Polisitemi Nedir

Polisitemi Nasıl Bir Hastalıktır?

Kanda dolaşan kırmızı kan hücre sayısının artmasına polisitemi denilmektedir. İleriki yaşlarda lösemiye dönüşebilen bir durumdur. Kemik iliğinde kırmızı kan hücrelerinin aşırı üretilmesi sonucunda kanda kırmızı hücre sayısı artar. Plazma hacminde azalmaya neden olabilen durumlar polisitemiye neden olabilmektedir.

Kemik iliği hastalığıdır. Kan hücrelerinde aşırı üretim söz konusudur ve nadir görülen bir hastalıktır. Yavaş gelişen bu hastalık akut myelojenik lösemiye dönüşebilmektedir.

Nedenleri Nelerdir?

Alyuvarların kemik iliğinde farklı nedenlerden dolayı aşırı üretilmesiyle meydana gelir. Alyuvar artışının yanında akyuvar artışı, pıhtılaşma hücrelerinin artışı da görülebilmektedir. Kemik iliğindeki aşırı üretim dışında da meydana gelebilmektedir. Böbrek nakli sonrası, aile geçmişinde bulunması, eritropoetin hormonu salgılayan çeşitli tümörler, androjen hormonu içeren ilaç kullanılması gibi nedenlerden de polisitemi meydana gelebilmektedir.

Primer ve sekonder olarak nedenleri ikiye ayrılmaktadır. Primer polistemide vücutta ihtiyaç olandan daha fazla miktarda kırmızı kan hücresi üretilmesine bağlı hemoglobin düzeyinde artış göstermesinden kaynaklanır. Sekonder polistemi de ise genellikle vücudun oksijen ihtiyacının arttığı durumlardır. Kalp ve akciğer hastalıkları, uyku apne sendromu, yüksek bölgelerde yaşama ve sigara kullanım hemoglobin düzeyleri daha fazladır. Sporcularda genele oranlar hemoglobin düzeyi daha yüksektir. Kan yapımını uyaran hormon eritropoetin miktarında artışa neden olan ilaçlar ve bazı tümörler de polistemiye neden olabilmektedir.

Polisitemi Belirtileri Nelerdir?

Görülen belirtiler genellikle şu şekildedir:

• Baş ağrısı
• Sersemlik
• Kaşıntı
• Karnın sol üst kısmında şişkinlik hissetme
• Ciltte kırmızılık
• Nefes darlığı
• Yatar durumdayken nefes almada zorluk yaşama
• Kulaklarda çınlama
• Aşırı terleme
• Ellerde ve ayaklarda yanma hissi

Daha az görülen belirtiler ise şunlardır:

• Görme bozuklukları
• Ciltte kırmızı nokta tarzında lekeler
• Halsizlik
• Yer yer morluklar

Polisitemi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kan düzeyi yüksek olarak teşhis koyulan kişilerde eritropoetin miktarı JAK2 ya da JAK2 Ekzon 12 mutasyonları ve kemik iliği biyopsisi tetkiklerininin sonuçlarına göre tanı konulur.

Hastaların çoğunluğunda eritropoetin düzeyi düşük veya alt sınırdadır. Tanı aşamasında kemik iliğinde aşırı hücre yapımını göstermesinden dolayı kemik iliği biyopsisi tetkikine başvurulabilmektedir.

Tedavi aşamasında ise öncelikle kan akışını arttıran ilaçlar ve kan düzeyini düşürmek için kan boşaltma işlemi uygulanmaktadır. Bu tedavi yöntemleri ile beklenen sonuç elde edilmezse kemik iliğinde kan yapılmasını baskılayan ilaçlar kullanılır.

Hasta ileri yaşta ya da damar tıkanıklığına sahipse tanı konulduğunda kan boşaltma ve kan akşını arttıran ilaçlarla birlikte kan yapımını baskılayan ilaçlara başlanması gerekmektedir. Sekonder polistemi tedavisinde ise altta yatan nedenlere bağlı olarak tedavi oluşturulur. Kan yüksekliğine bağlı şikayetleri olan hastalarda ise kan boşaltma diğer bir ismiyle flebotomi yapılmaktadır.

Kırmızı kan hücreleri tüm vücudunuza oksijen taşıyarak hayatta kalmanızı sağlar. Ancak kronik bir kan hastalığı olan polisitemide bu hücrelerin sayısı normalden çok daha fazla olur ve kanınız daha yoğun bir kıvam alır. Böylelikle kalp, beyin gibi tüm organlarınıza daha az oksijen taşınır. Bazı durumlarda damarlarda kan pıhtısı oluşarak kalp krizi veya felç geçirmenize sebep olabilir. Uzun süreli polisitemi hastalığı kemik iliği kanseri veya lösemiye sebep olabilir. Tedavi edilmediği takdirde hayatı tehdit eder. Polisitemi hastalarında kan pıhtılaşması, kemik kırılganlığı, yorgunluk, mide ülseri, gut hastalığı ve böbrek taşı gibi komplikasyonlar gelişebilir. Tıbbi beslenme tedavisi de bu komplikasyonları önlemeye yöneliktir. Polisitemi hastalığında tıbbi beslenme tedavisi çok kısıtlayıcı bir diyet değildir. Genel olarak sağlıklı beslenme tarzı benimsenmelidir. Ancak böbrek taşı, gut hastalığı gibi bir semptom gelişmişse hekim tarafından özel bir diyet önerilir ve diyetisyen kontrolünde diyet tedavisi yürütülür.

Polisitemi Diyeti Nasıl Yapılır?

