Tetik parmak, eldeki tarak kemikleri ile parmakların eklem yaptığı bölgedeki “pulley” adı verilen halkanın kalınlaşarak tendonu sıkıştırması ve serbest kayma hareketini önlemesi sonucu ve tendonların üzerinde oluşan nodüllerin veya aşırı hareketin yıprattığı tendon kılıfının bu duruma verdiği yangısal cevap ve şişlik nedeniyle de gelişebilen bir hastalıktır.
Tendonlar; kasların kemikler ile bağlantısını sağlayan, bir çeşit halat gibi görev yapan dokulardır. Kaslar kasıldığı zaman tendonlar aracılığı ile kemikleri hareket ettirirler. Böylece parmaklarımızı ve diğer uzuvlarımızı hareket ettirmiş oluruz. Tendonların etrafında tendon kılıfı adı verilen ve onları çepeçevre saran bir doku da mevcuttur. Parmaklarımızın hareketini sağlayan kaslar ön kol bölgesinde bulunmaktadır. Bu kasların tendonları parmaklarımızı hareket ettirmek için el bileğini geçip parmak uçlarında sonlanırlar. Bu uzun tendonların el bileği ve avuç içi boyunca rahatlıkla kayarak hareket etmesi gerekmektedir. Bu hareketin hatasız ve rahat olarak gerçekleşmesi için tendonlar, parmaklarımız boyunca aralıklı dizilmiş olan, “pulley” adı verilen halkalar tarafından sarılırlar ve bu halkalar bir çeşit tünel oluştururlar. Oluşan bu tünel sayesinde hem tendonlar kemiğe yakın bir şekilde muhafaza edilmiş olur hem de kayma hareketi kolaylaşır. Tetik parmak, eldeki tarak kemikleri ile parmakların eklem yaptığı bölgedeki (parmak kökleri) “pulley” adı verilen halkanın kalınlaşarak tendonu sıkıştırması ve serbest kayma hareketini önlemesi sonucu gelişebileceği gibi tendonların üzerinde oluşan nodüllerin veya aşırı hareketin yıprattığı tendon kılıfının bu duruma verdiği yangısal cevap ve şişlik nedeniyle de gelişebilir. Sonuç olarak tendon parmağı bükme esnasında, tünel içerisinde hareket ederken sıkışır ve parmağımızı doğrultmaya çalıştığımızda takılır. Kilitlenen parmak, düzeltilmeye zorlandığında aniden sıkıştığı yerden kurtulur ve bir anda açılır. Bu esnada “klik” sesi ve tendonda bir atlama duygusu hissedilebilir. Açılma esnasındaki zorlanmaya bağlı oluşan yangı beraberinde şişliğe de sebep olur ve her parmak hareketinde bu durum tekrarlanarak kısır bir döngüye sebep olur. Bazen bu döngü sonucunda oluşan şişlik parmağın tamamen kilitlenmesi ve açılmasının zorlaşması ile sonuçlanır.
Tetik Parmağın Nedenleri Nelerdir?
Tetik parmağa neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Tetik parmak gelişiminde artışa sebep olabilecek bazı risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir.
•Tetik parmak kadınlarda, erkeklere oranla daha fazla görülür.
•40 ila 60 yaş arasındaki kişilerde görülme sıklığı artmıştır.
•Diyabet (şeker hastalığı), Gut hastalığı ve Romatoid artrit (iltihaplı eklem romatizması) görülen hastalarda sağlıklı kişilere oranla daha fazla görülür.
•Avuç içini ve parmak köklerini zorlayarak çalışan kişilerde görülme sıklığı artmıştır.
•Avuç içine alınan darbelerle ile ilişkili olabileceği düşünülmüştür.
Tetik Parmağın Belirtileri Nelerdir?
