana gelir.

Belki dünyada bir takım nimetlere kavuşma veya bir takım sıkıntılardan kurtulma halinde Allah’a şükür için fazla ibadet ve taat, hayır ve hasenât yapmak daha uygun olur.

Bununla birlikte aşağıda şartlarını belirleyeceğimiz ölçüler içinde yapılacak adakları yerine getirmek vacip olur.

Adak önceki semâvî dinlerde de yer almış bulunan bir ibadettir. Kur’an-ı Kerim’de Hz. Meryem ile ilgili kıssada adaktan şu şekilde söz edilir: “Hani İmran’ın karısı şöyle demişti: Rabbim! Karnımdakini yalnız sana hizmet etmesi için adadım. Bunu benden kabul buyur. Allah’ım! Sen her şeyi çok iyi işiten ve çok iyi bilensin.”^[1] Ve yine Hz. Meryem’e şöyle hitap edilmişti: “İnsanlardan birini görürsen; ‘Rahman olan Allah’a konuşmama orucu adadım, bugün kimse ile konuşmayacağım’ de”^[2]

Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Onlar, adaklarını yerine getirsinler”^[3]“Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyi niçin söylüyorsunuz?”^[4] Hz. Peygamber (s.a.s.) de meşru konulardaki adakla ilgili olarak şöyle buyurmuştur: “Her kim Allah’a itaat edeceğini adarsa itaat etsin, her kim de Allah’a ısyan edeceğini adarsa, Allah’a âsi olmasın.”^[5]

ADAĞIN ŞARTLARI

Adağın İslâmî hükümlere göre geçerli olabilmesi için şu şartların bulunması gerekir:

1) Adanan şeyin cinsinden bir farz veya vacibin bulunması gerekir. Bir kimse, “üç gün oruç tutayım”, “on rekât namaz kılayım” veya “bir kurban keseyim” diye adakta bulunsa bunları yerine getirmesi vacip olur. Çünkü bunların cinsinden farz veya vacip ibadetler vardır. Fakat, “hasta ziyaret edeyim” veya “mevlit okutayım” diye yapılacak adağın yerine getirilmesi gerekmez. Çünkü bunların cinsinden farz veya vacip yoktur.

2) Adayanın akıllı ve ergen olması gerekir. Küçüğün veya akıl hastasının yaptığı adağın yerine getirilmesi zorunlu değildir.

3) Adanan şeyin cinsinden olan farz veya vacip, başkasına bağlı olarak değil, kendi başına bir ibâdet olmalıdır. Meselâ, “iki rekat namaz kılayım” diye yapılan adak geçerli iken “abdest alayım” veya “tilâvet secdesinde bulunayım” diye yapılacak bir adak geçerli olmaz. Çünkü abdest ve tilâvet secdesi kendi başına bir ibadet amacıyla yapılmaz. Belki asıl ibadetlere birer vesiledir.

4) Adanan şey o anda veya gelecekte zaten yapılması gereken bir farz veya vacip olmamalıdır.

“Yarın sabah namazını kılayım” veya “vitir namazını kılayım” yahut zengin mukim kimsenin “bu yıl kurban bayramında kurban keseyim” diye yapacağı adaklar geçerli olmaz.

5) Adanan şey, temelde Allah’a ve Peygamber’ine isyan niteliğinde olmamalıdır. Meselâ, “ şu işim olursa kendimi Allah yolunda kurban edeyim ” diye yapılacak adak geçerli olmaz.

Ancak temelde meşru iken, başka bir sebepten ötürü yasaklanmış olan bir şeyi adamak geçerlidir. Meselâ; bir kimse Ramazan bayramının birinci gününde veya kurban bayramının dört gününde oruç tutmayı adasa bu geçerli olur. Ancak o günlerde oruç yasaklandığı için tutmayıp sonra kaza eder. Bununla birlikte o günlerde orucunu tutsa adağını yerine getirmiş olur.