1. Polisitemi hastalarının ilk dikkat etmesi gereken kurallardan biri çok düşük kalorili diyetlerden kaçınmaktır. Düşük kalorili diyetler bazı komplikasyonların gelişme riskini artırabilir. Fazla kalori almaktan endişelenen hastaların yüksek yağlı, beyaz un ve şeker içeren gıdaları tüketmeyerek güvenilir bir yol izlemesi gerekir.
2. Polisitemide artan kan hacmi sebebiyle yüksek tansiyon riski artar. Kan basıncını dengede tutmak için fazla sodyum tüketiminden kaçınılmalıdır. Bunun en güvenilir yolu yemeklere sofrada tekrar tuz eklememek ve şarküteri ürünleri, turşu, hazır çorba ve yemeklerden uzak durmaktır.
3. Diyette her öğünde çiğ sebzelere ve en az bir porsiyon sebze yemeğine yer verilmelidir. Ayrıca günde porsiyon meyve tüketilmelidir. Sebze ve meyveler polisitemi komplikasyonlarından olan kalp krizi gibi hastalıkları önlemekle beraber içeriğindeki zengin antioksidan, vitamin ve mineral çeşitleriyle kansere karşı da koruyucudur.

1. Polisitemi hastalığının önemli bir komplikasyonu olan böbrek taşından korunmak için mutlaka yeterli su tüketimine dikkat edilmelidir. Su tüketimi aynı zamanda kan dolaşımını da destekler.
2. Kan pıhtılaşması riskini artırabileceğinden dolayı yüksek yağlı beslenmekten uzak durulmalıdır. Kızartılmış yiyecekler, etin yağlı kısımları, krema ve makarna/salata sosları tüketilmemelidir. Ayrıca trans yağlar kanserle de ilişkilendirildiğinden paketli abur cuburların tüketimi sonlandırılmalıdır.
3. Demir minerali kan hücresi yapımında görev aldığı için kısıtlanmak gerektiği düşünülse de bunu destekleyen kanıtlar yoktur. Bu yüzden bilinçsiz bir kısıtlama yapılmamalıdır.

Genel olarak bakıldığında polisitemi hastaları sebze ve meyvelerden zengin, tam tahıllar, yağsız protein kaynakları içeren yeterli bir beslenme düzeni izlemelidir. Bunun için sağlıklı tabak modeli uygulanabilir. Bu modele göre tabağınızın yarısı sebzelerden, dörtte biri yağsız tavuk, balık gibi protein kaynaklarından, diğer dörtte biri ise tam tahıllardan oluşmalıdır. Taze sebze, meyve, tam tahıllar, baklagiller ve zeytinyağı gibi sağlıklı yağlardan oluşan Akdeniz Diyeti modeli de polisitemi komplikasyonlarına karşı uygun bir tercih olacaktır.

Gut veya böbrek hastalığı gibi bir komplikasyon gelişmiş hastalarda beslenme düzeni mutlaka bir beslenme uzmanı kontrolünde olmalıdır. Hastalığın hangi aşamasında olursa olsun hekime danışmadan diyette büyük değişiklikler yapılmamalıdır.

Yazar:

Dyt. Gökhan Çelik

seafoodplus.info

Şunlara da göz atın;

1. Yılbaşı diyeti nasıl yapılır?
2. Emziren anneler nasıl zayıflar?
3. Ergenlikte hangi diyetler yapılır?
4. Salatalık diyeti nasıl yapılır?
5. Safra kesesi diyeti nasıl yapılır?

Polistemi doğumsal değildir, sonradan gelişen bir kemik iliği hastalığıdır. Tüm kan hücrelerinde (eritrosit, lökosit, trombosit) aşırı üretim söz konusudur.
Daha çok erkeklerde görülen bir kan hastalığıdır. Nedeni tam olarak bilinmemektedir.

Hastalık yavaş yavaş gelişir, genellikle yaşlarından sonra akut myelojenik lösemiye dönüşebilir. Kanın yoğunluğunda meydana gelen artış sonrası kanın akışkanlığının azalması ve trombositlerin sayısında meydana gelen artış (trombositoz) inme veya kalp krizi gelişmesine neden olabilir.

Bazı hastalarda trombositlerin pıhtı oluşturma yetenekleri azaldığından, kanamalar meydana gelebilir. Riskli gruplar bilinmemekle birlikte, yahudilerde daha sık gözlenmektedir.
Polisitemi tanı ve tedavisi için hematoloji bölümü doktorlarına başvurulmalıdır.

Polisitemi Belirtileri Nelerdir?

• Başağrısı
• Sersemlik
• Kaşıntı (özellikle sıcak bir banyodan sonra)
• Karnın sol üst kısmında şişkinlik hissi
• Ciltte kırmızılık, özellikle de yüzde
• Nefes darlığı
• Yatar durumda zor nefes alma
• Görme bozuklukları
• Ciltte kırmızı nokta tarzında lekeler
• Yer yer morluklar
• Halsizlik

Polisitemi Tanısında Kullanılan Tahliller Nelerdir?

• Hemogram (Kan Sayımı) - kırmızı küre incelenmesi (periferik yayma)
• Periferik Yayma  
• Kemik iliği biyopsisi
• Laktat dehidrojenaz enzim düzeyi analizi
• İdrar analizi
• Serum ürik asit düzeyi ölçümü
• Trombosit agregasyon testi
• Sedimentasyon tetsi
• Eritropoietin ölçümü
• Lökosit alkalen fosfataz enzim ölçümü

Bu konuya dair bir sorunuz varsa siz de uzmanlarımıza 7/24 Soru sorabilirsiniz.Soru sormak için tıklayın.

Popüler Blog Yazıları