Başlangıçta genellikle travma ile ilişkili olmayan parmak köklerinde rahatsızlık hissi ve o bölgeye basmakla hissedilen gerginlik şeklinde belirti verir. Bazen elin aşırı kullanılması sonrasında da bu şikayetler oluşabilmektedir. Tendon kılıfı üzerinde Nodülü olan hastalarda bu bölgeye dokunmak ile nodül hissedilebilir. Parmak takılmaya başladığında kişi, Problemin parmağının orta boğumunda veyada baş Parmağının en uçtaki boğumunda olduğunu düşünebilir.
Çünkü takılan tendon bu eklemlerin oynamasını sağlamaktadır. Parmağın açılması ile ağrı hissedilebilir ve açılma esnasında atlama hissi ile birlikte “klik” sesi oluşabilir. Uzun süreli hareketsizlik sonrasında, örneğin sabah uykudan uyanıldığında ağrı ve şişlik daha fazla hissedilebilirken, hasta parmağının çıktığını da düşünebilir. Tek parmak etkilenebildiği gibi birden fazla parmakta da görülebilir.
Tetik Parmak Tedavisi İçin Hangi Bölüme Başvurmalıyım?
Tetik parmak hastalığı, “Ortopedi ve Travmatoloji Klinikleri”nde sık karşılaşılan ve kolaylıkla tanı alan bir durumdur. Doktorunuz sizinle şikayetleriniz hakkında konuşarak, elinizi muayene ederek tanı koyar. Herhangi bir laboratuar testine ya da görüntülemeye genellikle ihtiyaç duyulmaz.
Tetik Parmak Hastalığında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tetik parmak tedavisinde amaç, parmakların takılma ya da kilitlenmesinin önlenmesi ve parmak hareketlerinin herhangi bir şikayete neden olmadan
Tam olarak yapılabilmesini sağlamaktır. Tendonların rahat şekilde kayma hareketi yapması ve ağrının giderilmesi hedeflenmektedir. Tedavi yöntemleri, cerrahi olmayan ve cerrahi yöntemler olarak iki ana başlıkta ele alınabilir Cerrahi olmayan tedavilerin başında, ilk sırada istirahat gelir. Eğer şikayetler fazla değilse parmağın istirahatı, problemin çözülmesini sağlayabilir. Doktorunuz size parmağınızı normal; istirahat pozisyonunda tutacak çeşitli aparatlar önerebilir. Elini zorlayıcı uğraşları olan kişilerin yaşam tarzında değişiklikler yapması şikayetlerini gidermekte faydalı olacaktır. Ağrıyı ve yangısal durumu baskılamak için ağrı kesici ve yangı dindirici ilaçlar şikayetlerin gerilemesinde faydalı olabilir. Sıkışan halkanın (pulley) gevşemesine ve yangısal durumun baskılanmasına faydalı, cerrahi dışı seçeneklerden biri de bu bölgeye steroid (kortizon) içeren ilaçların enjekte edilmesidir. Steroidler çok kuvvetli yangı baskılayıcı etkileri olan ilaçlardır ve tendonu çepeçevre saran tendon kılıfına uygulanır. Uygulama etkisini tek seferde gösterebilirken, etkisi geçici olabilir ve enjeksiyonu tekrarlamak gerekebilir. Eğer iki kez enjeksiyon sonrasında şikayetlerde gerileme olmaz ise cerrahi düşünülmelidir. Uzun süredir şikayetleri olan veya şeker hastalığı gibi eşlik eden hastalık nedeniyle tetik parmak gelişen hastalarda steroid uygulaması geçici rahatlama sağlar. Tetik parmağın cerrahi tedavisi tehlikeli bir durum değildir. Cerrahi tedavi kararı hastanın şikayetlerinin ciddiyetine, cerrahi olmayan tedavilerden fayda görülmemesine ve her şeyden önce hastanın isteği ile alınır. Cerrahinin amacı takılmaya ve kilitlenmeye neden olan tünel ve halkanın kesilerek gevşetilmesi, tendon hareketlerinin kolay bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanmasıdır. Cerrahi müdahale genellikle hastanede yatış gerektirmez (ayaktan cerrahi) ve basit bir lokal (bölgesel) anestezi uygulaması ile gerçekleştirilir. Avuç içinden parmak köküne yapılan küçük bir kesi yardımıyla, bazen de bir iğne ucu ile kapalı bir şekilde işlem uygulanır. Ameliyat bitiminde parmak hareketleri kontrol edilerek müdahale sonlandırılır. Kesilen doku iyileştiğinde daha gevşek olacak ve tendon hareketleri için daha fazla alan kalacaktır.
