Yarı zamanlı çalışma olarak da bilinen Part time, son yıllarda Türkiye ve Avrupa ülkelerinde oldukça yaygın olarak kullanılmaya başlandı.
İşletmelerin iş gücü talebi ve işsizlik sorunu gibi toplumu ilgilendiren konulara Part time çalışma sisteminin büyük ölçüde faydası gözlemlenmiştir. Bu doğrultuda yılında sayılı İş Kanunu ile yasal olarak Yarı Zamanlı çalışma sistemi yasal olarak kayıt altına alınarak belirli düzenlemelere tabi tutulmuştur.
Part time çalışma süresi tam zamanlı çalışanlara göre daha az olduğu için genellikle öğrenciler, emekliler ve ev hanımları tarafından tercih ediliyor.
Part Time çalışma, İş Kanunu maddelerine göre kısmi süreli çalışma, tam zamanlı çalışma süresinin 2/3 oranında mesai yapan personelin çalışma sistemine verilen addır. Part time çalışma sistemini tam olarak anlayabilmek için öncelikle tam zamanlı çalışma modelini öğrenmemiz gerekir.
Tam zamanlı çalışma süresi haftalık 45 saat ile sınırlıdır ve 6 gün çalışmış olan personele 1 gün haftalık izin verilmesi zorunludur. Bunun üzerine part time çalışma sistemini hesaplayacak olursak 6 gün içinde 30 saat çalışma süresi sınırı vardır.
Part time çalışma şartları, tam zamanlı çalışan personele uygulanan şartlardan farklı olamaz. Yine İş Kanunu yönetmeliğine göre iki farklı çalışma sistemine tabi personeller için aynı şartların sağlanması gerekmektedir.
Part time çalışan personel, prim, gıda, iletişim, yol masrafı gibi ödemelerden yararlanabilir. Haftalık izinleri haftada maksimum 30 saat çalışma süresi üzerinden hesaplanır. Ayrıca farklı işletmelerde part time çalışmaya sigortalı olarak devam edebilir.
Part time çalışma saatinin sınırı vardır ve bu sınırın altında belirli bir süre yoktur. Yasal olarak part time çalışan olmanız için bir işletmede haftada 30 saat günde ise 11 saatten fazla çalışmamanız gerekir. Çalışmanın geçtiği aydaki çalışma gününe göre hesaplanacak üst sınırı geçmemek üzere haftalık 30 saat çalışma yapılabilir. Hatta işyerinde haftalık çalışma süresi 45 saatin altında ise bu çalışma süresi dikkate alınarak hesap yapılır.
Part time yani yarı zamanlı çalışanların sigorta primi ile tam zamanlı çalışanların sigorta primi hesaplaması farklılık göstermektedir. Tam zamanlı çalışanların sigorta primi hesaplamasında aylık çalışılan gün sayısı baz alınırken, kısmı zamanlı çalışanların sigorta primi hesaplamasında aylık toplam çalışma saati baz alınıyor.
Part time çalışmada, bir aylık süreçte 7,5 saatlik çalışma için 1 güne tekabül eder. Her çalışma saati 1 gün sigorta primine eşittir. Örnek verecek olursak ayda saat çalışan bir personelin sigorta primini hesaplamak için saati ile bölmemiz gerekir. Bu işlemi gerçekleştirdiğimizde sonuç 16 çıkmaktadır. Yani ay sonunda saat çalışan personele 16 gün üzerinden sigorta prim bildirimi yapılır.
Part time çalışma maaşı, tam zamanlı çalışan personelin saatlik ücreti ile aynı olmak zorundadır. Genellikle Part time çalışma ücreti asgari ücret baz alınarak hesaplandığı için bu örnek üzerinden size aktarmaya çalışacağız.
1 Temmuz tarihinden itibaren asgari ücret ,32 Türk Lirasıdır. Yine part time aylık çalışma süresini saat olarak kabul ederek hesaplamamıza başlayacağız.
Daha önce de belirttiğimiz gibi part time çalışma şartları, tam zamanlı çalışan personele uygulanan şartlardan farklı olamaz. Bu durum kıdem tazminatı için de geçerlidir. İşçi çalışmaya başladığı tarihten kıdem tazminatı hak ediş süresi dolana kadar geçen süre baz alınarak kıdem tazminatı hesabı yapılır. Özet olarak kıdem tazminatı hesaplaması sigorta giriş ve çıkış tarihleri esas alınır.
Kıdem tazminatı alabilmek için en son çalışılan iş yerinde en az bir yıl çalışılması gerekir. Bunu haricinde kendi istek ve kusuru dışında işten çıkartılma şartı vardır. Yani istifa ederek kıdem tazminatı alınamaz.
Sosyal güvenlik bildirgesine göre kısmı zamanlı çalışanlara SGK bildirgesi yapılması zorunludur. Part time çalışan personel sigortalı olarak çalışmak istemese bile iş veren tarafından SGK bildirgesi yapılması gerekir.
Part time çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildiri yapabilmesi için il olarak iş veren ve personel arasında iş sözleşmesi imzalanır. Part time çalışan, tam zamanlı çalışana göre eksik gün çalıştığı için bildiri yapılırken nedenini “06 Kısmi İstihdam” olarak belirtilmesi zorunludur. Ayrıca iş verenler tarafından part time çalışan personelleri için hazırlanan iş sözleşmeleri aynı zamanda eksik gün gerekçesi olduğu için saklanmak zorundadır ve istenildiğinde de SGK'ya verilmelidir. Düzenli olarak eksik gün bildirimi, ücretsiz izin belgesi gibi evrakların gönderilmesi gerekli değildir.