“Şu işim olursa Allah için oğlumu kurban edeceğim ” diye yapılan adak, Ebû Yûsuf ve İmam Şâfiî’ ye göre geçerli olmaz. Çünkü bu caiz olmayan bir adaktır. Ebû Hanife ve İmam Muhammed’e göre bu durumda bir koyun kurban edilmesi gerekir. Çünkü İbrahim (a.s), oğlu İsmail’in yerine böyle bir kurban ile emrolunmuştur.

6) Adanan şeyin yerine getirilmesi imkânsız olmamalıdır. Meselâ; “Allah için dünkü günü veya geçen falanca günü oruç tutayım” diye adak yapılsa bir şey gerekmez. Çünkü böyle bir ibadetin yerine getirilmesi imkânsızdır.

“Filân zatın geleceği gün oruç tutayım” diye yapılan adakta, bu zat gece gelse veya gündüz zevalden sonra gelse artık oruç tutma imkânı olmaz. Sabahtan oruca engel bir hal olmaksızın gelmişse zevalden önce niyet edilerek oruç tutmak mümkün olur.

7) Adanan şey bir malın sadaka olarak verilmesi ise, mal adayanın mülkünden fazla olmamalı veya başkasına ait bulunmamalıdır. Çünkü adağı yapan kimse ancak mal varlığı kadar bir tasaddukta bulunabilecektir. Diğer yandan başkasının malını tasaddukta bulunmayı adamak da geçerli değildir.

ADAK ÇEŞİTLERİ

Adak genel olarak şarta bağlı olan ve şarta bağlı olmayan diye ikiye ayrılır.

1. Şarta Bağlı Olan Adaklar:

Bunlara “ muallak adaklar ” da denir. İkiye ayrılır:

a) Gerçekleşmesi istenen bir şarta bağlanan adaklar. Meselâ, “hastalığım iyileşirse şu kadar oruç tutayım” veya “kurban keseyim” diye yapılan adak şartlıdır. Bu hastalık iyileşirse adağı yerine getirmek vacip Ancak meşrû olmayan şifa dileğine dayalı adak yapılamaz. Meselâ, “Ey mübarek zat! Sen hastama şifa verirsen veya şu işimi yoluna koyarsan veya bana çocuk verirsen ya da kaybolan şu malımı iade edersen, türben için şu kadar harcayayım” diye yapılacak bir adak geçersiz olur. Böyle bir şifâ Allah’tan istenerek yapılırsa, buna bağlanacak adak geçerli olur.

b) Gerçekleşmesi istenmeyen bir şarta bağlanan adaklar. Meselâ; bir kimse kendisini sigara içmekten men etmek için, “eğer bundan sonra sigara içersem bir ay oruç tutayım” diye adakta bulunduktan sonra yine sigara içse, bu kimse muhayyer olur. İsterse bu adağını yerine getirir, yani bir ay oruç tutar veya isterse yemin kefâretini uygular. Çünkü sigara içmeme şartı, kendisince istenen bir şey değildir. Bu adak bir çeşit yemin niteliğindedir.

Bir şarta bağlanan adak, bu şartın gerçekleşmesinden önce yapılmaz. Meselâ, “oğlum askerden gelince üç gün oruç tutacağım” diye yapılan bir adakta, daha oğlu gelmeden oruç tutulsa adak yerine gelmiş olmaz. Oğlu gelince yeniden oruç tutması gerekir.

2. Şarta Bağlı Olmayan Adaklar:

Bunlara mutlak adak adı verilir. İkiye ayrılır:

a) Muayyen adak. Şarta bağlı olmaksızın belirli bir zamanda yapılması adanan adaktır. “Bu ayın son günü oruç tutayım ” diye adamak gibi.