Meydana Gelebilecek Sorunlar Nelerdir?
Ameliyat sonrasında oluşabilecek aksilikler şöyle sıralanabilir;
• Gevşetilen tendon kılıfının ötesinde uzun süredir devam eden gerginliğe bağlı olarak parmağın tam olarak doğrultulmasında kısıtlılık meydana gelebilir.
• Yetersiz cerrahi gevşetmeye bağlı olarak takılma ve kilitlenme şikayetleri tekrar edebilir.
• Kılıfın aşırı gevşetilmesine bağlı olarak tendonun sarkması
• Yara yerinde enfeksiyon
Ameliyat Sonrası Dönemde Nelere Dikkat Etmemiz Gerekir?
Çoğu hasta cerrahi sonrası dönemde, parmak hareketlerine hemen başlayabilir. Yara alanında ağrı hissedilmesi beklenen bir şikayettir. Elin kalp seviyesi üzerinde tutulması ağrı ve şişliği azaltacaktır. Ağrı ve şişliğin gerilemesi ve tamamen kaybolması genellikle birkaç haftada gerçekleşir fakat bazı hastalarda bu süre altı aya kadar uzayabilir. Cerrahi öncesinde parmağında ciddi katılık olan hastaların, cerrahi sonrasında fizik tedavi almaları ve parmak egzersizleri yapmaları gerekebilir.
Parmak sıkışmasına ne iyi gelir ve parmağımı sıkıştırdım morardı ne yapmalıyım Parmaklar, gün içerisinde en çok kullanılan organlardandır. Parmaklar aracılığıyla gün içerisinde iş yapabilme, yemek yeme gibi daha birçok eylemi de beraberinde gerçekleştirebiliriz. Parmaklarımızı gün içerisinde yoğun bir şekilde kullandığımız için darbeye ve hasara müsait olan bölgelerdir. Parmakların kapı aralığına sıkışması ya da bir eylem sonucunda cisimlerin arasında parmak sıkışması sorunu sıkça karşılaşılan bir problemdir. Parmakların hangi cisim arasında ne kadar süre kaldığı ve bu sürede maruz kaldığı baskı, sıkışma sonrası ağrının şiddetini de aynı ölçüde etkiler.
Bu reklam size özel yayımlanmaktadır
Parmağınızın sıkışması ile parmağınızı dik tutmanız, sıkışan bölgeyi sıkıca bastırmanız gerekir. İlk sıkışma anında bu yöntemi uygularsanız ağrınız büyük oranda azalmış olacaktır. İlk müdahale her durum için oldukça önemli olur. İnsan kendi kendinin doktoru olmalıdır. Parmak sıkışmasına ne iyi gelir ve parmağımı sıkıştırdım morardı ne yapmalıyım Parmak sıkışmasının ardından parmakta şişlik ve ağrı meydana gelir. Eğer parmakta büyük oranda yaralanma ya da zedelenme meydana gelmedi ise evde uygulanacak olan bazı ilk yardım yöntemleri de bu ağrıyı ve şişliği azaltabilir. Parmağımın üzerine düştüm
Dolap, kapı, çekmece ve pencere gibi bazı eşyalara parmak sıkışması sıkça karşılaşılan bir problemdir. Bunun sonucunda da parmakta morluk, şişlik ve şiddetli ağrı oluşur. Oluşan morluğun nedeni ise parmağın sıkışması sırasında parmağa aşırı miktarda baskının oluşmasından kaynaklanır. Parmak sıkışmasına ne iyi gelir
Parmak sıkışmasının ardından en çok uygulanan yöntemlerden birisi buz uygulamasıdır. Şiş parmak üzerine buz koyulup ağrı hafifletilmeye çalışılır. Bu sayede şişlikte azalma görülür. Fakat parmak üzerine direkt olarak buz konulmaması gerekir. Direkt olarak deri ve buzun temasa girmesi kılcal damarlara zarar verebileceği için bir havlu ya da bez yardımı ile buz tedavisi uygulamak daha sağlıklıdır. Havlu ya da beze sarılmış buzun, bir süre incinmiş olan parmağın üzerinde bekletilmesi gerekir. Ara sıra buzun parmaktan çekilerek biraz beklenmesi gerekir. Aynı işlemi belli aralıklarla parmağa uygulamanız hissettiğiniz ağrıyı azaltacaktır.
Parmak sıkışması durumunda buz uygulaması yönteminin ardından bandaj tedavisi de uygulanabilecek bir yöntemdir. Elastik bir bandaj ile incinen parmağın üzeri sarılır. Parmak sıkışmasına ne iyi gelir ve parmağımı sıkıştırdım morardı ne yapmalıyım Bandajın kan akışına zarar verecek derecede sıkı sarılmaması gerekir. Eğer uyguladığınız bandaj çok sıkıysa ve bu da sizi rahatsız ediyorsa, bandajı muhakkak biraz gevşetin.
En etkili yöntem olan buzun incinmiş olan bölgeye direkt uygulanması, ağrınızın dinmesini ve şişliğin azalmasını sağlayacaktır. Ancak buz ve bandaj yöntemine rağmen parmağınızdaki ağrı ve şişlik devam ediyorsa, en kısa sürede mutlaka uzman bir doktora başvurmanız gerekecektir. Parmak Sıkışmasına Ne iyi gelir Bu durum tıbbi bir çözüm gerektirebilir.
El ya da ayak parmaklarımız hayatımız boyunca mutlaka bir yere sıkışır. Mutlaka bir yara, bere alırız. En çok ta el parmaklarımızdan yaralanırız. Parmak uçlarımızda sinir uçları olduğu için bir yere sıkışması sonrasında canımız çok yanar. Parmak uçlarımız tehlikelere karşı tırnaklarımız tarafından korunmaktadır. Öyle bile olsa; kesilme, sıkışma yanma gibi birçok risklerle karşılaşılmaktadır. Hatta parmak kemiklerimiz ince olduğu için kopma riski de vardır.
Özellikle parmağımızın araç kapısına sıkışması durumunda daha çok canımız yanar. Çocukları bu gibi kazalardan korumak çok önemlidir. Çocukların parmakları hassas olduğu için parmak sıkışması sonrası zor bir süreçtir. Yetişkin olsun, çocuk olsun; parmak sıkışmasından sonra morarma söz konusu olduğunda bir doktorun görmesi gerekmektedir.
Kapı, pencere gibi yerlere sıkışarak yaralanan parmaklarımız için en etkili yöntem, buz koyarak şişmeyi engeller. Kılcal damarlar basınç altında kalarak çıkan kan deri altına oturur ve morarma başlar. Soğuk kompres ilk başta iyi gelir fakat bir hekimin görmesinde fayda vardır. Parmaklarımızın darbe görmesi çok karşılaşılan bir durum olduğu için kalıcı sakatlıklarda söz konusudur.
Kopma durumunda geç kalınmamışsa kopan parça mikro cerrahi yöntemiyle geri dikilir. Parmak sıkışması sonrası ezilme söz konusu ise, parmağa atel takılarak hareket etmesi önlenir. Atel, en az 15 gün gibi bir süre parmakta kalarak darbelere karşı parmağı korur. Ağrı kesici pomatlar ve antibiyotik ile iyileşme sağlanır.
Parmak ucu, elimizin hemen hemen bütün fonksiyonlarının yapılması için kullanılmakta olan ve dış etkenlerle karşılaşılan kısım olarak bilinir. Parmak Sıkışmasına Ne iyi gelir Parmak uçlarında duyusal uyarıları toplayan sinir uçları bulunur. Tırnak, parmak ucunun üst kısmından gelen travmalara karşı belli bir koruyucu tabaka oluşturur. Parmak ucundaki duyusal verileri toplama işlemleri ve fonksiyonların travma sonrasında tekrardan eski haline dönmesi oldukça zor bir olaydır. Parmak ucu, en çok ezilme, sıkışma gibi olaylara maruz kalan organdır. Parmak kopmalarında parmak uçları en çok zarar gören kısımdır. Kesici aletlerin dikkatsiz kullanılması, sıkışmalar, çarpmalar vb. olaylar sonucunda yaralanmalar meydana gelir. Parmağa alınan travma tipini bilmek, tedavi seçeneğinin belirlenmesi için oldukça önemlidir. Mutlaka böyle bir durumda muayene yapılması gerekir. Parmak ucu ve tırnak altında meydana gelen yaralanmalar kolayca atlatılabilen yaralanmalardır. Parmak ucu hareketlerinin saptanması ve değerlendirilmesi gerekir.
Parmak ucu kopmaları yaşanan olaylarda, kopan parça kesinlikle hasta ile beraber hastaneye götürülmelidir. Mikro cerrahi olarak tekrar yerine dikilemeyecek durumda olsa bile bu parçalar greft şeklinde tekrardan kullanılabilir. Özellikle de 5 yaşın altındaki çocukların parmak uçlarında damar onarımı yapılamasa bile onun yerine greft şeklinde dikmek çocukların daha hızlı iyileşmesini sağlayacağı için başarılı bir işlem olarak değerlendirilir.
Sıkışan parmak, önemli bir darbeden parmağın ucuna kadar devam eden bir tür eklem burkulmasıdır. Sıkışan parmaklar, özellikle voleybol, basketbol, futbol ve ragbi oynamaktan kaynaklanan yaygın bir spor yaralanması türüdür. Sıkışan parmak eklemleri genellikle tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşir, ancak belirli evde bakım yaklaşımları iyileşme sürelerini hızlandırabilir. Bazı durumlarda, sıkışan parmağı normal işlevine ve hareket açıklığına döndürmek için tıbbi tedavi gerekir.
Cilt, tırnak, tırnak yatağı, kemik, tendon ve parmak ucunun yastıklı alanı olan pulpayı içerebilir. Parmak uçlarımızın avuç içi tarafındaki deri, vücudumuzun diğer bölgelerinden çok daha fazla sinir ucuna sahiptir. Bu sinir uçları parmak uçlarımızda sahip olduğumuz hissiyatımızı sağlar. Parmak ucu yaralanmalarında bu benzersiz yapı zarar görebilirler. Bu özelleşmiş cilt yaralandığında, tamiri imkansız hale geldiğinde tam olarak yenisini oluşturmak çoğu zaman zordur.
Parmak Ucu Yaralanmaları, eldeki en yaygın yaralanmalardan biridir. Aktivitelerimizin çoğunda parmak uçlarımız yaralanmalara açıktır. Kapanan bir kapıya sıkışma, çekiç veya parmak üzerine düşen ağır bir cisim nedeniyle parmak ucumuz ezilebilir. Testere, zımpara, çim biçme makinesi veya kar püskürtme makinesi gibi bir bıçak veya elektrikli aletle kesilebilirler.
Yaralanmanın nasıl meydana geldiğini ve hastanın herhangi bir tıbbi sorunu (diyabet, ailede damar hastalığı) olup olmadığı tedaviye karar vermede önemlidir. Muayene, doku hasarının boyutunu ortaya çıkarır. Ucun hissi ve dolaşımı değerlendirilir. Parmak ucunu büken veya düzelten tendonlarda yaralanmalar olabileceğinden, ucun hareketliliği de kontrol edilir. Röntgen çekilerek kırık olup olmadığı değerlendirilir.
Ciddi ezilme ve kopma yaralanmaları, parmak ucundaki dokunun bir kısmını veya tamamını olduğu yerden çıkarabilir. Sadece deri çıkarılırsa ve deri kayıp alanı bir santimetre kareden azsa, bu yaralanmaları genellikle basit pansuman yapılarak, dokunun iyileşmesi sağlanır. Pansumanın günde bir değiştirilmesi ile hasta takip edilir.
Ucunda bir miktar kemik açığa çıkacak şekilde yaralanma olursa kemik kısaltılıp pansumanlarla tedavi edilebilir. Daha büyük cilt kayıpları için deri nakli (greft) gerekir. Elin küçük parmağı tarafında daha küçük greftler elde edilirken, ön koldan veya kasıktan daha büyük greftler alınabilir. Tırnak yatağı yaralanırsa mutlaka onarılmalıdır.
Yaralanma sonucu deriden daha fazlası kaybedildiğinde ve kemik açığa çıktığında, yaralanmadan dolayı oluşan doku kaybını gidermek, boşluğu doldurmak için deri parçası altındaki yumuşak doku ile birlikte (flep) bölgeye nakledilerek bölgenin kapatılması gerekebilir.
Parmak ucu dokusunun önemli ölçüde kaybıyla sonuçlanan daha büyük yaralar, bitişik parmaktan alınan deri ve deri altı dokusu parçası (flep) ile kapatılır. Flep, parmak yarasına dikilirken kanlanabilmesi için kanadın kaldırıldığı yerine bağlı bırakılır. Flebin alındığı yer ise deri parçası ile kapatılır. Birkaç hafta sonra, flep yeni yerine iyileşirken dikildiği yerden teni kan damarı oluşur. Yeterli damara sahip olan flep, ayrıldığı yerden kesilerek ayrılır.
Parmak ucundaki kemik kırıkları yaygındır. Kemiğin ucunun küçük kırıkları genellikle kemiğin gücünü etkilemez. Tırnak yatağı gibi yumuşak dokunun onarımı için kırıklarında yerine oturtulup genellikle teller ile sabitlenmesi gerekir. Ekleme yakın olan kırıklar, kemik parçalarını uygun pozisyonda tutmak için bir atel veya geçici bir K teli ile tespit gerektirebilir.
Hasar çok şiddetli, onarım imkansız ve seri pansumanlar ile düzelmesi beklenmiyorsa parmak ucundaki kemiğin kısaltılarak yaranın kapatılması gerekebilir.
Parmak ucu hassasiyeti yaygındır ve aylarca sürebilir. Bazen parmak ucundaki his sınırlıdır. Konturda bir miktar bozulma olabilir ve cildin kalitesi ve dokusu normalde parmak ucunu kaplayan çok özel ciltten farklı olabilir. Bir deri parçası (greft ) veya flebin, alındığı yerde de bir miktar şekil bozukluğu olabilir. Özellikle flep işlemi yapılmak zorunda kalındıysa, alınan bölgede eklem sertliği ile karşılaşma olasılığı yüksektir.
Tırnak yatağında daha şiddetli ezilme varsa, o zaman tırnak yatağında yara izi oluşma ve ardından tırnak deformasyonu olasılığı daha yüksektir.
Ameliyat sonrası el rehabilitasyonunda uzman fizyoterapist tarafından yakından takip edilmesi gerekir.
Copyright Utku Erdem Özer