Tam zamanlı çalışanlarınız için verdiğiniz yemek ücreti gibi yan hakları, yarı zamanlı çalışanlarınız için vermek durumundasınız. yemek ücreti istisna bedeli ise ,80 TL’dir ( TL + %8 KDV). Bu tutarın 78,9 TL’ye kadar olan kısmı SGK ve işsizlik sigortası paylarından muaftır. Ayrıca ,80 TL’ye kadar gelir ve damga vergisinden de muaftır. Kısacası MultiNet yemek kartı ile %’e varan vergi avantajından faydalanabilirsiniz. Bunun dışında çalışanlarınız için MultiGift hediye kartı gibi yardımlarda da bulunabilirsiniz. Böylece part time çalışanlarınızın hem bağlılıklarını hem de verimliliklerini artırabilirsiniz.
Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, hukuki görüş ve tavsiye içermediğini, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki mevzuata dayalı olduğunu ve zamanla mevzuat değişiklikleri ile ilgili kurumların görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabileceğini bildiririz.
Son yllarda gerek örencilerin ve gerekse de ev hanmlarnn çalma hayatna katlmas ile part time çalma önem kazanmaya balamtr.
Ksmi süreli (Part-Time) çalma, bir içinin hizmet akdine dayal olarak, sayl Kanunu’ndaki haftalk i süresi olan 45 saatten az çalmay ifade etmektedir.
Ksmi süreli (part-time) çalanlarn da normal çalanlar gibi sigortal olmas gerekmektedir. Ancak, ksmi süreli (part-time) çalanlarn SGK’ya kaç gün sigortal olarak bildirilmeleri gerektii ksmi süreli i sözlemesinin aylk ücretli mi, yoksa saat ücretli mi olduuna göre farkllk göstermektedir.
a) Aylk ücretli ksmi süreli i sözlemesi
Ksmi süreli (part-time) çalma, iveren ile sigortalnn yazl yaplan i sözlemesinin niteliine bal, aylk ücret karl çalma olmas halinde, sigortalnn haftalk çalma süresine baklmakszn tam ay sigortal olarak bildirilir. Burada sigortalya aylk asgari ücretten daha düük ücret ödenemez.
b) Saat ücretli ksmi süreli i sözlemesi
Ancak, i sözlemesinde saat ücreti karl çalma varsa, bu sigortallarn ay içinde çalt toplam sürenin (saat) 7,5’a bölünmesiyle, ayda kaç gün sigortal olaca bulunmaktadr. 7,5 saatin altndaki çalmalar da bir güne tamamlanacaktr.
Ancak sayl Deniz Kanunu ve Sayl Basn Mesleinde Çalanlarla Çaltranlar Arasndaki Münasebetlerin Tanzimi Hakknda Kanun kapsamnda çalan sigortallarn haftalk çalma süreleri 48 olarak belirlenmitir. Bu nedenle gemi adamlar ve gazeteciler için ay içinde çalt toplam sürenin (saat) 8’e bölünmesiyle, ayda kaç gün sigortal olaca hesaplanacaktr. Bu ekilde yaplacak hesaplamalarda ayrca, 8 saatin altndaki çalmalar da 1 güne tamamlanacaktr.
Ay içinde 30 günden az prim ödeme gün saylarna ait eksik günlerin genel salk sigortas primleri, eksik çalma süreleri dikkate alnmak suretiyle hesaplanacaktr.
Ksmi süreli çalanlar için 1 Ocak tarihinden geçerli olmak üzere eksik günlerine ait genel salk sigortas primlerinin 30 güne tamamlanmas zorunludur. Bu durumda olan sigortallarn eksik günlerine ilikin genel salk sigortas primlerinin belirlenmesi için gelir testine girmeleri gerekmektedir. Gelir testine girmeyenlerin GSS primleri iki asgari ücretin üzerinde kazanc varmçasna hesaplanmaktadr. Burada özellikle bu uygulamann adaletsiz olduunu ve mutlaka kaldrlmas gerektiini bir kez daha yazmak istiyoruz. Bu haksz uygulama ile ilgili çok sayda eletiri yapld. Gerek SGK ve Çalma Bakanl ve gerekse de Maliye Bakanl yaplan bu hatay kabul etmelidir. ki kere iki her zaman dört etmez. Burada part-time çalan örencilerin hem kayt dna itilmesi söz konusu oldu, hem de maliye ve SGK bu kapsamda büyük bir gelir kayb yaad. 1 Ocak tarihinden geçerli olmak üzere getirilen eksik günlerine ait genel salk sigortas primlerinin 30 güne tamamlanmas zorunluluu kaldrlmaldr. Hazr TBMM’de torba yasa görüülüyorken bu konuya da el atlmal.
Ksmi süreli i sözlemesi ile çalanlar dilerse ay içinde 30 günden eksik kalan süreleri için istee bal sigortal olarak prim ödeyebilirler. Bu nitelikteki istee bal sigorta primleri 4/a kapsamnda sigortallk statüsü saylmaktadr. Ksmi süreli i sözlemesi ile çalmakla birlikte ay içinde 30 günden eksik kalan süreler için istee bal sigorta prim ödeme seçiminde bulunmayanlar ilerleyen dönemler için 30 günden eksik kalan süreleri borçlanma yoluyla 30 güne tamamlayabilirler. Bu seçenekten yararlanm kiiler daha önceden GSS primi ödemi olacaklarndan bir güne düen borçlanma tutar seçecekleri prime esas kazancn %32’si deil %20’si olacaktr.
Bu arada son olarak part-time i sözlemelerinin eksik gün bildirimi gerekçesi olarak SGK’ya Eksik Gün Bildirim Belgesi ekinde verilmesi (10 kiiden az içi çaltran özel sektör iyerleri bu belgeleri vermektedir) gerektiini de hatrlatm olalm.