Adak kurbanı için bir tarih belirlenmişse o tarihte kesilmelidir. Böyle bir tarih yoksa, uygun zamanda kesilebilir. Ancak adak kurbanının arefe günü kesilmesi, normal kurbanların da bir gün önceden kesilebileceği gibi, halkın yanlış bir anlayışa düşmesine yol açmaktadır. Bu yüzden adak kurbanı, diğer kurbanlarla birlikte kesilecekse, kurban bayramı günlerinde kesilmesi tercih edilmelidir.

İmam Züfer dışındaki Hanefî fakihlerine göre, mutlak adakta yer, zaman, belli para ve yoksulu belirlemek boş ve geçersizdir. Bunlara uyulması gerekmez. Meselâ, “Cuma günü oruç tutayım”, “Kâbe’de şu kadar namaz kılayım”, “şu parayı falanca beldede filanca yoksula vereyim” diye yapılan adaklarda, bunun aksine, başka bir günde oruç tutsa veya başka bir mescitte o kadar rekât namaz kılsa veya o miktarda başka bir parayı başka bir beldede başka bir yoksula verse adağını yerine getirmiş olur.

Kısaca yer, kişi, zaman ve benzeri sınırlayıcı şartlar sıkıcı ve yerine getirilmesi güçlük doğurabilen şartlar olup, bunlara uyulması gerekmez. Bunların bazıları anlamsız şartlardır. Belirli bir parayı vermeye zorlanmak ve uzun süre bu parayı adak amacıyla saklamak anlamsızdır. Onun yerine, aynı değerdeki başka bir para da bu işi görebilecektir.

b) Gayri muayyen adak: Bunlar herhangi bir şart veya zaman söz konusu olmaksızın yapılan mutlak adaklardır. “Üç gün oruç tutayım” veya “bir kurban keseyim” diye yapılan adak gibi.

Bir şarta bağlı olmayan adakların da yerine getirilmesi gerekir. Belirli bir zamanda yapılması adanan adak, başka günde kaza edilebilir. Belirlenen yer ve kişi de değiştirilebilir.

Adak konusu kurban ise, bunun kurban edilmesi meşru olan hayvanlardan seçilmesi gerekir. Koç, sığır, deve gibi. Ancak tavuk, horoz, hindi, tavşan, geyik vb. hayvanlar normalde kurban olmadıkları gibi adak konusu da yapılmamalıdır.

“Üzerime oruç vacip olsun” diye adayan kimseye yalnız bir gün oruç tutmak gerekir. Miktarını belirlemeksizin, “bir çok günler oruç tutayım” diye adayan kimsenin, Ebû Hanife’ye göre on, Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre yedi gün oruç tutması gerekir.

“Filan kimseye şu kadar para adadım”, “filan türbeye şu mumu adadım ” veya “ filan zatın gelmesi için kurban keseceğim ” gibi sözler caiz değildir.

Adak kurbanının etini adayan, kendisi yiyemeyeceği gibi, eşi, usûl ve fürûu , yani annesi, babası, dede ve nineleri ile çocuk ve torunları da yiyemez. Bunu yoksullara tasadduk etmesi gerekir. Eğer yiyecek olurlarsa yediklerinin kıymetini tasadduk etmeleri gerekir.

Yapılan bir adak veya yemin kefâreti yerine getirilmezse hâkim tarafından yapılmasına zorlanamaz. Çünkü bunlar sırf diyanetle ilgili olup, yükümlünün kendisine yönelik bir vecibedir.^[6]

Dipnotlar:

^[1]Âl-i İmrân, 3/ ^[2]Meryem, 19/ ^[3]Hac, 22/ ^[4]Saf, 61/2. ^[5]Buhârî, Eymân, 28, 31; Ebû Dâvud, Eymân, 19, Tirmizî, 2; Nesâî, Eymân, 27, 28; İbn Mâce, Keffârât,  ^[6]Şürünbülâlî, Merâkî’l-Felâh, s. vd.; Zühaylî, age, II, vd.; Bilmen, age, s. vd.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan